1, 2. Зәкәрия йәттинчи вәһийни көрүп болғанда, Йерусалимдики исраиллиқларниң әһвали қандақ болған?

ЗӘКӘРИЯ йәттинчи вәһийни көргәндин кейин, көп нәрсиләр һәққидә ойлиғанду. Йәһваниң рәзил адәмләрни йоқ қилиш вәдиси униңға күч бәргәнду. Лекин әһвал өзгәрмиди. Рәзиллик қилған адәмләр техи көп болған вә Йерусалимдики ибадәтханиниң қурулуши техичә пүтмигән еди. Немишкә исраиллиқлар Йәһвадин алған тапшуруғини йерим йолда ташлап кәтти? Улар Йерусалимға пәқәт һаятини яхшилитиш үчүнла қайтип кәлдиму?

² Зәкәрия Йерусалимға қайтип кәлгән исраиллиқларниң Йәһваниң хизмәтчилири екәнлигини билгән. «Худа роһини қопурған» бу кишиләр Бабилондики өйлири билән тиҗаритини қалдурди (Әзра 1:2, 3, 5). Көпинчиси һечқачан өз көзи билән көрмигән йәргә көчүш үчүн, яхши тонуйдиған йерини ташлиған. Худаниң ибадәтханисини әксигә кәлтүрүшни муһим дәп һесаплиғанлиғи шуки, улар һәтта тәхминән 1600 километрға созулған оңғул-доңғул  йол билән хәвплик сәпәргә атлинишқа тәйяр болған.

3, 4. Йерусалимға қайтқан исраиллиқлар қандақ қийинчилиқларға дуч кәлди?

³ Исраиллиқларниң Бабилондин Йерусалимға болған узун сәпирини тәсәввур қилиң. Йолда уларниң йеңи өйлири һәққидә ойлинип, бир-бири билән сөзлишишкә вақти болди. Йеши чоңлар Йерусалим вә униңдики ибадәтханиниң бурун қанчилик гөзәл болғанлиғини ейтип бәргән (Әзра 3:12). Сиз улар билән сәпәр қилсиңиз, Йерусалимни биринчи көргәндә, өзүңизни қандақ һис қилаттиңиз? Күкүм-талқан болған, қорай бесип кәткән өйләрни көргәндә, көңлүңиз йерим болаттиму? Шәһәр тамлириниң бузулуп, дәрвазлири билән мунарлиридики чоң төшүкләрни көрүп, қайғураттиңизму? Бу бузулған шәһәр тамлирини Бабилонниң егиз вә мәһкәм тамлири билән селиштуридиғансиз. Лекин исраиллиқлар чүшкүнлүккә берилмиди. Немишкә? Чүнки узун йол давамида Йәһва уларға күч-мәдәт берип, уларни һимайә қилған. Йерусалимға келипла, улар ибадәтхана турған йәрдә қурбангаһни ясап, Йәһваға һәр күни униңда көйдүрмә қурбанлиқ қилатти (Әзра 3:1, 2). Улар ғәйрәткә толуп, ишқа қизғинлиқ билән киришти. Бир қариғанда, уларниң роһини һечнемә сундуралмайдиғандәк көрүнди.

⁴ Исраиллиқлар ибадәтхана билән қатар, өз шәһәрлири билән өйлириниму селиши керәк еди. Буниңдин ташқири, аилисигә ғәмхорлуқ қилиш үчүн етизда ишлиши керәк болған (Әзра 2:70). Ишлири көп болғанлиғи шуки, уларға тағдәк көрүнгән. Амма дүшмәнлири келип, уларға қаршилиқ қилишқа башлиди. Бу қаршилиқ 15 жил давамлишип, исраиллиқларни аста-аста чүшкүнлүккә чүшүрди (Әзра 4:1—4). Б.м.и. 522-жили Парс падишаси Йерусалимдики қурулушни тохтитип, өлгәнниң үстигә тәпкәндәк болди. Шәһәр әнди һечқачан әксигә кәлтүрүлмәйдиғандәк көрүнди (Әзра 4:21—24).

5. Йәһва өз хәлқигә қандақ күч-мәдәт бәргән?

⁵ Йәһва өз хәлқиниң күч билән җасурлуққа муһтаҗ екәнлигини билгән. Шуңа У Зәкәриягә ахирқи вәһий көрсәтти. Бу вәһий арқилиқ Йәһва уларни яхши көридиғанлиғиға вә уларниң әмгәклирини баһалайдиғанлиғиға ишәндүргүси кәлди. Хәлиқ тапшурулған ишни қайтидин башлиса, Йәһва уларни чоқум һимайә қилидиғанлиғиға ишәндүрди. Йәһва ибадәтханиниң әксигә кәлтүрүлүши һәққидә: «Әгәр Пәрвәрдигарниң авазини аңлисаңлар бу иш әмәлгә ашурулиду»,— дегән (Зәкәрия 6:15).

