¿Mi anaʼoj xa?

¿Kʼu yuʼun «jechuk» xi jchi li ta slajeb orasionetike?

Li jpʼel kʼop hebreo ʼamén xie, jech chichʼ tunesel li ta español xchiʼuk li ta griego eke, taje jaʼ skʼan xal «jechuk» o «ta melel». Jutuk mu skotoluk velta, li krixchanoetike jaʼo jmoj jech chalik kʼalal tstsuts junuk orasione, kʼalal tsuts yalel yuʼun junuk krixchano ti oy kʼusi tspas ta melele, kʼalal mi laj xaʼox yichʼ bendision o yichʼ chopol kʼoptael junuk krixchanoe. Li avie chichʼ tunesel sventa chakʼ ta ilel jun krixchano ti jech chal ek li kʼuyelan naka to laj yichʼ alele. Jech kʼuchaʼal chal jun diksionario ta sventa Vivliae, jaʼ la chalbe skʼoplal ti «melel li kʼusie, ti jamal ta melele, ti oy sbalile, ti stakʼ chʼunele xchiʼuk ti tukʼe». Ta skʼakʼalil Vivliae, chichʼ toʼox tunesel xtok kʼalal oy buchʼu chakʼ ye ta stojolal j-abteletik ti tspas jtosuk kʼusie o tspas junuk tratoe, xchiʼuk ti jaʼ ta sbain mi muʼyuk xkʼot ta pasel yuʼune (Deuteronomio 27:15-26).

Kʼalal jaʼo yakal tspas yabtel Jesús liʼ ta Balumile, la stunes li jpʼel kʼop Griego amḗn li ta jujun slikebal sloʼile. Taje jaʼ sventa chakʼ ta aʼyel ti melel ta jyalel li kʼusi chale. Taje xi chichʼ jelubtasel li jpʼel kʼop amḗn xie, «melel chacalboxuc» o «melel» (Mateo 5:18; 6:2, 5). Bateltik li Jesuse snitoj sba chib velta la stunes li kʼop taje, jech kʼuchaʼal chkiltik ta Evanjelio yuʼun Juane. Kʼalal jech chichʼ tunesele, xi chichʼ jelubtasele: «Ta melel, jamal chacalboxuc» (Juan 1:51). Chichʼ alel ti ta skotol livroetik ti ojtikinbilik kʼuchaʼal chʼul livroetike chakʼ ta ilel ti stuk noʼox jech la stunes Jesús li jpʼel kʼop taje.

Li ta Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Cristoe, xi chichʼ biiltasel li Jesuse: «Jechuc» xi, taje jaʼ chakʼ ta aʼyel «ti melel cʼusi chale» (Apocalipsis 3:14).

¿Kʼusi jaʼ toʼox li Urim xchiʼuk li Tumime?

Yaʼeluke, jaʼ toʼox kʼusitik tstunesik li ta voʼneal Israel sventa tskʼelik kʼusi tsnop Jeova ta sventa jtosuk kʼusi li ta jteklume o li ta jnitvanejetike. Jaʼ oy ta sba xchabiel li mero bankilal palee, te tstikʼ li ta «xvorxapocʼ [...] sventa [snaʼobil] cʼusi tscʼan [yoʼonton Diose]» (Éxodo 28:15, 16, 30). Li Vivliae muʼyuk bu chal kʼuyelan li Urim xchiʼuk li Tumime xchiʼuk muʼyuk bu bikʼitik xa chalbe skʼoplal kʼuyelan tstunesik toʼox. Akʼo mi jech, oy junantik tekstoetik ta Vivliae chakʼ ta aʼyel ti chichʼ tunesel toʼox sventa skʼelobil kʼusi tstakʼ Jeova kʼalal oy kʼusi chichʼ jakʼele. Li stakʼobile xuʼ «tana» o «moʼoj» o bateltike muʼyuk bu tstakʼ.

Jun skʼelobil taje jaʼ kʼalaluk David la skʼanbe Abiatar ti x-ichʼbat talel li smokan kʼuʼ yilel li mero bankilal palee, ti jaʼ te tikʼil li Urim xchiʼuk li Tumime. Li Davide xi la sjakʼbe li Jeovae: «¿Me ta onoʼox xtal saʼun li Saúl jech chac cʼu chaʼal caʼyoje?» xchiʼuk, «¿Me chiyaqʼuic ta scʼob Saúl li jnaclumetic liʼ ta lum Keilae?». Akʼbat snaʼ ti jech chkʼot ta pasel li chib kʼusi laj sjakʼe, taje jaʼ laj yakʼ akʼo snop lek kʼusi tspas li Davide (1 Samuel 23:6-12).

Ta mas baʼyele, li ajvalil Saule la stunes chib velta li Urim xchiʼuk Tumime, taje jaʼ sventa tsnaʼ buchʼu ta smul li jun kʼope: mi jaʼ ta smul li jteklume, mi jaʼ li xnichʼon ti Jonatán sbie o jaʼ li stuke (1 Samuel 14:40-42). Ta mas tsʼakale, kʼalal muʼyuk xaʼox lek ilbil yuʼun Jeova li Saule, muʼyuk xa bu xichʼ beiltasel ta stojolal li Jeovae «me jaʼuc ta xvayech, me ta Urim me ta sventa jʼalcʼopetic» (1 Samuel 28:6).

Li Judioetike chalik ti Urim xchiʼuk li Tumime laj yiktaik stunesel kʼalal laj yichʼ jinesel li xchʼulna Jeova ta sjabilal 607 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike.

[Lokʼol ta pajina 19]

«JECHUC» (APOCALIPSIS 3:14), CÓDICE ALEJANDRINO (SIGLO 5)