1, 2. а) Башқа дөләттин көчүп кәлгән балилар қандақ қийинчилиқлар билән учришиду? ә) Мошу мақалидә немини қараштуримиз?

ДЖОШУАНИҢ ата-аниси башқа дөләттин көчүп кәлгән. «Кичигимдә өйдиму, җамаәттиму ата-анамниң тилида сөзләттим. Амма мәктәптә оқушни башлиғанда, йәрлик тилда сөзләшни көпирәк яқтураттим. Бирнәччә жилниң ичидә пәқәт шу тилда сөзләйдиған болдум. Мән җамаәттә һечнемә чүшәнмәттим, ата-анамниң мәдәнийити болса, маңа ят болуп қалди»,— дәйду Джошуа. Нурғунлири Джошуаниңкидәк вәзийәткә учрайду.

² Бүгүнки таңда 240 000 000дин ошуқ адәм туғулған йеридә яшимайду. Әгәр сиз балилириңизни башқа дөләттә тәрбийилисиңиз, уларға Йәһва Худани яхши көрүшкә вә «һәқиқәттә меңишқа» қандақ ярдәм берәләйсиз? (Йоһанниң 3-хети 4). Башқилар уларға қандақ ярдәм берәләйду?

3, 4. а) Ата-анилар пәрзәнтләр үчүн қандақ яхши үлгә болалайду? ә) Ата-анилар балилиридин немини күтмәслиги керәк?

³ Ата-анилар, балилириңлар Йәһва Худа билән шәхсий мунасивәткә егә болуши вә мәңгү һаятқа еришиши үчүн  силәрниң үлгилириңлар интайин муһим. Балилириңлар авал «Падишалиқни издигәнлигиңларни» көргәндә, күндилик һаятида Йәһваға тайинишқа үгиниду (Мәтта 6:33, 34). Байлиқни издәшниң орниға, Йәһваға болған хизмитиңизни биринчи орунға қоюң. Қәризгә кирмәй, аддий яшаң. Байлиққа яки шөһрәткә егә болушқа әмәс, асмандики ғәзнигә, йәни Йәһваниң мақуллишиға, егә болушқа интилиң (Марк 10:21, 22ни оқуң; Йоһан 12:43).

⁴ Ишиңиз қанчилик көп болмисиму, балилириңизға вақит тепиң. Улар өзлиригә яки сизгә болсун, шөһрәт яки пул издимәй, Йәһвани биринчи орунға қоюшни қарар қилса, улардин пәхирлинидиғанлиғиңизни ейтиң. Ата-ана икки қолини қошлап олтирип, балилири уларни тәминлиши керәк дегән натоғра көзқараштин нери болуши керәк. Есиңизда болсун, «пәрзәнтләр ата-аниси үчүн әмәс, бәлки ата-аниси пәрзәнтлири үчүн мал-мүлүк жиғиши керәк» (Коринтлиқларға 2-хәт 12:14).

5. Ата-анилар балилири билән немишкә Йәһва тоғрисида пат-пат сөзлишиши керәк?

⁵ Алдин-ала ейтилғандәк, «һәрхил тилда сөзләйдиған әлләрдин» чиққан адәмләр Йәһваниң тәшкилатиға келиду (Зәкәрия 8:23). Әгәр балилириңиз сизниң ана тилиңизни чүшәнмисә, уларға һәқиқәтни үгитишкә тәс болиду. Улар тәтқиқ қилғучилириңизниң әң муһими болуп, Йәһвани тонушидин уларниң мәңгү һаятқа еришиши бағлиқ (Йоһан 17:3). Балилириңизға Йәһваниң тәлимлирини үгитиш үчүн, шу тәлимләр һәққидә пат-пат «сөз қилип туруш» керәк (Қанун шәрһи 6:6, 7ни оқуң).

6. Сизниң ана тилиңизни билишниң балилириңизға қандақ пайдиси бар? (Мақалиниң бешидики рәсимгә қараң.)

