Jchanbetik li xchʼunel yoʼontone

Tukʼ la spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose

LI ELIASE te skʼeloj li krixchanoetik ti kʼalal vokol ta xyalik talel li ta xchʼut-chʼutak vits Carmeloe. Jech noxtok kʼalal naka to tsakub tal li osile, lek tajmek xvinaj ti abol sbaike xchiʼuk li viʼnal chaʼiik li lum taje. Li oxib jabil xchiʼuk oʼlol ti takij li balumile epal vokoliletik laj yichʼ talel.

Ta stojolalike te chanavik 450 jtoyba j-alkʼopetik yuʼun li Baale, toj toybaik tajmek xchiʼuk xtiʼet tajmek yoʼontonik tskʼan tsmilik li Eliase, li aj-alkʼop yuʼun Jeovae. Ti vaʼ taje, li meʼ ajvalil Jezabele ep xaʼox smilanoj yajtuneltak Dios xchiʼuk li Eliase skontrainoj tajmek li yichʼel ta mukʼ Baale. Pe, ¿kʼu to van sjalil chkuch yuʼun mas li j-alkʼope? Xuʼ van jech la snopik li vaʼ paleetik taje: «Li jun noʼox vinik leʼe mu xuʼ yuʼun», xiik van (1 Reyes 18:3, 19, 20). Jech xtok kajal kʼot ta skareta li ajvalil Acabe, ti muʼyuk bu oy ta yoʼonton jsetʼuk li Elías eke.

Li j-alkʼop ti kʼajomal stuktuk tajmeke smalaoj jun kʼakʼal ti toj labal sba ch-echʼ ta xkuxlejale. Yakal chil ti kʼuyelan ta xichʼ chapanel li bu chkʼot ta pasel jun tsalbail ti chakʼ tajmek xiʼel ta sventa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol ti muʼyuk jech ilbil-o li ta balumile. ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba kʼalal lik sakubuk tal li osile? «Li jʼalcʼop Elías ti coʼol cristianoutic jchiʼuctique», maʼuk ti muʼyuk xa chaʼi xiʼele (Santiago 5:17). Xuʼ jchʼuntik ta melel ta sventa liʼe: li Eliase stuk van tajmek laj yaʼi sba kʼalal te oy ta stojolal jun jteklum ti chopole, jun ajvalil ti buchʼu svalopatinoj li melele xchiʼuk jayvoʼuk paleetik ti tsmal yaʼiik chʼichʼe (1 Reyes 18:22).

¿Kʼuxi jech kʼot ta pasel yuʼun Israel ti vaʼ smu elan taje? Xchiʼuk, ¿kʼuxi te nitil-o akʼoplal li ta loʼil taje? Li Vivliae chalbe yajtsʼaklomtak Cristo ti akʼo spasik batel jech kʼuchaʼal li tukʼil yajtuneltak Diose xchiʼuk ti akʼo «[x]chanbeic cʼu xʼelan li xchʼunojel yoʼntonique» (Hebreos 13:7). Jkʼeltik un chaʼa, li skʼelobil xchʼunel yoʼonton li j-alkʼop Eliase.

Ti kʼuyelan itsuts li voʼneal kʼope

Jutuk mu ta skotoluk li xkuxlejale, li Eliase muʼyuk xa yip chaʼi sba kʼalal chichʼ pʼajel xchiʼuk chichʼ pechʼilanel ta tekʼel li kʼusi mas tsots skʼoplal ta steklumal xchiʼuk li ta xchiʼiltak ta lumale. Li Israele te oy ta jun voʼneal kʼop, jun kʼop ta stojolal melel relijion xchiʼuk ta stojolal jecheʼ relijion, ta stojolal li yichʼel ta mukʼ Jeova Diose xchiʼuk ti chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik li lumetik ti te nopol oyike. Ta skʼakʼalil Eliase, jaʼ te lik-o talel mas li kʼop ti solel chakʼ vul oʼontone.

