1, 2. ¿Kʼusi smalaojik onoʼox li yajtuneltak Jeovae?

TI KʼU xa sjalil talel li kuxlejal ta Balumile, li Jeovae yaloj ep ta tos albil kʼopetik. Li yajtuneltake smalaojik onoʼox ti chkʼotanuk ta pasele. Jech kʼuchaʼal li Jeremiase laj yal ta jun albil kʼop ti chichʼ lajesel ta jbabiloniaetik li Judae. Taje jech onoʼox kʼot ta pasel ta sjabilal 607 kʼalal skʼan toʼox xtal ta Balumil li Kristoe (Jeremías 25:8-11). Li Isaias eke laj yal ti chkoltaatik yuʼun Jeova sventa xlokʼik ta Babilonia li judaetike xchiʼuk ti tsutik batel ta slumalike. Xi laj yale: «¡Mu xa noʼox cʼusi snaʼic scotolic [o xmuyubajik] ta jʼechʼel ti buchʼutic smalaoj spojelic ta stojol ti Diose!» (Isaías 30:18, Ch). Li Miqueas eke lek xchʼunoj ti chkʼot ta pasel li albil kʼopetike, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Li vuʼune jaʼ noʼox te chcacʼ o [j]sat ta stojol li Mucʼul Diose» (Miqueas 7:7). Jech xtok, li yajtuneltak Diose ta sienal xa noʼox jabiletik tskʼan tsnaʼik buchʼu jaʼ li Mesias ti albil onoʼox skʼoplal chtale (Lukas 3:15; 1 Pedro 1:10-12). *

² Li voʼotik eke jmalaojtik ti xkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Li ajvalile jaʼ li Jesuse, li stuke poʼot  xa ta spojutik li ta chopol balumil liʼe. Kʼalal jaʼ xaʼox slajeb li kʼusitike, ta xakʼbe slajeb li chopol krixchanoetike xchiʼuk ta stupʼbe skʼoplal skotol li kʼusitik chakʼ jvokoltike (1 Juan 5:19). Ta skoj ti kʼusuk noʼox ora xuʼ chtal li slajeb kʼusitike, skʼan jkʼeltik ti lekuk chapalutike.

3. ¿Kʼusi van xuʼ jakʼbe jbatik mi jal xa tajek jmalaojtik ti chtal li slajeb kʼusitike?

³ Li yajtunelutik Diose oy tajek ta koʼontontik ti akʼo kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton «ta sba balumil jech kʼuchaʼal ta vinajele» (Mateo 6:10). Pe mi jal xa tajek jmalaojtik talel ti chtal li slajeb kʼusitike, xuʼ van jakʼbe jbatik mi persa to skʼan vikʼiluk jsatik xchiʼuk ti chapalukutike.

4. ¿Kʼusi jaʼ jun srasonal tsots skʼoplal ti skʼan vikʼiluk jsatik xchiʼuk ti chapalukutike?

⁴ ¿Kʼu yuʼun skʼan vikʼiluk jsatik xchiʼuk ti chapalukutike? Oy jayibuk srasonal ti tsotsik tajek skʼoplale. Jun srasonale jaʼ ti jech laj yal stuk li Jesuse: «Vikʼiluk me asatik» xchiʼuk «chaplanic» (Mateo 24:42; Lucas 21:34-36, Ch). Jech xtok, li s-organisasion Jeovae yakʼoj ta ilel ti jech tspase, yuʼun nopoltik noʼox chalilanbutik ti skʼan ‹jmalatik xchiʼuk ti teuk tajek ta joltik li skʼakʼalil Jeovae› xchiʼuk ti tsots skʼoplal ti jaʼuk jkʼeltik-o batel li Paraiso yaloj chakʼ Diose (kʼelo 2 Pedro 3:11-13).

5. ¿Kʼusi yan srasonal tsots skʼoplal oy ti skʼan chapalukutike?

