1, 2. Шәйтан инсанийәткә зиян кәлтүрүш үчүн немини ишләткән?

 АДӘМЛӘР ойлап чиқарған телефон, машина, лампочка вә музлатқуч охшаш нәрсиләр һаятимизни яхшилитиду. Бирақ тапанча, мина, атом бомбиси вә тамака охшаш нәрсиләр һаятимизға зиян кәлтүриду. Амма буларниң һәммисидин бурун пәйда болған вә инсанийәткә чоң зиян кәлтүридиған бир нәрсә бар. Бу немә? Ялғанчилиқ! Ялғанчилиқ — бирсини һелигәрлик билән алдаш мәхситидә ейтилған һәқиқәткә зит сөзләр. Ялғанни әң биринчи болуп Иблис ейтқан. Әйса Мәсиһ уни «ялғанчилиқниң атиси» дәп атиған (Йоһан 8:44ни оқуң). Иблис дәсләпки ялғанни қачан ейтқан?

² Шәйтан биринчи ялғанни миңлиған жиллар илгири Ерәм беғида ейтқан. Адәм ата билән Һава ана Йәһва Худа улар үчүн яратқан әҗайип җәннәттики һаятидин һузурланған. Худа уларға «яхши билән яманни тонутидиған дәрәқтин йемәңлар» дәп буйруқ бәргән. Бу дәрәқтин йегән болса, улар өләтти. Шәйтан буни билип туруп, Һава аниға: «Яқ, силәр өлмәйсиләр»,— дәп ейтқан. Бу әң дәсләпки ялған сөз болған. Шәйтан йәнә: «Силәр униңдин йегән күндә  көзлириңлар ечилиду вә силәр яхши вә яманни билидиған Худадәк болисиләр»,— дәп ейтқан (Яритилиш 2:15—17; 3:1—5).

3. Шәйтанниң ялған сөзлири немә үчүн қәстән болған вә бу қандақ ақивәткә әкәлгән?

³ Шәйтан қәстәнлик билән ялған ейтқан. Чүнки Һава ана шу ялған сөзләргә ишинип, мевини йегән болса, униң өлүп кетидиғанлиғини Иблис яхши билгән. Шәйтанниң нийити әмәлгә ашти. Һава аниму, кейин Адәм атиму Худаниң буйруғиға қулақ салмай, ахирида өлүп кәткән (Яритилиш 3:6; 5:5). Худаниң нийити бойичә адәмләр мәңгү яшаш керәк еди. Амма Адәм ата гуна қилғанлиқтин, «өлүм барлиқ адәмләргә өтти». Әмәлийәттә, «өлүм, һәтта Адәмниң қилмишиға охшаш қилмиш қилмиғанларниң үстидин һөкүмранлиқ қилди» (Римлиқларға 5:12, 14). Шу сәвәптин, һазир биз мукәммәл әмәс вә мәңгү яшимаймиз. Әксичә, өмрүмизниң жиллири йәтмиш жил, мағдиримиз бар болса, сәксән жил вә һаятимиз қайғу-һәсрәткә толған (Зәбур 90:10). Буниң һәммиси Шәйтан ялған ейтқанлиқтин йүз бәргән!

4. а) Қандақ соалларниң җававини билишимиз керәк? ә) Зәбур 15:1, 2гә мас кимләр Йәһваниң достлири болалайду?

⁴ Йоһан 8:44тә Әйса Шәйтан һәққидә: «У... һәқиқәттә туралмиди, чүнки униңда һәқиқәт йоқ»,— дәп ейтқан. Шәйтан өзгәрмигән. У мошу күнгичә пүтүн дунияни аздуриватиду (Вәһий 12:9). Лекин биз Шәйтанға алдинип қелишни халимаймиз. Шуңа биз төвәндики үч соалниң җававини билишимиз керәк: бүгүнки күндә Шәйтан адәмләрни қандақ алдайду? Адәмләр немә үчүн ялған сөзләйду? Адәм ата билән Һава аниға охшаш Худаниң достлуғидин айрилип қалмаслиқ үчүн қандақ қилип һәрдайим һәқиқәтни сөзләләймиз? (Зәбур 15:1, 2ни оқуң).

5. Шәйтан бүгүнки күндә адәмләрни қандақ алдайду?

⁵ Шәйтанға алдинип қалмаслиқ бизниң қолумиздин келиду. Әлчи Паул: «Биз униң һейлә-амаллиридин бехәвәр әмәсмиз»,— дәп ейтқан (Коринтлиқларға 2-хәт 2:11). Пүткүл дуния, шу җүмлидин ялған динлар, парихор һөкүмәтләр вә ачкөз тиҗарәтчиләр, Шәйтанниң қоли астида екәнлигини билимиз (Йоһанниң 1-хети 5:19). Шуңа Шәйтан вә униң җинлири һоқуққа егә адәмләрни ялған ейтишқа дәвәт қилидиғанлиғиға һәйран болмаймиз (Тимотийға 1-хәт 4:1, 2). Мәсилән, бәзи тиҗарәтчиләр зиянлиқ мәһсулатларни сетиш үчүн яки көп пул тепиш үчүн, еланларда ялған ейтиду.

6, 7. а) Диний рәһбәрләрниң ялған тәлиматларни тарқитиватқанлиғи немә үчүн жиркиничлик? ә) Сиз дин рәһбәрлиридин қандақ ялғанларни аңлиған?