Li ajvalil Acabe laj yikʼ Jezabel, ti jaʼ stseb li ajvalil ta Sidone. Li Jezabele oy ta yoʼonton tajmek slajesel li yichʼel ta mukʼ Jeovae xchiʼuk jaʼuk xvinaj batel skʼoplal li yichʼel ta mukʼ Baal ta sjunlej Israele. Li Acabe laj yakʼ sokesbatuk sjol yoʼonton ta anil noʼox yuʼun li yajnile vaʼun la smeltsan jun chʼulna xchiʼuk jun skajleb matanal sventa li Baale. Jaʼ onoʼox ti buchʼu baʼyel la snijan skejan sba ta stojolal li jecheʼ diose, vaʼun jech la sabe-o skʼakʼal yoʼonton li Jeovae (1 Reyes 16:30-33). *

¿Kʼu yuʼun toj chopol li yichʼel ta mukʼ Baale? Yuʼun sloʼlaoj xaʼox li jteklume, snamajesoj ta stojolal li melel Diose. Jech noxtok, jaʼ toʼox jun relijion ti toj ibal sbae xchiʼuk ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike, yuʼun te oy jmulavil viniketik xchiʼuk jmulavil antsetik li ta chʼulnae, ti ta tsobol chmulivajike xchiʼuk ti chakʼik ta matanal li ololetike. Jaʼ yuʼun li Jeovae la stak batel Elías ta stojolal li Acabe sventa chalbe skʼoplal ti chtal jun kʼepelaltik ti jaʼ to chlaj mi laj yal li j-alkʼop yuʼun Diose (1 Reyes 17:1). Echʼ jayibuk jabil ti muʼyuk bat svaʼan sba ta stojolal ajvalil li Eliase, li avie jaʼ sventa chalbe ti akʼo stsob sba li jteklume xchiʼuk li j-alkʼopetik yuʼun Baal ta vits Carmeloe.

 Pe, ¿kʼuxi van te nitil jkʼoplaltik xchiʼuk li kʼop liʼe? Xuʼ van li jlome tsnopik ti loʼil ta sventa li yichʼel ta mukʼ Baale muʼyuk xa sbalil li avi kʼakʼale, yuʼun muʼyuk xa xchʼulnail mi jaʼuk skajleb matanal ta sventa li dios taje. Pe, maʼuk noʼox jun jecheʼ loʼil (Romanos 15:4). Li jpʼel kʼop baal xie jaʼ skʼan xal «yajval», jech oxal li Jeovae tskʼanbe steklumal ti akʼo xtʼujat sventa jaʼuk xkʼot ta «sbaalik», jaʼ xkaltik ti xkʼot kʼuchaʼal jun malalile (Isaías 54:5). Li krixchanoetik avie, ¿mi mu epuk yajvalik ti chichʼik ta mukʼ ti jaʼ maʼuk li Dios ti skotol xuʼ yuʼune? Jech ta melel, li krixchanoetike tstʼujik xchiʼuk chichʼik ta mukʼ yan yajvalik ti jaʼ maʼuk li Jeovae kʼalal jaʼ chbat-o ta yoʼontonik saʼel li takʼine, li lekil abtelal ta balumile, li chʼayob oʼontonale, li skʼupinel lutsʼbailetike o yan kʼusi epal «diosetik» ti oy li avi kʼakʼale (Mateo 6:24; Romanos 6:16). Ta yan xtoke, li kʼusitik tspasulanik toʼox sventa li yichʼel ta mukʼ Baale yantik x-epaj batel mas. Kʼuk yelan, li pas kʼop chkʼot ta stojolal Jeova xchiʼuk li Baale jaʼ me chtun kuʼuntik sventa ta jnoptik lek buchʼu ta xi jtunutik yuʼun.

¿Kʼusi smelolal ti chib yoʼontonike?

