Jchanbetik li xchʼunel yoʼontone

Ta spʼijil, ta slekil yoʼonton xchiʼuk ta stsatsal yoʼonton la spas

KʼUNKʼUN chnopaj ta xchotleb ajvalil li Estere xchiʼuk tsots xpʼitpʼun li yoʼontone. Kʼalal och batel ta yamakʼil spasobmantal ajvalil ta Susae, skotol tsʼijil kom. Jaʼ noʼox xaʼi ti chbakʼ jutuk kʼalal chanave xchiʼuk ti xjochjun batel li skʼuʼ sventa meʼ ajvalilale. Mu stakʼ xchʼay yoʼonton ta skʼelel ti jun yutsil xvinaj li snail spasobmantal ajvalile, ti jun yutsil pasbil li yoyaltake xchiʼuk li jolna ti pasbil ta chʼut teʼ ti ta namal Líbano to ichʼbil tale. Jaʼ noʼox tskʼel li vinik te chotol bu tspas mantal ajvalile, yuʼun jaʼ xuʼ xal mantal mi chkuxi o mi chcham.

Tukʼ kʼelbil yuʼun ajvalil li Estere xchiʼuk bechbat li vaxton ti pasbil ta kʼanal takʼine. Ti vaʼ yelan noʼox la spase jech koltaat li Estere, li ajvalile laj yakʼ iluk ti chakʼ ta perton ti muʼyuk la xchʼun mantale: ti bat skʼel ajvalil manchuk mi muʼyuk takbil ta ikʼele. Ta skoj ti tstoj tajek ta vokol li Estere, laj yakʼ skʼob ta sniʼ li vaxtone (Ester 5:1, 2). *

Jaʼ jun ajvalil tsots skʼoplal li Asueroe, oy ep skʼulejal xchiʼuk xuʼ yuʼun. Chalik li buchʼutik chchanbeik skʼoplale, li stojol skʼuʼ spokʼik ajvaliletik ti vaʼ kʼakʼale xkoʼolaj kʼuchaʼal ta smiyonal xa noʼox dolar li avie. Akʼo mi jech, li Estere xilbe ta sat smalal ti chkʼanvane, akʼo mi mu masuk xvinaj. Li ajvalile xi laj yalbee: «¿Cʼusi tal apas, Ester? ¿Cʼusi tal acʼan? Acʼo me chacʼanbun oʼlol ti cʼu smucʼul jventainoje chacacʼbot» (Ester 5:3).

Li Estere yakʼoj xa lek ta ilel ti oy xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti lek tsots yoʼontone: bat skʼopon ajvalil sventa chchabi li steklumal ti mukul ox chapbil chmilatike. Skotol li kʼusi spasoj tale lek kʼotem ta pasel, pe skʼan to spas li kʼusi toj tsotse. Yuʼun skʼan to xchʼun yuʼun ajvalil ti chopol li yajtojobtasvaneje xchiʼuk ti ta loʼlael laj yal mantal yuʼun ajvalil ti chichʼ milbel li xchiʼiltak Estere. ¿Kʼuxi chchʼun yuʼun, xchiʼuk kʼusi xuʼ jchantik ta skoj ti lek tsots xchʼunel yoʼonton li ants taje?

La stʼujbe lek yorail chkʼopoj

¿Mi te van chal skotol ta yeloval li buchʼutik te ch-abtejik ta snail spasobmantal ajvalile? Taje xuʼ van xakʼ ta kʼexlal li ajvalile xchiʼuk xuʼ van xlik xchibal kʼopta Amán li kʼusi smul akʼbile. ¿Kʼusi van tspas li Estere? Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk sien jabile li pʼijil ajvalil Salomone xi akʼbat snaʼ yuʼun Dios sventa stsʼibae: «Scotol oy scʼacʼalil [...]. Oy yorail chʼanxijchi; oy yorail chijcʼopoj» (Eclesiastés 3:1, 7). Ta melel, jech van chanubtasat yuʼun Mardoqueo kʼalal yakal toʼox chchʼi li Estere. Jaʼ yuʼun, snaʼoj lek ti skʼan stʼujbe lek «yorail [chkʼopoje]».

