TA JUN yavil ti bu chichʼ lokʼesel sibak o akʼal ti nopol ta Pittsburgh (Pensilvania, EE.UU.) ta anil noʼox noj ta voʼ. Baluneb viniketik ti te ch-abtejike kakal komik ti bu oy jutuk ikʼ leʼ to ta 73 metro ta yutil balumile. Oxib kʼakʼal ta mas tsʼakale laj yichʼik lokʼesel, muʼyuk kʼusi la spasik. ¿Kʼuxi laj yichʼik pojel lokʼel?

Li buchʼutik chpojvanike, la saʼik koltael ta jun smapail li bu chichʼ lokʼesel sibak o akʼale xchiʼuk la stunesik li sistema de posicionamiento global (GPS) (yakʼobil ta ilel bu oy krixchanoetik, beetik xchiʼuk yan kʼusitik ta spʼejel Balumil). Li jpojvanejetike la sjomik 65 sentimetro sjamlej li balumile kʼalal to ti bu tsobajtik ikomik li viniketike xchiʼuk jaʼ te la syalesik jun xkuchobil krixchano. Ta jujuntal, li j-abteletik taje laj yichʼik lokʼesel, jaʼ jech te lokʼik li ta smukinalik chkʼot oxe. Ta melel, skotolik xmuyubajik xchiʼuk koliyal laj yalik ta skoj ti laj yichʼik pojel lokʼele.

Jech ta melel, jutuk mu jkotoltikuk li voʼotike muʼyuk bu te kakal chi jkom ta yut balumil jech kʼuchaʼal li j-abteletik taje, xchiʼuk mi jaʼuk van xuʼ xi jcham ta kʼusitik tsots chkʼot ta pasele. Akʼo mi jech, jkotoltik ta jkʼantik ti oy buchʼu xi spojutike, ta kip noʼox jtuktike mu xuʼ xi jatavutik li ta vokoliletik chakʼ li chamele, li malubele, xchiʼuk li lajelale. Li moltotil Jobe toj lek kʼusi laj yal, kʼalal xie: «Li bochʼo voqʼuem noʼox ta antse comcom noʼox yorail, xchiʼuc ta vocol noʼox chcuxi. Jaʼ jech chac cʼu chaʼal nichim ti ta ora noʼox tsmatsʼe chjelov noʼox batel jech chac cʼu chaʼal yaxinaltic» (Job 14:1, 2). Li avi kʼakʼale, te van 3500 jabil ta mas tsʼakale, li vaʼ loʼil taje oy-o me sbalil, yuʼun mi jaʼuk ta jtuktik noʼox xuʼ kuʼuntik xi jatavutik li ta lajelale, ti jaʼ slajeb li jkuxlejaltike. Mu ventauk buyuk nakalutik xchiʼuk kʼu to yepal ta jkʼel jbatik, jkotol ta jkʼantik ti akʼo xkichʼtik pojel li ta skʼob li vokolile, li malubele xchiʼuk li lajelale.

Pʼijil viniketik xchiʼuk yan krixchanoetik ti lek chanunajemike ta xakʼ yipik ta sjalijesel li kuxlejale mas to ti kʼuchaʼal onoʼox chi jkuxie. Jun organisasione, ta xal ti jaʼ oy ta sba ta «sabel smelolal ti kʼu yuʼun ta xcham li krixchanoe» xchiʼuk «ta skolta sviniktak sventa mu xa xchamik-o». Pe, ti kʼuyelan tsabeik smelolal li pʼijil viniketike xchiʼuk ti ta yip noʼox stukike muʼyuk bu yakʼojbutik spatobil koʼontontik ta sventa ti xi jkuxi mas ta 70 o 80 jabil jech kʼuchaʼal laj yal li Moisés leʼ xa ta 3500 jabiletike (Salmo 90:10).

Mi jech chavaʼi o mi moʼoj ti kʼuyelan chaʼi sba li Job ta sventa li kuxlejale, kʼalal ch-echʼ li jabiletike li voʼot eke cha bat jech kʼuchaʼal keoval, ti chavikta komel avamigotak, avutsʼ avalal, ana xchiʼuk skotol li kʼusitik ataoj ta skotol akuxlejale. Jech kʼuchaʼal li pʼijil ajvalil Salomón la stsʼiba ta voʼnee, «li bochʼotic cuxulic toe snaʼic ti ta onoʼox xchamique, pero li bochʼotic chamenic xae mu xa cʼusi snaʼic o, xchiʼuc muʼyuc xa cʼusi tstaic o, yuʼun jʼechʼel ichʼay o scʼoplalic», xi (Eclesiastés 9:5).

Jech kʼuchaʼal ta xal li Vivliae, kʼux ta alel ta melel pe li lajelale jaʼ ajvalilajem jech kʼuchaʼal jun chopol vinik ti chilbajin li krixchanoetike. Jech, li lajelale jaʼ me li slajeb jkontratik ti jkotoltik ta jkʼantik pojel lokʼel ta skʼobe (Romanos 5:14; 1 Corintios 15:26). Mi jaʼuk li kʼusitik lek chapalik ta spʼejel Balumile mu xuʼ xi spojutik-o sbatel osil. Pe, li Jeova Diose, li buchʼu spasoj li krixchanoetike, jaʼ talem sventa tskoltautik.