Mantaletik sventa utsʼ-alalil

Kʼuxi ta tsatsubtasel sventa tsotsuk skʼoplal xkiltik li nupunele

Xi chal li Mariae: «Oy xa onoʼox skʼakʼalil chkil ti oy kʼusi muʼyuk lek chkʼot ta pasele. a Li jmalale, ti Miguel sbie, mu xa kʼusi mas skʼan ta jtojolal xchiʼuk mu xa xakʼ ta venta li kalab jnichʼnabkutike. Li stalelale ijel kʼalal la jtikʼkutik Internet ta jnakutike, xchiʼuk li voʼone oy jrason ti la jnop ti tskʼelilan pornografiae. Ta jun akʼobale la jmala xvay li ololetike, vaʼun la jakʼbe ti kʼu yuʼun jel stalelale. Jaʼ to jamal laj yalbun ti ep butik skʼeloj pornografia ta Internete. Toj kʼux ibat ta koʼonton. Mu jchʼun chkaʼi ti jech yakal chkʼot ta jtojolale. Solel mu xa jpat koʼonton ta stojolal. Sventa stsatsaj mas li kʼope, lek xa tajek yoʼonton tspas ta jtojolal jun jchiʼil ta abtel».

Xi chal li Miguele: «Oy xa kʼu sjalile, li kajnile la sta jun lokʼol ti nakʼal kuʼun ta komputadorae xchiʼuk la sjakʼbun kʼu yuʼun te kʼejel. Kʼalal jamal laj kalbe ti ta jkʼel pornografia ta Internete, solel ilin tajek. Toj chopol tajek la jkaʼi jba xchiʼuk li kʼexav. Xi la jnope: “Liʼ laj skʼoplal li jnupunele”, xi chi».

¿KʼUSI muʼyuk lek yuʼunik xa naʼ li María xchiʼuk Miguele? Yikʼaluk van cha nop ti jaʼ ta skoj ti tskʼel pornografiae. Pe, jech kʼuchaʼal laj yaʼibe smelolal ta tsʼakal li Miguele, li kʼusi nop skʼelel taje jaʼ noʼox jun svinajeb jun mukʼta tsatsal kʼop: mu xa tsotsuk skʼoplal ta xil li snup xchiʼile. b Jech kʼuchaʼal ta skotol li buchʼutik nupunemike, li María xchiʼuk Miguele nupunik sventa chmuyubaj ta xkuxlejalik xchiʼuk ti jech tskʼan-o sbaike. Pe, ti tsots toʼox skʼoplal chil li snupunelike kʼunkʼun kʼunib batel, xchiʼuk kʼunkʼun namaj yaʼi sbaik ta jujuntal. Ep jaʼ jech yakal chkʼot ta pasel ta stojolalik li buchʼu nupul-tsʼakalik avie.

Ti jayib xa jabil achiʼuk li anup achiʼile, ¿mi jech van chavaʼi ti yakal cha namaj ta stojolale? Mi jaʼ jeche, ¿kʼusi xuʼ xa pas? Sventa xichʼ naʼele, jkʼeltik baʼyel stakʼobil li oxib sjakʼobiltak liʼe: ¿Kʼusi van skʼan xal ti tsotsuk skʼoplal xkiltik li nupunele? ¿Kʼusi xuʼ tskʼunibtas ti tsotsuk skʼoplal xkiltik li jnup jchiʼiltike? Xchiʼuk ¿kʼuxi xuʼ xichʼ tsatsubtasel?

¿Kʼusi skʼan xal ti tsotsuk skʼoplal xkiltik li nupunele?

