Li kol yuʼun li jvokoltak ta jkeremale

Tsloʼilta Eusebio Morcillo

Ta septiembre ta 1993 la jvulaʼan jun chukinab ti bu toj echʼ xa noʼox chabibile. Li srasonale jaʼ ti chichʼ voʼ jun jchukel ants, ti jaʼ li kixlel Marivie. Junantik jchukeletik xchiʼuk jayvoʼ antsetik ti te ch-abtejike lek tsʼetel xchikinik kʼalal jaʼo yakalun ta yalel mantale. Pe skʼan to xa kalboxuk smelolal kʼu yuʼun te oyunkutik ta chukinab xchiʼuk li kixlele, baʼyel ta jkʼan cha kalboxuk kʼu toʼox yelan li jkuxlejalkutik ta voʼnee.

LI VOKʼ ta España ta 5 yuʼun mayo ta 1954, voʼon bankilalun ta voʼob alab-nichʼnabiletik. Li Marivie jaʼ yoxibal. Li jyayakutike la xchʼiesunkuntik kʼuchaʼal jkatoliko, xchiʼuk lek xvul ta jol ti jkʼanoj toʼox Dios ta jbikʼtal kʼalal te jchiʼuk toʼox ta nakleje. Pe, ti kʼuyelan li kuxlejal ta sna jtot jmeʼe xvinaj lek ti muʼyuk chvul ta sjolik jsetʼuk li Diose. Li voʼonkutike xchiʼuk li jmeʼe toj j-echʼem chi yakʼbunkutik majel li jtote. Li xiʼele xkoʼolaj xa kʼuchaʼal jkuxlejalkutik, xchiʼuk toj kʼux ta koʼonton chkaʼi ti kʼuyelan chil svokol li jmeʼe.

Li bu chi chanunaje toj ep vokolil laj kil xtok. Jun jchanubtasvaneje, ti jaʼ jun palee, chi smajbun jolkutik ta kʼalna kʼalal mu xi tojobkutik ta stakʼel junuk sjakʼobile. Jun pale xtoke tslutsʼilan uni jchanunetik kʼalal jaʼo tskʼelbe li yabtelelike. Xchiʼuk xtok, li chanubtasel ta sventa li kʼatinbake chchibaj-o koʼonton xchiʼuk chi xiʼo. Jech oxal skʼanel kuʼun li Diose ichʼay ta jyalel.

Tikʼilun ta jun kuxlejal ti muʼyuk sbalile

Ta skoj ti muʼyuk smantal Dios ta jtojolale, lik batkun ta diskotekaetik (snailal akʼot xchiʼuk pox ta akʼobaltik) ti noj ta chopol krixchanoetik xchiʼuk ta bankilal jmajvanejetike. Nopoltik noʼox tsmaj sbaik ta navaja, ta kadenaetik, ta svokʼbenal vasoetik xchiʼuk ta chotlebaletik. Manchuk mi muʼyuk bu te tikʼilun lek li ta pas kʼop taje ta jun veltae chʼayem jchʼulel li kom ta majel.

Ta tsʼakale ta van xaʼox tajek xkaʼi li kuxlejal taje, vaʼun la jsaʼ yan diskoteka ti mas tsʼijilik ta alele. Pe manchuk mi jech, li te eke epal droga oy. Li drogaetike muʼyuk laj yakʼ jlekilal xchiʼuk ti jun noʼox koʼontone, moʼoj mas laj yakʼ ta koʼonton skʼanel kʼusitik, chakʼbun xiʼel xchiʼuk jech noʼox ep kʼusi chkilan yuʼun ti tspasvan ta chuvaje.

 Manchuk mi mu junuk koʼonton laj kaʼi li ta kuxlej taje, li jun kitsʼin José Luise xchiʼuk Miguel, li jun kamigo ti lek tajek xkil jba jchiʼuke, la xchanik batel kuʼun jech kʼuchaʼal ta jpas eke. Jech kʼuchaʼal yantik kerem-tsebetik li ta voʼneal Españae, xkoʼolaj ti oyunkutik ta jun kʼaʼemal balumile. Kʼusuk xa noʼox xuʼ jpas sventa jtabe stojol li drogae. Maʼuk xa krixchanoun yaʼel.

