¿Mi anaʼoj xa?

¿Kʼu yuʼun la stunesik chapopote ta xkʼexol achʼel li ta skʼakʼalil Vivliae?

▪ Jech kʼuchaʼal chal Vivliae, li buchʼutik la spasik li tayal kʼelob osil ta Babele, «la stunesic ladrilloetic ta xqʼuexol tonetic, xchiʼuc la stunesic chapopote ta xqʼuexol achʼel» (Génesis 11:3).

Li chapopotee te chlokʼ tal ta petróleo. Taje lek ojtikinbil li ta Mesopotamiae yuʼun ta yut lum chlokʼ tal xchiʼuk te chtatub stuk. Li ta skʼakʼalil Vivliae ojtikinbil lek ta skoj ti lek xpakʼ yuʼun kʼusitike. Oy jlik livroe laj yal ti «kʼalal chichʼ pasel junuk na ta ladriyoe jaʼ toj lek ti xichʼ tunesel li chapopotee».

Te laj yichʼ albel skʼoplal li ta revista Archaeology kʼalal achʼ toʼox laj yichʼ vulaʼanel li voʼneal zigurat (jun piramide ta latsbil ton) te ta lum Ur (Mesopotamia). Li buchʼu la stsʼiba li vun taje xi laj yale: «Ti kʼuxi baʼyel la stunesik li epal petroleo oy yuʼunik ta sural Irake jaʼ ta chapopote, taje te xvinaj li ta ladriyoetike. Akʼo mi jaʼ tslikes paskʼop avi li ta lumetik taje, ta voʼnee jaʼ toʼox tstsobvan xkaltik. Ta skoj ti oy stunesojik sventa tspakʼik ladriyoetik xchiʼuk la stunesik ta pavimentoe tunem sventa mu svos ta voʼ li ladriyoetik ti pasbilik ta Sumeria lume xchiʼuk li kʼusitik spasojike tunem xa ta smilal jabiletik».

¿Kʼusi vunal tstunesik toʼox li ta skʼakʼalil Vivliae?

▪ Stalel onoʼox ti jech ta jakʼbe jbatik kʼalal mi la jkʼeltik li kʼusi laj yal jtakbol Juan ti xie: «Yepal noʼox ti oy cʼusi ta jcʼan ta xcalboxuc avaʼiique, ti maʼuc xa ta vun ta jtsʼiba talele» (2 Juan 12, Ch).

Li jpʼel kʼop ta griego chartes xie jelubtasbil kʼuchaʼal «vun», ti jaʼ chalbe skʼoplal ti pasbil ta papiroe. Li papiroe jaʼ jun tsʼiʼlel ti ta satvoʼtik xchʼie xchiʼuk jaʼ tstunesbeik li yoktak sventa tspasik li vunetik ta stsʼibajik-oe. ¿Kʼuxi tspasik? Oy jlik livroe xi chal kʼuxi ta pasele: «Li yoktak ti te van oxibuk metro stayleje ta xichʼ tʼolbel li spate, ta xichʼ silel xchiʼuk tspasik ta chaʼlom, jun ta kʼatal, jun ta vaʼal. Laje ta stenik ta jun maso ti pasbil ta teʼe xchiʼuk chjuxik sventa lek chʼulul xkom li vune».

Li buchʼu chchanbeik skʼoplal li kʼusitik voʼne mukajtik ta lume (arqueólogos) staojik voʼneal papiroetik ta Egipto xchiʼuk ta spat xokon li Nab Muertoe. Jlom papiroetik ti yichʼojan tael tee jaʼ li kʼusitik tsʼibabil sventa Vivliae, taje chal kʼusitik kʼotanuk ta pasel ta skʼakʼalil li Jesuse xchiʼuk kʼalal skʼan toʼox xtale. Li vun taje xuʼ van jaʼ laj yichʼ tunesel sventa li kartaetik ta Vivliae, ti jaʼ la stsʼibaik li jtakboletike.

[Stojel ta vokol ta pajina 11]

Spectrumphotofile/ photographersdirect.com

© FLPA/David Hosking/ age fotostock