6. а) Зәкәрияниң сәккизинчи вәһийси немә билән башланди? (Мақалиниң бешидики рәсимгә қараң.) ә) Немишкә атларниң рәңги һәр түрлүк?

⁶ Зәкәрияниң ахирқи сәккизинчи вәһийси башқилириға қариғанда, етиқатни мустәһкәмләйдиған әң тәсирлик вәһий болған охшайду (Зәкәрия 6:1—3ни оқуң). Пәйғәмбәрниң немә көргәнлигини тәсәввур қилип көрүң: икки мис «тағ оттурисидин төрт җәң һарвуси чиқипту». Һарвуларға қошулған атларниң рәңги һәрхил болғанлиқтин, бирини башқисидин пәриқ қилиш асан болған. Шу чағда Зәкәрия: «Булар немә?»— дәп сориди (Зәкәрия 6:4).  Бу вәһий бизгиму тегишлик болғанлиқтин, мошу соалниң җававини бизму билишни халаймиз.

7, 8. а) Икки тағ немини билдүриду? ә) Немишкә бу тағлар мистин ясалған?

⁷ Муқәддәс китапта тағлар бәзидә падишалиқларни яки һөкүмәтләрни билдүрүши мүмкин. Зәкәрия көргән тағлар Даниялниң бәшаритидә тәсвирләнгән икки тағқа охшаш. Бу тағларниң бири Йәһваниң каинаттики мәңгү һөкүмранлиғини, иккинчиси Мәсиһниң миң жиллиқ һөкүмранлиғини билдүриду (Даниял 2:35, 45). 1914-жилниң күзидә Әйса Мәсиһ һөкүмранлиқ қилишни башлап, мәзкүр икки тағ бирлишип, Худаниң йәргә тегишлик ирадисини орунлаш үчүн алаһидә роль ойнимақта.

⁸ Немишкә бу тағлар мистин ясалған? Мис — наһайити қиммәтбаһа вә парқирақ металл. Йәһва исраиллиқларға муқәддәс чедирниң вә кейинирәк Йерусалимдики ибадәтханиниң қурулушида мисни қоллинишқа ейтқан (Чиқиш 27:1—3; Падишалар 1-язма 7:13—16). Бу тағларниң мистин ясалғанлиғи Йәһваниң һөкүмранлиғиниң вә инсанийәткә хәвпсизлик билән мол бәрикәт әкелидиған Мәсиһниң Падишалиғиниң жуқурики сапасини тәкитләйду.

9. Җәң һарвулири билән уларни һайдиғанлар кимләрни билдүриду? Уларға қандақ тапшуруқ берилгән?

⁹ Җәң һарвулири билән уларни һайдиғанлар кимләрни билдүриду? Булар пәриштиләр, бәлким, пәриштиләрниң һәр түрлүк топлири (Зәкәрия 6:5—8ни оқуң). Улар «барлиқ зәмин Егисиниң һузуридин» мәхсус тапшуруқ билән йолға атланди. Бу пәриштиләр Худа хәлқини қоғдаш үчүн, болупму «шималий зәмин», йәни Бабилондин қоғдаш үчүн, бәлгүлүк йәрләргә әвәтилгән. Бу вәһий арқилиқ Йәһва өз хәлқини әнди һечқачан Бабилонниң қуллири болмайдиғанлиғини көрсәткән. Бу Зәкәрияниң заманидики ибадәтханини қурғанларни қанчилик мустәһкәмлиди дәңа! Әнди дүшмәнлири уларға тосалғу қилалматти!

10. Зәкәрияниң җәң һарвулири вә уларни һайдиғанлар һәққидики бәшарити бизни немигә ишәндүриду?

¹⁰ Йәһва Худа бүгүнму өз хәлқини қоғдап, мустәһкәмләш үчүн пәриштиләрни қоллиниду (Малаки 3:6; Ибранийларға 1:7, 14). 1919-жили Худа хәлқи Бүйүк Бабилниң символлуқ қуллиғидин азат қилинғандин башлап, уларниң дүшмәнлири һәқиқий ибадәтниң тарқилишиға тосалғу қилишқа тиришмақта (Вәһий 18:4). Амма пәриштиләр Йәһваниң тәшкилатини һимайә қилидиғанлиқтин, биз қайтидин ялған динниң қуллиғиға чүшимиз дәп қорқмаймиз (Зәбур 34:7). Әксичә, биз Йәһваға хошаллиқ билән һаримай-талмай хизмәт қилишни давамлаштуримиз. Зәкәрияниң бәшаритидин биз икки тағниң бизни қоғдайдиғанлиғини чүшинимиз.

