Li Lindae la xtuchʼ snupunel ta registro civil xchiʼuk li baʼyel smalale. Pe kʼalal laj yojtikin sbaik xchiʼuk Hermane jun yoʼonton chaʼi sbaik. Pe jamal chalik xtok ti kʼalal oy buchʼu chchaʼnupune oy chil svokol ti mu jechuk kʼot ta pasel li ta baʼyel snupunelike. *

¿Kʼuyelan chavaʼi aba mi chaʼnupunemote? Jun ants ti Tamara sbie, ti chaʼnupun kʼalal lokʼ xaʼox oxib jabil la xtuchʼ snupunele, xi laj yale: «Kʼalal chanupun ta sba veltae oy ta avoʼonton ti chjalij sbatel osile. Pe kʼalal chachaʼnupune xuʼ van mu xa jechuk chavaʼi aba ta skoj ti laj skʼoplal li baʼyel anupunele».

Pe ep nupultsʼakale staojik muyubajel akʼo mi ta xchibal xa velta nupunik. Mi lek lokʼ li snupunelike, ¡xuʼ lek xlokʼ li anupunel eke! ¿Kʼuxi xuʼ xamuyubajik? Jchantik batel oxtos vokolil xchiʼuk jkʼeltik  kʼuxi chkoltaat yuʼun beiltaseletik ta Vivlia li buchʼu jech svokole. *

Xi chal Ellen ti nakal ta Sudafricae: «Li voʼone mu xchʼay ta jol li kʼusitik lek kʼot ta pasel ta baʼyel jnupunele, mas to kʼalal chibatkutik li bu toʼox chikʼot xchiʼuk li baʼyel jmalale. Vaʼun li jmalal avie chlik jkoʼoltas xchiʼuk li baʼyele». Pe mi jaʼ nupunem toʼox li anup achiʼile, xuʼ van chopol chavaʼi aba mi chalilanbe skʼoplal li baʼyel snupunele.

JTOS KʼUSI XUʼ XAPAS: Akʼo ta avoʼonton ti mu stakʼ jech noʼox xchʼay ta sjol snup xchiʼil li amalal o avajnile xchiʼuk ti mu stakʼ jech noʼox xchʼay ta ajol mi oy toʼox anup achiʼil eke. Taje mas to jech chkʼot ta pasel mi oy jayib jabil jalij li baʼyel anupunelike. Jlom krixchanoetike yalojik ti kʼalal tskʼan tskʼopon li snup xchiʼilike, oy la chchʼay eajik, ¡yuʼun la jaʼ tstabeik ta albel sbi li baʼyel snup xchiʼilike! ¿Kʼusi stakʼ pasel kʼalal jech taje? Xi chal li Vivliae: «Naʼic me ti coʼol chquichʼtic vocole» (1 Pedro 3:8, Achʼ Testamento, ta skʼop San Andrés).

Mu me ta yitʼixal avoʼonton xavalbe ti mu xuʼ xalbe skʼoplal baʼyel snupunel li anup achiʼile. Mi jaʼo oy kʼusi tskʼan chal anup achiʼil ta sventa li baʼyel snup xchiʼile, lek noʼox smelolal xachikintabe xchiʼuk akʼbo yil xkʼuxul avoʼonton. Mu xanop ta anil ti tskoʼoltasote. «Li kajnil Kathye muʼyuk chopol laj yil ti chkalbe skʼoplal li baʼyel kajnile. La snop ti jaʼ te xuʼ xaʼibe smelolal ti kʼu yuʼun jech jtalelale», xi chal Juan ti chaʼnupun leʼ xa ta lajuneb jabile. Mi oy jech chaloʼilajike, xuʼ skoltaot sventa mas lek xavil aba xchiʼuk li achʼ anup achiʼile.

Jaʼ akʼo ta avoʼonton li slekil talelal ti mu xkoʼolaj ta yan li ta anup achiʼil avie. Ta melel, xuʼ van oy kʼusi mu spas yuʼun o xuʼ van mu koʼoluk tajek stalelal kʼuchaʼal li baʼyel anup achiʼile. Xuʼ van oy kʼusi mas xtojob spasel o mas lek jtosuk stalelal li stuke. Jaʼ lek tsatsubtaso li anupunel avie, jaʼ noʼoxe «maʼucuc [xa]coʼoltas» xchiʼuk li baʼyel anup achiʼile, jaʼ noʼox nopo xchiʼuk kʼuxubino li kʼusi lek chavilbe li anup achiʼil avie (Gálatas 6:4). Jun vinik ti Edmond sbie, ti chaʼnupunem xae, xi laj yale: «Jech kʼuchaʼal muʼyuk chib amigoil ti koʼol tajeke, muʼyuk chib nupultsʼakal ti koʼolik eke».

¿Kʼusi xuʼ xapas xchiʼuk li kʼusitik kʼot ta pasel ta baʼyel anupunele xchiʼuk li kʼusitik lek chkʼot ta pasel ta anupunel avie? Xi laj yal Jared: «Li kajnil avie laj kalbe jun velta ti xkoʼolaj ta jlik kʼupil sba livro li baʼyel jnupunele, ti jaʼ koʼol la jtsʼiba xchiʼuk li baʼyel kajnile. Bateltike ta jkʼel li livro taje xchiʼuk ta jnopbe skʼoplal li kʼusitik lek kʼot ta pasele. Pe mu teuk-o chbat koʼonton. Moʼoj, li avie koʼol ximuyubajkutik ta stsʼibael jlik livro xchiʼuk li kajnil avie. Li ta livro taje ximuyubaj yuʼun li avie».