Li Estere xi laj yalbee: «Me lec chavaʼye, ajvalil, avocoluc laʼic ta veʼel tana achiʼuc li Amane, yuʼun chapanbil xa lec veʼlil cuʼun sventa chaquichʼot ta mucʼ, voʼot li ajvalilote» (Ester 5:4).  Li ajvalile lek laj yaʼi xchiʼuk la stak ta ikʼel li Amane. ¿Mi mu jechuk ti toj pʼij li Estere? Kʼuchaʼal chkiltike chakʼbe li kʼusi sta-o li smalale, pe jech xtok, tsabe lek yorail sventa chalbe li kʼusi tsvul-o yoʼontone.

Ta melel, ta sjunul yoʼonton tspas li veʼlile xchiʼuk chakʼ persa ti junuk noʼox yoʼonton li smalale. Jech xtok, oy yaʼlel tsʼusub sventa xmuyubajik noʼox (Salmo 104:15). Ta skoj ti lek tskʼupin veʼel li Asueroe lokʼ ta yoʼonton sjakʼbel yan velta xtok kʼusi tskʼan li Estere. ¿Mi jaʼ xa van yorail chalbe?

Chal li Estere maʼuk to yorail. Jaʼ yuʼun laj yikʼ ta veʼel ta yokʼomal xtok li ajvalil xchiʼuk Amane (Ester 5:7, 8). ¿Kʼu yuʼun ti mu xalbe ta anile? Vuleso ta ajol ti chal smantal ajvalil ti chichʼik milel li buchʼutik koʼol slumal xchiʼuk Estere. Ta skoj ti ep buchʼu xuʼ xchame skʼan xichʼ spʼijil sventa bakʼin xuʼ xkʼopoj. Jaʼ yuʼun la smala xchiʼuk la spas yan veʼlil sventa chakʼbe yil ti skʼanoj li smalale.

Li smalaele jaʼ jun talelal ti ep sbalile, pe mu epuk krixchanoetik spas yuʼunik. Manchuk mi chat yoʼonton xchiʼuk tskʼan xa chal kʼusi oy ta yoʼonton li Estere tsabe lek yorail. Lek me ti jchanbetik li stalelale yuʼun oy bakʼintik ti oy kʼusi skʼan tukʼibtasel chkiltike. Skʼan me jchanbetik stalelal Ester xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik kʼalal ta jkʼan chkalbetik j-abteletik ti oy kʼusi skʼan tukʼibtasele. Li Proverbios 25:15 xi chale: «Li smucʼul coʼntontique tslamajes li ile; li cʼunil cʼope tslamajes li cʼusi chopol ta xcʼot ta pasele». Mi ta jsabetik lek yorail xchiʼuk oy slekil ti kʼuyelan chijkʼopoj jech kʼuchaʼal la spas Estere xuʼ me xlamaj ti chkichʼtik kontrainele. Li Jeovae, ¿mi chakʼbe bendision Ester ta skoj ti snaʼ smalael xchiʼuk ti yichʼoj spʼijile?

Li smalaele jaʼ chakʼ tukʼil chapanel

Ta sventa ti oy smalael yuʼun li Estere, ep kʼusitik kot ta pasel. Kʼalal tsuts li baʼyel veʼele «toj xcuxet noʼox, toj jun noʼox yoʼnton» lokʼ batel li Amane yuʼun jaʼ la xchiʼinan ta veʼel li ajvalil xchiʼuk li yajnile. Pe kʼalal te xaʼox xbat ta stiʼ spasobmantal ajvalile laj yil li Mardoqueoe, ti jaʼ judío vinike. Li Mardoqueoe muʼyuk xbakʼ, muʼyuk stots mi jutukuk sventa stuk xa noʼox jech chichʼ ichʼel ta mukʼ li Amane. Li Mardoqueoe yolbaj la spas, pe maʼuk yuʼun mu xichʼ ta mukʼ, jaʼ ta skoj ti kʼuyelan chaʼi sjol yoʼontone xchiʼuk ta skoj ti kʼuyelan chil sbaik xchiʼuk Diose. Pe kʼalal jech laj yil li Amane «batsʼi tsots iʼilin» (Ester 5:9).