Ep buchʼutik nupul tsʼakalike chalik ti jaʼ la li sujel ta spasel li kʼusi oy ta sbaik sventa mu xchʼak-o sbaik li ta snupunelike. Jech kʼuchaʼal liʼe: chaʼvoʼ buchʼu nupul tsʼakalike mu van  skʼan xchʼak sbaik sventa mu xakʼbeik svokol li yalab xnichʼnabike, o ta skoj ti snaʼojik ti yaloj skʼopik ta stojolal Dios, li buchʼu la slikes li nupunele (Génesis 2:22-24). Ta melel, li spasel kʼusitik jech taje lek onoʼox ta aʼiel xchiʼuk xuʼ xkoltavan sventa xkuch yuʼun tsatsal vokolil ti tsnuptan li nupul tsʼakale. Pe mi tskʼan chmuyubajik ta melele, oy to kʼusi skʼan spasik ti maʼuk noʼox ti persa mu xuʼ xchʼak sbaik chaʼiike.

Kʼalal la slikes nupunel li Jeova Diose, oy ta yoʼonton ti solel xmuyubajik noʼox tajek li buchʼu nupunemike. Jech kʼuchaʼal li malalile tskʼan ti akʼo kuxetuk noʼox yoʼonton xchiʼuk li yajnile, ti akʼo skʼan ta sjunul yoʼontone xchiʼuk ti akʼo kʼanbiluk xaʼi sba yuʼune. Jech ek, tskʼan ti akʼo jech skʼan smalal li ajnilale (Proverbios 5:18; Efesios 5:28). Sventa jech jun yoʼontonik li buchʼu nupul tsʼakalike, skʼan spat yoʼonton ta yajnil li malalile, jech skʼan spas ta stojolal smalal ek li ajnilale, xchiʼuk xakʼbeik yipal ti xamigoin sbaik ti kʼu sjalil xkuxlejalike. Jech taje mas tsots skʼoplal chil li snup xchiʼile. Vaʼun ta stsatsub tajek ti kʼuyelan lek xil sbaike, li Vivliae chal ti xkoʼolaj ta «jun noʼox sbecʼtal ta xcʼoti[ke]» (Mateo 19:5).

Ti tsots skʼoplal chichʼ ilel li nupunele xuʼ van jkoʼoltastik ta meskla ti chtun sventa lek stsakoj sba li sladriyoaltak jpʼej nae. Sventa xichʼ pasel li mesklae skʼan jiʼ, semento xchiʼuk voʼ. Jaʼ jech ek, sventa tsots skʼoplal chichʼ ilel li nupunele, skʼan skaptak ek, jech kʼuchaʼal, ti skʼan sujbilutik xkaʼi jbatik ta spasel li kʼusi oy ta jbatike, ti jpat koʼontontik ta stojolal li jnup jchiʼiltike xchiʼuk ti kamigouk xkaʼi jbatike. Tana un, ¿kʼusi xuʼ tskʼunibtas taje?

Talelaletik ti xuʼ skʼunibtase

Skʼan xkakʼbetik yipal xchiʼuk skʼan jtsʼik jvokoltik sventa tsots skʼoplal chichʼ ilel li nupunele. Skʼan me oyuk ta koʼontontik ti mu jaʼuk noʼox ta jpastik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, skʼan jkʼeltik li kʼusi chtun yuʼun jnup jchiʼiltike. Jech onoʼox, li avi kʼakʼale toj jutuk li buchʼutik tskʼelik li kʼusi chtun yuʼun yan xchiʼilike, ti persa oy kʼusi smalaojik tstaik ta skoj taje. Oy yantike mu skʼan spasik ta j-echʼel. Xi tsjakʼbe sbaike: «¿Kʼusi ta jta-o mi jech ta jpas taje?». Pe nopo avaʼi: ¿jayib van krixchano xavojtikinan ti jaʼ noʼox tsaʼ kʼusi tskʼan stukik ti xmuyubajik ta melel li ta snupunelike? Ta melel toj jutuk van, o xuʼ xkaltik mi junuk. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li buchʼu jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi tskʼan stukike chiktaik komel snup xchiʼilik kʼalal oy svokolike, yuʼun mu skʼan stsʼik svokolik kʼalal persa skʼan jeche, mas to mi snaʼoj ti muʼyuk tstabe sbalil ta anil li kʼusi jsetʼ juteb tspase. Mu ventauk kʼu to yepal skʼanoj sbaik ta slikebal: mi mu tsotsuk skʼoplal chilik li snupunelike, chlaj li kʼanelale.

