1. Муқәддәс китапта түзитиш қандақ тәсвирләнгән?

 «ТӘРБИЙӘ» яки «түзитиш» дегән сөзни аңлиғанда, ойиңизға немә келиду? Көплириниң ойиға бирдин җазалаш келиду, лекин түзитишкә буниңдинму көп нәрсә кириду. Муқәддәс китапта у билим, даналиқ, меһир-муһәббәт вә һаятлиқ дегән сөзләр билән бағлиқ. Шундақла униңда түзитиш өзүмиз үчүн пайдилиқ екәнлиги йезилған (Пәнд-нәсиһәтләр 1:2—7; 4:11—13). Сәвәви Худаниң түзитиши бизни яхши көргәнлигини вә мәңгү яшишимизни халайдиғанлиғини көрситиду (Ибранийларға 12:6). Йәһва Худа бизни түзитиш үчүн бәзидә җазалиши мүмкин, бирақ Униң җазаси һечқачан вәһший яки зиянлиқ әмәс. Әмәлийәттә «түзитиш» сөзиниң асасий мәнаси тәлим бериш билән бағлиқ. Бу ата-аниниң сөйүмлүк балисиға беридиған тәлим-тәрбийәгә охшайду.

2, 3. Түзитиш қандақларчә тәлим беришниму, җазалашниму өз ичигә алалайду? (Мақалиниң бешидики рәсимгә қараң.)

² Бир мисални қараштурайли. Джонни исимлиқ кичик оғул өй ичидә поңзәк ойнаватиду. Аписи униңға: «Балам, өйдә поңзәк ойнашқа болмайдиғанлиғини билисәңғу! Бирнәрсини чақисән!»— дәйду. Лекин у аписиға қулақ салмай, давамлиқ ойнавәрди. Бир чағда поңзәк вазиға  тегиду. У йәргә чүшүп, чеқилиду! Джоннини түзитиш үчүн аниси немә қилди? Балисиға қилиғиниң немишкә натоғра екәнлигини чүшәндүрүп, тәлим бәрди. Униң ата-аниға бойсунуши өзигә яхши екәнлигини вә уларниң қаидилири һаҗәт вә анчә қийин әмәс екәнлигини чүшинишини халайду. Джонниниң буниңдин савақ елиши үчүн, аписи уни җазалап, поңзигини вақитчә еливелишқа қарар қилиду. Әлвәттә, бу Джонниға яқмиди. Бирақ у буниңдин, ата-анисиға итаәт қилмиса, яман ақиветини көридиғанлиғини үгәнди.

³ Мәсиһийләр сүпитидә биз Худа аилисиниң бир әзаси (Тимотийға 1-хәт 3:15). Атимиз Йәһваниң неминиң тоғра, неминиң натоғра екәнлигини қарар қилишқа вә биз Униңға бойсунмиғанда бизни җазалаш һоқуқи бар. Әгәр һәрикитимизниң ақивети яман болса, Йәһваниң меһир-муһәббәт билән түзитиши Униңға қулақ селишниң қанчилик муһим екәнлигини унтумаслиққа ярдәм бериду (Галатилиқларға 6:7). Худа бизни қаттиқ яхши көриду вә азап чекишимизни халимайду (Петрусниң 1-хети 5:6, 7).

4. а) Йәһва бизниң башқиларға қандақ тәлим бәргәнлигимизни халайду? ә) Бу мақалидә биз немини қараштуримиз?

⁴ Биз балиға яки Муқәддәс китапни тәтқиқ қиливатқан адәмгә Худа Сөзигә асаслинип мәслиһәт бәргәндә, уларға Мәсиһниң әгәшкүчиси болушқа ярдәм беримиз. Биз Муқәддәс китапни ишлитип, тәтқиқ қилғучиларға неминиң тоғра, неминиң натоғра екәнлигини үгитимиз вә Әйса «буйриған барлиқ нәрсиләрни» чүшинишкә вә қоллинишқа ярдәмлишимиз (Мәтта 28:19, 20; Тимотийға 2-хәт 3:16). Йәһва уларниң мундақ йолда тәлим алғанлиғини халайду. Шу чағда уларму башқиларға Мәсиһниң шагирти болушқа ярдәм берәләйду (Титқа 2:11—14ни оқуң). Келиң, һазир үч муһим соални қараштурайли: 1) Худаниң түзитиши У бизни яхши көридиғанлиғини қандақ испатлайду? 2) Худа түзәткән адәмләрниң мисалидин қандақ савақ алимиз? 3) Бирсини түзәткәндә қандақ қилип Йәһваға вә Әйсаға тәқлит қилалаймиз?