Kʼalal laj yalbe yajnil xchiʼuk li buchʼutik lek skʼopon sba xchiʼuk ti laj yichʼ pʼajele, albat ti akʼo yakʼ ta pajel natil teʼ ti 22 metro stayleje  xchiʼuk ti xalbe ajvalil ti xakʼ ye sventa sjokʼanik li Mardoqueoe. Li Amane toj lek laj yaʼi, jaʼ yuʼun lik noʼox spas (Ester 5:12-14).

Pe oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel ta stojolal li ajvalile. Li Vivliae chal ti «muc xtal svayel laj yaʼay» li akʼobal taje. Ta skoj ti mu stakʼ xvay li Asueroe laj yal mantal ti akʼo xkʼelbat li kʼejbil vunetik bu tsʼibabil li kʼusitik kʼotem ta pasel ta slumale. Te tsʼibabil la staik ti ta ox xmilat yuʼun yaj-abteltak li ajvalile. Vul ta sjol ti laj yichʼik tsakel xchiʼuk laj yichʼik milel li buchʼutik tskʼan ox chmilvanike. Pe, ¿kʼusi kʼot ta stojolal li Mardoqueoe, ti jaʼ laj yal li kʼusi snopoj ox tspasik li j-abteletik taje? Kʼalal mas xaʼox lek julavem li ajvalile la sjakʼ kʼusi smoton laj yichʼ akʼbel li Mardoqueoe, li yaj-abteltake laj yalik ti muʼyuk kʼusi staoje (Ester 6:1-3).

Tsvul yoʼonton li ajvalile, jaʼ yuʼun tskʼan tsnaʼ mi oy junuk yaj-abtel te sventa xkoltaat ta stukʼibtasel taje. Ta skotol li yaj-abteltake, jaʼ te oy ta yamakʼil spasobmantal ajvalil li Amane. Yaʼeluke sob kʼot, yuʼun bat skʼanbe ajvalil ti akʼo yichʼ jokʼanel ta teʼ li Mardoqueoe. Pe kʼalal skʼan toʼox xal kʼusi tskʼan li Amane, li ajvalile la sjakʼbe kʼusi xuʼ spasbe jun vinik ti tskʼan chakʼ ta ichʼel ta mukʼe. Li Amane yaloj mi jaʼ skʼoplal. Jaʼ yuʼun laj yal ti akʼo xichʼ pasbel alakʼ sba skʼinale: ti tslap kʼuʼil sventa ajvalil li vinike xchiʼuk ti akʼo x-akʼat xanavuk ta kaʼ ta sjunul Susa yuʼun jun abtel ti tsots skʼoplale xchiʼuk ti xichʼ kʼejintaele. Nopo xa noʼox avaʼi ti kʼuyelan laj yaʼi sba Amán kʼalal laj yaʼi ti jaʼ skʼoplal li Mardoqueoe. Li ajvalile, ¿buchʼu xa noʼox xanaʼ la skʼanbe ti akʼo skʼejinta li Mardoqueoe? ¡Jaʼ li Amane! (Ester 6:4-10.)

Manchuk mi xchiʼuk skʼakʼal yoʼonton, pe la spas li kʼusi albate. Ta anil xa noʼox xchiʼuk chat yoʼonton sut batel ta sna. Pe li yajnil xchiʼuk yamigotake laj yalbeik ti muʼyuk kʼusi lek chkʼot ta pasel ta skoj taje xchiʼuk ti ta xichʼ tsalel yuʼun li judío vinik Mardoqueoe (Ester 6:12, 13).

Ta skoj ti oy smalael yuʼun li Estere la to smala jun kʼakʼal sventa chalbe ajvalil li kʼusi tskʼane. Manchuk mi mu yolbajuk jech tspas li Amane, pe xuʼ to xchapan xkaltik li slajele. Jech xtok, xuʼ van jaʼ la spas Jeova ti mu x-och svayel li ajvalile (Proverbios 21:1). Jaʼ yuʼun mu labaluk chkaʼitik ti chal Vivlia ti skʼan «jaʼ noʼox ta jmala chiscoltau[tik] li Diose» (Miqueas 7:7). Kʼalal ta jpat koʼontontik ti xchapaj yuʼun kʼusuk vokolil li Diose xuʼ van labal to chkiltik ti kʼuyelan li xchapanobil chakʼbutike ti mu xtal ta joltik jech jchapantik li voʼotike.