11. Немишкә биз Худаниң хәлқигә қилинидиған келәчәктики һуҗумдин қорқмаслиғимиз керәк?

¹¹ Пат арида Шәйтан дуниясиниң сәясий күчлири Худа хәлқини йоқ  қилиш мәхситидә бирлишиду (Әзәкиял 38:2, 10—12; Даниял 11:40, 44, 45; Вәһий 19:19). Әзәкиялниң пәйғәмбәрлигидә бу күчләр худди йәр йүзини қапливатқан бутлардәк тәсвирләнгәнлигини көрәләймиз. Улар атларға минип, ғәзәпкә толуп, Худаниң хәлқигә һуҗум қилиш үчүн чепип кәлмәктә (Әзәкиял 38:15, 16) * (Изаһәткә қараң). Биз улардин қорқушимиз керәкму? Яқ! Сәвәви бизниң тәрипимиздә Йәһваниң қошуни бар. Бүйүк апәт вақтида пәриштиләр Йәһваниң хәлқини қоғдап, Йәһваниң һөкүмранлиғиға қарши чиққан һәркимни қирип ташлайду (Салоникилиқларға 2-хәт 1:7, 8). Бу қандақ улуқ күн болиду дәңа! Амма Йәһваниң қошунини ким башлайду?

12, 13. а) Йәһва Зәкәриягә йәнә қандақ тапшуруқ бәрди? ә) Шах исимлиқ кишиниң Мәсиһни билдүридиғанлиғини нәдин билимиз?

¹² Бу сәккиз вәһийни пәқәт Зәкәрия көргән. Лекин униң буниңдин кейин немә қилғанлиғини башқиларму көрди, шуңа ибадәтханини әксигә кәлтүргәнләр илһамланди (Зәкәрия 6:9—12ни оқуң). Хәлдай, Тобия вә Йәдия исимлиқ үч киши Бабилондин кәлгән. Йәһва Зәкәриягә бу үч киши әкәлгән күмүч вә алтунларни елип, «бир таҗни» ясашқа буйриди (Зәкәрия 6:11). Бу таҗ Йәһуда қәбилисидин чиққан Давутниң әвлади Зәрубабил һөкүмран  үчүн ясалғанму? Яқ. Йәһваға Зәкәриягә бу таҗни Алий роһаний Йәшуаниң бешиға кийгүзүшни буйриди. Бу вақиәни өз көзи билән көргән һәрким һәйран қалғанду.

¹³ Алий роһаний Йәшуа таҗни кийгәндин кейин падиша болдиму? Яқ. Йәшуа Давутниң әвладидин чиқмиғанлиқтин, униң падиша болушқа һоқуқи йоқ еди. Униңға таҗниң кийгүзилгәнлиги келәчәктә Шах дегән кишиниң мәңгү падиша вә роһаний сүпитидә хизмәт қилидиғанлиғи тәсвирлигән. Муқәддәс китапта бу Шахниң Әйса Мәсиһ екәнлиги чүшәндүрүлгән (Йәшая 11:1; Мәтта 2:23).

14. Падиша вә Алий роһаний сүпитидә Әйса немә қилиду?

¹⁴ Әйса — Падиша вә Алий роһаний. У Йәһваниң қошунини башлап, Худа хәлқиниң бу рәзил дунияда бехәтәр һис қилиши үчүн тәр төкиду (Йәрәмия 23:5, 6). Тез арида Мәсиһ Худаниң һөкүмранлиғини қоллаш вә униң хәлқини һимайә қилиш үчүн хәлиқләр үстидин ғәлибә қазиниду (Вәһий 17:12—14; 19:11, 14, 15). Лекин шу күн кәлгичә, Әйсада яки Шахта наһайити муһим иш бар.

15, 16. а) Бүгүнки күндә Худа хәлқи қандақларчә қайта тиклинип, тазиланмақта вә буни ким қилмақта? ә) Мәсиһниң миң жиллиқ һөкүмранлиғи қандақ нәтиҗигә әкелиду?

¹⁵ Падиша вә Алий роһаний болуш билән қатар, Әйсаға «Пәрвәрдигарниң ибадәтханисини қуруш» тапшурулған (Зәкәрия 6:13ни оқуң). Бу қурулуш ишини орунлаш үчүн у 1919-жили Худа хәлқини Бүйүк Бабилдин, йәни ялған динниң тәсиридин, азат қилди. Шундақла Әйса мәсиһий җамаәтни қайта тиклиди вә «садиқ һәм әқил-парасәтлик қулни» тайинлиди. Майланған мәсиһийләрдин ибарәт бу топ улуқ роһий ибадәтханиниң йәрдики қисмида атқурулуватқан муһим ишни йетәклимәктә (Мәтта 24:45). Буниңдин ташқири, Әйса Худаниң хәлқини тазилап, Худаға яқидиған һалда ибадәт қилишқа ярдәм бәрмәктә (Малаки 3:1—3).