⁶ Балилириңиз йәрлик тилни мәктәптә яки башқилардин үгиниши мүмкин. Лекин ана тилиңизни пәқәт уларға дайим сөзлисиңизла үгинәләйду. Балилириңиз ана тилиңизни билсә, уларға сиз билән сөзлишишкә вә һис-туйғулирини билдүрүшкә асанирақ болиду. Амма буниң башқиму пайдиси бар. Балилириңиз бирнәччә тилни билсә, бу уларниң ойлаш қабилийитини ашуриду вә башқиларниң көзқаришини чүшинишкә ярдәм бериду. Улар үчүн хизмәтниң ишиги кәң ечилиду. «Ят тилдики җамаәттә болуш интайин қизиқ. Җакалиғучилар аз йәрдә хизмәт қилиш һәқиқәтән әҗайип!»— дәйду ата-аниси башқа дөләттин көчүп кәлгән Каролина.

7. Аилиңиздә тилға бағлиқ қийинчилиқлар болса, немә қилсиңиз болиду?

⁷ Шундақ болсиму, мусапирларниң балилири йәрлик мәдәнийәт билән тилни үгәнгәндә, бәзилири ата-анисиниң тилида сөзлишиш арзусиниму, қабилийитиниму йоқитиши мүмкин. Ата-анилар, балилириңлар билән шундақ болуп қалса, йәрлик тилни кичиккинә болсиму үгинәләмсиләр? Балилириңизниң  сөзлирини чүшәнсиңиз, көңүл ечиш түрлири билән мәктәп тапшуруқлирини билип, муәллимлири билән удул сөзләлисиңиз, уларни Худаниң хизмәтчиси қилип тәрбийиләшкә асанирақ болиду. Йеңи тилни үгиниш үчүн вақит, тиришчанлиқ вә кәмтәрликниң керәклиги раст. Лекин бу униңға әрзийду. Балиңизниң қулиғи аңлимай қалғанлиғини тәсәввур қилиң. Сиз униң билән сөзлишиш үчүн ишарәт тилини үгинәттиңиз, шундақ әмәсму?! Ундақта, башқа тилда яхширақ сөзләйдиған балиниң вәзийитидиму шундақ қилишқа әрзийдиғанлиғи билән келишидиғансиз? * (Изаһәткә қараң.)

8. Йәрлик тилда раван сөзлимисиңизму, балилириңизға қандақ ярдәм берәләйсиз?

⁸ Бәзи мусапирларға балилириниң йеңи тилида раван сөзләш бәк қийин болуши мүмкин. Шу сәвәптин, бәзи ата-аниларға балилириниң «Муқәддәс Язмиларни» чүшинишигә ярдәм бериши тәс (Тимотийға 2-хәт 3:15). Сизму охшаш әһвалда болсиңиз, балилириңизниң Йәһва һәққидә билим елип, уни яхши көрүшигә ярдәм бериш қолуңиздин келиду. Шан исимлиқ бир ақсақал мундақ бөлүшкән: «Бизни ялғуз тәрбийилигән анимиз биз әң яхши билгән тилни аран чүшинәтти, мән билән һәдә-сиңиллирим болсақ, униң тилида яхши сөзләлмәттуқ. Лекин апимизниң шу тилни үгинип, дуа қилип вә һәр һәптә аиләвий ибадәтни өткүзүшкә тәр төкүп тиришқанлиғини көргинимиздә, Йәһвани яхши тонуш қанчилик муһим екәнлигини чүшәндуқ».

9. Муқәддәс китапни икки тилда тәтқиқ қилиши керәк болған балиларға қандақ ярдәм беришкә болиду?

⁹ Бәзи балиларниң Йәһва тоғрисида икки тилда үгинишигә тоғра келиши еһтимал. Сәвәви улар мәктәптә бир тилда, өйдә болса башқа тилда сөзләйду. Буниң үчүн бәзи ата-анилар әдәбиятларни, аудио вә видеоязмиларни икки тилда пайдилиниду. Ениққи, башқа дөләттин көчүп кәлгән ата-анилар балилириниң Йәһваға йеқинлишишиға ярдәм бериш үчүн айимай күч селиши керәк.