Li Vivliae jamal chal ti buchʼu nupunemike skʼan tsots chakʼbeik yipal li ta snupunelike. Chal ti «bochʼo oy yajnile jaʼ tsnopilan bu tsta cʼusitic chtun yuʼun liʼ ta banamil[e], yuʼun jech xcuxet noʼox yoʼnton yuʼun li yajnile» xchiʼuk ti «bochʼo oy smalale jaʼ noʼox tsnop cʼusitic tspas liʼ ta banamil[e], yuʼun jech xcuxet noʼox yoʼnton yuʼun li smalale» (1 Corintios 7:33, 34). Kʼux ta alel, manchuk mi oy ta koʼontontik skʼelel li kʼusi chtun yuʼun jnup jchiʼiltike, oy onoʼox bateltik mu xkaʼitik ti kʼuyelan chaʼi sba o ti mu jkʼuxubintik li kʼusi tspas ta jtojolaltike. Li buchʼu nupul tsʼakalike mi mu xakʼik ta ilel ti xkʼuxubinoj sbaike, xuʼ van mas to chil «svocol[ik]» (1 Corintios 7:28).

Sventa stsal yuʼun vokolil li anupunele xchiʼuk stsatsub anupunel kʼalal jun avoʼontonike, tsots me skʼoplal ti achaʼvoʼalik xa nopik ti tskʼan chjalij li anupunelike. ¿Kʼuxi xuʼ jech cha nop taje xchiʼuk kʼuxi xuʼ xa kolta anup achiʼil sventa jech tsnop ek?

Kuxi ta tsatsubtasel ti tsotsuk skʼoplal xkiltik li jnup jchiʼiltike

Toj tsots me skʼoplal ti bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik ta sKʼop Dios, li Vivliae. Mi jech cha pas taje cha tabe me sbalil xchiʼuk tstabe sbalil li anup achiʼil eke (Isaías 48:17). Ta sventa taje, jkʼeltik jun chibuk tojobtasel ti jtunelik tajeke.

1. Tsots skʼoplal xavaʼi ta akuxlejal li anupunele. Li jtakbol Pabloe laj yal ti skʼan jnaʼtik ti kʼusi «más tsots scʼopilal[e]» (Filipenses 1:10, Jaʼ ti Achʼ Testamentoe, ta skʼop Huixtán). Li Diose  tsots skʼoplal chil kʼuyelan chkʼuxubin yajnil li vinike, jech ti kʼuyelan chkʼuxubin smalal li ants eke. Li Vivliae chal ti mi chkʼuxubin yajnil li malalile, chichʼ kʼuxubinel yuʼun li Jeova eke, xchiʼuk chal ti mi chkʼuxubin smalal li antse, «toj lec [chichʼ ilel yuʼun] li Dios [eke]» (1 Pedro 3:1-4, 7).

¿Mi toj tsots skʼoplal chavil li anupunele? Stalel onoʼox ti mas ta jchʼak jkʼakʼaltik spasel li kʼusi mas tsots skʼoplal chkaʼitike. Jaʼ jech xuʼ xi jakʼbe jbatike: «Li echʼ ue ¿kʼu van sjalil la jchʼakbe yorail li jnup jchiʼile? ¿Kʼusitik la jpas sventa chkakʼbe yil ti stuk noʼox jaʼo kamigo o (kamiga) chkile?». Mi toj jutuk o muʼyuk la achʼakbe yorail li anupunele, xuʼ van tsnop anup achiʼil ti muʼyuk tsots skʼoplal chavil li anupunelike.