Li Jeovae la spojun lokʼel

Li ta kʼakʼal taje, nopolik noʼox ta jkʼoponan li kamigotak ta sventa ti oy Diose xchiʼuk ti oy sbalil li kuxlejale. Lik jsaʼ buchʼu xi yaʼibun ti kʼuyelan chkaʼi jbae xchiʼuk ti tskoltaun ta saʼel li Diose. La jkakʼ venta ti jun jchiʼil ta abtel ti Francisco sbie, yan-o stalelal kʼuchaʼal li yantike. Toj jun noʼox yoʼonton, mu snaʼ x-elkʼaj xchiʼuk toj lek noʼox yoʼonton, jaʼ yuʼun la jambe li koʼontone. Li Franciscoe jaʼ yajrextiko Jeova xchiʼuk laj yakʼbun jun revista La Atalaya (Li Jkʼel osil ta toyole) ti chkʼopoj ta sventa li drogaetike.

Kʼalal la jkʼele, la jkʼopon li Diose, xi laj kalbee: «Kajval, jnaʼoj ti oyote, ta jkʼan cha kojtikinot xchiʼuk ta jpas li kʼusi tskʼan avoʼontone. ¡Koltaun!», xkut. Li Francisco xchiʼuk yan rextikoetike la spatbikun koʼonton ta Vivlia xchiʼuk laj yakʼbikun vunetik ti chkʼopoj ta sventa Vivliae. Vaʼun laj kakʼ venta ti jaʼik li buchʼu chi skoltaikune, jech kʼuchaʼal laj onoʼox jkʼanbe li Diose. Muʼyuk bu xi jalij yalbel kamigotak xchiʼuk kitsʼin José Luis li kʼusi yakalun xchanele.

Jun kʼakʼal, kʼalal li aykutik skʼelel jkʼejimoletik ta musika rock xchiʼuk kamigotake, la jchʼak jba ta stojolalik. Te vaʼal li kom sventa ta jkʼel li kʼusitik tspasike, vaʼun laj kil li kʼusitik bolik chkʼot ta pasel kuʼunkutik ta skoj li drogae. ¡Toj ibal sba laj jkaʼi! Li avi taje te lik jnop lek ti chkikta komel skotol li jchopol kuxlejale xchiʼuk ti chi pas ta yajrextiko Jeovae.

La jkʼanbe jlik Vivlia li Franciscoe, vaʼun laj yakʼbun xchiʼuk li livro La verdad que lleva a vida eterna. * Kʼalal la jkʼel li kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun Dios ti tskus yaʼlel satil xchiʼuk ti tslajes noxtok li lajelale, muʼyuk bu xchibaj koʼonton ti la jta li melel ti xuʼ tskoles li krixchanoetike (Juan 8:32; Apocalipsis 21:4). Ta tsʼakale li ay ta Salon sventa Tsobobbail yuʼun yajRextikotak Jeova, ta skoj ti toj lek yoʼontonik xchiʼuk chkʼanvanike toj labal xa noʼox sba laj kil.

Oy xa tajmek ta koʼonton yalbel kaʼi yantik li kʼusitik laj kil li ta Salon sventa Tsobobbaile, jaʼ yuʼun ta anil noʼox la jtsobik li José Luis xchiʼuk li kamigotake sventa ta jloʼiltabeik li kʼusi laj kile. Ta jun-chib noʼox kʼakʼal ta tsʼakale jkotolkutik li aykutik li ta tsobobbaile. Jun tseb ti chotolunkutik ta spate ijoypʼij sventa tskʼelunkutik. ¡Kʼu to onoʼox yelan xiʼ kʼalal laj yil jnatikil jol viniketike! Muʼyuk xa bu skʼel-o spat. Mi xnop xa noʼox avuʼunike, kʼu to onoʼox labal sba laj yil kʼalal lek xa ta traje xchiʼuk ta korvata li kʼotkutik ta Salon sventa Tsobobbail li ta yan xemanae.