Kʼopoj ta skoj ti tsots yoʼontone

Ta skoj ti mu skʼan xkap smalal li Estere laj yalbe skotol li ta xchibal xa velta veʼele. ¿Kʼuxi? Li ajvalile la sjakʼbe yan velta kʼusi tskʼan li Estere (Ester 7:2). Li avi une jaʼ xa yorail sventa chkʼopoj.

Li Estere xuʼ van la spas orasion ta yoʼonton kʼalal muʼyuk toʼox yaloj liʼe: «Me lec chavilune, ajvalil, me lec chavaʼay li cʼusi chcale, jun noʼox li cʼusi oy ta coʼnton ta jcʼanbote. Jaʼ ta jcʼanbot ti mu me xavacʼun ta milele, xchiʼuc mu me xavacʼ ta milel ec li jchiʼiltaque» (Ester 7:3). Li Estere chalbe ti tstsak ta mukʼ li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun li ajvalile. ¡Toj jelel tajek xchiʼuk li jun pasaro meʼ ajvalil Vastie, yuʼun yolbaj laj yakʼ ta kʼexlal li smalale! (Ester 1:10-12.) Jech xtok, li Estere muʼyuk la xchopol kʼopta smalal ti ta sbolil la spat yoʼonton ta stojolal li Amane. Moʼoj, ta skoj ti oy ta vokol li xkuxlejale jaʼ noʼox la skʼanbe ti akʼo xchabiate.

Ta melel, li kʼusi laj yale kʼot ta yoʼonton li ajvalile xchiʼuk labal to laj yaʼi. Pe, ¿buchʼu xa  noʼox ti tskʼan tsmil li meʼ ajvalile? Xi to chal li Estere: «Yuʼun li vuʼun xchiʼuc scotol li jchiʼiltaque chonbiluncutic xa ta cʼabal jcotolcutic ti acʼo quichʼcutic ulesele. Ti jaʼuc noʼox chonbiluncutic sventa mozoile, muʼyuc cʼusi chcal; mu xtal jtij xcʼuxul ajol ti jechuque». Xchiʼuk laj yalbe xtok ti mi tsta ta makiel vokolil li ajvalile chat yoʼonton li Estere (Ester 7:4). Kʼuchaʼal chkiltike jamal chal kʼusi mas chat-o yoʼonton li Estere, pe chal xtok ti jaʼuk noʼox laj yichʼik chonel sventa mosoil xchiʼuk li buchʼutik jmoj slumalike muʼyuk kʼusi xal ti jechuke. Ta skoj ti chil svokol li ajvalil ti chapbil ox chichʼ milel epal krixchanoetike mu stakʼ ti tsʼijil xkom li Estere.

Li stalelal Estere chakʼ kiltik ti oy sbalil kʼalal ta xchʼun kuʼuntik yantik li kʼusi chkaltike. Li kʼusi tskoltautik kʼalal chkalbetik jvokoltik li kutsʼ kalaltik o buchʼu yan ti oy yabtelike, jaʼ ti oyuk smalael kuʼuntike, xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk ti jamal xkaltike (Proverbios 16:21, 23).

Kʼalal laj yaʼi kʼusi laj yal Ester li Asueroe xi laj sjakʼe: «¿Bochʼo vinical ti tscʼan tspas jeche?». Nopo xa noʼox avaʼi li Ester ti xi laj yal kʼalal chbech kʼobta batele: «¡Li jcontrainvaneje, li pucujil vinique jaʼ li bol vinic Amán liʼ chotole!». Muʼyuk buchʼu xbakʼ kom xchiʼuk toj batel xchʼulel ta xiʼel li Amane. Li Amane laj yil ti tsajub ta skapemal sjol Asuero kʼalal laj yaʼi ti laj yichʼ loʼlael yuʼun yajtojobtasvanej sventa xichʼ milbel li yajnile. Li ajvalile lokʼ batel ta anil ta nichimaltik sventa x-echʼ li skʼakʼal yoʼontone (Ester 7:5-7).

