Kʼuxi xuʼ chkuch batel kuʼuntik li xkʼuxule

«Acʼo mi ta xpatbat yoʼnton yuʼun ti squerem stsebtaque, jaʼ noʼox un, ti stuque [li Jacobe] mu scʼan patbel yoʼnton. Yuʼun xi xʼocʼolet ta sventa ti xnichʼone: “Oyun o ta at oʼnton ti cʼu sjalil cuxulune. Jaʼ to ta xʼechʼ mi ba jta bu oy ti anima jnichʼone.”» (GÉNESIS 37:35, Ch)

LI MOLTOTIL Jacobe solel echʼ noʼox laj yat yoʼonton kʼalal laj yaʼi ti cham xnichʼone, la snop ti jaʼ to ch-echʼ yokʼel mi cham eke. Jech kʼuchaʼal li Jacobe, xuʼ van jech xkʼuxul ta xavaʼi mi oy buchʼu chamem avuʼune, ti muʼyuk-o bu ta x-echʼ li xkʼuxule. Mi jech chavaʼi abae, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti chʼabal xchʼunel avoʼonton ta stojolal li Diose? Moʼoj.

Nopo avaʼi ta sventa liʼe: li Vivliae ta xi yalbutik ti Jacobe jaʼ jun vinik ti oy lek xchʼunel yoʼontone. Li Jacobe xchiʼuk li smukʼtot ti jaʼ sbi Abrahame xchiʼuk li stot ti jaʼ sbi Isaaque, lek ojtikinbilik ta sventa ti jech stalelalike (Hebreos 11:8, 9, 13). Yuʼun la stsal sbaik xchiʼuk jun anjel sjunul akʼobal sventa x-akʼbat sbendision yuʼun li Diose (Génesis 32:24-30). Lek xvinaj ti jaʼ jun vinik ti lek chʼiem ta mantale. ¿Kʼusi ta xi xchanubtasutik liʼe? Xuʼ van tsots xchʼunel koʼontontik pe xuʼ chkaʼitik xkʼuxul xchiʼuk at-oʼonton ta skoj ti oy buchʼu chcham kuʼuntik ti jkʼanojtik tajmeke. Ta melel, ti at-oʼontone stalel onoʼox jech chkaʼitik kʼalal oy buchʼu chchame.

 ¿Kʼuxi ta albel skʼoplal li xkʼuxul oʼontonale?

Kʼalal oy buchʼu chcham kuʼuntike ep ta tos ti kʼuyelan ta xkaʼi jbatike, pe li kʼusi mas toj tsots tajmeke jaʼ li xkʼuxul chbat ta koʼontontike. Nopo noʼox avaʼi ta sventa li kʼusi kʼot ta stojolal Leonardo, ti chanlajuneb toʼox sjabilal yichʼoj kʼalal cham stot ta skoj ti mu xichʼ lek ikʼe (cardiorrespiratorios). Muʼyuk chchʼay ta sjol ti kʼalal jaʼo albat yuʼun li sjunmeʼe. Ta slikebale muʼyuk la xchʼun. Akʼo mi laj yil te tutsʼul li stote, mu noʼox xkʼot ta chʼunel laj yaʼi. Muʼyuk x-okʼ vakib u. Bakʼintike toj labal ta xaʼi sba kʼalal tsmala tsut talel ta abtel li stote. Jutuk mu echʼ jun jabil ti kʼalal laj yakʼ venta ti chamem xa li stote. Vaʼun solel stuk laj yaʼi sba. Ta kʼusuk xa noʼox, jech kʼuchaʼal kʼalal stuktuk chkʼot li ta snae, chvulesbat ta sjol ti chʼabal xa te li stote, vaʼun chlik ta at-oʼonton xchiʼuk chlik ta okʼel. ¡Solel tsnaʼ tajmek!

Jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li kʼusi kʼot ta stojolal li Leonardoe, li xkʼuxul oʼontonale xuʼ me toj tsots tajmek. Pe, akʼo mi chjalij jutuk, xuʼ jta kiptik yan velta. Jech kʼuchaʼal chjalij jutuk sventa chkol li jun yayijemale, li xkʼuxul eke xuʼ van chjalij jayibuk u, jayibuk jabil o mas. Pe ta kʼunkʼun ta xjutukaj batel li at-oʼontone, vaʼun mas xa jun koʼontontik li ta jkuxlejaltike.

Jaʼ yuʼun, jech kʼuchaʼal chichʼ alele, li xkʼuxul oʼontonale jaʼ sventa tstsak yip xchiʼuk chnop batel li kuxlejale. Ti bu toʼox oy li buchʼu jkʼanojtik tajmeke, li avie xokol xa oy, jaʼ yuʼun li kʼusi skʼan jpastike jaʼ ti xi jnop xi jkuxi ti chʼabal xa te oye. Xuʼ xkaltik, ti kʼusi kʼux ta aʼyele jaʼ jchiʼil jbatik xchiʼuk, yuʼun, jaʼ jech ta jlokʼestik li kʼusi oy ta koʼontontike. Melel, mu jtekeltikuk koʼol chkakʼtik ta ilel ti kʼuyelan ta xkat koʼontontike. Pe oy kʼusi melel chkʼot ta pasel: mi ta jtsʼiktik li xkʼuxul koʼontontike chipajes joltik, koʼontontik xchiʼuk chi j-ipaj ek. Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ ta smelolal noʼox xavakʼ ta ilel li xkʼuxul avoʼontone? Li ta Vivliae ta jtatik lekil tojobtaseletik ta sventa taje. *

Kʼuxi chkuch batel kuʼuntik li xkʼuxul oʼontonale

Ep krixchanoetik xkuxet yoʼonton chaʼi sbaik kʼalal ta xalik li kʼusi oy ta yoʼontonike. Kʼelo avil li kʼusi chal Job, jun vinik ti te chalbe skʼoplal ta Vivliae, ti laj yil jaytosuk svokoltake, jech kʼuchaʼal ti cham lajuneb xnichʼnabe: «Mu xa xnel cuʼun ti liʼ to cuxulune; ta xcal scotol ti cʼu xʼelan chcaʼye, ta jloqʼues scotol xcʼuxul yipal li jvocole», xi (Job 1:2, 18, 19; 10:1). Jech, li Jobe tskʼan slokʼes ta yoʼonton li xkʼuxul svokole. ¿Kʼu van yelan la snop ta spas? Jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel ta skʼopojele, kʼalal laj yal li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ koltaat-o.

 Paulo, ti cham smeʼe, xi ta xale: «Li kʼusi skoltaojune jaʼ kʼalal ta xkalbe skʼoplal li jmeʼe». Jaʼ yuʼun kʼalal chkalbetik junuk kamigotik li kʼusi oy ta koʼontontike ta spajes li kʼusi kʼux ta xkaʼitike (Proverbios 17:17). Li Yone, kʼalal cham li smeʼe, laj yalbe li yermanotak ti koʼol xchʼunel yoʼontonike ti akʼo nopolikuk xvulaʼanatuke. «Kʼalal ta xkalbe skʼoplale ta xjutukaj li xkʼuxul koʼontone», xi tsvules ta sjole. Jech kʼuchaʼal li stuke, xuʼ van chavakʼ venta ti xuʼ tskoltaot ti mi la aval li kʼusi chavaʼie xchiʼuk mi chavalbe li buchʼu xuʼ ta xa xchikintabot leke.

Stsʼibael ta vun xtoke xuʼ ta xyochbe batel yipal li at-oʼontone. Li buchʼu vokoltik ta xaʼi chal li kʼusi oy ta yoʼontone xuʼ van jaʼ mas kʼun ta xaʼi mi la stsʼiba ta vune. Jech kʼuchaʼal, li tukʼil ajvalil Davide la stsʼiba kʼuchaʼal jun alakʼ sba kʼejimol li at-oʼonton chaʼi kʼalal cham Saúl xchiʼuk Jonatane. Ta tsʼakale, li kʼejimol sventa buchʼu chchame te laj yichʼ tsʼibael ta Xchibal slivroal Samuel (2 Samuel 1:17-27).