Ta tsʼakal jutuke, li Miguel xchiʼuk voʼone li batkutik ta jun mukʼta tsobobbail ta chib kʼakʼal yuʼun li yajrextikotak Jeovae. Muʼyuk bu kilojkutik-o kʼusi jech: xvinaj ti skʼanoj sbaik skotolike manchuk mi yantik-o sjabilalik. Labal ta aʼiel, pe li mukʼta tsobajele jaʼ te yakal chichʼ pasel li bu ay jkʼelkutik li jkʼejimoletik sventa rocke. Pe, ¡toj labal xa noʼox sba ti kʼuyelan jelele! Ta skoj li son te chichʼ tijele xchiʼuk ti kʼuyelan stalelal li krixchanoetike toj lek xa noʼox chkaʼi jbatik yuʼun.

 Skotol li jtsop kamigotake lik xchanik li Vivliae. Vaxakib xaʼox u yechʼel, ta 26 yuʼun julio ta 1974, li Miguel xchiʼuk li voʼone koʼol la jkichʼkutik voʼ kʼalal jtob jabil kichʼojkutike. Chanib li ta jtsop kamigotake laj yichʼik voʼ ta jayibuk noʼox yual ek. Li kʼusi la jchan ta Vivliae jaʼ la stij koʼonton sventa ta jkolta li kuni meʼe, ti toj ep xaʼox yiloj svokole. Jech ta melel lik kalbe li kʼusi achʼ jchʼunoje, xchiʼuk jmoj xa noʼox tsobolunkutik. Jech noxtok, ta skoj ti voʼon bankilalune, la jchʼakbe skʼakʼalil sventa ta jkolta li kitsʼinabtake.

Ta sjayibaluk jabile li jmeʼe xchiʼuk li kitsʼinabtake lik xchanik li melel ta sventa li Vivliae xchiʼuk laj yichʼik voʼ kʼuchaʼal yajrextikotak Jeova, jaʼ xa noʼox jun muʼyuk jech la pas. Ta 1977 li nupun xchiʼuk Soledad, li tseb ti ixiʼ kʼalal laj skʼelunkutik li ta sbaʼyel velta li aykutik ta Salon sventa Tsobobbaile. Ta jayibuk noʼox u, jchibalkutik li ochkutik ta prekursoral, ti jaʼ jech chkalbekutik li buchʼutik chcholik lekil aʼyej ta tsʼakal orae.

Yichʼ lokʼesel ta chopol kuxlejal li buchʼu jkʼanoje

Li kixlel Mariví sbie kʼalal bikʼit toʼoxe ep ta velta laj yichʼ ilbajinel ta vinik, ta skoj taje muʼyuk sbalil chaʼi li xkuxlejale. Ta xchex tsebale toj chopol laj yichʼ batel li kuxlejale: tslajes droga, ch-elkʼaj, xchiʼuk jaʼ toʼox jun jmulavil ants. Kʼalal yichʼoj 23 jabile laj yichʼ tikʼel ta chukel, ti bu jech-o la spas li kʼusitik chopol taje.

Li vaʼ kʼakʼal taje jkʼelvanejun xaʼox ta sirkuito, jaʼ xkaltik, yajtunel Dios ti tsvulaʼanan tsobobbailetik yuʼun yajrextikotak Jeovae. Ta 1989, li Soledad xchiʼuk voʼone nopol kichʼkutik takel batel ti bu oy li chukinab ti bu tstsʼakubtas jayib jabil akʼbat chukel li Marivie. Mu jaluk toʼox yechʼel, li j-abteletike laj yakʼ mantal ti akʼo spojbeik li yole, jaʼ yuʼun toj ep toʼox chat yoʼonton, solel mu skʼan xkuxi chaʼi sba. Jun kʼakʼale, la jvulaʼan xchiʼuk laj kalbe ti akʼo jchankutik li Vivliae, laj yalbun ti xuʼe. Kʼalal jun xaʼox u ta jchankutike, laj yikta li drogae xchiʼuk sbutsʼel li sikʼolale. Toj labal xa noʼox laj kil ti kʼuyelan ch-akʼbat yipal yuʼun Jeova kʼalal yakal ta sjel li xkuxlejale (Hebreos 4:12).