10. а) Қайси тилдики җамаәткә қатнишишни ким қарар қилиду? ә) Қарар қилиштин авал аилә беши немә қилиши керәк?

¹⁰ «Мусапирлар» ана тилида сөзләйдиған Гувачилардин жирақ турса, уларға йәрлик тилда сөзләйдиған қериндашлар билән арилишишқа тоғра келиду (Зәбур 146:9). Амма шу әтрапта уларниң ана тилидики бир җамаәт болса, аилә беши қайси җамаәткә қатнишиш тоғра болидиғанлиғини қарар қилиши керәк. Бу қарарни қилиштин бурун, у бу мәсилә һәққидә пухта ойлинип, дуа қилса яхши. Шундақла у аяли вә балилири билән сөзлишиши лазим (Коринтлиқларға 1-хәт 11:3). У немиләрни инавәткә алиду? Муқәддәс китапниң қайси принциплири тоғра қарар қилишқа ярдәм берәләйду?

11, 12. а) Балиларниң учришиштин қанчилик пайда елишиға тил қандақ тәсир қилиду? ә) Бәзи балилар немә сәвәптин ата-анисиниң тилини үгинишни халимайду?

¹¹ Ата-анилар балилириниң еһтияҗлирини инавәткә елиши зөрүр. Муқәддәс китаптики һәқиқәтләрни яхши  чүшиниш үчүн, балиларға һәр һәптә бирнәччә саат давамида учришишта ейтилғанларни тиңшаш йетәрлик әмәс. Мону һәққидә ойлап көрүң: өзлири яхши билидиған тилдики учришишта олтиришниң өзидин, балилар ата-аниси ойлиғандинму көпирәк нәрсиләрни сиңдүрүвелиши мүмкин. Лекин әгәр балилар тилни толуқ чүшәнмисә, ундақ болуши икки тайин (Коринтлиқларға 1-хәт 14:9, 11ни оқуң). Шуниң билән, балиниң ана тили униң ойиға вә һәтта жүригигә тәсир қилидиған тил болуп қалмаслиғи еһтимал. Әмәлийәттә, бәзи балилар ата-анисиниң тилида җавап беришни, тәвсийәләрни ейтишни вә һәтта тапшуруқларни орунлашни үгәнсиму, бу жүригидин чиқмаслиғи мүмкин.

¹² Униңдин ташқири, балиниң қәлбигә пәқәт тил тәсир қилмайду. Буни жуқурида тилға елинған Джошуаниң вақиәсидин көрүшкә болиду. Униң һәдиси Эстер: «Балиға ата-анисиниң тили, мәдәнийити билән дини қатарлиқлар тәсир қилиду»,— деди. Балилириға ата-анисиниң мәдәнийити ят болса, уларниң тили билән диниғиму қизиқмаслиғи мүмкин. Ундақта ата-анилар немә қилалайду?

13, 14. а) Немишкә бир аилә йәрлик тилда сөзләйдиған җамаәткә қатнишишни қарар қилди? ә) Роһий җәһәттин күчлүк болуп қелиш үчүн бу ата-ана немә қилди?

¹³ Мәсиһийләр балилириниң еһтияҗлирини өз мәнпәитидин үстүн көриду (Коринтлиқларға 1-хәт 10:24). Джошуа билән Эстерниң дадиси Сэмюел мундақ дәйду: «Аялим иккимиз һәқиқәт балилиримизниң жүригигә қайси тилда көпирәк тәсир қилидиғанлиғини чүшиниш үчүн, уларни байқап жүрдуқ вә даналиқ һәққидә дуа қилдуқ. Алған җававимиз биз үчүн қолайсиз еди. Лекин балилиримизниң ана тилимиздики учришишлардин пайда алмиғанлиғини көргәндә, биз йәрлик тилдики җамаәткә беришни қарар қилдуқ. Һәммимиз биллә дайим җамаәт учришишлириға қатнишип, вәз қилаттуқ. Шуниң билән йәрлик достларни меһманға вә биллә ойнашқа чақираттуқ. Буниң һәммиси балилиримизға қериндашлар билән яхширақ тонушушқа вә Йәһвани пәқәт Худаси әмәс, Атиси вә Дости сүпитидә тонушиға ярдәм бәрди. Биз үчүн бу балилиримизниң ана тилимизни убдан билишидинму муһимирақ еди».