¿Mi tsnop van li anup achiʼil ti tsots skʼoplal ta melel chavil li anupunele? ¿Kʼuxi xuʼ xa naʼ taje?

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PAS LIʼE? Chkalbotkutik kʼusi xuʼ xa pas sventa xa naʼ kʼusi tsnop anup achiʼil ta sventa mi tsots skʼoplal chil li anupunelike. Tsʼibao ta vun skʼoplal takʼin, abtelal, nupunel, chʼayob oʼontonal xchiʼuk amigoiletik. Tana un akʼbo snumeroal ta jujun ti bu mas tsots skʼoplal chil chavil li anup achiʼile. Vaʼun albo li anup achiʼile ti akʼo spasbot jech eke. Ta tsʼakale jelbo abaik li kʼusi la tsʼibaike xchiʼuk kʼelik. Mi tsnop anup achiʼil ti muʼyuk lek cha chʼakbe yorail xchiʼuk ti mu xavakʼbe yipal li ta anupunele, kʼelik kʼusi skʼan xa jelik sventa xa tsatsubtasik li kʼuyelan tsots skʼoplal chavilik li anupunelike. Tsots skʼoplal xi xa jakʼbe aba xtoke: «¿Kʼuxi xuʼ mas tsotsuk skʼoplal chkil li kʼusi mas oy ta yoʼonton li jnup jchiʼile?».

2. Mu me kʼusi xa pas sventa xa mukul sativan. Xi laj yal li Jesuse: «Li bochʼo jaʼ noʼox ta xpichʼ-oʼnta antse, imulivaj xa o xchiʼuc ta yoʼnton» (Mateo 5:28). Mi oy jun krixchano tslutsʼ ta vayel buchʼu maʼuk snup xchiʼile, chakʼbe tsots svokol li snupunele. Toj echʼ noʼox chopol, yuʼun li Vivliae chal ti jaʼ jun srasonal sventa xichʼ tuchʼel li nupunel ta registro civile (Mateo 5:32). Pe li kʼusi laj yal Jesuse chakʼ ta ilel ti jun krixchanoe xuʼ snakʼ ta yoʼonton skʼupinel yan krixchano kʼalal mu to xkʼot ta pasel yuʼun li lutsʼbaile. Kʼalal oy buchʼu mu spajes sba ta snopel li kʼusitik taje, yakal xa tsmukul sati li snup xchiʼile.

Sventa tsotsuk-o skʼoplal xichʼ ilel li nupunele, skʼan mi jsetʼuk xkakʼ ta koʼontontik skʼelel li pornografiae. Manchuk mi mu jechuk chalik li yantike, li pornografiae jaʼ svenenoal chkʼot li nupunele. Akʼo avil venta kʼuyelan laj yaʼi sba jun ajnilal: «Li jmalale chal ti tskʼel pornografia sventa la mas to jkʼupinkutik li lutsʼbaile. Pe li  voʼone muʼyuk jbalil chkaʼi jba yuʼun, yuʼun mu xa x-echʼ yoʼonton kuʼun yaʼeluk. Kʼalal jujun velta ch-och skʼelel li kʼusitik taje, sjunul akʼobal chi okʼ», xi. ¿Mi yakal van stsatsubtas snupunel chavil li vinik leʼe, o mi yakal van tslajes? ¿Mi yakal tstijbe yoʼonton yajnil sventa akʼo yakʼbe yipal li ta snupunelike? ¿Mi yakal chakʼ ta ilel chavil ti jaʼ slekil amiga ta melel li yajnile?

Jun tukʼil yajtunel Dios ta voʼne, ti jaʼ sbi Jobe laj yakʼ jun slekil kʼelobil, yuʼun tsots skʼoplal chaʼi li snupunele xchiʼuk li ta stojolal Diose. Li stuke xi laj yale: «Li vuʼune calojbe coʼnton o ti muʼyuc ta jpichʼ-oʼnta tsebetique» (Job 31:1). ¿Kʼu van yelan xuʼ jchanbetik li stalelale?