Kʼalal mu to jaluk lik xchan li kʼusitik melel ta Vivlia li Marivie, lik yalbe li buchʼutik te chukajtike xchiʼuk li antsetik ti te ch-abtejike. Jech ta melel, mi jaʼuk jutuk laj yikta li chol mantale manchuk mi lik jelubtasatuk ta yantik chukinab. Ta jun chukinabe xcholet la xcholbe mantal jchukeletik. Ti kʼuyelan echʼ batel li jabiletike, epal jchukeletik ta yantik chukinab lik xchanik Vivlia xchiʼuk li Marivie.

Kʼot yorail ti laj yalbun ti tskʼan chakʼ sba ta stojolal li Diose xchiʼuk ti chichʼ voʼ li Marivie. Pe, muʼyuk bu x-akʼbat permiso sventa chlokʼ li ta chukinabe xchiʼuk noxtok muʼyuk buchʼu xakʼik x-och sventa x-akʼbat yichʼ voʼ. Mas ta chanib jabil, kuch yuʼun li chopol kuxlejal ta chukinabe. ¿Kʼusi van koltaat sventa akʼo teuk-o oy li xchʼunel yoʼontone? Li kʼusitik chichʼ chanel ta jujun tsobobbaile xchiʼuk ta jayib ora chichʼ pasele, jaʼ jech ta spas ta yut chukinab li stuk eke. Jech noxtok jaʼ ikoltaat yuʼun li orasione xchiʼuk li xchʼakbel yorail xchanel Vivliae.

Ta slajebal xa une laj yakʼik batel ta chukinab ti toj echʼ xa noʼox chabibile xchiʼuk ti oy jun nuxinajebale. La snop ti mas xa xuʼ xichʼ-o voʼ ti bu iʼakʼat batele. Jaʼ jech ikʼot ta pasel, laj yakʼbeik permiso. Jech oxal voʼon laj kal li mantal sventa ichʼ voʼ yuʼun kixlele. Te oyun ta stsʼel kʼalal tsots tajek skʼoplal kʼusi echʼ ta xkuxlejale.

Kʼux ta alel, pe ta skoj li kʼu toʼox yelan xkuxlejal ta voʼnee, li Marivie iʼipaj-o ta sida. Manchuk mi jech, lokʼ noʼox ta chukel, ta marso ta 1994, ta skoj ti lek stalelale. Kʼalal ilokʼ ta chukele inaki xchiʼuk li jmeʼkutike xchiʼuk tukʼ-o laj yakʼ sba kʼuchaʼal yajtunel Jeova kʼalal to icham chib jabil ta mas tsʼakale.

Stsalel kuʼun xchopolal koʼonton

Li voʼon eke muʼyuk bu kolemun-o li ta kʼusitik chopol laj jpas li ta jkuxlejal ta voʼnee. Li majel laj yakʼbun jtot kʼalal bikʼitun toʼoxe xchiʼuk li  jkuxlejal toʼox ta jkeremale jaʼ jech la spasbun-o talel li jtalelale. Bateltike chtal ta koʼonton ti voʼon-o jmul chkaʼi li kʼusitik kʼot ta pasele xchiʼuk ti mu jtaʼo xi kuxi yaʼele. Bakʼintike, li koʼontone solel lajem tajek chkaʼi. Pe, li sKʼop Diose jaʼ ta skoltaun tajek ta stsalel komel ti kʼuyelan chkaʼi jbae. Li ta jayib xa jabiletike, li snopilanel kuʼun tekstoetik ta Vivliae jech kʼuchaʼal Isaías 1:18 xchiʼuk Salmos 103:8-13 jaʼ ta skoltaun sventa xyoch jutuk ti jaʼ ta jmul tajek chkaʼi li kʼusi kʼot ta jtojolale.

Li orasion ta stojolal li Jeovae jaʼ jun ti kʼusi ta spojun sventa stsal kuʼun ti mu jkʼan jba jtuke. Kʼalal ta jpas orasione, ep ta velta chlokʼ yaʼlel jsat. Pe, li kʼusi chal 1 Juan 3:19, 20 jaʼ tspat koʼonton: «Jech ta jnaʼtic o ti oyutic ta stojol li Dios ti jaʼ melele, jech mu xloʼilaj coʼntontic ta stojol li Diose. Acʼo me oy chal coʼntontic ti oy jmultique, pero li Diose yiloj cʼusi oy ta coʼntontic, snaʼoj scotol».