Xi chal Javier ti chaʼnupun kʼalal echʼ xaʼox vakib jabil la xtuchʼ snupunele: «Kʼalal linupunkutike oy kʼuk sjalil ti kʼelbil xchiʼuk akʼbil ta preva chaʼi yuʼun jlom kamigotak li kajnile». Jun malalil ti Leo sbie jelel kʼusi la snup. Xi chale: «Jlom krixchanoetike laj yalbeik kajnil kʼu to yepal la skʼanik xchiʼuk ta snaʼik li baʼyel smalale. ¡Ta jsat laj yalbeik!».

JTOS KʼUSI XUʼ XAPAS: Akʼo persa xavaʼibe smelolal kʼuyelan chaʼi sba li avamigotake. «Ta jnop noʼoxe, li voʼne amigoiletike vokol chaʼiik ti jaʼ xa noʼox jun ta xchaʼvoʼalik chchiʼinike», xi chal Juan, ti laj xa kalbetik skʼoplale. Jaʼ yuʼun, akʼik «ta ilel ta stojol scotol cristianoetic ti oy smucʼul [avoʼontonike]» (Tito 3:2). Oyuk smalael avuʼun sventa xnop xaʼi sbaik li avamigotak xchiʼuk avutsʼ avalaltake. Ta skoj ti jel xa li anup achiʼile, chjel li avamigotak eke. Javier ti laj xa kalbetik skʼoplale, chal ti ta tsʼakale la xchaʼsaʼ xchiʼuk yajnil li svoʼneal amigotakike. Pe xi chal xtoke: «Li avie jchaʼvoʼalkutik koʼol ta jsaʼ kamigokutik. Taje jaʼ tskoltaunkutik xtok».

Tsako ta venta kʼuyelan chaʼi sba anup achiʼil kʼalal te oyoxuk xchiʼuk li avoʼneal amigotake. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi jaʼ lik avalbeik skʼoplal li baʼyel anupunele, pʼijan me xchiʼuk oyuk noʼox smelolal xaloʼilajik sventa mu tenbiluk xaʼi sba li anup achiʼile. Xi chal li Vivliae: «Oy bochʼo tojtoj tuchʼel xa chcʼot yuʼun yaʼyel li cʼusi chalique, pero li bochʼo tucʼ yoʼntonique xcoʼlaj xchiʼuc poxil li scʼopique», jaʼ xkaltik, li buchʼu pʼije tstʼuj li kʼusi chale (Proverbios 12:18).

Xi chal Andrés, ti iktaat yuʼun li baʼyel yajnile: «Solel chixiʼ ti xkichʼ mukul satiel yan veltae». Ta tsʼakale laj yikʼ Rita. Xi chal xtok li Andrese: «Ep ta velta ta jakʼbe jba mi jech chitojob spasel kʼusitik xchiʼuk mi jech van jtalelal kʼuchaʼal li baʼyel smalal Ritae. Jech xtok, chkat koʼonton mi chiktaun ta yan mi mu jechuk ta jpas ti kʼuyelan lek chile».

JTOS KʼUSI XUʼ XAPAS: Jamal xavalbe anup achiʼil li kʼusi chavul-o avoʼontone. Xi chal li Vivliae: «Me muʼyuc bu ta jacʼtique [o ta jloʼiltatike] xuʼ muʼyuc stu chcʼot li cʼusi ta jnoptique» (Proverbios 15:22). Li kʼusi koltaat Andrés xchiʼuk Rita sventa spat yoʼontonik ta jujuntale jaʼ ti loʼilajike. Xi chal li Andrese: «Laj kalbe Rita ti mi lik jkʼopkutike mu aniluk xa chbat jtuchʼ jnupunelkutik sventa xchapaj-o li jkʼopkutike. Li Ritae laj yalbun ti jech tsnop eke. Kʼunkʼun la jpat lek koʼonton ta stojolal».

Mi mukul satiat yuʼun baʼyel snup xchiʼil li buchʼu avikʼoj avie, kʼelo kʼusitik xuʼ xapas sventa lek spat yoʼonton ta atojolal. Jech kʼuchaʼal Miguel xchiʼuk Sabrina, ti xchaʼvoʼalik xtuchʼoj li baʼyel snupunelike, la xchapik ti jamal chalbe sbaik mi oy bu loʼilaj xchiʼuk li baʼyel snup xchiʼilike. Xi chal li Sabrinae: «Taje jaʼ mas la jpat-o koʼontonkutik ta jujuntal» (Efesios 4:25).

Ep buchʼutik ti chaʼnupunemike lek kʼotem ta lokʼel li snupunelike, xuʼ jech xkʼot ta atojolal ek. Yuʼun li ta xchibal anupunele xuʼ mas xa ep kʼusitik xanaʼ. Xi chal Andrés ti laj xa kalbetik skʼoplale: «Toj lek xa noʼox jun koʼonton li ta jnupunel xchiʼuk Ritae. Mas xa ta oxlajuneb jabil kikʼoj jbakutik xchiʼuk lek tajek xkil jbakutik. Mi jaʼuk jkʼankutik ti xlaj skʼoplal taje».