Li ta jol vitse toj echʼ noʼox li ikʼe, li ta vits Carmeloe toj lek xvinaj batel li Israele: li ta mukʼta Nab Mediterraneoe xchiʼuk li be voʼ Cisone, li ta olone, kʼalal to ta namal vitsetik yuʼun Líbano ta norte. * Pe, kʼalal yantik ta sakub talel li osile yantik xvinaj talel jun osil ti chakʼ vul oʼontone. Xkoʼolaj pixil ta lajelal li balumil ti jun toʼox yutsil laj yichʼ akʼbel yuʼun Jeova li xnichʼnabtak Abrahame. Li avie, jelel xa, jaʼ xa jun balumil ti solel takijem xa ta Kʼakʼale, ta skoj ti muʼyuk spʼijilik li slumal Diose sok xa tajmek li balumile. Kʼalal la stsob sba li krixchanoetik ta vits Carmeloe, li Eliase nopaj ta stojolal li jteklume xchiʼuk xi laj yalbee: «¿Baqʼuin to chacomtsanic ti chib avoʼntonique? Me jaʼ cuxul Dios li Mucʼul Diose, jaʼ xavichʼic ta mucʼ. Yan me jaʼ cuxul li Baale, jaʼ xavichʼic ta mucʼ», xut (1 Reyes 18:21).

¿Kʼusi la skʼan laj yal Elías li jpʼel kʼop «chib avoʼntoni[k]», ti xie? Veno, li krixchanoetik taje mu xakʼik venta ti skʼan snopik buchʼu junukal ti skʼan xichʼik ta mukʼe: mi jaʼ chichʼik ta mukʼ li Jeovae o mi jaʼ li Baale. Yalojike stakʼ stamik bal li xchibal bee, jaʼ xkaltik, ti xuʼ tslamajesbeik yoʼonton li Baal kʼalal tspasik kʼusitik toj chopolike xchiʼuk tskʼanbeik sbendision xtok li Jeovae. Yalojik van mi ch-akʼbat sbendision yuʼun Baal ta sventa li kʼusitik stsʼunojike xchiʼuk li xvakaxike, yoʼ to li «Jeova bankilal yuʼun soltaroetike» chchabiatik li ta letoe (1 Samuel 17:45, NM). Pe, oy kʼusi toj tsots skʼoplal chʼayem ta sjolik, jech ta melel ti avi kʼakʼale chʼayem ta sjolik ek: li Jeovae mu xakʼ ta yan li yichʼel ta mukʼe. Li Jpasvaneje ta me skʼan xchiʼuk staʼo ti jaʼ noʼox xichʼ ichʼel ta mukʼe. Jech oxal, skotol li kʼusitik chichʼ pasel sventa yichʼel ta mukʼ Dios ti kapal xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetike, mu lekuk ta xil li Jeovae, xchiʼuk xtok ta sabe-o skʼakʼal yoʼonton (Éxodo 20:5).

Yuʼun li j-israeletik taje «chib [y]oʼntoni[k]», jech kʼuchaʼal oy buchʼu tskʼan stam batel chib sbe ta jun noʼox veltae. Li avi kʼakʼale, ep krixchanoetik jech ta saʼ smulik kʼalal chakʼik ti akʼo x-och ta xkuxlejalik li «baaletik» xchiʼuk ti ta snamajesatik ta stojolal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Li melel pʼijubtasel laj yakʼ Elías ta stojolal li israeletik sventa mu xchibetuk yoʼontonike ta stijbutik koʼontontik ta skʼelel kʼusi ti mas tsots skʼoplal li ta jkuxlejaltike xchiʼuk jkʼeltik ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼ li Diose.