5. Йәһваниң түзитиши Униң бизни яхши көридиғанлиғини қандақ испатлайду?

⁵ Йәһва бизни яхши көргәнликтин, түзитиду, тәлим бериду вә үгитиду. Бизниң Өзи билән йеқин мунасивәттә болушимизни вә мәңгү яшишимизни халайду (Йоһанниң 1-хети 4:16). Йәһва бизни һечқачан хорлимайду вә өзүмизни лайиқсиз һис қилдурмайду (Пәнд-нәсиһәтләр 12:18). Әксичә, У бизниң яхши хисләтлиримизгә диққәт бөлүп, бизгә таллаш әркинлигини бәргән.  Йәһва сизни Муқәддәс китап, әдәбиятлар, ата-аниңиз вә ақсақаллар арқилиқ түзәткәндә, буни Униң меһир-муһәббитиниң испати дәп қараштурамсиз? Биз хаталиғимизни байқишимиздин авал, ақсақаллар бизни юмшақ вә меһир-муһәббәт билән түзәткәндә, Йәһваниң меһир-муһәббитигә тәқлит қилғанлиғини көрситиду (Галатилиқларға 6:1).

6. Түзитишниң нәтиҗисидә адәм җамаәттики вәзипилиридин айрилсиму, бу Йәһваниң меһир-муһәббитини қандақ көрситиду?

⁶ Бәзидә түзитиш пәқәт мәслиһәт бериш билән чәкләнмәйду. Әгәр җамаәттә кимду-бирси еғир гуна қилса, у әнди бәзи вәзипиләрни атқурушқа налайиқ болиду. Һәтта мундақ вәзийәттиму Йәһваниң түзитиши Униң шу адәмни яхши көридиғанлиғини дәлилләйду. Мәсилән, у Муқәддәс китапни тәтқиқ қилишқа көпирәк вақит бөлүшниң, мулаһизә қилип, дуа қилишниң қанчилик муһим екәнлигини чүшиниши мүмкин. Бу ишларни қилиш Йәһва билән болған мунасивитини мустәһкәмләшкә ярдәм бериду (Зәбур 19:7). Вақит өтүп, у айрилған вәзипилиригә қайтидин еришиши мүмкин. Һәтта бирси җамаәттин чиқирилған болсиму, бу Йәһваниң меһир-муһәббитини көрситиду. Чүнки буниң арқилиқ Йәһва җамаәтни яман тәсирдин һимайә қилиду (Коринтлиқларға 1-хәт 5:6, 7, 11). Худаниң түзитиши һәрқачан адил болғанлиқтин, бу җамаәттин чиқирилған адәмгә гунасиниң қанчилик җиддий екәнлигини чүшинишкә ярдәм бериду. Бу уни өз ишиға товва қилишқа дәвәт қилиши мүмкин (Әлчиләр 3:19).

7. Шәбна дегән ким вә у қандақ яман илләтни риваҗландурди?

⁷ Түзитишниң муһимлиғини чүшиниш үчүн, Йәһва түзәткән икки адәмниң мисалини қараштурайли. Биринчиси — Хизқия падишаниң заманида яшиған Шәбна исимлиқ исраиллиқ киши. Иккинчиси болса — бизниң күнимиздә яшаватқан Грэм бурадиримиз. Шәбна Хизқия падишаниң сарийида «ордини  башқурған» вә чоң абройға егә болған (Йәшая 22:15). Амма у мәғрурлинип, өзигә данқ издәшкә башлиди. У һәтта өзигә қиммәт қәбирә яситип, һәйвәтлик җәң һарвулирида жүргән (Йәшая 22:16—18).

8. Йәһва Худа Шәбнани қандақ түзәтти вә буниң нәтиҗиси қандақ болди?

