1 Chʼieso mas spatobil avoʼonton li ta Vivliae

«Yuʼun scotol li scʼop Dios tsʼibabil comele jaʼ laj yacʼ ta naʼel ta sventa svuʼel stuc li Diose. Jech lec chtun ta sventa chanubtasel, ta sventa taqʼuiel, ta sventa tuqʼuibtasel.» (2 Timoteo 3:16)

¿KʼU YUʼUN XUʼ VOKOL TA PASEL? Yuʼun oy krixchanoetik chalik ti Vivliae xkoʼolaj kʼuchaʼal yan livroetik ti la stsʼiba krixchanoetike. Oy buchʼutik chalik ti mu jechuk ikʼot ta pasel li loʼiletik te chale, oy yantik xtoke chalik ti mu toj jtuneluk kuʼuntik li avi kʼakʼale.

¿KʼUXI XUʼ JPAT MAS KOʼONTONTIK LI TA VIVLIAE? Ep li buchʼutik chchibal kʼoptaik mi jtunel o mi melel li kʼusitik chal Vivliae muʼyuk skʼeloj stukik li kʼusi chale. Jaʼ noʼox ta xchaʼalik li kʼusi yaʼyojike. Pe li Vivliae chal ti «bochʼo muʼyuc sbijile ta svontolchʼun noʼox li cʼusi ch-albate; yan li bochʼo bije tsnop lec ti bu chbate» (Proverbios 14:15).

Li voʼotike xuʼ jchanbetik li voʼneal jbereaetike, ti maʼuk noʼox jecheʼ ta jchʼuntik li kʼusi chal yantike. Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe —ti nakalik ta Berea lume, ti te xbat ta snorteal Grecia li avie— muʼyuk ta xchʼunik ta anil li kʼusi ch-albatike. Li stukike «scotol cʼacʼal la sqʼuelic li scʼop Diose» sventa tskʼelik mi xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi yakal chchanike (Hechos 17:11). ¿Kʼu yuʼun mu jchanbetik stalelalik? Li avie ta jkʼeltik batel chib srasonal ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel Dios li kʼusitik tsʼibabil ta Vivliae. Cha kalbotkutik ti xa kʼel leke.

Jech ikʼot ta pasel li loʼiletik ta Vivliae. Li buchʼutik te chichʼ albel skʼoplale xchiʼuk li osiletik o jteklume oy xa jayib jabil chibal kʼoptabil. Pe li sprevailtake, ep ta velta yakʼoj ta ilel ti kʼusi chalik li buchʼutik muʼyuk kʼusi xchʼunojike, mu meleluk, xchiʼuk chakʼ ta ilel ti xuʼ jpat koʼontontik li ta loʼiletik ta Vivliae.

Jkʼeltik jun-chibuk skʼelobil. Leʼ toʼox tale oy pʼijil viniketik ti la xchibal kʼoptaik mi melel echʼ ta balumil li Sargón ajvalil ta Asiriae, ti te chal ta Isaías 20:1. Pe, te van batel ta sjabilal 1840, jvokʼ buchʼu ta xchanbeik skʼoplal li kʼusitik voʼne mukajtik ta lume (arqueólogos) la staik li spasobmantale xchiʼuk lik sjokʼik. Avi une, li Sargone te skʼoplal li ta ajvaliletik ti lek ojtikinbilik ta Asiriae.

Li jlabanvanejetike mu toʼox xchʼunik mi melel echʼ ta Balumil li Poncio Pilatoe, li ajvalil ta Roma ti laj yal mantal akʼo smilik Jesuse (Mateo 27:1, 22-24). Pe ta 1961 la staik jun ton ta voʼneal lum Cesarea (Israel) ti bu tsʼibabil sbi xchiʼuk li kʼusi yabtel staoj li ajvalil taje.

Ta sventa mi melel li loʼiletik ta Vivliae, xi laj yal jun revista ti lek ojtikinbile: «Li buchʼutik ta xchanbeik skʼoplal li kʼusitik voʼne mukajtik ta lume labal sba kʼuyelan yakʼojik ta ilel ti melel li loʼiletik chal ta Pokoʼ xchiʼuk ta Achʼ Testamentoe, yuʼun lek jamal yakʼoj ta ilel ti jech ikʼot ta pasel li kʼusitik mas tsots skʼoplal ta sventa li moltotiletik yuʼun  Israele, ti kʼalal lokʼik ta Egipto li j-israeletike, li ajvalilal la spas yutsʼ yalaltak Davide, li xkuxlejal xchiʼuk li kʼusi ora echʼ ta Balumil li Jesuse» (U.S.News & World Report lokʼ ta 25 yuʼun oktuvre ta 1999). Pe, mu jaʼuk mas ta jpat-o koʼontontik ta Vivlia ta skoj ti kʼusitik ta xichʼan tael ti mukajtik toʼoxe. Pe mi jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li kʼusitik tsʼibabil li ta livroe, ¿mi mu jechuk ti jmalaojtik ti jech ikʼot ta pasel li loʼiletike?

Li beiltaseletik ta Vivliae jtunelik ta skotol jkuxlejaltik. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal muʼyuk toʼox ojtikinbil li sbikʼtal chanul chameletike xchiʼuk mu toʼox xichʼ aʼibel smelolal kʼuyelan chpuk batel li chameletike, li Vivliae yaloj xa onoʼox mantaletik sventa kʼuxi xuʼ sakikuk li krixchanoetike, li mantaletik taje jtunelik-o li avie (Levítico 11:32-40; Deuteronomio 23:12, 13). Jech noxtok, li tojobtaseletik ta Vivliae skoltaoj epal utsʼ-alaletik sventa mas junuk yoʼontonik (Efesios 5:28–6:4). Xchiʼuk xtok, li buchʼu chakʼ ta xkuxlejalik li beiltaseletik taje ta xpasik ta lekil j-abteletik o ta lekil yajval abtel (Efesios 4:28; 6:5-9). Yantik xtoke, yakʼojik venta ti mas xa jun yoʼontonike (Proverbios 14:30; Efesios 4:31, 32; Colosenses 3:8-10). Lek xvinaj chaʼa ti lek jtunelik tajek li mantaletik ta Vivliae. ¿Kʼusi xa noʼox van ta jmalatik ta stojolal li Jpasvaneje?

¿KʼUSITIK SBALIL CHICHʼ TAEL? Li Vivliae «chbijub [yuʼun] li bochʼo mu cʼusi snaʼe» xchiʼuk tsbeiltas li ta xkuxlejale (Salmo 19:7). Muʼyuk  yan livro jech kʼuchaʼal taje, yuʼun xuʼ skoltautik ta yojtikinel lek li Diose. Taje jaʼ ta jchantik bal xtok sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontike.

Mi cha kʼanbe to mas yaʼyejale, kʼelo li kapitulo 2 ta livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae?, a ti bu chal «Li Vivliae likem tal ta stojolal Dios».

[Tsʼib ta yok vun]