¹⁶ Келәчәктә Әйса билән 144000 падиша вә роһанийлар миң жил давамида һөкүмранлиқ қилиду. Шу вақит давамида улар садиқ адәмләргә мукәммәлликкә еришишкә ярдәм бериду. Улар бу ишни пүтүргәндә, йәр йүзидә пәқәт Йәһваниң һәқиқий хизмәтчилири яшайду. Шундақ қилип, һәқиқий ибадәт пүтүнләй әксигә кәлтүрүлиду!

17. Йәһва исраиллиқларға қандақ вәдә бәрди вә бу уларға қандақ тәсир қилди?

¹⁷ Зәкәрияниң хәвири шу чағда яшиған исраиллиқларға қандақ тәсир қилди? Йәһва ибадәтханини қуруп пүтүрүши үчүн уларға ярдәм берип, қоғдайдиғанлиғини вәдә қилған. Бу вәдә уларға үмүт бәрди. Лекин улар шунчә көп ишни азла адәм қандақ қилалайду дәп әнсиригәнду. Шу чағда Зәкәрия уларниң қорқунучи билән гуманини йоқ қилидиған бир нәрсә ейтти. Ярдәм қолини бәргән Хәләм, Тобия, Йәдиядин башқа, Худа йәнә көп адәмниң «Пәрвәрдигарниң ибадәтханисини қуруш хизмитидә болидиғанлиғини» ейтти (Зәкәрия 6:15ни оқуң). Исраиллиқлар Йәһваниң ишини қоллиғанлиғиға ишәнгән. Шуңа улар парс падишаси қурулушни рәсмий түрдә мәнъий қилғанлиғиға қаримастин, җасурлуқ билән ибадәтханини қурушни давамлаштурди. Бу уларниң йолидики чоң бир тағдәк болсиму, Йәһва уни елип ташлиди. Ахирида, ибадәтхана б.м.и. 515-жили қурулуп болди (Әзра 6:22; Зәкәрия 4:6, 7). Амма Йәһваниң жуқуридики сөзлири бизниң вақтимизда йүз бериватқан техиму чоң бир ишқа тегишлик.

18. Қандақ қилип Зәкәрия 6:15тики сөзләр бүгүнки күндә әмәлгә ашмақта?

¹⁸ Бүгүнки күндә миллионлиған адәм Йәһваға ибадәт қилиду. Улар униңға өз вақтини, күч-қувити вә дуния-мүлкидәк «һәдийиләрни» беришкә хошал. Шу арқилиқ улар Йәһваниң улуқ роһий ибадәтханисини қоллайду (Пәнд-нәсиһәтләр 3:9). Йәһва бизниң садақәтмәнлик билән қоллишимизни баһалайдиғанлиғиға ишәнчимиз камил. Хәләм, Тобия вә Йәдияниң алтун-күмүч әкелип, Зәкәрияниң униңдин таҗ ясиғанлиғини әскә алайли. Бу таҗ уларниң һәқиқий ибадәткә қошқан һәссиси тоғрисида «бир әсләтмә» болған (Зәкәрия 6:14). Йәһва бизниң тиришчан әмгигимиз билән униңға көрсәткән меһир-муһәббитимизни һечқачан унтумайду (Ибранийларға 6:10).

19. Зәкәрия көргән вәһийләр бизгә қандақ тәсир қилиши керәк?

¹⁹ Бу ахирқи күнләрдә Йәһваниң хәлқи наһайити чоң бир ишни атқурмақта. Йәһва бу ишқа бәрикитини бәрмәй, Әйса Мәсиһ йетәклимигәндә, бу мүмкин болматти. Биз турақлиқ, бехәтәр вә мәңгү бар болидиған тәшкилатниң әзаси болушқа бәк хошалмиз. Шуниң билән, биз Йәһваниң пак ибадәткә тегишлик нийитиниң әмәлгә ашидиғанлиғини билимиз. Ундақта, Йәһваниң хәлқидики өз орнуңизни баһалап, Худайимизниң сөзигә қулақ селиң. Шу чағда Падиша вә Алий роһаний билән пәриштиләр сизни һимайә қилиду. Пак ибадәтни қолуңиздин кәлгиничә қоллаң. Шундақ қилсиңиз, Йәһва сизни бу дунияниң ахириғичә вә әбәдил-әбәд аман сақлайду!