⁸ Шәбна атақлиқ болушқа интилгәнликтин, Худа униң вәзиписини еливелип, Елиаким дегән кишигә бәрди (Йәшая 22:19—21). Бу вәзийәт Ассурийә падишаси Санхериб Йерусалимға һуҗум қилмақчи болғанда йүз бәрди. Кейинирәк Санхериб йәһудийларни попуза қилип, Хизқия падишани баш егишкә көндүрүш үчүн, өзиниң әмәлдарлири билән қошунлирини әвәтти (Падишалар 2-язма 18:17—25). Шу чағда Хизқия улар билән учришиш үчүн, Елиаким билән йәнә икки адәмни әвәтти. Уларниң бири Шәбна болған. Әнди у катип болуп хизмәт қилған. Буниңдин көргинимиздәк, Шәбна кәмтәр болушни үгинип, болған вәзийәткә хапа болмиған вә наразилиқ билдүрмигән. У дәриҗиси төвәнирәк хизмәтни атқурушқа тәйяр болған. Шәбнаниң үлгисидин биз үч савақ алимиз.

9—11. а) Шәбнаниң вақиәсидин қандақ муһим савақ алалаймиз? ә) Йәһваниң Шәбнаға қандақ муамилә қилғанлиғи һәққидә немә ойлайсиз?

⁹ Биринчидин, Шәбнаниң өз вәзиписидин айрилғанлиғи мәғрурлуқ һалак болуштин авал келидиғанлиғини дәлилләйду (Пәнд-нәсиһәтләр 16:18). Җамаәттә алаһидә вәзипилиримиз болса, башқилар бизни муһим дәп һесаплиши мүмкин. Шундақ болса, биз кәмтәрликни сақлаймизму? Биздә болған һәр түрлүк қабилийәтләр вә яхши нәрсиләрниң Йәһва Худадин кәлгәнлигини әстә тутушимиз керәк (Коринтлиқларға 1-хәт 4:7). Әлчи Паул: «Һәрбириңларға ейтимәнки, өзүңлар һәққидә артуқчә ойлимаңлар, бәлки... сағлам пикирликни сақлашни ойлаңлар»,— дәп агаһландурған (Римлиқларға 12:3).

¹⁰ Иккинчидин, Йәһваниң Шәбнаға җиддий агаһландуруш бериши униң өзгириши мүмкинлигигә ишәнгәнлигини көрситиду (Пәнд-нәсиһәтләр 3:11, 12). Бу алаһидә вәзиписидин айрилғанларға савақ. Әксичә, аччиқлинип, рәнҗишниң орниға улар Йәһваға әң яхшисини беришни давамлаштуриду. Улар түзитишни Йәһваниң меһир-муһәббитиниң испати дәп һесаплайду. Атимиз кәмтәр болған адәмни мәңгү бәрикәтләйдиғанлиғини әстә тутайли (Петрусниң 1-хети 5:6, 7ни оқуң). Кәмтәр болуп, юмшақ лайға охшисақ, Йәһваниң меһир-муһәббәт билән түзитиши бизни шәкилләндүриду.

¹¹ Үчинчидин, Йәһва Шәбнаға қандақ муамилә қилғанлиғидин муһим савақ алимиз. Йәһваниң қандақ түзәткәнлигидин Униң гунани өч көридиғанлиғини, амма гуна қилған адәмни яхши көридиғанлиғини көримиз. Йәһва адәмләрдә яхши хисләтләрни издәйду. Ата-ана яки ақсақал болсиңиз, Йәһваниң түзитиш усулиға тәқлит қилаламсиз? (Йәһуда 22, 23).

12—14. а) Бәзилири Йәһваниң түзитишигә қандақ инкас қайтуриду? ә) Худа Сөзи бир бурадәрниң көзқаришини түзитишкә қандақ ярдәм бәрди вә нәтиҗиси қандақ болди?

