Li Lionel Casson ti snaʼ lek kʼu toʼox yelan tspasik li varkoetik ta voʼnee, chal ti ta skʼakʼalil jromaetik «kʼalal slatsojbeik xaʼox lek stavlail li varkoe ta xakʼbeik chachapote ta yut xchiʼuk ta spat sventa mu x-och voʼ». Li j-acadiaetik xchiʼuk jbabiloniaetike tstunesik xa onoʼox chachapote sventa mu x-och voʼ ta svarkoik kʼalal muʼyuk toʼox tstunesik li jromaetike.

Li ta Génesis 6:14 te chalbe skʼoplal jtos kʼuxi ta pasel ti jechtik xkoʼolaj taje. Li jpʼel kʼop ta hebreo ti jelubtasbil kʼuchaʼal «xuchʼ» xie, yaʼeluke jaʼ chalbe skʼoplal li chachapote ti te chichʼ lokʼesel li ta petroleoe.

Li chachapotee xuʼ xichʼ tael ta chaʼtos: jtose jech kʼuchaʼal voʼ, li jtos xtoke xkoʼolaj kʼuchaʼal ton ti yij spasoj sbae. Li voʼne jpas varkoetike tstunesik toʼox chachapote ti jech kʼuchaʼal voʼ sventa mu x-och voʼ li ta svarkoike. Mi laj xaʼox yakʼbeik li chachapotee ta xtakij xchiʼuk chyijub sventa mu x-och li voʼe.

Li ta lumetik ta skʼakʼalil Vivliae buyuk noʼox ta tael li chachapotee. Yuʼun li ta stenlejaltik Sidim, ti tetik xkom ta Nab Muertoe, oy ep jokʼbil lumetik ti oy toʼox xchachapoteale (Génesis 14:10).

Oy xa ta smilal jabil ti toj jtunel ta sventa veʼlil li choye. Kʼalal skʼan toʼox xlik xchiʼinik ta xanbal Jesús li jtakboletike, oy junantik ti jaʼik toʼox jtsakchoyetik te ta Nab Galilea (Mateo 4:18-22). Ti kʼu yepal tstaik ta tsakele te tsmeltsanik jlom ta «favrikaetik» ti te noʼox nopol oye.

Ti kʼu toʼox yelan tsmeltsanik choy li ta Galilea sventa jal xichʼ kʼejele jech to tspasik ta junantik lum. Baʼyele tslokʼesbeik li sbeltak xchʼute xchiʼuk tsapik ta voʼ. Li livro Studies in Ancient Technology sbie chal ti «chjuxbeik atsʼam yoʼ bu chichʼ ikʼe, li ta yee xchiʼuk li ta smikʼaltake. Vaʼun ta skojolkojol tslatsik batel jkʼol choy xchiʼuk jkʼol atsʼam xchiʼuk chpixik ta takin pokʼ. Te chiktaik oxib o voʼob kʼakʼal, mi laje tsjoypʼinik xchiʼuk jaʼ jech sjalil chiktaik xtok. Ti kʼu sjalil pixil yuʼunike tstsʼuj lokʼel li xchʼichʼele xchiʼuk ch-och ta sbekʼtal li atsʼame. Mi takijem xaʼoxe lek teʼel xchiʼuk yij ta pikel chkom».

Mu stakʼ naʼel lek kʼu sjalil chkuch yuʼun ti jech chichʼ meltsanele. Akʼo mi jech, li voʼneal j-egiptoetike tstakik batel meltsanbil choy ta Siria, taje jaʼ skʼan xal ti jal xkuch yuʼun ti jech tsmeltsanik li choye.