Te lichʼi ta jteklum Alicante, ta España, ta stsʼel nab Mediterráneo. Toj ep toʼox kʼopetik li ta jnae, jaʼ yuʼun lokʼemun-o ta kaye. Yoʼ bu nopol nakalun toʼoxe oy jun taller ti bu tspakʼik yantaetike, vaʼun te lik kamigoin jba xchiʼuk José María ti te ch-abteje. Li stuke toj lek yoʼonton xchiʼuk ta xchikintabun lek li kʼusi chkale ti mu jechuk snaʼ spas li kutsʼ kalale. Akʼo me jtob jabil jbankil, pe kʼot kʼuchaʼal jchiʼil ta vokʼel kʼalal laj kil jvokole, kʼuchaʼal jun jmelel amigo.

Li José Mariae yakal xaʼox chchan Vivlia xchiʼuk li stestigotak Jeovae. Jamal xvinaj ti tskʼupin li kʼusi yakal chchane yuʼun ep ta velta tsloʼiltabun. Akʼo mi ta jtsʼet chikintabe, pe muʼyuk onoʼox ta koʼonton li kʼusi chale. Chex keremun toʼox xchiʼuk yan-o li kʼusi ta jkʼupine. Akʼo mi jech, poʼot xaʼox xjel ta j-echʼel li jkuxlejale.

Mu lekuk chkaʼi sloʼiltael li kʼusi la jnuptane, jaʼ noʼox chkal ti toj bol li kʼusi la jpase. Ta jun noʼox kʼakʼal jel li jkuxlejale. Yuʼun mu xa xibakʼ likom ta jun ospital akʼo mi jaʼun toʼox jun kerem ti oy lek kipale. Mu jchʼun laj kaʼi li kʼusi yakal chkʼot ta jtojolale. Jech-o ta jakʼilanbe jba kʼu yuʼun ti kuxulun toe.

Ay skʼelun li José Mariae, vaʼun ta anil laj yalbe li stestigotak Jeova ti te nopol nakalik ta stsʼel ospital ti akʼo xtal svulaʼanikune. Ti nopolik noʼox tal svulaʼanikun li stestigotak Jeovae kʼot tajek ta koʼonton. Kʼalal lilokʼ yoʼ bu chkichʼ toʼox chabiele ta ora lik jchan li Vivliae. La jchan kʼu yuʼun chil svokol xchiʼuk chcham li krixchanoetike xchiʼuk ti kʼu yuʼun yakʼoj to kʼotuk ta pasel choplejal li Diose. La jchan xtok ta sventa li kʼusi yaloj tspas Dios ta jelavele, ti chnoj ta tukʼil krixchanoetik li Balumile xchiʼuk ti «mu jbejuc ta na jech chal: ‹Toj ipun›» (Isaías 33:24). Jaʼ to jun xa koʼonton ta jmala li kʼusi chtal ta tsʼakale.

Kʼalal lilokʼ ta ospitale, laj kakʼbe mas yipal xchanel li Vivliae. Ta mas tsʼakale li-ay xtok ta junantik tsobajeletik ti tspasik li stestigotak Jeovae xchiʼuk la jchol mantal ta jun siya de rueda. Li ta 5 yuʼun noviembre ta 1988, kʼalal jtob toʼox jabilale, laj kichʼ voʼ ta jun atinajebal ti lek pasbile. Li Jeovae la skoltaun sventa oyuk sbalil xkil li jkuxlejale. ¿Kʼu van yelan xuʼ jtojbe ta vokol?

Mu jkʼan oyuk kʼusi spajesun sventa xitun ta stojolal li Jeovae, ta jkʼan ta jpas ti bu kʼalal xuʼ kuʼune (1 Timoteo 4:15). Ta slikebale mu kʼunuk laj kaʼi, yuʼun la skontrainikun li kutsʼ kalal ta skoj li kʼusi achʼ lik jchane. Pe li stestigotak Jeovae, li jchiʼiltak ta chʼunolajele, la skoltaikun tajek sventa mu xipaj ta junuk tsobajel xchiʼuk ti xilokʼ ta cholmantale.

Pe ta tsʼakale persa xa skʼan oy buchʼu tskoltaun ta kʼakʼal-akʼobal. Kʼalal jal xaʼox tajek la jsaʼ koltaele, jaʼ to la jta jun snail krixchanoetik ti oy kʼusi snuptanojik li ta jteklum Valenciae, ti te van 160 kilometro ta snorteal Alicantee. Jaʼ yuʼun liʼ nakalun-o li avie.

Akʼo mi te puchʼulun-o ta jtem, ta sjunul koʼonton jnopoj chitun ta stojolal li Jeovae. Li jmoton takʼin chakʼbeikun ta sventa ti alubem jbekʼtale xchiʼuk li yan koltael ta takʼin chkichʼe la jman-o jun jkomputadora ti te laj yakʼbeikun ta xokon jteme. La jman xtok jun jselular. Ta jujun sobe, li j-abteletik tee tstsanbeikun li jkomputadorae xchiʼuk li jselulare. Sventa jbakʼes li jkomputadorae oy kʼusi ta jtunes ti ta yolon ke ta jnetʼulane xchiʼuk jkatsʼoj jun uni bikʼit teʼ sventa jnetʼ li sletrailtak tekladoe xchiʼuk li snumeroal jselulare.