¹² Бәк әпсуски, бәзи адәмләр түзитилгәндә, хапа болуп вә Худадин жирақлишип, һәтта җамаәттин кетиду (Ибранийларға 3:12, 13). Бу әнди уларға һечким ярдәм берәлмәйдиғанлиғини билдүрәмду? Әлвәттә, яқ! Мәсилән,  Грэм бурадәрни алайли. У җамаәттин чиқирилип, кейин қайтидин Йәһва гувачиси болиду. Амма у кейин вәз хизмитигиму, җамаәт учришишлириғиму қатнашмай жүриду. Бир ақсақал униң билән достлишишқа тиришиду. Ахирида, Грэм өзи билән Муқәддәс китапни тәтқиқ қилишни сориди.

¹³ Шу ақсақал мундақ деди: «Грэм тәкәббур болған. У өзиниң җамаәттин чиқирилишиға қатнашқан ақсақалларни тәнқит қилип, наразилиқ билдүргән. Шуңа биз бирнәччә дәрис давамида тәкәббурлуқ билән униң ақивәтлири һәққидә айәтләрни муһакимә қилдуқ. Грэм Худа Сөзиниң әйнигидин өзиниң қандақ екәнлигини ениқ көрүп, өзүни яқтурмиди! Буниң нәтиҗиси әҗайип болди! У тәкәббурлуқ дегән “лимниң” көзини йепип ташлиғанлиғини вә өзиниң көзқаришини өзгәртиши керәклигини чүшәнгәндин кейин, яхши тәрәпкә чапсан өзгиришкә башлиди. У учришишларға турақлиқ һалда қатнишип, Худа Сөзини пухта тәтқиқ қилишқа башлап, һәр күни дуа қилишни адәт қилди. Шуниң билән Грэм аилә беши сүпитидә роһий ишларни қайтидин қолиға елип, аяли билән балилириға зор хошаллиқ әта қилди» (Луқа 6:41, 42; Яқуп 1:23—25).

¹⁴ Бу ақсақал йәнә мундақ дәп қошти: «Бир күни Грэмниң ейтқан сөзлири қәлбим тарини чәкти. “Һәқиқәтни билгинимгә көп жил өтти, һәтта пешқәдәм болупму хизмәт қилдим. Бирақ пәқәт һазир Йәһвани яхши көримән дәп һәқиқәтән ейталаймән”,— деди у». Бираз вақит өтүп, Грэм җамаәттә микрофон билән хизмәт қилишқа тайинланди. У бу вәзипини хошаллиқ билән қобул қилди. Ақсақал шундақ деди: «Униң вақиәсидин чүшәнгиним, адәм Худаниң алдида өзини төвәнләтсә, түзитишни қобул қилса, мол бәрикәткә еришиду!»

15. Түзитишимиз үнүмлүк болуши үчүн немә қилишимиз керәк?

¹⁵ Яхши муәллим болуш үчүн, авал яхши оқуғучи болушимиз керәк (Тимотийға 1-хәт 4:15, 16). Шуниңға охшаш, Йәһва сизни башқиларни түзитиш үчүн қоллансиму, сиз кәмтәр болуп, һаятиңизда Йәһваниң рәһбәрлигигә таянғанлиғиңиз муһим. Кәмтәр екәнлигиңизни көргәндә, башқиларға сизни һөрмәтләп, мәслиһитиңизгә қулақ селишқа асанирақ болиду. Бу тәрәптин биз Әйсаниң үлгисидин үгинәләймиз.

16. Үнүмлүк түзитиш вә тәлим беришкә тегишлик Әйсадин қандақ савақ алимиз?

¹⁶ Әйса һәрдайим, һәтта бәк қийин болған чағдиму, Атисиға бойсунған (Мәтта 26:39). У адәмләргә тәлимлири билән даналиғи Йәһвадин кәлгәнлигини ейтқан (Йоһан 5:19, 30). Кәмтәр вә итаәтчан болғанлиғи Әйсаға һисдаш устаз болушқа ярдәм бәргән. Бу униңға сәмимий адәмләрни җәлип қилған (Мәтта 11:29ни оқуң). Әйсаниң рәһимлик сөзлири чүшкүнлүккә чүшкән, аҗиз адәмләргә тәсәлли бәргән (Мәтта 12:20). Униң әлчилири бир-бири билән ким улуғирақ екәнлиги һәққидә сөз талашқанда, Әйсаниң терикишигә сәвәп болсиму, у уларни юмшақ вә меһир-муһәббәт билән түзәтти (Марк 9:33—37; Луқа 22:24—27).