⁵ Li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe skʼan vikʼiluk satik xchiʼuk chapalikuk sventa li skʼakʼalil Jeovae. Pe li voʼotike mas to oy srasonal kuʼuntik ti skʼan chapalukutik sventa li slajeb kʼusitike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun lik spas mantal ta 1914 li Jesuse xchiʼuk te lik talel li slajebal kʼakʼale. ¿Kʼu yuʼun lek jchʼunojtik taje? Yuʼun yakal chkʼotanuk ta pasel li senyailtak laj yal Jesus ta sventa li slajeb kʼakʼale. Jun skʼelobile jaʼ ti mas xa tsok batel li balumile xchiʼuk ti ta spʼejel xa noʼox Balumil chichʼ cholel batel li aʼyej ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose (Mateo 24:3, 7-14). Li Jesuse muʼyuk laj yal kʼu sjalil chjalij li slajebal kʼakʼale. Jaʼ yuʼun, ta skoj ti mu jnaʼtik kʼusi ora chtal li slajeb kʼusitike, skʼan chapalukutik.

6. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti mas to tsok batel li balumile?

⁶ Mas to tsok batel li balumile. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti jech taje? Yuʼun li ta Vivliae chal ti mas to ch-epaj choplejal «li ta slajebal xa kʼakʼale» (2 Timoteo 3:1, 13; Mateo 24:21; Apokalipsis 12:12). Jaʼ yuʼun, manchuk mi sokem xa tajek li balumile, jnaʼojtik ti mas to tsok batele. Pe, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti persa baʼyel mas to tsok batel sventa xtal li slajeb kʼusitike?

7. ¿Kʼusi chkakʼtik venta kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi chal Mateo 24:37 kʼalal ta 39?

⁷ Xuʼ van oy buchʼutik tsnopik ti persa baʼyel skʼan oyuk viʼnal, chameletik xchiʼuk letovajel ta spʼejel Balumil kʼalal skʼan toʼox xtal li «mukʼta tsatsal vokolile» (Apokalipsis 7:14). Pe taje mu jechuk chkʼot ta pasel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ti jechuk xkʼot ta pasele, ta anil noʼox chakʼ venta skotol krixchanoetik ti yakal xa chkʼot ta pasel li albil kʼopetike. Chakʼik venta ek li buchʼutik muʼyuk xchʼunojik kʼusitik chal Vivliae. Pe li Jesuse laj yal ti jutuk mu skotoluk li krixchanoetike muʼyuk chakʼik venta ti ‹ta slajebal xa kʼakʼal› oyike. Laj yal ti chʼayal yoʼonton chtaatik kʼalal mi tal li slajeb kʼusitike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk kʼusi tsots chkʼot ta pasel yileluk ti kʼu yelan xkuxlejalike (kʼelo Mateo 24:37-39). ¿Kʼusi chkakʼtik venta kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jesuse? Jaʼ ti mu xa bu mas ta sok balumil kʼalal skʼan toʼox xlik li mukʼta tsatsal vokolile, yuʼun mi jeche chakʼik venta krixchanoetik ti chtal xa li slajeb kʼusitik chopole (Lukas 17:20; 2 Pedro 3:3, 4).

8. ¿Kʼusi jchʼunojtik lek li yajtunelutik Diose?

 ⁸ Li senyailtak laj yalbe skʼoplal Jesus ti chakʼ ta ilel ti oyutik xa ta slajebal kʼakʼale, jaʼ noʼox sventa li buchʼutik vikʼil satike, yuʼun jaʼ jech chakʼik venta ti kʼot xaʼox yorail li skʼakʼalil slajeb kʼusitike. Li yajtunelutik Diose lek onoʼox vikʼil talel jsatik (Mateo 24:27, 42). Jaʼ yuʼun, leʼ xa onoʼox ta 1914, kilojtik talel kʼuxi chkʼotanuk ta pasel li senyailtak taje. Jchʼunojtik lek ti oyutik xa ta slajebal li kʼusitik chopol ta sba balumile. Li Jeovae laj xa snop ti kʼusi ora chakʼbe slajebe.