¿Kʼuxi skoltaojun li aparatoetik taje? Xuʼ xakʼ xi-och li ta pajina ta Internet jw.org xchiʼuk li ta VIVLIOTEKA TA INTERNET yuʼun Watchtower. Tunem tajek kuʼun li abtejebaletik taje. Jutuk mu skotol kʼakʼal chi-och ta Internet sventa ta jchan jayibuk ora li vunetik lokʼem ta Vivliae, taje jaʼ tskoltaun yoʼ jchan-o batel ta sventa li Diose xchiʼuk li labal sba stalelaltake. Kʼalal chibajemun o jtuk chkaʼi jbae, te ta jta junantik mantal ta pajina ta Internet ti chakʼbun jun oʼontonale.

Jech xtok, ta jkomputadora noʼox chkaʼi li tsobajeletik ta jpaskutik li stestigounkutik Jeovae. Pe maʼuk noʼox xuʼ jchikinta li tsobajele, yuʼun xuʼ xkal jloʼil, jpas orasion, jelubtas junuk mantal xchiʼuk ta jkʼel ta stojolal kermanotak li revista Li Jkʼel osil ta toyole, skotol taje ta jkuarto ta jpas batel. Akʼo mi mu xa xuʼ xibat li ta tsobajeletike, pe te oyun chkaʼi jba li ta jtsobobbaile.

Li selular xchiʼuk li komputadorae jaʼ tskoltaun sventa jchol-o mantal. Ta onoʼox jchol mantal akʼo mi muʼyuk chibat ta naetik jech kʼuchaʼal li yantik kermanotake. Koliyal li aparatoetik taje xuʼ xkalbe-o yantik ta sventa li kʼusitik jchʼunoje. Ta jkʼupin tajek xchiʼinel ta loʼil ta telefono li krixchanoetike, jaʼ yuʼun li moletike —li buchʼu sbainoj li tsobobbaile— yalojbeikun ti voʼon akʼo jchapan li kampanyaetik sventa li cholmantal ta telefonoe. Li ta kampanyaetik taje chcholik mantal yan ermanoetik ta tsobobbail ti mu xuʼ xlokʼ ta snaike.

 Pe maʼuk ti jaʼ noʼox ta jchʼay-o koʼonton li kʼusitik achʼ chlokʼanuke. Skotol kʼakʼal chtal svulaʼanikun li kamigotake. Chtal xchiʼuk jlom yutsʼ yalalik xchiʼuk yantik buchʼu xojtikinik ti tskʼan chchanik Vivliae. Nopolik noʼox jaʼ chakʼik ti voʼon xiloʼilaj ta sventa li Vivliae. Bakʼintike, oy xtalik sjunul utsʼ alalil sventa jmoj jchankutik li Vivliae. Ta jkʼupin tajek kʼalal chchotiik ta jtem li ololetike xchiʼuk ti tsloʼiltabeikun ti kʼu yuʼun skʼanojik li Jeovae.

Ta jtoj tajek ta vokol ti ep buchʼutik xtal xbat noʼox tsvulaʼanikun li ta jkuartoe. Ta buyuk noʼox chlikik tal li kamigotak sventa chtal skʼelikune. Jaʼ yuʼun labal to chilik li buchʼutik te ch-abtejike. Skotol kʼakʼal ta jtojbe ta vokol Jeova ti te kapal jkʼoplal li ta steklumale.

Kʼalal tsjakʼbeikun kʼu yelan oyune xi ta jtakʼbeike: «¡Te kuchem tal kuʼun li jvokole!». Pe maʼuk noʼox jtuk ti yakal ta jtsʼik batel jvokole. Mu ventauk kʼu yelan li jkuxlejaltike o li kʼusi ta jnuptantike, yuʼun skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan xchʼunik li mantal liʼe: «Paso-o me batel li paskʼop ti lek tajeke, ti jaʼ ta sventa li xchʼunel oʼontonale» (1 Timoteo 6:12). ¿Kʼusi skoltaojun tal sventa xkuch kuʼun? Skotol kʼakʼal ta jtojbe ta vokol Jeova ta jun orasion ti yakʼojbe sbalil li jkuxlejale. Chkakʼ tajek persa ti xitun-o ta stojolal Dios sventa jaʼuk te jkʼeloj-o batel li kʼusi yaloj chakʼbutik ta jelavele.

Jujun kʼakʼal ta jnopilan ti ximuyubaj noʼox chi-anilaj xchiʼuk chipʼit yan velta kʼalal mi pas ta paraiso li Balumile. Bakʼintike chi-ixtol loʼilaj xchiʼuk li kamigo José María ti chil svokol ta skoj ti ip toʼox ta jtos chamel ti poliomielitis sbie. Ta jakʼbe buchʼu van junukal chkuch yuʼun ti jech jtsal jbakutik ta anilajele. Xi tstakʼbune: «Mu ventauk buchʼu spas kanal. Li kʼusi tsots skʼoplale jaʼ ti xuʼ jmoj chij-anilajutik ta Paraisoe».

Mu kʼunuk chkaʼi li kʼusi la jnuptane. Chkakʼ venta ti tsots chkil-o jvokol ta skoj li kʼusi ta jbolil la jpas ta jkeremale. Ta jtojbe ta vokol Jeova ti muʼyuk bu yiktaojun-oe. Yuʼun toj ep kʼusitik yakʼojbun... ep kermanotak, ximuyubaj li ta jkuxlejale, jun koʼonton ta jkolta li yantike xchiʼuk ti yakʼojbun jun alakʼ sba spatobil oʼontonal ta jelavel. Ti xkal ta jaypʼeluk noʼox kʼop ti kʼu yelan chkaʼi jbae, chkal ti mu jta-o li kʼusi ep yakʼojbun Jeovae.