17. Җамаәтни яхши башқуруш үчүн ақсақалларға қандақ хисләтләр керәк?

¹⁷ Ақсақаллар Муқәддәс китап принциплириға асаслинип түзәткәндә, һәрқачан Мәсиһкә тәқлит қилиши керәк.  Шундақ қилип, улар Худа вә униң Оғлиниң рәһбәрлигигә мас һәрикәт қилишни халайдиғанлиғини көрситиду. Әлчи Петрус мундақ язған: «Силәргә ишинип тапшурулған Худаниң падисини мәҗбурий түрдә әмәс, бәлки разимәнлик билән, һарам йол билән пайда көрүш үчүн әмәс, әксичә, ихлас билән беқиңлар. Рәббимизниң аманити үстидин һөкүмранлиқ қилмастин, падиға үлгә көрситиңлар» (Петрусниң 1-хети 5:2—4). Ақсақаллар Худа билән Мәсиһкә хошаллиқ билән итаәт қилса, бу уларғиму, рәһбәрлиги астида болғанларғиму пайда әкелиду (Йәшая 32:1, 2, 17, 18).

18. а) Йәһва ата-анилардин немини күтмәктә? ә) Йәһва ата-аниларға қандақ ярдәм бериду?

¹⁸ Аилидә түзитиш билән тәлим бериш һәққидә немә дейишкә болиду? Йәһва Худа аилә башлириға: «Балилириңларни териктүрмәңлар, бәлки уларни Йәһва буйриғандәк тәрбийиләңлар һәм нәсиһәт бериңлар»,— дегән (Әфәсликләргә 6:4). Тәрбийиләш билән түзитиш қанчилик муһим? Пәнд-нәсиһәтләр 19:18дә мундақ йезилған: «Үмүтвар болуп пәрзәнтиңни җазалап, тәрбийә берип турғин, лекин уни өлгичә хар болсун, дегүчи болма». Йәһва ата-аниларға балини түзитиш вәзиписини бәргән. Улар бу вәзиписини атқурмиса, Худаниң алдида җавапқа тартилиду! (Самуилниң 1-язмиси 3:12—14). Лекин ата-анилар дуа қилип ярдәм сориғанда вә Муқәддәс китап билән муқәддәс роһниң рәһбәрлигигә таянғанда, Йәһва уларға һаҗәтлик даналиқ вә күч бериду (Яқуп 1:5ни оқуң).

19, 20. а) Худаниң түзитишини қобул қилсақ, қандақ бәрикәтләргә еришимиз? ә) Келәрки мақалидә немини қараштуримиз?

¹⁹ Өзүмиз Худаниң түзитишини қобул қилсақ вә башқиларни түзәткәндә Йәһва вә Әйсадин үлгә алсақ, мол бәрикәтләргә еришимиз! Аилимиз билән җамаитимиздә тинчлиқ һөкүм сүриду. Һәрбир адәм өзиниң сөйүмлүк екәнлигини, баһалиқ вә бехәтәрликтә болғанлиғини һис қилиду. Бу — кәлгүсидә болидиған тинчлиқ билән бәхитниң пәқәт бирла тамчиси (Зәбур 72:7). Йәһваниң тәлим-тәрбийиси бизни инақ вә тинч аилә болуп мәңгү һаят кәчүрүшимизгә тәйярлаватиду. Шу чағда Йәһва бизниң Атимиз болиду (Йәшая 11:9ни оқуң). Әгәр буни унтумисақ, түзитишниң һәқиқәтән немә екәнлигини чүшинимиз. Бу — Йәһваниң бизгә болған меһир-муһәббитини аян қилидиған әҗайип йоли!

²⁰ Келәрки мақалидә биз аилидики вә җамаәттики түзитиш һәққидә көпирәк үгинимиз. Биз өзүмизни қандақ түзитәләйдиғанлиғимизни қараштуримиз. Түзитиштинму еғир келидиған нәрсидин қандақ нери болалайдиғанлиғимизни көрүп чиқимиз.