9. ¿Kʼu yuʼun skʼan vikʼiluk-o jsatik xchiʼuk ti chapalukutik-oe?

⁹ Jech kʼuchaʼal chkiltike, skʼan vikʼiluk-o jsatik xchiʼuk chapalukutik-o. ¿Kʼu yuʼun? Baʼyele jaʼ ti ta jkʼan ta jchʼunbetik smantal li Kristoe. Li xchibale jaʼ ti jchʼunojtik ti yakal xa chkʼot ta pasel li senyailtak ti chakʼ ta ilel ti oyutik ta slajebal kʼakʼale. ¿Kʼu yuʼun jech jchʼunojtik taje? Maʼuk yuʼun ti jech noʼox ta jvovil chʼuntike, moʼoj, yuʼun oy lek sprevail kuʼuntik ti yakal xa chkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta Vivliae.

10, 11. 1) Li Jesuse, ¿kʼu yuʼun laj yalbe yajchankʼoptak ti skʼan akʼo vikʼiluk satike? 2) ¿Kʼusi laj yal Jesus ti skʼan spasik yajchankʼoptak mi jalij to li yajval nae? (Kʼelo li lokʼoletik ta slikebale.)

¹⁰ Ep stestigotak Jeovae oy xa jayibuk jabil smalaojik chtal li slajeb kʼusitike. Pe skʼan me vikʼiluk-o jsatik xchiʼuk chapalukutik-o, mu ventauk ti kʼu xa sjalil tunemutik talel ta stojolal li Diose. Yuʼun kʼalal mi tal yakʼbe slajeb sbalumil Satanas li Jesuse, skʼan me lekuk chapal stautik. Mu me xchʼay xkaʼitik, li Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ti akʼo me vikʼiluk satik ta skoj ti mu snabeik kʼusi skʼakʼalil chkʼot li slajeb kʼusitike. Xi laj yal xtoke: «Jaʼ jech kʼuchaʼal jun vinik ti bat ta nome, ti laj yikta komel li snae xchiʼuk ti laj yakʼbe sventain li smosotake, laj yakʼbe yabtelik ta jujuntal xchiʼuk laj yalbe ti vikʼiluk me sat li jchabitiʼnae. Jech oxal chaʼa vikʼiluk me asatik, yuʼun mu xanaʼik bakʼin chtal li yajval nae, mi ta bat kʼakʼal, mi ta oʼlol akʼobal, mi yechʼel xaʼox oʼlol akʼobal o mi ta sob tajek, yuʼun kʼalal mi vul ta lokʼel ta ora noʼoxe, jaʼ jech mu vayaluk staoxuk. Pe li kʼusi chkalboxuke, jaʼ jech chkalbe skotolik ek: vikʼiluk me asatik» (Markos 13:33-37).

¹¹ Kʼalal laj yaʼibeik smelolal yajtsʼaklomtak Kristo ti lik spas mantal ta 1914 li Jesuse, laj yakʼik venta ti kʼusuk xa noʼox ora xuʼ xtal li slajeb kʼusitike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi la xchapan sbaik? Jaʼ laj yakʼ ta yoʼontonik li cholmantale. Ta Markos 13 laj yal Jesus ti xuʼ to xjalij li yajval nae, ti xuʼ xkʼot ta jun ora ti mu jechuk snopojik li mosoiletike. Jech oxal, ta skoj ti mu snaʼik kʼusi ora ta xvule skʼan vikʼiluk noʼox satik. Taje jaʼ chchanubtasutik ti akʼo mi jal xa tajek jmalaojtik li slajeb kʼusitike, maʼuk skʼan xal ti jal to tajek skʼan xvule o ti mu xa bu chkiltike. Skʼan vikʼiluk-o jsatik.

12. 1) Li Habacuque, ¿kʼusi la sjakʼbe li Jeovae? 2) ¿Kʼusi takʼbat yuʼun Jeova li Habacuque?