¹⁴ Сэмюел йәнә мундақ дәп бөлүшти: «Өзүмизни роһий җәһәттин күчлүк болуп қелишимиз үчүн аялим иккимиз өз ана тилимиздики учришишларғиму қатнаштуқ. Биз бәк алдираш болуп, һерип қалаттуқ. Бирақ тиришчанлиғимиз билән қурбанлиқлиримизни бәрикәтлигәнлиги үчүн Йәһва Худаға миннәтдармиз. Һазир үч балимизниң һәммиси Йәһваға толуқ вақитлиқ хизмәт қилиду».

15. Немишкә Кристина исимлиқ қериндишимиз йәрлик тилдики җамаәткә барса, яхширақ болиду дәп ойлиди?

¹⁵ Балилар чоң болғандин кейин, өзлири яхши чүшинидиған тилдики җамаәттә Йәһваға яхширақ хизмәт қилалайдиғанлиғини чүшинидиғанду. Шундақ болса, ата-анилар буниңға балилири улардин ваз кечиватқандәк қаримаслиғи керәк. «Ата-анамниң тилини билсәмму, учришишларни бу тилда  чүшиниш мениң үчүн интайин қийин болған»,— дәп есиға алиду Кристина. «12 яшқа киргинимдә, мәктәптә сөзләйдиған тилимдики конгрессқа қатнаштим. Шу чағда һаятимда тунҗа қетим аңлиғанлиримниң һәқиқәт екәнлигини чүшәндим! Һаятимдики йәнә бир муһим өзгириш — шу тилда дуа қилишни башлидим. Әнди Йәһва билән чин қәлбимдин сөзлишәттим!» (Әлчиләр 2:11, 41). 18 яшқа киргәндә, Кристина ата-аниси билән мәслиһәтлишип, йәрлик тилдики җамаәткә беришқа қарар қилди. У мундақ дегән: «Йәһва Худа тоғрисида мәктәптики тилда билим елишим мени һәрикәт қилишқа дәвәт қилди». Көп өтмәй Кристина пешқәдәм болуп, чоң хошаллиққа еришти.

16. Немишкә Надя ата-аниси сөзләйдиған тилдики җамаәттә қалғанлиғиға миннәтдар?

¹⁶ Яшлар, йәрлик тилдики җамаәттә болушни көпирәк халамсиләр? Шундақ болса, буниң сәвәви һәққидә ойлиниң. Йәһва Худа билән болған мунасивитиңлар яхширақ болуши үчүнму? (Яқуп 4:8). Йә болмиса, ата-анаңларниң нәзәри астида болушни халимиғанлиқтин яки һеч күч чиқиришни халимиғанлиқтинму? Һазир Бәйтәлдә хизмәт қиливатқан Надя мундақ дәйду: «Һәдәм, сиңиллирим, иним вә мән өсмүрлүк яшқа киргинимиздә, йәрлик тилдики җамаәткә өтмәкчи болдуқ». Лекин униң ата-аниси балилириниң башқа җамаәткә өтүши Йәһва Худа билән болған мунасивитигә яхши тәсир қилмайдиғанлиғини билди. «Шу чағда ата-анимиз өз тилини үгитишкә тиришип, бизни башқа тилдики җамаәткә қоюп бәрмигәнлигигә һазир интайин миннәтдармиз. Бу һаятимизни мәналиқ қилип, башқиларға Йәһва һәққидә ейтишимизға көпирәк мүмкинчиликләр ачти».

17. а) Бала тәрбийиләш вәзиписини Йәһва Худа кимгә тапшурди? ә) Балиларға һәқиқәтни үгитиштә ата-анилар қәйәрдин ярдәм алалайду?