Li okʼele xuʼ me jaʼ chkoltavan sventa jlokʼestik li kʼusi oy ta koʼontontik xtoke. Li Vivliae ta xal: «Scotol oy scʼacʼalil [...]. Oy yorail oqʼuel», xi (Eclesiastés 3:1, 4). Jaʼ yuʼun mu ta naʼeteluk, kʼalal oy buchʼu chcham kuʼuntik ti jkʼanojtike, jaʼ «yorail oqʼuel». Mu me xi jkʼexavotik kʼalal ta jlokʼes yaʼlel jsatik ta skoj ti kʼux koʼontontike. Li ta Vivliae te ta jtatik skʼelobiltak ti ta xakʼ ta ilel ti tukʼil viniketik xchiʼuk antsetik lokʼ yaʼlel satik ta skoj ti kʼux yoʼontonike (Génesis 23:2; 2 Samuel 1:11, 12). Jech ek li Jesucristoe «lic ocʼuc» kʼalal nopaj batel ta xchʼenal li yamigo Lazaroe, ti mu to jaluk xchamele (Juan 11:33, 35).

Sventa chkuch batel avuʼune skʼan oyuk smalael avuʼun, yuʼun xuʼ van chjelilan ti kʼuyelan ta xavaʼi abae. Pe vuleso ta ajol: muʼyuk chopol ti cha okʼe. Ep krixchanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Diose yakʼojik venta ti kʼalal tsmal yaʼlel satik ta skoj ti kʼux yoʼontonike stalel onoʼox xchiʼuk toj tsots skʼoplal sventa chkuch batel yuʼunik.

 Nopajan ta stojolal Dios

Li Vivliae xi ta xi yalbutike: «Nopajanic ta stojol li Diose, jech chnopaj ta atojolic ec» (Santiago 4:8).Jun ti kʼuxi xuʼ xi jnopaj ta stojolal li Diose jaʼ li orasione. Mu me xa nop ti chʼabal sbalile. Li sKʼop Diose xi ta spatbutik koʼontontike: «Li Mucʼul Diose nopol oy ta stojol li bochʼo oy svocol yoʼntonique; tscolta li bochʼo lajem stsatsal yoʼntonique» (Salmo 34:18). Xchiʼuk xi chalbutik xtoke: «Acʼbo sventain Mucʼul Dios scotol li avocole; jaʼ chascoltaot» (Salmo 55:22). Nopo ta sventa liʼe. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, epal krixchanoetik ta xkoltaatik kʼalal ta xalbeik junuk yamigoik li kʼusi oy ta yoʼontonike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿mi mu jaʼuk lek ti jaʼ xkalbetik Dios li kʼusi oy ta koʼontontik ti yalojbutik ti tspatbutik koʼontontike? (2 Tesalonicenses 2:16, 17.)

Paulo, ti laj xa kalbetik skʼoplale, xi ta xale: «Kʼalal chkaʼi ti mu xa xkuch kuʼun li jvokole, ta jkejan jba xchiʼuk tsots ta jkʼanbe vokol Dios ti akʼo xi skoltaune». Li Pauloe xchʼunoj ta melel ti jaʼ ikoltaat yuʼun li orasione, jech li voʼot eke xuʼ xavakʼ venta atuk ti «Dios ti chispatbutic coʼntontique» tstakʼ li a-orasione xchiʼuk chakʼbot avip ti bu kʼalal chtun avuʼune (2 Corintios 1:3, 4; Romanos 12:12).