¹² Jnopbetik skʼoplal li j-alkʼop Habacuque. Li stuke laj yakʼ ta ilel smalael yuʼun kʼalal la smalabe skʼakʼalil ti chichʼ lajesel li Jerusalene, pe yoʼ to tsmalae laj yalanbe krixchanoetik li kʼusi chkʼot ta pasele. Yan yaj-alkʼoptak li Jeovae oy xa onoʼox sjayibaluk jabil ti laj yalbeik skʼoplal taj eke. Li Habacuque laj yakʼ venta ti mas xa sokemik tajek li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun la skʼanbe koltael li Jeovae. Xi la sjakʼbee: «Mucʼul Dios ¿Baqʼuin to chavaʼibun jcʼop ti liʼ xiʼavet o ta atojol, ti yoquel mu xatacʼbun oe?». Akʼo mi muʼyuk laj yal Jeova kʼusi ora chichʼ lajesel li Jerusalene, xi laj yalbe li Habacuque: «Malo me; yuʼun mu alticuc noʼox, ta xcʼot onoʼox ta pasel» (kʼelo Habacuc 1:1-4; 2:3).

13. 1) ¿Kʼusi van xuʼ la snop li Habacuque? 2) ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Habacuc ti jechuk la snop taje?

 ¹³ Jnoptik noʼox ti lub ta smalael xchiʼuk ti xiuk la snop li Habacuque: «Oy xa jayibuk jabil jmalaoj talel ti chichʼ lajesel li Jerusalene. Xuʼ van chjalij to tajek. Mu kʼusi bal-o ti ta jcholmantale. Jaʼ xa akʼo spasik li yantike». ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal ti jechuk la snop taje? Muʼyuk xa lek laj yil sbaik xchiʼuk Dios ti jechuke. Jech xtok, ti muʼyukuk chapal kʼalal laj yichʼ lajesel li Jerusalene, cham ti jechuke.

14. ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik li ta Paraisoe?

¹⁴ Kʼalal te xaʼox oyutik li ta Paraisoe, laj xaʼox kil ta jsatik ti kʼot ta pasel ta melel skotol li kʼusitik laj yal Jeova ti chkʼot onoʼox ta pasel li ta slajebal kʼakʼale. Jaʼ yuʼun, ¿kʼu van yelan chkaʼi jbatik? Ta jpat mas koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk mas to ta jchʼuntik ti chkʼot ta pasel yuʼun skotol li yan kʼusitik yaloj tspase (kʼelo Josué 23:14). Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti ta yorail noʼox laj yichʼ talel li slajeb kʼusitik xchiʼuk ti laj yalbe yajtuneltak ti akʼo vikʼiluk satik xchiʼuk ti chapalikuke (Echos 1:7; 1 Pedro 4:7).

15, 16. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼ ta koʼontontik li cholmantale?

¹⁵ Li s-organisasion Jeovae nopolik noʼox chalbutik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ta jkuxlejaltik ti akʼo xijtun ta stojolal Diose. Taje jaʼ tskoltautik sventa jechuk-o jpastik batel, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun tskoltautik xtok sventa mu jchʼay ta joltik ti tsots skʼoplal skʼan jcholtik mantale. Jchʼunojtik lek ti yakal xa chkʼot ta pasel li senyailtak laj yal Jesus ti oyutik xa ta slajebal kʼakʼale xchiʼuk ti jutuk xa tajek skʼan xtal li slajeb kʼusitike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan jpastike? Jaʼ ti xijtun ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti jcholtik-o li aʼyej ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose (Mateo 6:33; Markos 13:10).

