¿Kʼusi jaʼ li xchʼunel oʼontonale?

EPAL krixchanoetike, chalik ti jaʼ la li xchʼunel kʼusiuk noʼox manchuk mi mu snaʼik kʼusie. Jech kʼuchaʼal li H. L. Mencken ti jaʼ jun jtsʼibajom sventa periodiko xchiʼuk jlabanvaneje, ti likem ta Estados Unidose, laj yal ti xchʼunel oʼontonale jaʼ la ti ta «jchʼuntik ti chkʼot ta pasel li kʼusi muʼyuk onoʼox bu chkʼot ta pasele, manchuk mi melel xa yileluk».

Pe li Vivliae muʼyuk chal ti akʼo jchʼuntik li kʼusitik mu jnaʼtik kʼusie xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk onoʼox bu chkʼot ta pasele, manchuk mi melel xa yilel. Hebreos 11:1 ta Scʼop Riox, ta skʼop Zinacantán, chal ti xchʼunel oʼontonale jaʼ ti «jnaʼojtic ti ta onox xquichʼtic ti cʼusi jmalaojtique, jchʼunojtic [ta skoj sprevailtak, NM] ti oy ti cʼusitic mu xquiltique».

Sventa jnaʼtik lek kʼusi smakoj batel li xchʼunel oʼontonale, skʼan jtakʼtik li sjakʼobiltak liʼ ta olone:

• ¿Kʼusi jaʼ li xchʼunel oʼontonal chal Vivliae xchiʼuk kʼuxi jelel-o ta sventa li kʼusi chal li krixchanoetike?

• ¿Kʼu yuʼun skʼan jchʼiestik li xchʼunel oʼontonal chalbe skʼoplal Vivliae?

• ¿Kʼu yelan xuʼ jchʼiestik li xchʼunel koʼontontike?

«Jnaʼojtic ti ta onox xquichʼtic» xchiʼuk jchʼunojtik ta skoj sprevailtak

Kʼalal laj yichʼ tsʼibael li Hebreos 11:1, li jpʼel kʼop ta griego laj yichʼ tunesel sventa chichʼ alel «jnaʼojtic ti ta onox xquichʼtic» xie, toj lek tajek ojtikinbil. Lek toʼox tajek chichʼ tunesel li ta svunal kʼusitik chichʼ chonel xchiʼuk chichʼ manele, xchiʼuk xtok jaʼ skʼoplal ti persa chakʼik entrekal ta tsʼakal li kʼusi laj xa yichʼ tojel komele. Jlik vun ti chchanbe skʼoplal taje, laj yal ti xuʼ xi xichʼ jelubtasel xtok li baʼyel jtuchʼ teksto taje: «Li xchʼunel oʼontonale jaʼ li svunal ti chkichʼtik akʼbel li kʼusitik jmalaojtike».

Xuʼ xi jkoʼoltastike. Jnoptik noʼox ti oy kʼusi la jmantik ta jun tiendae xchiʼuk ti jmalaojtik chichʼbutik tal li ta jnatike. Li svunal o sfakturail chkichʼtik akʼbele, jaʼ li kʼusi chakʼ spatobil koʼontontik ti chkichʼtik akʼbel li kʼusi laj xa jmantike. Ta skoj taje, oy «xchʼunel koʼontontik» ti chkʼot ta jkʼobtike. Pe mi chʼay kuʼuntik li svunale, mu xa kʼu xkutik chkakʼtik ta ilel ti jaʼ kuʼuntik li kʼusi la jmantike xchiʼuk mu stakʼ xbat jkʼantik. Jaʼ jech, li xchʼunel koʼontontike xkoʼolaj kʼuchaʼal li faktura taje, o xuʼ xkaltik ti jaʼ «svunal ti chkichʼtik akʼbel» li kʼusi jmalaojtike. Mi oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal Diose, xuʼ jchʼuntik ta melel ti chkichʼtik skotol li kʼusitik yaloj chakʼe. Pe mi la jchʼay li xchʼunel koʼontontike, mu me kʼusi xuʼ jmalatik chakʼbutik li Diose (Santiago 1:5-8).

Ta sventa li xchʼunel oʼontonale, li Hebreos 11:1 xi chal xtoke: «Jchʼunojtic [«ta skoj sprevailtak», NM]», xi. Kʼalal laj yichʼ tsʼibael ta griego kʼop taje chakʼ ta aʼyel ti chichʼ akʼbel sprevailtak sventa chkakʼtik ta ilel jtos kʼusi ti mu jechuke, manchuk mi melel xaʼox yileluk. Kalbetik jun skʼelobil: Li Kʼakʼale chlokʼ ta slokʼeb Kʼakʼal, chanav batel yileluk ta vinajel, vaʼun chchʼay batel ta smaleb Kʼakʼal, ta jsatik noʼoxe, li Kʼakʼale ta xjoyobaj ta spat xokon li Balumile. Pe li buchʼu chchanbeik skʼoplal jeltos kʼanaletike xchiʼuk li matematikae yakʼojik ta ilel ti mu jechuk taje xchiʼuk ti maʼuk chjoyobaj ta spat xokon Balumil li Kʼakʼale, moʼoj, jaʼ chjoyobaj li Balumile. Kʼalal ta jchanbetik li sprevailtake xchiʼuk ta jchʼuntike, chchʼi xchʼunel koʼontontik ti jaʼ chjoyobaj ta spat xokon Kʼakʼal li Balumile, manchuk mi mu jechuk xvinaj ta jsatik. ¿Mi jecheʼ van ti kʼusi ta jchʼuntike? Moʼoj ta melel. Oy xchʼunel koʼontontik, yuʼun jaʼ la sjam jsatik li sprevailtake xchiʼuk jaʼ la skoltautik sventa mu jchʼuntik li kʼusi noʼox chil jsatike.

¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti oyuk xchʼunel koʼontontike?

Kʼuchaʼal chkiltike, li xchʼunel oʼontonal ti chal Vivlia akʼo jchʼiestike jaʼ ti oy lek jamal sprevailtake, xchiʼuk ti tstij koʼontontik sventa chkiktatik kʼusitik voʼne jchʼunojtik mi jech skʼane. Tsots skʼoplal ti akʼo jchʼiestik taje, yuʼun xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Me muʼyuc xchʼunojel coʼntontique, mu xuʼ lec chijyilutic li Diose. Yuʼun li bochʼo chtal ta stojol Diose persa chchʼun ti oy li Diose, xchiʼuc ti ch-acʼbat smoton li bochʼo ta saʼe» (Hebreos 11:6).

Tana un, xuʼ van oy kʼusitik tsmakutik sventa vokol chkaʼitik ta xchʼiesel tsots xchʼunel koʼontontik. Li ta yantik pajina chtale ta jkʼeltik chantos kʼusitik xuʼ tskoltautik sventa ta jtsatsubtastik.