 Li spatobil oʼontonal sventa chaʼkuxesele

Li Jesuse, xi laj yale: «Vuʼun jchaʼcuxesvanejun, xchiʼuc vuʼun jʼacʼcuxlejalun. Li bochʼo ta xchʼun ti vuʼun Jcoltavanejune, acʼo me ta xcham, pero ta xcuxiic sbatel osil» (Juan 11:25). Li Vivliae ta xchanubtasvan ti ta xchaʼkuxiik li animaetike. * Jech onoʼox, kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti oy yip sventa chchaʼkuxes li animaetike. Ta jun veltae la xchaʼkuxes jun uni tseb ti lajcheb sjabilale. ¿Mi xnop van avuʼun kʼuyelan laj yaʼi sbaik stot smeʼ li tsebe? Li loʼile ta xal ti «toj labal sba laj yili[ke]» (Marcos 5:42). Ta sventa ti jaʼ tspas mantal kʼuchaʼal Ajvalil ta vinajele, li Jesucristoe ta xchaʼkuxes epal krixchanoetik sventa chnakiik liʼ ta Balumile, pe ta jun lekilal xchiʼuk ta tukʼilal (Hechos 24:15; 2 Pedro 3:13). ¡Nopo noʼox avaʼi li muyubajel ta xkaʼitik kʼalal ta xlikik tal li buchʼutik chamemike xchiʼuk ti tstsob sbaik xchiʼuk yutsʼ yalalike!

Taje jaʼ spatobil yoʼonton li Claudetee, ti laj xa kalbetik skʼoplal ti cham skerem ta avion, ti jaʼ sbi Renatoe. Li ta stiʼ srefrijeradore te la spakʼbe jun slokʼol, ep ta velta ta skʼel xchiʼuk xi ta snope: «Ta xkil jbatik yan velta kʼalal mi la chaʼkuxi talele». Ta yan xtoke, li Leonardoe yakal xa tsnop ti yakal xa chkuxi tal stot li ta achʼ balumil yaloj onoʼox chakʼ Diose. Jaʼ yuʼun, li chaʼkuxesele jaʼ jun melel spatobil oʼontonal chaʼiik xchiʼuk li yan epal krixchanoetike. Oy ta koʼontonkutik ti jaʼuk jech xavaʼi eke.

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Rekuadro xchiʼuk lokʼol ta pajina 7]

«Li Dios ti chispatbutic coʼntontique»

«Acʼo ichʼatuc ta mucʼ li Diose, jaʼ li Stot Cajvaltic Jesucristoe, jaʼ li Totil ti ep chcʼuxubinvane, jaʼ li Dios ti chispatbutic coʼntontique.» (2 Corintios 1:3.)

Li versikulo liʼe jamal chalbutik ti Diose xuʼ skolta li tukʼil yajtuneltak sventa chkuch yuʼunik kʼusuk noʼox vokolil. Jun ti kʼusi xuʼ van stunese jaʼ jun amigoil o jun utsʼ-alalil ti jmoj kʼusi xchʼunojike.

Leonardo, ti cham stote, chvul ta sjol kʼusi kʼot ta pasel jun velta ti jaʼ te la sta spatobil yoʼontone xchiʼuk ti jech tsatsubtasat-oe. Kʼalal kʼot ta sna xchiʼuk laj yakʼ venta ti muʼyuk buchʼu te oye, lik stambe tajmek okʼel. Jaʼ yuʼun bat ta jun parke ti te noʼox nopole xchiʼuk te la xchotan sba ta jun chotlebal. Ta jikʼ-oʼonton la skʼanbe vokol Dios ti akʼo xkoltaate. Ta anil, te noʼox nopol koti jkot karo, li Leonardoe laj yil ti buchʼu tstsʼote jaʼ jun yermano ta chʼunolajel, ti yakal ta xchʼak kʼusitike xchiʼuk maʼuk te la stam batel li kaye bu tskʼan chbate. Ta skoj ti jaʼ noʼox laj yil li ermanoe jaʼ jun spatobil yoʼonton laj yaʼi li Leonardoe.