Maʼuk noʼox ti mu xichʼ kʼelel li pornografiae, yuʼun tsots skʼoplal xtok ti mu xkamigaintik o xkamigointik tajek junuk ants o junuk vinik ti maʼuk jnup jchiʼiltike. Yikʼaluk van junantike chalik ti muʼyuk bu tstikʼik kʼop ta snupunelik ti mi xchʼinlajetik xchiʼuk yan vinik o yan antse, pe li sKʼop Diose xi chpʼijubtasvane: «Li oʼntonale toj chopol, jaʼ noʼox ven jloʼlavanej ta scotol. ¿Me oy bochʼo xaʼibe smelol leʼe?», xi (Jeremías 17:9). Sventa jnaʼtik mi sloʼlaojutik li koʼontontike, sta-o ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ van mas chkakʼ ta ilel slekil koʼonton ta yan krixchano, ti jaʼ muʼyuk jech ta jpasbe li jnup jchiʼile? Kʼalal mi oy kʼusi lek aʼyej ikaʼie, ¿buchʼu van chkalbe baʼyel: mi jaʼ van li jnup jchiʼile o mi jaʼ van li yan ants o yan vinik ti chkʼopoj koʼonton yuʼune? Mi laj yalbun jmalal (o kajnil) ti mu masuk jchiʼin ta loʼil li krixchano taje, ¿kʼusi van ta jpas? ¿Mi ta van xi ilin-o, o mi ta jchʼunbe?».

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PAS LIʼE? Mi chkʼopoj avoʼonton ta yan ants o yan vinike, mu xa me masuk xa chiʼin ta loʼil, jaʼ noʼox mi toj tsots skʼoplale. Mu xa koʼoltas xchiʼuk li anup achiʼile, mu xa nop ti jaʼ xa mas lek stalelaltak yilele. Moʼoj, kʼelbo li slekil talelaltak li anup achiʼile (Proverbios 31:29). Vuleso ta ajol ti kʼu yuʼun lek avil kʼalal mu toʼox xa nupunike xchiʼuk xi jakʼbo abae: «¿Mi melel ti chʼayem xa li slekil talelaltake o mi yuʼun voʼon mu xa xkakʼ venta?».

Paso noʼox me

Li María xchiʼuk Miguel ti laj yichʼ albel skʼoplalik li ta slikebal loʼil liʼe, la snop chchapan li skʼopike xchiʼuk ti tsaʼik koltaele. Taje jaʼ noʼox slikebal li kʼusi la spasike, pe jaʼ jech laj yakʼik ta ilel ti toj tsots skʼoplal ta xilik li snupunelike, jaʼ xkaltik, ti oy tajek ta yoʼontonik chakʼbeik yipal manchuk mi tsnup tsatsal vokol li snupunelike.

Vuleso me ta ajol, manchuk mi oy avokolik o mi muʼyuk li ta anupunelike, li anup achiʼile skʼan me tsnaʼ ti ta sjunul avoʼonton cha kʼan chavakʼbe yipal sventa lek chbat li anupunele. Jaʼ yuʼun mu me teuk xa nopnun, paso me ti kʼusitik xuʼ avuʼun sventa chavakʼbe yil anup achiʼil ti tsots skʼoplal chavil li anupunele.

[Tsʼibetik ta yok vun]

SJAKʼOBILTAK SVENTA CHICHʼ NOPEL

▪ ¿Bu van mas xuʼ jlokʼesbe yorail sventa li jnup jchiʼile?

▪ ¿Kʼu xi xuʼ xkakʼbe yil jnup jchiʼil ti mas tsots skʼoplal chkaʼi li jnupunelkutike?

[Lokʼol ta pajina 30]

Chʼakbo yorail sventa li anup achiʼile

[Lokʼol ta pajina 31]

Li mukul satiele chlik ta oʼontonal