Kʼalal vinaj xa smul li jloʼlavanej Amane xiʼ, jaʼ yuʼun la spatan sba ta stojolal meʼ ajvalil sventa mu xmilat. Kʼalal sut tal li ajvalile laj yil ti te patal tskʼanbe vokol bu chkux yoʼonton li Estere, tsots ilin xchiʼuk laj yal ti tskʼan tstsatsaltsak te noʼox ta yut sna li meʼ ajvalile. Jech la saʼo slajel stuk li Amane. Laje pixil sat laj yikʼik batel. Oy jun yaj-abtel li ajvalile jaʼo laj yal ti yakʼoj ta pajel teʼ sventa te tsjokʼan ox Mardoqueo li Amane. Li Asueroe laj yal mantal ti akʼo sjokʼanik te li Amane (Ester 7:8-10).

Li kʼusitik chkʼot ta pasel avie xuʼ van chakʼ jchʼuntik ti muʼyuk onoʼox tukʼil chapanel chkiltik li ta jelavele. ¿Mi oy jech avaʼioj aba taje? Li Estere muʼyuk la snop ti mu spas yuʼune xchiʼuk xchʼunoj onoʼox ti lek kʼusi chkʼot ta pasele. Kʼalal kʼot yoraile lek tsots yoʼonton laj yal ti tskʼan tukʼil chapanele xchiʼuk spatoj yoʼonton ta stojolal Jeova ti jaʼ chkoltavane. Jechuk me jpastik ek, yuʼun li Diose jech-o kʼuchaʼal ta voʼnee. Li avie jech-o xuʼ spas ti chkʼot ta sba stukik li spetsʼ buchʼutik chopolik xchiʼuk ti ta smanyailik tspasike, jech kʼuchaʼal la spas xchiʼuk Amane (Salmo 7:11-16).

Ta slekil yoʼonton la spakbe skʼoplal Dios xchiʼuk steklumal

Ta slajebe li ajvalile laj yaʼi ti jaʼ stsʼitesoj Ester li Mardoqueoe, ti maʼuk noʼox ti tukʼ yakʼoj sba  ta stojolal kʼalal la smak ta be ti chichʼ ox milel li ajvalile, jaʼ yuʼun la sbiiltas ta mukʼta yajkoltaobba, jech, jaʼ kʼot ta xkʼexol li Amane. Li ajvalile laj yakʼbe ta skʼob Ester sna xchiʼuk skotol li kʼusitik oy yuʼun Amane, pe li Estere jaʼ laj yakʼbe sventain skotol li Mardoqueoe (Ester 8:1, 2).

Ti muʼyuk xa ta xiʼel xkuxlejal li Ester xchiʼuk Mardoqueoe, ¿mi xuʼ xa van xkux li meʼ ajvalile? Ti jaʼuk noʼox tsnop ta sventa stuke chkux ti jechuke, pe li vaʼ orae tanijem xaʼox ta sjunul bu kʼalal sventainoj ajvalil li mantal yaloj Amán ti chichʼ milel li judioetike. Li Amane ayem xa onoʼox skʼopon espiritista sventa tsnaʼ ti bu junukal kʼakʼal mas sta-o sventa li kʼusi snopoj tspase. Li Vivliae chal ti la spas kanal tajimol ti Pur sbi li ta hebreo kʼope (Ester 9: 24-26). Xuʼ van skʼan to jayibuk u sventa sta li yoraile, pe mu xa xaʼiik chjelav ti kʼu sjalil skʼane. ¿Mi oy to van kʼusi stakʼ pasel?

Akʼo mi muʼyuk takbil ta ikʼel li Estere bat skʼopon yan velta li ajvalile, jech laj yakʼ ta xiʼel yan velta li xkuxlejale. Li avie laj yokʼita li steklumale xchiʼuk la skʼanbe vokol smalal ti akʼo xchʼaybe skʼoplal li mantal laj yal ti chichʼ milel li judioetike. Pe li mantal chalik li ajvaliletik ta Persiae mu stakʼ chʼaybel skʼoplal (Daniel 6:12, 15). Jaʼ yuʼun, li ajvalile laj yakʼbe yabtel sventa spasik yan mantaletik li Ester xchiʼuk Mardoqueoe. Ta skoj taje lokʼ yan mantal ti  chal ti xuʼ spoj sbaik li judioetike. Li j-almantaletike anil batik ta kaʼ li ta lumetik ti bu kʼalal sventainoj ajvalil sventa xalik li lekil aʼyeje, ta skoj taje ep buchʼutik muyubajik-o (Ester 8: 3-16). ¿Mi xnop kuʼuntik ti yakal chchapan sbaik sventa tspak skʼoplalik li judioetik ta sjunul li bu kʼalal sventainoj ajvalile? Ti manchuk lokʼ li yan mantale, mu stakʼ spoj sbaik. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, ¿mi ta van skolta slumal li «Mucʼul Dios ti echʼem stsatsale»? (1 Samuel 17:45.)