Chkakʼ venta ti maʼuk toj chopol krixchanoun kʼuchaʼal toʼox ta jnope, yuʼun kʼalaluk ta jnop ti muʼyuk skʼanojun li Jeovae jaʼ chakʼ jsutes koʼonton xchiʼuk xkat koʼonton. Li buchʼu tsaʼik li Jeovae, li ta Vivliae ch-albatik ta melel ti Diose muʼyuk bu tspʼaj li buchʼutik tsutes yoʼontonik ta melel ta skoj li kʼusi spasoje xchiʼuk mi chchʼunbe smantale (Salmo 51:17).

Kʼalal toj chopol chkaʼi jba yan veltae, jaʼ ta jnop li kʼusitik leke xchiʼuk li kʼusitik sventa mantale, jech kʼuchaʼal chal ta Filipenses 4:8. Jkomesoj ta jol xtok li kʼusi chal Salmo 23 xchiʼuk li Mantaletik laj yakʼ Jesús ta vitse. Kʼalal chopol kʼusitik chtal ta jole, kʼun chlik chkalilan li tekstoetike ta Vivlia taje. Ti vaʼ yelan lek li kʼusitik ta jnope tskoltaun tajek ta akʼobaltik kʼalal mu x-och li jvayele.

Jech noxtok kʼalal chi skʼupil kʼoptaun kajnil xchiʼuk li yantik ermanoetik ti voʼne xa ochemik ta mantale jaʼ chi skoltaun. Manchuk mi ta baʼyele toj tsots toʼox chkaʼi li kʼusitik chi yalbikune, pe li Vivliae la xchanubtasun ti kʼanelale «ta xchʼun scotol ti jaʼ melel cʼusi ch-albate» (1 Corintios 13:7). Jech oxal un ta kʼunkʼun persa bikʼit laj kakʼ jba sventa ta jchʼun ti mu spas kuʼun skotole xchiʼuk ti oy kʼusitik chi kʼunib-o yuʼune.

Ta yan xtoke, li kʼusitik ikʼot ta pasel ta jtojolale jaʼ yakʼoj akʼo xkaʼibe smelolal kʼuyelan chaʼi sbaik li ermanoetik ta jujun tsobobbail kʼalaluk ta jvulaʼane. Li kajnil xchiʼuk voʼone jutuk mu 30 jabil xa kichʼojkutik ta xcholel batel li lekil aʼyejetik ta tsʼakal orae. Li muyubajel chkaʼi ta skoltael li krixchanoetike jaʼ chi skoltaun sventa kʼunkʼun ta jbul lokʼel li xchopolal koʼontone xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk lek chvul ta jole.

Kʼalal ta jvules ta jol skotol li kʼusitik jelavem ta jkuxlejale, jaʼ ta jnop ta sventa li bendisionetik ti yakʼojbun li Jeovae xchiʼuk jaʼ tstij koʼonton sventa xkal jech kʼuchaʼal laj yal li jtsʼibajom yuʼun Salmo, ti xie: «Ta scotol jol coʼnton chcalilanbe o li slequilale. [...] Jaʼ chispasbun perdón yuʼun scotol li jmule; jaʼ chiscoltaun ta sventa scotol cʼusiuc noʼox cʼux chcaʼay. Jaʼ chiscoltaun ti jech muʼyuc to chiʼoch ta chʼene; jaʼ chiyacʼbun ta jtojol li cʼanel xchiʼuc cʼuxubinele» (Salmo 103:1-4).

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 27]

Li kitsʼin José Luis xchiʼuk kamigo Miguele la spasik li kʼusi chopol xchiʼuk kʼusi lek la jpase

[Lokʼol ta pajina 28]

Utsʼ-alalil Morcillo (1973)

[Lokʼol ta pajina 29]

Mariví tikʼil ta chukel

[Lokʼol ta pajina 30]

Bateltike chtal ta koʼonton ti voʼon-o jmul chkaʼi li kʼusitik kʼot ta pasele xchiʼuk ti mu jtaʼo xi kuxi yaʼele. Pe li sKʼop Diose jaʼ ta skoltaun tajek ta stsalel komel ti kʼuyelan chkaʼi jbae

[Lokʼol ta pajina 30]

Xchiʼuk kajnil Soledad