Jun melel sprevail

Li avi xae, li Eliase laj yal ti akʼo yakʼik ta ilel jun sprevail ti kʼun noʼoxe. Li paleetik yuʼun Baale skʼan spasik jun skajleb matanal xchiʼuk ta xakʼik jun matanal te, skʼan tskʼoponik li sdiosike sventa jaʼ akʼo stsan li kʼokʼe. Li Eliase jech ta spas ek. ¿Kʼu yuʼun un? Li Eliase xi laj yalanbee: «Li bochʼo ta xʼaybat scʼope, ti ta xtacbat tal cʼocʼ yuʼun li sdiose yuʼun jaʼ cuxul Dios obi», xut. Yuʼun onoʼox li Eliase snaʼoj lek ti buchʼu jaʼ li melel Diose, xchiʼuk li xchʼunel yoʼontone solel tsots tajmek, jaʼ yuʼun muʼyuk te noʼox xchibet kʼalal laj yakʼ ti akʼo baʼyeluk spasik li j-alkʼopetik yuʼun Baale. Jech xtok, la to skolta, laj yakʼ ti akʼo stʼujik li vakax sventa ta xakʼik li ta matanale xchiʼuk ti akʼo skʼoponik baʼyel li Baale (1 Reyes 18:24, 25). *

 Li voʼotike maʼuk xa skʼakʼalil oyutik ta skʼelobil juʼel. Pe, li Jeovae muʼyuk bu jelem-o, jaʼ yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal jech kʼuchaʼal la spas li Eliase. Jech kʼuchaʼal, kʼalal jelel ta snopik ta sventa li kʼusi chal li Vivliae, muʼyuk srasonal ti ta xi jxiʼutik-o li kʼusi ta xalike. Jech kʼuchaʼal la spas li Eliase, kakʼtik ti jaʼuk Jeova akʼo xchapan li kʼop taje. ¿Kʼu van xi? Jaʼo kʼalal ta jtunestik li sKʼope, ti jaʼ laj yichʼ tsʼibael «ta sventa tuqʼuibtasel», maʼuk ti jpat koʼontontik ta jtuktik noʼoxe (2 Timoteo 3:16).

Li j-alkʼopetik yuʼun Baale lik xchapanik li matanal chakʼike xchiʼuk lik skʼopon sdiosik. «¡Baal, tacʼbun li jcʼopcutique!, xutic», ep ta velta avanik. Te x-avetik-o, li jayib minutoe pas ta jayib oraetik. «Pero muʼyuc bochʼo xtacʼov», xi chal li Vivliae. Kʼalal sta xaʼox oʼlol kʼakʼale, li Eliase lik labanvanuk, laj yal ti Baale solel muʼyuk la xokol sventa chtakʼbat li s-orasionike, ti batem la ta paxyal, o ti yuʼun la vayal ti skʼan tijele. «Tsots xavaptaic», xi laj yalanbe mantal li vaʼ jloʼlavanejetik taje. Jamal ta ilel, yuʼun li yichʼel ta mukʼ li Baale jaʼ noʼox skʼelobil ti jecheʼe, xchiʼuk oy ta yoʼonton ti akʼo xakʼik venta li slumal Dios ti jaʼ noʼox jun loʼlaele (1 Reyes 18:26, 27).

Kʼalal laj yaʼiik taje, li paleetik yuʼun Baale kapik ta j-echʼel, xchiʼuk «te xʼavetic o, xchiʼuc la sbojilan sbaic ta cuchilo, ta jichʼil taqʼuinetic jech chac cʼu chaʼal stalelic onoʼoxe. Solel balum chʼichʼic o ta jyalel». ¡Skotol taje muʼyuk kʼusi tun-o! «Muʼyuc bochʼo xtacʼov; muʼyuc bochʼo xʼaybunuc li scʼopique.» (1 Reyes 18:28, 29.) Jaʼ jech, muʼyuk mi junuk Baal, jaʼ noʼox sjutbil kʼop Satanás sventa chchʼak lokʼel li krixchanoetik ta stojolal Jeovae. Jech kʼuchaʼal ta voʼne xchiʼuk li avie, kʼalal ta jtsʼaklitik yan buchʼu ti maʼuk li Jeovae jaʼ noʼox vul oʼonton ta xakʼbutik ta tsʼakal xchiʼuk ta kʼexlal ta xi jkom yuʼun (Salmo 25:3; 115:4-8).