¹⁶ Poʼot xa tajek skʼan xlaj skʼoplal li sbalumil Satanase. Kʼalal ta jcholtik mantale, jaʼ jech ta jkoltatik sventa xkolik li krixchanoetike. Jkʼelbetik junuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti toj tsots skʼoplal ti jaʼ skʼan xkakʼ ta koʼontontik skoltael ta stael xkuxlejalik li krixchanoetike. Li ta 1945, butʼij li mukʼta varko Wilhelm Gustloff sbie, ta smilal xa noʼox krixchanoetik chamik. Jun nupultsʼakal ti jaʼik xa stestigo Jeova avie, kuxul komik. Akʼo mi tsots tajek li kʼusi la snuptanike, oy buchʼutik chʼay ta sjolik li kʼusi mas tsots skʼoplale. Li ermanae chvul ta sjol ti kʼalal jaʼo chmutʼij xaʼox li varkoe oy jun ants ti lik avanuk ta skoj ti chmutʼij yalel li smaletatake xchiʼuk li snatsʼtake. Pe li yantik buchʼutik te ta varkoe snaʼojik lek ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti skoltaik yantik sventa mu xchamike. Li avie, oy ta vokol xkuxlejalik li krixchanoetik eke. Jaʼ  yuʼun skʼan xkakʼ ta koʼontontik li cholmantale, yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ jech xuʼ xkolik-oe. Chkakʼtik persa bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa jkoltatik yoʼ kuxul xkomik li ta slajeb kʼusitike.

17. ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik ti kʼusuk noʼox ora xuʼ chkʼot ta pasel li slajeb kʼusitike?

¹⁷ Lek tajek xvinaj ti yakal xa chkʼotanuk ta pasel li albil kʼopetik chal ta Vivliae xchiʼuk ti kʼusuk xa noʼox ora chtal li slajeb kʼusitike. Mu xa jaluk skʼan sventa tslajesbeik skʼoplal jecheʼ relijionetik li Organización de las Naciones Unidas xchiʼuk li ajvaliletike (Apokalipsis 17:16). ¿Mi jal to van skʼan sventa jech chkʼot ta pasel taje? Moʼoj. Jvules ta joltik ti Diose jaʼ chakʼbe ta yoʼonton ajvaliletik ti akʼo xbat stsakik ta kʼop li relijionetike. Taje mu jaluk sventa jech chkʼot ta pasel yuʼun (Apokalipsis 17:17). Poʼot xa tajek skʼan xlaj skʼoplal li sbalumil Satanase. Jaʼ yuʼun, jchʼuntik li tojobtasel ti xi laj yal Jesuse: «Kʼelo me aba atukik sventa mu x-alub avoʼontonik ta skoj ti chaveʼik ta mase, ti cha-uchʼbolajik ta mase xchiʼuk ta skoj li vul oʼonton ta sventa li kuxlejale, vaʼun ti chʼayal avoʼonton chvul staoxuk ta anil li vaʼ kʼakʼal[e]» (Lukas 21:34, 35; Apokalipsis 16:15). Vikʼiluk-o jsatik xchiʼuk jaʼuk mas tsots skʼoplal xkiltik ti chijtun-o batel ta stojolal li Jeovae. Jpat koʼontontik ti tskolta li buchʼutik vikʼil satik xchiʼuk ti chapalike (Isaías 64:4).

18. ¿Kʼusi ta jchanbetik skʼoplal li ta yan xchanobil chtale?

¹⁸ Yoʼ to mu xtal li slajeb kʼusitike, jchʼuntik li mantal ti xi laj yal jchankʼop Judase: «Li voʼoxuk ti lek kʼanbiloxuke, tsatsubuk me batel avuʼunik li xchʼunel avoʼontonik ti toj chʼule xchiʼuk jech me xapasik orasion kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritu sventa te oyanik-o li ta kʼanelal yuʼun Dios kʼalal yakal chamalabeik skʼakʼalil li xkʼuxul yoʼonton Kajvaltik Jesukristo ti ch-ikʼvan batel ta kuxlejal sbatel osile» (Judas 20, 21). Pe, ¿kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jmalaojtik ta melel ti ta jkʼan chijkuxiutik li ta Paraisoe? Te ta jchanbetik skʼoplal li ta yan xchanobil chtale.