Jun vinik ti chamem xaʼox yajnile solel chat tajmek yoʼonton xchiʼuk stuk chaʼi sba. Ti solel muʼyuk xa spatobil yoʼonton chaʼi sbae xchiʼuk mu xpaj ta okʼele, la skʼanbe koltael li Diose. Muʼyuk toʼox tsutsem li s-orasione jaʼo lik bakʼuk li stelefonoe. Jaʼ li smome. Li stuke xi tsvules ta sjole: «Akʼo mi uni jlikel la jchiʼin ta loʼil li kuni mome laj yakʼbun kip. Jnaʼoj lek ti jaʼ stakʼobil li j-orasion ti la skʼoponun talele», xi.

 [Rekuadro ta pajina 9]

¿Mi xuʼ jpatbetik yoʼonton yantik?

«[Li Diose] jaʼ chispatbutic coʼntontic ta sventa scotol jvocoltic, yuʼun jech xuʼ ta jpatbetic yoʼnton ec li bochʼotic oy cʼusiuc noʼox vocolal chaʼyique, yuʼun stsatsubtasojbutic xa coʼntontic ec li Diose.» (2 Corintios 1:4.)

Epal melel yajtsʼaklomtak Cristoe yiloj ta xkuxlejal stukik kʼusi skʼan xal li teksto liʼe. Kʼalal laj yichʼ patbel yoʼontonik sventa xkuch batel yuʼunik li xkʼuxul ta skoj ti oy buchʼu cham yuʼunike, ta xaʼiik ti xuʼ xa spatbeik yoʼonton yan krixchanoetik eke.

Kalbetik skʼoplal li Claudetee, ti tsvulaʼan slakʼnatak sventa chalbe li kʼusi xchʼunoj ti te lokʼem ta Vivliae. Kʼalal muʼyuk toʼox chamem li skereme, ta toʼox svulaʼan jun ants ti cham skerem ta skoj kanser ta xchʼichʼele (leucemia). Li ants taje lek chaʼi chichʼ vulaʼanel yuʼun li Claudetee, pe ta snop ti mu x-aʼibat kʼu to yelan li xkʼuxul yoʼontone. Pe, kʼalal cham skerem li Claudetee, li antse ay svulaʼan, laj yalbe mi jech to van oy xchʼunel yoʼonton ti chamem xa li skereme. Toj labal laj yil ti ep xchʼunel yoʼontone, lik xchan Vivlia xchiʼuk, li avi une tsta ep spatobil yoʼonton li ta sKʼop Diose.

Kʼalal cham stot li Leonardoe, laj yakʼ yoʼonton xchanel senya kʼop sventa chakʼbe spatobil yoʼonton ta Vivlia li krixchanoetik ti makal xchikinike, taje jaʼ koltabil-o. Li stuke xi ta xale: «Li kʼusi skoltaojun-o sventa chkuch batel kuʼun li xkʼuxul koʼontone jaʼ ti oy ta koʼonton ta skoltael li buchʼutik makal xchikinik sventa xojtikinik li Diose. Ep jchʼakojbe skʼakʼalil xchiʼuk kip li taje, li at-oʼonton chkaʼie joypʼij ta muyubajel kʼalal laj yichʼ voʼ li buchʼu baʼyel laj kakʼbe chanubtasel ta Vivliae. Ti kʼu sjalil xaʼox slajel li jtote muʼyuk-o xi muyubaj, jech oxal ta melel, taje jaʼ to sba velta ti solel xi muyubaj tajmeke» (Hechos 20:35).

[Lokʼol ta pajina 5]

Kʼalal chaval ti kʼuyelan chavaʼi li avoʼontone xuʼ chyochbe li xkʼuxule

[Lokʼol ta pajina 6]

Stsʼibaele xuʼ xa skoltaot sventa chavakʼ ta ilel li avokole

[Lokʼol ta pajina 6]

Skʼelel kʼusi chal Vivlia ta sventa li chaʼkuxesele chakʼbot spatobil avoʼonton

[Lokʼol ta pajina 8]

Li Jesuse laj onoʼox yal ti ta xchaʼkuxes li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale