1, 2. Albo junuk skʼelobil li kʼusi oy ta koʼonton jkotoltik li yajtunelutik Jeovae.

KʼALAL chbat jmantik sat teʼ ta chʼivite, ¿kʼusi ta jkʼelbetik? Jaʼ ti yaleluk stojole, pe mas to ta jkʼeltik mi jaʼtik to laj yichʼ tulel xchiʼuk ti lekuk xa tokʼon sventa jloʼtike. Yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ mas lek mi tokʼonik xae.

² Kʼalal laj kojtikintik li Jeovae lokʼ ta koʼontontik ti laj kichʼtik voʼe, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun ta jkʼantik ti xijyijub xtoke. Maʼuk chkalbetik skʼoplal li malubele, moʼoj, jaʼ chkalbetik skʼoplal li yijubel ta mantale, ti jchʼiestik lekil talelaletike xchiʼuk ti mas xijpas ta yamigo li Jeovae. Li jtakbol Pabloe la svulesbe ta sjol yermanotak ta Efeso ti xuʼ xchʼiik ta mantal kʼuchaʼal li Kristoe. Jaʼ yuʼun albatik ti skʼan ‹jmojuk li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk ti jmojuk xojtikinik lek li Xnichʼon Diose› (Efesios 4:13).

3. Li tsobobbail ta Efesoe, ¿kʼusi xkoʼolaj-o xchiʼuk li epal tsobobbailetik avie?

³ Kʼalal la stsʼibabe batel karta li tsobobbail ta Efeso li Pabloe, oy toʼox te ep yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale  xchiʼuk ti jal xa yochelike. Pe oy te yajtsʼaklomtak Kristo xtok ti skʼan toʼox xyijubik ta mantale. Li vaʼ yelan taje jech chkʼot ta pasel ta epal tsobobbailetik li avi eke. Oy epal ermanoetike jal xa tajek tunemik talel ta stojolal li Jeovae, pe li yantike skʼan to xyijubik ta mantal. Taje te skʼoplalik li jaymil ermanoetik ti chichʼik voʼ jujun jabile. Skotolik skʼan xakʼik persa sventa xyijubik ta mantal. Li voʼot une, ¿mi yijot xa ta mantal? (Kolosenses 2:6, 7).

4, 5. 1) ¿Mi koʼol yelanik li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale? 2) ¿Kʼusitik xkoʼolajik-o li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

⁴ Kʼalal lek xa yijik li jeltos sat teʼetike, mu xkoʼolajik, oy onoʼox kʼusi jelel yuʼunik, xuʼ van jaʼ li smukʼule o ti kʼu yelan xvinaje. Akʼo mi jech, xvinaj ti yijik xae. Jaʼ jechtik chkʼot ta pasel ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale. Mu koʼolikuk skotolik. Jelel sjabilalik, stalel xkuxlejalik o kʼusi tskʼupinik, pe lek xvinaj ti yijik ta mantale. ¿Kʼuxi xvinaj taje?

⁵ Li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale ‹lek tajek tstsʼaklibeik batel li yav yok› Jesuse (1 Pedro 2:21). Li Jesuse laj yal ti skʼan jkʼantik ta sjunul koʼontontik li Jeova Diose, ta sjunul jkuxlejaltik xchiʼuk ta sjunul jnopbentik. Jech xtok, laj yal ti skʼan jkʼan jchiʼiltik jech kʼuchaʼal jkʼanoj jba jtuktike (Mateo 22:37-39). Li buchʼutik yijik ta mantale chakʼik tajek persa xchʼunel li mantaletik taje. Chakʼ ta ilel ta xkuxlejalik ti jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼiik ti jaʼuk yamigo sbaik xchiʼuk li Jeovae xchiʼuk ti skʼanik li yantike.

6, 7. 1) Albo skʼoplal mi jaʼ noʼox chakʼik ta ilel kʼanelal li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale. 2) ¿Kʼusi skʼan jakʼbe jbatik?

⁶ Laj xa kaʼitik ti buchʼutik yijik ta mantale ta xkʼanvanik. ¿Pe kʼusi yan ta spasik? (Galatas 5:22, 23.) Skʼan stakʼik noʼox chiʼinel ta loʼil, chʼanxiik noʼox xchiʼuk oy smalael yuʼunik. Mu sokesatik yuʼun li kʼopetike xchiʼuk tstsʼik yuʼunik li kʼusitik xuʼ chakʼ chibajele yuʼun oy lek spatobil yoʼontonik. Kʼalal ta xchan Svivliaike ta saʼik tojobtaseletik sventa tsnaʼik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole, ta tsʼakal une, ta stunesik li kʼusi la xchanik sventa lekuk li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike. Bikʼit chakʼ sbaik xchiʼuk mu xchʼay ta sjolik ti jaʼ lek ti xchʼunik-o batel li tojobtaseletik xchiʼuk mantaletik chakʼ Jeovae. * Jech xtok, ta sjunul yoʼontonik ta xcholik mantal xchiʼuk chakʼik persa sventa junuk yoʼonton li tsobobbaile.

⁷ Mi jal xa o mi muʼyuk to jal ti chijtunutik ta stojolal Jeovae, jkotoltik skʼan xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi to skʼan jlekubtas ta jkuxlejal sventa mas xikoʼolaj xchiʼuk li Jesuse?». Jkʼeltik batel oxtos kʼusitik skʼan jpastik sventa xijyijub ta mantal jech kʼuchaʼal li Kristoe.

8. ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik ti lek toʼox xojtikin xchiʼuk ti lek toʼox xaʼibe smelolal Skʼop Dios li Jesuse?

⁸ Li Jesuse lek toʼox xojtikin xchiʼuk lek toʼox xaʼibe smelolal li Skʼop Diose. Kʼalal lajcheb toʼox sjabilale te kom  xchiʼin ta loʼil ta sventa Skʼop Dios li jchanubtasvanejetik ta mantal ta temploe. «Toj labal sba chaʼiik skotol li buchʼutik te yakal chaʼiik ta skoj ti lek xaʼibe smelolal xchiʼuk ti kʼu yelan tstakʼe.» (Lukas 2:46, 47.) Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile toj labal xa noʼox sba kʼu yelan tstunes li Skʼop Diose yuʼun li yajkontratake mu xa snaʼ kʼusi tstakʼbeik (Mateo 22:41-46).

9. 1) ¿Kʼu yelan skʼan jchantik Vivlia mi ta jkʼan chijyijub ta mantale? 2) ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal ta jchantik li Vivliae?

⁹ Skʼan jpastik kʼuchaʼal la spas Jesus mi ta jkʼan chijyijub ta mantale. Maʼuk noʼox skʼan xkojtikintik li kʼusi kʼunik noʼox ta aʼibel smelolal ta Vivliae. Skʼan jchantik batel li bu vokolik xtoke, yuʼun «jaʼ sventa yijil krixchanoetik li tsatsal veʼlile» (Evreos 5:14). Skʼan «xkojtikintik lek» kʼusi chal li Vivliae (Efesios 4:13). Sventa jech chkʼot ta pasel taje skʼan oyuk lek yorail kuʼuntik ta xchanel li Vivliae. Taje jaʼ skʼan xal ti skotol kʼakʼal skʼan jkʼel Jvivliatike, ti xijchanunaj jtuktike xchiʼuk jujunuk xemana xijchanunaj xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Kʼalal ta jkʼel Jvivliatike skʼan xkakʼtik persa jchantik snopel kʼu yelan tsnop li Jeovae xchiʼuk ti jkʼeltik kʼu yelan chaʼi sbae, vaʼun ti kʼusi la jchantik une, jtunestik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike. Mi jech la jpastike, mas to lek ta xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae.

10. Li buchʼutik yijik ta mantale, ¿kʼu yelan chakʼik ta ilel ti skʼanojbeik li smantaltak xchiʼuk li tojobtaseletik chakʼ Diose?

¹⁰ Li buchʼutik yijik ta mantale maʼuk noʼox skʼan xojtikinik li Vivliae, skʼan skʼanik li smantaltak Dios xtoke xchiʼuk li tojobtaseletik chakʼe. ¿Kʼuxi  chakʼik ta ilel? Jaʼ mi chakʼik persa yakʼel ta xkuxlejalik li kʼusitik lek chil Diose. Sventa jech taje xuʼ van skʼan sjel li xkuxlejalike, ti kʼu yelan nopem xaʼiik spasel li kʼusitike xchiʼuk li snopbenike. Ta xchanbeik li Jesuse xchiʼuk chiktaik li smol kuxlejalike, jaʼ xa chakʼik ta ilel ‹li tukʼilal xchiʼuk li stukʼil oʼontonale› (kʼelo Efesios 4:22-24). Jvules me ta joltik ti Diose la stunes xchʼul espiritu sventa tsbeiltas ta stsʼibael Vivlia li viniketike. Jaʼ yuʼun kʼalal chchan Skʼop Dios li jun yajtsʼaklom Kristoe, chkoltaat yuʼun chʼul espiritu sventa xojtikin mas kʼusi chal li Vivliae, mas chkʼanvan xchiʼuk mas chamigoin sbaik xchiʼuk li Jeovae.

