Li kʼusi chal Jeovae ta onoʼox xkʼot ta pasel ta melel

«V UʼUN noʼox jtuc Diosun; muʼyuc yan dios ti xcoʼlaj jech chac cʼu chaʼal vuʼune. Vuʼun noʼox jtuc xuʼ chcal li cʼusi chcʼot ta pasel ta tsʼacale; epal jabil toʼox scʼan xcʼot ta pasel ti cʼalal chcale.» (Isaías 46:9, 10.) Jech chal Jeova, ti jaʼ noʼox stuk xuʼ xal ta melel li kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel ta jelavele.

Jamal onoʼox ta ilel ti krixchanoetike mu snaʼik ta melel mi chkʼot ta pasel li kʼusi chalike. Pe li Vivliae ta xal li kʼusi chkʼot ta pasel ta melele, yuʼun jaʼ jun livro ti chal albil kʼopetike. Ti jechuke jaʼ chtijbatik-o yoʼonton li buchʼutik ta sabeik smelolal mi ta melel jaʼ jun livro ti jaʼ yakʼoj ta naʼel li Diose, jech kʼuchaʼal chal li Vivlia stuke. Mi ta jkʼelbetik batel smelolal junantik albil kʼopetik ti kʼotemik xa ta pasele jaʼ me to jtunel kuʼuntik ta sventa taje.

Mukʼtik lumetik ta voʼne

Li Jeovae laj onoʼox yal ti ta xichʼ lajesel ta j-echʼel li Babiloniae, li Edome, li Moabe xchiʼuk li Amón eke chlaj-o skʼoplal ta j-echʼel (Jeremías 48:42; 49:17, 18; 51:24-26; Abdías 8, 18; Sofonías 2:8, 9). Ta sventa ti muʼyuk xa tspas sbaik ta mantal stukik li mukʼtikil lumetik taje jaʼ chakʼ ta ilel ta melel ti tukʼ tajek li albil kʼop yuʼun Diose.

Jech un chaʼa, oy van buchʼu xuʼ xal ti mu tsotsuk ta albel skʼoplal ti ta onoʼox xkʼot yorail chchʼay junuk mukʼta lum, akʼo mi mu tsalbajuk ta ilel. Pe li kʼusi ta xalik taje oy kʼusi tsots skʼoplal ti muʼyuk tstsakik ta ventae, yuʼun li Vivliae lek jamal chchapbe smelolal. Jech kʼuchaʼal, lek laj yalbe smelolal ti kʼuyelan ta xlaj li Babiloniae. Laj onoʼox yal ti jaʼ li jmedoetik ti tslajesik li jteklum taje, ti jaʼ la jbabe yuʼun soltaroetik li Ciroe xchiʼuk li ukʼum ti joybil-o li jteklume ta la x-ul (Isaías 13:17-19; 44:27–45:1).

Pe taje, maʼuk skʼan xal-o ti yalojbe xa onoʼox skʼoplal Vivlia ti chichʼ lajesel ta j-echʼel skotol li lumetik ti ta xichʼik tsalele. Jkʼeltik li kʼusi kʼot ta stojolal Jerusalene: kʼalal laj yichʼ alel ti ta xichʼ lajesel ta jbabiloniaetik li lum taje, li Diose laj onoʼox yal ta melel ti chichʼ chaʼlekubtasele, akʼo mi li mantal yuʼunike mu stakʼ skoltaik lokʼel li buchʼu ta xuʼuninik li jbabiloniaetike (Jeremías 24:4-7; 29:10; 30:18, 19). Li albil kʼop taj eke kʼot onoʼox ta pasel, koliyal li taje, li snitilulaltak judioetike jaʼik-o jun jteklum li ta jkʼakʼaliltike.