Kʼalal kʼot li skʼakʼalile, chapal xaʼox li slumal Diose. Jech xtok, ta skoj ti tanijem xa skʼoplal ti jaʼ mukʼta yajkoltaobba ajvalil li Mardoqueoe ep j-abteletik ta Persia ti lek chaʼiike. Li Jeovae la skolta slumal sventa xkuch yuʼunik. Sventa mu xichʼik ilbajinel yan velta li steklumale la slajesbe skʼoplal li yajkontratake (Ester 9:1-6). *

Jech xtok, li lajunvoʼ xnichʼnab Amane laj yichʼik milel sventa lek jun yoʼonton sbain skʼelel Mardoqueo li sna toʼox Amane (Ester 9:7-10). Jech kʼot ta pasel yuʼun Jeova li albilkʼop ti chichʼ tupʼbel stsʼunbalik li j-amalequetike, ti laj yakʼik ta ilel ti skontrainojik ta jyalel li slumale (Deuteronomio 25:17-19). Xuʼ van ti jaʼik xa onoʼox slajeb snitilul j-amalequetik li xnichʼnab Amane.

Li Estere ep kʼusitik la sbain ti tsotsik skʼoplale, la spas mantaletik ti chalbe skʼoplal paskʼopetike xchiʼuk ti chichʼ milel krixchanoetike. Ta melel mu kʼunuk laj yaʼi. Pe li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae jaʼ ti mu xlaj skʼoplal li slumale, yuʼun jaʼ te chlik tal li albil Mesías ti jaʼ noʼox xuʼ chakʼbe spatobil yoʼonton li krixchanoetike (Génesis 22:18). Xijmuyubaj li yajtunelutik Dios avie, yuʼun kʼalal ay ta Balumil li Jesuse, laj yalbe yajtsʼaklomtak ti mu stakʼ stikʼ sbaik ta batsʼi paskʼope (Mateo 26:52).

Akʼo mi jech, li yajtsʼaklomutik Cristoe ta jpastik jun paskʼop ta mantal, yuʼun li Satanase tskʼan tslajes li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae (2 Corintios 10:3, 4). ¡Jaʼ jun bendision ti xuʼ jchanbetik stalelal li Estere! Jechuk me xkakʼ ta ilel xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal stuke. ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal oy jpʼijiltik xchiʼuk kʼalal oy smalael kuʼuntik sventa xchʼun yantik li kʼusi chkaltike, jech xtok, oyuk me stsatsal xchiʼuk slekil koʼontontik jpakbetik skʼoplal li steklumal Diose.

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Rekuadro ta pajina 28]

Li kʼusitik chichʼ jakʼel sventa Estere

Li Mardoqueoe, ¿kʼu yuʼun laj yakʼ xnupun Ester xchiʼuk li buchʼu maʼuk jchʼunolajele?

Jlom buchʼutik chchanbeik skʼoplal taje chalik ti Mardoqueoe jaʼ noʼox tskʼan kʼusi oy ta yoʼonton xchiʼuk ti ichʼbiluk ta mukʼe, jaʼ la yuʼun laj yakʼbe yikʼ ajvalil li Estere, pe taje chʼabal sprevailtak yuʼunik. Li Mardoqueoe jaʼ jun tukʼil judío vinik, ta skoj taje muʼyuk lek chil ti jech chnupun li sprimae (Deuteronomio 7:3). Li judioetike chalik ti mu ox xakʼ xnupun sprima li Mardoqueoe. Pe ta melel mu onoʼox kʼusi xuʼ spasik, yuʼun teik li ta lum ti jaʼ slumal li ajvalil ti dios chaʼi sbae. Ta jelavele vinaj lek ti la stunes Jeova li snupunel Ester sventa chchabi li steklumale (Ester 4:14).

¿Kʼu yuʼun muʼyuk te chal biil Jeova li ta slivroal Estere?

Yileluk li Mardoqueoe jaʼ la stsʼiba li livro ti akʼbat snaʼ yuʼun Diose. Kʼalal mu toʼox bu chichʼ ichʼel batel ta Jerusalén li livroe, xuʼ van laj yichʼ toʼox kʼejel xchiʼuk li kʼejbil vunetik yuʼun li ajvalil ta Persiae. Ti yichʼojuk li sbi Diose xuʼ van la xchʼaybeik skʼoplal jechuk li buchʼutik tsmuyubtaik li diosetik ta Persiae. Ta melel li kʼusi chichʼ alel li ta livroe jamal xvinaj ti oy kʼusi la spas li Jeovae. Yuʼun li sbi Diose te nakʼal li ta voʼneal tsʼibetik ta Hebreo kʼope, pe ti kʼuyelan tsʼibabile jaʼ ta nichimal loʼiletik (acróstico). Yileluke lek xcholet tsʼibabil yalel jaypʼel kʼopetik. Taje te chlokʼ sbi Dios li ta baʼyel o slajebal letraetike.

¿Mi koʼol van kʼusi chal li slivroal Ester xchiʼuk li kʼusitik tsʼibabil ta voʼnee?

Jlom buchʼutik chchanbeik skʼoplal taje chalik ti mu meleluk chal li kʼusitik kʼotanuk ta pasel ta voʼnee. Oy yantik xtoke chalik ti buchʼu la stsʼiba li slivroal Estere xojtikin lek li snail pasobmantale, kʼuyelan ta vaʼanel naetik xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasel li jpersaetike. Melel onoʼox ti muʼyuk bu chalbe skʼoplal meʼ ajvalil Ester li yan vunetik xkojtikintik avie, akʼo mi jech, maʼuk to sba velta ti jech tspasike, yuʼun oy xa onoʼox yantik ti jech tupʼbil sbiik li ta svuntak ajvaliletike. Akʼo mi jech, li vunetik taje te chalbe skʼoplal jun vinik ti oy toʼox yabtel ta snail pasobmantal ta Susae, ti jaʼ sbi Mardukâ, xkoʼolaj kʼuchaʼal Mardoqueo li ta persa kʼope.

[Rekuadro ta pajina 29]

Kʼot ta pasel yan albilkʼop

Kʼalal la spakbeik skʼoplal steklumal Dios li Ester xchiʼuk Mardoqueoe kʼot ta pasel yan albilkʼop ta Vivlia. Kʼalal skʼan toʼox mas ta lajcheb siglo xkʼot ta pasel taje, li Jeovae laj xa onoʼox yakʼbe snaʼ Jacob sventa chal li kʼusi chkʼot ta stojolal li snitilulal jun xnichʼone: «Voʼote Benjamín, jaʼ jechot jech chac cʼu chaʼal jcot coyote ti toj simarone, ti ta sob chlic sjapu stiʼel li cʼusi la stsac ta acʼubale, xchiʼuc ti ta mal cʼacʼal chacʼbe stiʼ xchiʼiltac li scomelal yuʼune» (Génesis 49:27). Li «ta sob» o kʼalal lik ayanuk ajvaliletik ta Israele oy onoʼox viniketik ti tsots yoʼontonik ta paskʼope, jech kʼuchaʼal li ajvalil Saule xchiʼuk yantik ti jaʼ snitilul Benjamine xchiʼuk ti la spakbeik skʼoplal li steklumal Diose. Li «ta mal cʼacʼal» yuʼun jteklum Israel kʼalal muʼyuk xaʼox bu ch-ajvalilajike, li chaʼvoʼ snitilul Benjamín ti jaʼ li Ester xchiʼuk Mardoqueoe, la stsalik li yajkontratak Jeovae. Xuʼ xkaltik ti la xchʼakbe sbaik li skomelale, yuʼun akʼbatik skotol li kʼusi jaʼ toʼox yuʼun Amane.

[Lokʼol ta pajina 25]

Li Estere la stojbe ta vokol ajvalil ti muʼyuk xmilate

[Lokʼol ta pajina 27]

Muʼyuk xiʼ ta yalbel smul Amán li Estere

[Lokʼol ta pajina 28]

Li Ester xchiʼuk Mardoqueoe la spasik mantaletik sventa li judioetik te oyik ta yosilal Persiae