11. ¿Kʼu toʼox yelan li krixchanoetik kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse?

¹¹ Kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse tukʼil krixchano li stuke, yan li stot smeʼe, li xchiʼiltak ta vokʼele xchiʼuk li yan krixchanoetike mu jechuk, yuʼun jmulavil krixchano skotolik. Oy bateltik xtoke, li yajchankʼoptake la stoy sbaik xchiʼuk jaʼ noʼox la saʼ li kʼusi tskʼan stukike. Li ta yakʼobalil 14 yuʼun nisane ‹tsots lik svulilan sbaik sventa buchʼu junukal mas mukʼ skʼoplal ilbil yuʼunik› (Lukas 22:24). Akʼo mi jech, li Jesuse lek spatoj-o yoʼonton ta stojolalik ti xuʼ chyijubik ta mantale xchiʼuk ti tskolta sbaik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Jaʼ yuʼun, li vaʼ akʼobale laj yalbe Jeova ti akʼo skolta sventa junuk yoʼontonik li yajchankʼoptake, ti jechikuk kʼuchaʼal li stukike. Xi laj yalbee: «Junuk oyik jech kʼuchaʼal jun oyutik eke» (Juan 17:21, 22).

12, 13. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik jkotoltik li yajtsʼaklomutik Kristoe? 2) ¿Kʼusi la spas jun ermano yoʼ skolta sba sventa oyuk jun oʼontonal li ta stsobobbaile?

¹² Li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale chakʼik persa tskolta sbaik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile (kʼelo Efesios 4:1-6, 15, 16). Li kʼusi skʼan jpastik jkotoltike jaʼ ti koʼol xchiʼuk jun noʼox koʼontontik xij-abtej xchiʼuk li kermanotaktike. Skʼan bikʼit xkakʼ jbatik sventa spas kuʼuntik taje. Jnoptik: ¿kʼusi ta jpastik kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutik o mi oy junuk spaltail ta jtojolaltik li jun ermanoe? ¿Mi ta van xkiktatik skʼoponel? ¿O mi chkakʼtik persa xchapanel li jkʼoptike? Mi yijutik ta mantale, ta me xkakʼtik persa xchapanel li jkʼoptike, maʼuk ti mas xa ta jtsanbetik skʼakʼale.

¹³ Nopbo skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal jun ermano ti Uwe sbie. Tsok-o tajek sjol ta skoj li spaltailtak ermanoetike. Pe jun veltae la snop chchanbe skʼoplal li sloʼil xkuxlejal Davide. La stunes Vivlia xchiʼuk li livro Perspicaciae. ¿Kʼu yuʼun jaʼ la xchanbe li sloʼil xkuxlejal Davide? Yuʼun li Davide ayan skʼop xchiʼuk yan yajtuneltak Dios ek. Jun skʼelobile jaʼ liʼe: ta xmilat ox yuʼun li ajvalil Saule. Ta yan velta xtoke ta xmilat ox ta ton yuʼun jlom j-israeletik. ¡Jun velta xtoke labanat yuʼun yajnil! (1 Samuel 19:9-11; 30:1-6; 2 Samuel 6:14-22.) Akʼo mi jech laj yil svokol, li Davide skʼanoj-o li Jeovae xchiʼuk spatoj-o yoʼonton ta stojolal. Jech xtok, chkʼuxubin tajek li yantike. Ta skoj li kʼusi la xchan li ermano Uwee laj yakʼ venta ti skʼan xchanbe li Davide. Jech xtok, laj yakʼ venta ti skʼan sjel ti kʼu yelan tsnop ta skoj li spaltailtak  yantike, ti skʼan xchan yakʼel pertone xchiʼuk ti skʼan skolta sba sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. ¿Mi mu jechuk xanaʼ ti jkotoltik skʼan jchanbetik li ermano taje?