Jech noxtok, manchuk mi laj yal Jeova ti muʼyuk xa bu chlik mukʼibuk-o skʼoplal ta stojol yantik balumil li Egiptoe, laj yal xtok ti «ta xlic  ayanuc jnaclej ta Egipto jech cʼu chaʼal ta voʼnee». Ta mas tsʼakale, li voʼneal tsatsal lum taje «ta xlic svaʼanic ajvalil yuʼunic ti mu xa tsotsuc scʼoplal ta xʼilee» (Jeremías 46:25, 26, Ch; Ezequiel 29:14, Ch, 15). Taje jnaʼojtik ti jaʼ jech ikʼot ta pasele. Jech onoʼox, li Jeovae laj onoʼox yalbe skʼoplal ti chlaj li Greciae ti jaʼ jun mukʼta tsatsal lume, pe muʼyuk laj yal ti ta xchʼay-o skʼoplale. Ta melel onoʼox, li Jeova ti laj yalbe skʼoplal li lumetik ti ta xlaj-o skʼoplale jaʼ jech onoʼox ikʼot ta pasel, pe kuxulik to ti bu muʼyuk jech laj yichʼ albel skʼoplale. ¿Kʼusi chchanubtasutik-o taje? Li albil kʼopetik ti te tsakal ta sKʼop Diose jaʼ melelik xchiʼuk ti stakʼ chʼunel ta melele.

Smelolaltak ti toj labalik sbae

Jaʼ jech kʼuchaʼal laj yichʼ alele, li Jeovae ep laj yalbe smelolal ti ta xlaj onoʼox li Babiloniae. Jaʼ jech chkʼot ta sventa li albil kʼop ta sventa ti chichʼ lajesel li Tiroe: li slivro Ezequiele laj yal ti stanaltake, li steʼeltake xchiʼuk xtok li spukukaltake ta la «sjipic batel ta nab» (Ezequiel 26:4, 5, 12). Li albil kʼop liʼe kʼot ta pasel ta sjabilal 332 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, jaʼo kʼalal Alejandro Magno xchiʼuk li yajsotarotake la stunesik li slilijemal jteklum ti laj yichʼ lajesele —ti laj yichʼ tsalel ta baʼyuke— sventa la spas batel sbeik ta nab yoʼ chkʼotik li ta lum Tiro ti joybil ta nabe, ti laj yichʼ tsalel eke.

Yan albil kʼopetik ti chal labalik sba smelolaltake jaʼ te ta jtatik ta Daniel 8:5-8, 21, 22 xchiʼuk ta Daniel 11:3, 4, ti jaʼ skʼoplal li tsatsal mukʼta «ajvalil ta [Greciae]». Li ajvalil taje ta me xlaj skʼoplal ti toj mukʼ noʼox chaʼi sbae. Li ajvalilal yuʼune ta la spas ta chanvokʼ, pe maʼuk la ta xchʼakbe sbaik li snitilultake. Mas ta chib sien jabil kʼalal laj xaʼox yichʼ tsʼibael li albil kʼope, te laj yichʼ ilel ti jaʼ Alejandro Magno li tsatsal ajvalil taje. Li loʼiletik chal ta livroetike ta xal ti ta skeremal noʼox la ichame xchiʼuk li ajvalilal yuʼune la xchʼakbe sbaik li chanvoʼ sjeneraltake, maʼuk li ta snitilultake.

Li jlabanvanejetike (críticos), chalik ti albil kʼop taje jaʼ to la laj yichʼ tsʼibael kʼalal ikʼot xaʼox ta pasel li kʼusitik taje. Pe kʼelavil yan velta xtok li kʼusi ta xal li loʼil ta slivroal Daniele. Mi jech cha  kʼel kʼuchaʼal jun albil kʼop ta melele, te chavakʼ venta ti kʼusi jutukik noʼox skʼoplale toj labalik to sba ta kʼelel. Pe, mi jech chavil kʼuchaʼal noʼox jun loʼil ti jaʼ noʼox koʼoltasbil kʼuchaʼal albil kʼope, ¿mi mu jechuk ti ep butik mu xkaʼibetik smelolale? Ti yuʼun oyuk jun krixchano ti kuxi kʼalal chamen xaʼox li Alejandroe, ti lajuk yalbe skʼoplal jun albil kʼop sventa noʼox ti chʼayal to yoʼonton chkʼotik li buchʼu ta skʼel li kʼusitik ta stsʼibae, ¿kʼu yuʼun muʼyuk laj yal, ti kʼalal chamem xaʼox li ajvalile, ti oy chaʼvoʼ skeremotak ti taʼox skʼan x-ochik ta xkʼexole, pe ti laj yichʼik milel xtoke? ¿Kʼu yuʼun muʼyuk laj yal ti ta x-echʼ jaylajunebuk jabil sventa ta xuʼuninik li chanvoʼ sjeneraltak li bu toʼox kʼalal laj yuʼunin batel li Alejandroe? Xchiʼuk, ¿kʼu yuʼun muʼyuk laj yalbe sbi li mukʼta ajvalil xchiʼuk li chanvoʼ sjeneraltake?

Ti chalik, ti albil kʼopetike jaʼ to laj yichʼ tsʼibael kʼalal ikʼot xaʼox ta pasel li kʼusitike voʼne xa onoʼox tajek. Pe, bu chata, taje muʼyuk sprevail. Jaʼ noʼox ta spakbeik skʼoplal li buchʼutik, ti muʼyuk ta sabeik sprevailtake, ta xalik ti mu la stakʼ alel li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jelavele. Ta skoj ti mu skʼan xchʼamik ti jaʼ sKʼop Dios li Vivliae, jaʼ noʼox ta xalik li kʼusitik tsnopik yan krixchanoetike. Akʼo mi jech, ta sventa li smukʼta pʼijile, li Diose laj yakʼ li ta albil kʼopetik skotol li yuni melolaltake sventa chakʼ ta ilel ti ta melel jaʼ te likem talel ta stojolale. *

Li xchʼunel avoʼontone ta me xchʼi mas mi laj achʼakbe yorail sventa ta xa choti ta snopbel skʼoplal li albil kʼopetik ta Vivliae xchiʼuk ti kʼuxitik kʼotemik ta pasele. ¿Kʼu yuʼun mu xlik achan? Xuʼ te xa ta mas koltael li ta stavlail li livro “Toda Escritura es inspirada de Dios y provechosa”, * ta pajina 343 kʼalal ta 346. Mi lik achan li kʼusi laj yichʼ alele, jaʼuk me sventa xa chʼies li xchʼunel avoʼontone. Maʼuk noʼox me sventa xavakʼ batel persa skʼelel skotol li kʼusi ta xale, pajeso aba sventa xa nopbe lek skʼoplal li kʼusi yichʼojan talele. Mu ta naʼeteluk chkʼot ta nopel avuʼun ti skotol li albil kʼopetik chal Jeovae chkʼot onoʼox ta pasel ta melel.

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 24]

MANTALETIK SVENTA XLEKUB JKUXLEJALTIK

Liʼe jaʼ me sventa akʼo jnoptik noxtok. Li Dios ti lek jamal smelol chal ti chmuy smukʼulal xchiʼuk ti tstsʼuj li epal mukʼta tsatsal lumetik taje jaʼ me ti buchʼu chakʼ ek li beiltaseletik ta Vivlia ti tskoltautik sventa lekuk xi jkuxiutike. Li jlome jaʼ kʼuchaʼal liʼe:

Ta xichʼ kʼajel li kʼusi ta xichʼ tsʼunele (Gálatas 6:7).

Jaʼ toj echʼem xkuxet yoʼonton li buchʼu ta xakʼe, jaʼ mu sta jech li buchʼu ta xichʼe (Hechos 20:35).

Li muyubajele jaʼ me te ta xichʼ tael mi ta jmakʼlin jbatik ta mantale (Mateo 5:3, NM).

Mi chavakʼ ta akuxlejal li beiltaseletik liʼe, xuʼ me xa pat avoʼonton ti toj echʼ noʼox cha tabe sbaliltake.

[Lokʼol ta pajina 22, 23]

Li sKʼop Diose laj onoʼox yalbe skʼoplal ti ta xlaj ta j-echʼel li lumetik liʼe...

EDOM

BABILONIA

... pe muʼyuk maʼ liʼe

GRECIA

EGIPTO

[Lokʼol ta pajina 22]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Lokʼol yuʼun OMS, yuʼun Edouard Boubat

[Lokʼol ta pajina 22]

Alejandro Magno