¹⁷ Йәһва Худа балилирини һәқиқәт йолида тәрбийиләш вәзиписини бовиси билән момисиға яки башқа бирсигә әмәс, ата-анисиға тапшурған (Пәнд-нәсиһәтләр 1:8; 31:10, 27, 28ни оқуң). Бирақ йәрлик тилни билмигән ата-анилар һәқиқәтни балилириниң жүригигә йәткүзүш үчүн ярдәмгә муһтаҗ болуши мүмкин. Улар ярдәм сориса, бала тәрбийиләш мәсъулийитидин ваз кечиватиду дегәнни билдүрмәйду. Әксичә, бу балилирини «Йәһва буйриғандәк тәрбийиләш һәм нәсиһәт беришниң» бир қисми (Әфәсликләргә 6:4). Мәсилән, ата-анилар җамаәт ақсақаллиридин аиләвий ибадәтни өткүзүшкә вә балилириға яхши достларни тепишқа ярдәм беришкә тегишлик мәслиһәт сориши мүмкин.

18, 19. а) Башқа мәсиһийиләр яшларға қандақ ярдәм берәләйду? ә) Ата-анилар немә қилишни давамлаштуруши керәк?

¹⁸ Балилириға ярдәм бериш үчүн ата-анилар бәзидә аиләвий ибадәткә башқа аилиләрни чақирса болиду. Шуниң билән, көплигән яшлар башқа мәсиһийләр билән хизмәткә чиқиш яки бирликтә қандақту бир иш билән шуғуллинишниң көп пайдисини көриду (Пәнд-нәсиһәтләр 27:17). «Мени өз қанити астиға алған бурадәрләрни һечқачан унтумаймән»,— дәйду жуқурида тилға елинған Шан. «Улар маңа җамаәт учришишидики тапшуруқларни  орунлишимға ярдәмләшкәндә, дайим бир нәрсигә үгинәттим. Биллә көңүл көтиришимизниму бәк яқтураттим».

¹⁹ Әлвәттә, ата-аниси балисиға ярдәм беришкә таллиған қериндашлар һәрдайим балиларни ата-анисиға һөрмәт көрситишкә дәвәт қилиши керәк. Буниң үчүн ата-аниси һәққидә яхши сөзләрни ейтип, уларниң ата-анилиқ вәзиписини өз қолиға алмаслиғи тоғра. Униңдин ташқири, балиларға ярдәм бериватқан қериндашлар җамаәттикиләрдә яки башқа адәмләрдә әхлақий җәһәттин гуман туғдуридиған ишлардин нери туруши керәк (Петрусниң 1-хети 2:12). Ата-анилар башқилардин ярдәм сориғини билән, балиларға һәқиқәтни үгитиш йәнила уларниң вәзиписи. Улар башқиларниң балилириға қандақ ярдәм бериватқанлиғини назарәт қилиши керәк.

20. Ата-анилар балилириға Йәһваниң садиқ хизмәтчиси болушиға қандақ ярдәм берәләйду?

²⁰ Ата-анилар, Йәһваға дуа қилип, ярдәм сораңлар вә қолуңлардин кәлгән һәммини қилиңлар (Тарихнамә 2-язма 15:7ни оқуң.) Балиңизниң Йәһва Худа билән болған достлиғини өз мәнпәитиңиздин жуқури қоюң. Худаниң Сөзи балиңизниң жүригигә йетиши үчүн бар күчүңизни чиқириң. Балиңиз Йәһваниң яхши хизмәтчиси болидиғанлиғиға һеч үмүт үзмәң. Балилириңиз Худа Сөзидә ейтилғанларни орунлап, сизниң яхши үлгиңизгә дориғанда, сизму әлчи Йоһанниң һис-туйғусиға ортақ болидиғансиз. У роһий балилири һәққидә мундақ дегән: «Балилиримниң һәқиқәттә меңиватқинини аңлаштин башқа, мениң миннәтдар болушқа артуғирақ сәвәвим йоқ» (Йоһанниң 3-хети 4).