Li stakʼobile

Ta slajebal xa ora li ta mal kʼakʼale, jaʼ xa me kʼot yorail yuʼun li Eliase. Baʼyel la xchaʼmeltsan li skajleb smoton Jeova ti yichʼoj toʼox lomesele, mu ta naʼeteluk ti jaʼ la slomesik yajkontra li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Ta sventa taje, la stsak lajcheb tonetik, jaʼ van sventa xakʼik venta li lajuneb snitilulal Israel ti oyik to li ta Mantal ti jaʼ akʼbatik li lajcheb nitilulale. Vaʼun la xchapan li matanal chakʼe xchiʼuk la xtʼuxubtas ta voʼ, te van la sta li voʼ li ta nopol mukʼta nab Mediterraneoe. Xchiʼuk la sjokʼbe xchʼenal ta sjoylej li skajleb matanale xchiʼuk la snojes ta voʼ. Jech kʼuchaʼal laj yakʼ ti akʼo jaʼ spasik baʼyuk li j-alkʼopetik yuʼun Baale, la spas ti kʼusi mu xa spas yuʼun yileluk li Jeovae. Yuʼun solel spatoj tajmek yoʼonton ta stojolal li sDiose (1 Reyes 18:30-35).

Vaʼun, li Eliase la spas jun uni orasion ti toj yan sba yutsil ta aʼyele, ti jaʼ laj yakʼ ta ilel ti kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼie. Li kʼusi baʼyel xchiʼuk li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼi li stuke jaʼ li yakʼel ta ojtikinel ti Jeovae jaʼ ti stuk noʼox «Dios[...] ta Israele», maʼuk li Baal taje. Li xchibale jaʼ ti akʼo xakʼik venta ti jaʼ yajtunel Jeovae xchiʼuk ti jaʼ skʼan muyubtael, ichʼel ta mukʼ li Diose. Ta slajebale, laj yakʼ ta ilel ti yakal chat yoʼonton ta stojolal li slumale, yuʼun tskʼan akʼo «[x]lic sutes yoʼntonic» ta stojolal li Jeovae (1 Reyes 18:36, 37). Akʼo mi laj yil svokolik ta skoj ti laj yikta li xchʼunel yoʼontonike, li Eliase skʼanojan to. Li voʼotike, ¿kʼuyelan ta jpas li j-orasiontike? ¿Mi jaʼ van chvinaj ti jkʼanojtik li sbi Diose, ti bikʼit noʼox chkaʼi jbatike xchiʼuk mi jech-o li xkʼuxul koʼontontik ta stojolal li buchʼu tskʼanik koltaele?

Kʼalal muʼyuk toʼox tspas orasion li Eliase, li epal krixchanoetike xuʼ van la sjakʼbe sbaik mi jaʼ noʼox jun loʼlael ta stojolal li Jeovae eke, jech kʼuchaʼal li Baale. Pe, muʼyuk xakʼ yorail sventa li xchibet oʼontonale, yuʼun li loʼile xi ta xale: «Li Mucʼul Diose la stac tal cʼocʼ ta vinajel, jech icʼacʼ li matanale, li siʼe, li tonetique, xchiʼuc li banamile, xchiʼuc icʼacʼ noxtoc li voʼ te tsʼanal ta sbevoʼal ta joyobe» (1 Reyes 18:38). ¡Toj yan sba ti kʼuyelan la stakʼ li Jeovae! ¿Kʼu van yelan laj yilik li jteklume?

