¿Mi anaʼoj xa?

¿Kʼusi van abtelaletik sventa karpinteroal tspas toʼox li Jesuse?

Li Jesuse la xchanbe li yabtel li buchʼu tsʼitese-oe. Jech onoʼox, kʼalal «lajuneb xchaʼvinic (30) jabil» yichʼoje la slikes li yabtel ta chol mantale, pe ojtikinbil xa onoʼox kʼuchaʼal karpintero, maʼuk noʼox kʼuchaʼal «xnichʼon li carpinteroe» (Lucas 3:23; Mateo 13:55; Marcos 6:3).

Yikʼaluk li bu nakale toj ep kʼusitik tskʼubanik ti chtun sventa osiltike, jech kʼuchaʼal, lokob-osil xchiʼuk skʼatlomteʼal vakaxetik sventa jmoj ch-abtejik. Ta yan xtoke, li karpinteroetike ta spasik kʼusitik chtun ta yut na —mexa, xila, tsʼomol xchiʼuk xkaxail kʼejob kʼusitik—, xchiʼuk tiʼna, ventana, sbajobiltak tiʼna xchiʼuk tsʼamteʼetik. Jaʼ yabtel svaʼanel na xtok.

Li karpiteroetike ta ekʼel tslomesik li teʼetike. Li ekʼele jaʼ jun abtejebal ti la stunes Jesús ta jun lokʼolkʼope. Kʼalal mi la xtuchʼik li teʼetike, chaʼtos kʼusi xuʼ spasik: te noʼox tslokʼesik ta tsʼamteʼ o mi moʼoje xuʼ xichʼik batel ta stayerik. Ta buyuk junukal tspasik, tsots maʼ abtel taje (Mateo 3:10). Li Isaiase laj yal xtok kʼusitik to mas tstunesik li karpinteroetik ta skʼakʼalile: «Li carpinteroe ta stsac jun sregla, chacʼbe lec senyail ta lápiz. Tsʼacal chlic xchʼul lec», xi (Isaías 44:13). Li buchʼutik ta xchanbeik skʼoplal li kʼusitik voʼne mukajtik ta lume (arqueólogos) staojik kʼusitik tstunesik toʼox ta skʼakʼalil Vivlia, jech kʼuchaʼal sierra, martiyo pasbil ta ton xchiʼuk laux pasbil ta bronse (Éxodo 21:6; Isaías 10:15; Jeremías 10:4). Jaʼ yuʼun mu chopoluk ti chkaltik ti la stunes Jesús li abtejebaletik taje.

[Lokʼol ta pajina 22]

¿Buchʼutik jaʼ skʼoplal li «bochʼo ch-abtejic ta banco» laj yal Jesuse, xchiʼuk kʼusi jaʼ li yabtelike?

Ta jun lokʼolkʼope, li Jesuse laj yalbe skʼoplal jun mosoil ti muʼyuk xtojob ta yabtelanbel stakʼin li yajval ta abtele. Li yajval ta abtele xi laj yalbe ta sat li smosoe: «Laj avacʼbe bochʼo ch-abtejic ta banco ti jechuque. Cʼalal litale, laj xa quichʼ sutel xchiʼuc sjol jtaqʼuin ti jechuque», xut (Mateo 25:27).

Jech ta melel, chʼabal toʼox mukʼtikil bankoetik jech kʼuchaʼal avie. Pe oy xa onoʼox «bochʼo ch-abtejic ta banco» ti tstojbeik sjol li takʼin ch-akʼbatike, pe ta yan xtoke, chakʼik ta chʼamunel ti mas xa toyol sjol tskʼanbeike. The Anchor Bible Dictionary chal ti chʼom takʼin chichʼ kʼanbel sjole nopemik xa onoʼox xaʼiik li ta Grecia ta xchanibal siglo kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Xchiʼuk xtok, kʼalal jaʼo ta lekilal oy li Romae (paz romana), li kʼuyepal sjol takʼin tskʼanik ta jun jabile jaʼtik ta 4% xchiʼuk ta 6% li ta yosilal Romae.

Melel onoʼox ti ta sMantal Moisese, li j-israeletike albatik ti kʼalal chakʼik ta chʼom li stakʼinike akʼo mu skʼanbeik sjol mi jaʼ chakʼbeik xchʼamun li buchʼutik abol sbaike (Éxodo 22:25). Jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li lokʼolkʼop laj yal Jesuse, «li bochʼo ch-abtejic ta banco[e]» nopem xa onoʼox xaʼi tstojbeik sjol li takʼin ch-akʼbatike o ti mas xa toyol sjol tskʼanbeik mi laj yakʼik ta chʼome. Liʼe jaʼ jun slekil kʼelobil ti la stunes Jesús li jtos kʼusi nopem xaʼiik spasel li krixchanoetike, sventa xchanubtas li buchʼutik te oyike.