14. Li Jesuse, ¿buchʼutik la stʼuj ta yamigotak?

¹⁴ Lek tajek yoʼonton ta stojolal skotol krixchanoetik li Jesukristoe. Jech, jun yoʼonton chaʼi sbaik li antsetike, li viniketike, li kʼoxetike o li buchʼutik yijik xae. Akʼo mi jech, la stʼuj li yamigotake. Xi laj yalbe jun velta li yajtakboltake: «Kamigooxuk me mi chachʼunik li jmantale» (Juan 15:14). Jaʼ noʼox ta stʼuj ta yamigotak li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolale, ti skʼanojik xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton chtunik ta stojolal Jeovae. Li voʼotik eke toj tsots skʼoplal ti jaʼ noʼox jtʼuj ta kamigotik li buchʼutik skʼanojik ta melel li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun?

15. Li kerem tsebetike, ¿kʼu yuʼun jaʼ lek ti jaʼ xamigoinik li buchʼutik yijik xa ta mantale?

¹⁵ Kʼalal chkʼot xkʼixnal kʼakʼal ta jpʼej sat teʼe mas to lek ta xyijub. Ti kʼu yelan chkʼanvanik li ermanoetik ta jun tsobobbaile xkoʼolaj kʼuchaʼal li xkʼixnal kʼakʼal taje. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun tskoltautik sventa chijyijub ta mantal. Jaʼ yuʼun, mi keremot to o tsebot toe, ¿mi xanaʼ xa kʼusi chapas kʼalal mi lachʼie? Sventa lek li kʼusi chkʼot ta nopel avuʼune, skʼan jaʼ xavamigoin li buchʼutik jal xa tunemik talel ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti chkoltavanik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Ep svokol yiloj ta xkuxlejalik, jaʼ yuʼun xuʼ skoltaot sventa xuʼ lek xatʼuj li kʼusi chapas ta akuxlejale. Sventa xuʼ xatʼuj kʼusi chapase xchiʼuk ti xayijub ta mantale skʼan xachiʼinan li ermanoetik taje (kʼelo Evreos 5:14).

16. ¿Kʼuxi la skoltaik jun tsebal ermana li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

¹⁶ Kʼalal poʼot xaʼox chlokʼ ta chanun li jun ermana ti Helga sbie, jutuk mu skotoluk li xchiʼiltak ta chanune tsloʼiltaik li kʼusitik tskʼan tspas ta xkuxlejalike. Ep buchʼutik chalik ti tskʼan chbatik ta universidad sventa tsta lek yabtelik ta tsʼakale. Li Helgae bat skʼanbe koltael li ermanoetik ta stsobobbail ti yijik xa ta mantale. Ep li buchʼutik la xchiʼin ta loʼile oy xa sjabilalik. Xi chal li Helgae: «La skoltaikun tajek xchiʼuk la stijbikun koʼonton sventa xitun ta tsʼakal ora li ta yabtel Diose. Ta skoj taje litun voʼob jabil ta prekursora. Oy xa sjabilal ti jech la jpas taje, pe muʼyuk kʼusi chopol chkaʼi ti jech la jtunes jtsebal li ta yabtel Jeovae».

17, 18. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi ta jkʼan chijtun mas ta stojolal li Jeovae?

¹⁷ Mi ta jchanbetik stalelal li Jesuse, ta me xijyijub ta mantal. Mas chkʼot ta kamigotik xtok li Jeovae xchiʼuk mas ch-ayan ta koʼontontik chijtun ta stojolal. Xi laj yalbe yajtsʼaklomtak li Jesuse: «Akʼo xojobajuk ta stojolal krixchanoetik li alusalike, sventa chilik ti lek avabtelike, vaʼun jaʼ jech chalbeik yutsilal li Atotik ta vinajele» (Mateo 5:16).

¹⁸ Jech kʼuchaʼal chkiltike, xuʼ ep xkoltavanik ta tsobobbail li ermanoetik ti yijik ta mantale. Jech xtok, li buchʼutik yijik ta mantale xvinaj ti snaʼik stunesel lek li sjol yoʼontonike. ¿Kʼuxi tskoltautik jol koʼontontik sventa lekuk li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike? ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti ta jtsakbetik ta venta li sjol yoʼonton yantike? Jaʼ ta jchantik li ta yan xchanobil chtale.