Avan skotolik: «¡Li Mucʼul Diose jaʼ Dios ta melel; li Mucʼul Diose jaʼ Dios ta melel!», xiik (1 Reyes 18:39). Jaʼ to laj staik ta naʼel li kʼusi melele. Pe, muʼyuk toʼox yakʼojik ta ilel li xchʼunel yoʼontonike. Ti melel xi jkʼopoje, ti chkaltik ti jaʼ Dios ta melel  li Jeova kʼalal laj xaʼox kiltik ti yal talel kʼokʼ ta vinajele maʼuk skʼan xal ti chkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontike. Jaʼ yuʼun li Eliase, oy to kʼusi mas la skʼananbe. La skʼanbe ti akʼo spasik li kʼusi oy xa onoʼox sjabilal spasojik ti jechuke: jaʼ li xchʼunbel smantal Jeovae. Li mantal chal ti akʼo xichʼ lajesbel skʼoplal li jecheʼ j-alkʼopetike xchiʼuk li buchʼutik ta xichʼik ta mukʼ jeche diosetike (Deuteronomio 13:5-9). Li j-alkʼopetik yuʼun Baale solel jaʼ skontrainojik li Jeovae xchiʼuk tsokesik xaʼox yaʼiik li kʼusi oy onoʼox ta yoʼonton chakʼ kʼotuk ta pasele. ¿Mi staik-o van ti xkʼuxubinatike? Yuʼun jech, ¿mi kʼuxubaj van ta yoʼontonik skotol li ololetik ti muʼyuk smulik ti kuxul la xchikʼik ta sventa smoton li Baale? (Proverbios 21:13; Jeremías 19:5.) Ta melel, li vaʼ viniketik taje mi jaʼuk staik-o akʼbel kʼuxubinel. Jaʼ yuʼun li Eliase laj yal mantal ti akʼo xichʼik milele, li jteklume la xchʼunik li mantale (1 Reyes 18:40).

Li ta jkʼakʼaliltike, jlom jlabanvanejetike chalik ti kʼuyelan itsuts li kʼusi kʼot ta pasel li ta vits Carmeloe muʼyuk lek. Chat-o yoʼontonik ti xuʼ van jech spak-o skʼoplalik ta spasel kʼusi chopol li buchʼu chuvajibemik ta skoj li srelijionike xchiʼuk ti toj tukʼ chaʼi sbaike. At-oʼonton xakʼ, pe oy jech epal relijionetik kʼuchaʼal taje. Pe li Eliase maʼuk ti chuvajibem ta skoj li srelijione. Li kʼusi la spase jaʼ ti la spakbe skʼoplal li yichʼel ta mukʼ Jeova kʼalal laj yal mantal ti akʼo xichʼ milel li jecheʼ j-alkʼopetike. Ta yan xtoke, li melel yajtsʼaklomtak Cristoe snaʼojik ti mu xuʼ stsak stukʼik ta stojolal li buchʼutik chopolike, jech kʼuchaʼal la pas li Eliase. Kʼalal tal li Mesiase, laj yal mantal kʼusi skʼan spasik skotol li yajtsʼaklomtake, kʼalal xi laj yalbe li Pedroe: «Ticʼo ochel ta sna li avespadae. Li bochʼo ta xacʼ espadae jaʼ jech ta espada ta xcham ec», xi (Mateo 26:52). Li ta mas jelavele, jaʼ Jesucristo stuk ta xichʼ talel tukʼilal ta sventa sbi li Jeovae.

Li melel yajtsʼaklom Cristoe skʼan xakʼ ta ilel ta xkuxlejal ti oy xchʼunel yoʼontone (Juan 3:16). Sventa taje lek ti akʼo xchanbe li tukʼil Eliase. Li stuke jaʼ noʼox Jeova laj yichʼ ta mukʼ xchiʼuk jech laj yalbe yantik ti akʼo jech spasik eke. Ta stsatsal yoʼonton, laj yakʼ ta ojtikinel li kʼusi maʼuk melel ta stojolal jun relijion ti jaʼ la stunes Satanás sventa tsnamajes li krixchanoetik ta stojolal Jeovae. Jech noxtok, la spat yoʼonton ta stojolal Dios sventa chchapan li jun sjakʼobil ti tsots skʼoplale, maʼuk la spat yoʼonton ta stuk noʼox. Ta melel li Eliase tukʼ la spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¡jchanbetik li smukʼta xchʼunel yoʼontone!

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 20]

Kʼalal ta jtsʼaklitik yan buchʼu ti maʼuk li Jeovae jaʼ noʼox vul oʼonton ta xakʼbutik ta tsʼakal xchiʼuk ta kʼexlal ta xi jkom yuʼun

[Lokʼol ta pajina 21]

«¡Li Mucʼul Diose jaʼ Dios ta melel!»