⁶ Диний рәһбәрләрниң ялған тәлиматларни тарқитиватқанлиғи немә үчүн бәк жиркиничлик? Чүнки бәзи адәмләр уларниң ялған тәлиматлириға ишәнсә вә Худа өч көридиған ишларни қилса, мәңгү һаяттин айрилип қелиши мүмкин (Һошия 4:9). Әйса өз заманидики диний рәһбәрләрниң адәмләрни алдиғанлиғини билгән. У җасурлуқ билән мундақ дегән: «Һалиңларға вай, Тәврат устазлири һәм пәрисийләр, сахтипәзләр! Чүнки силәр бирәр адәмни болсиму өз етиқадиңларға киргүзүш үчүн, деңиз билән қурғақлиқни кезип  өтүсиләр һәм шундақ болғанда... җәһәннәмниң адими қилисиләр». «Җәһәннәмниң адими қилисиләр» дегән сөзләр мәңгү йоқ қилинишни билдүриду (Мәтта 23:15). Әйса сахта дин рәһбәрлирини өзлириниң атисиға, йәни «қатил» болған Шәйтанға охшайдиғанлиғини ейтқан (Йоһан 8:44).

⁷ Һазирму диний рәһбәрләр наһайити көп. Улар пастор, роһаний, раввин вә башқа унванлар билән атилиду. Улар пәрисийләргә охшаш Худаниң Сөзидики һәқиқәткә үгәтмәй, «Худа һәқиқитини ялғанчилиққа айландурған» (Римлиқларға 1:18, 25). Улар дозақ оти вә өлмәс роһ бар һәм Худа бир җинислиқ кишиләрниң муһәббәтлишиши билән той қилишини қобул қилиду дәп үгитиду. Бу уларниң бирнәччә ялған тәлиматлири халас.

8. Йеқинда сәясий рәһбәрләр қандақ ялғанни ейтиду?

⁸ Сәясәтчиләрму адәмләрни алдайду. Әң чоң ялғанниң бири — улар йеқинда дунияда «течлиқ вә бехәтәрлик» орнитимиз дәп ейтиду. Лекин уларға «туюқсиз һалакәт келиду». Шу сәвәптин, сәясий рәһбәрләрниң дуниядики турмуш шараитини яхшилитимиз дегинигә ишәнмәслигимиз керәк. Биз «Йәһваниң күни оғри кечидә кәлгәндәк» келидиғанлиғини яхши билимиз (Салоникилиқларға 1-хәт 5:1—4).

9, 10. а) Адәмләр немә сәвәптин ялған сөзләйду вә буниң ақивети қандақ? ә) Йәһва һәққидә немини унтумаслиғимиз керәк?

⁹ Бүгүн пәқәт һоқуқи бар адәмләрла әмәс, һәммиси ялған ейтиду. Бир журналдики «Биз немә үчүн ялған ейтимиз?» намлиқ мақалидә: «Ялғанчилиқ адәмләрниң жүригигә сиңип кәткән алаһидиликкә айлинип кәткән»,— дәп йезилған («National Geographic»). Башқа сөз билән ейтқанда, адәмләр алдашни тәбиий вә нормал нәрсә дәп һесаплайду. Адәмләр өзлирини қоғдаш үчүн, мәсилән, өткүзгән хаталиғини яки җинайитини йошуруш үчүн, алдайду. Йәнә улар башқиларниң пуллирини тартивелиш үчүн яки өзлиригә пайда тепиш үчүнму алдайду. Жуқурида тилға елинған мақалидә бәзи адәмләр натонуш кишиләргә, хизмәтдашлириға, достлириға вә йеқинлириға ялған ейтиштин уялмайдиғанлиғи йезилған.

¹⁰ Ялған ейтишниң ақивети қандақ болиду? Адәмләр бир-биригә ишәнмәйду вә уларниң мунасивити бузулиду. Мәсилән, йолдиши аялиниң вапасизлиқ қилип, буни йошуруш үчүн униңға ялған ейтқанлиғини билгәндә, униң көңли көйүп күл болидиғанлиғини тәсәввур қилиң. Йә болмиса, әр киши башқиларниң алдида көйүмчан вә ғәмхорчан болуп көрүнүп, амма өйидә аяли билән балилирини хорлиса, бу қанчилик ечинишлиқ әһвал екәнлигини көз алдиңизға кәлтүрүң. Шундақ адәмләр башқиларни алдалайду, амма уларниң Йәһвани алдалмайдиғанлиғини унтумаң. Муқәддәс китапта: «[Худаниң] көзидә  һәммә нәрсә ялиңач һәм очуқтур»,— дәп йезилған (Ибранийларға 4:13).

11. Һанания билән Сапфираниң мисалидин қандақ савақ алимиз? (Мақалиниң бешидики рәсимгә қараң.)

¹¹ Муқәддәс китапта тилға елинған Һанания билән Сапфираниң мисалини көрүп чиқайли. Бу әр-аял Шәйтанниң тәсиригә берилип, Худани алдимақчи болған. Улар мәслиһәтлишип, әлчиләрни алдашқа һәрикәт қилған. Һанания билән Сапфира мал-дуниясини сетип, пулниң һәммисини бәрдуқ дәп әлчиләрни алдиған. Улар җамаәттикиләрниң алдида өзлирини яхши көрсәткүси кәлгәнликтин шундақ қилған. Лекин Йәһва уларниң ялған ейтиватқанлиғини билип, уларни җазалиған (Әлчиләр 5:1—10).

12. Товва қилмайдиған ялғанчилар билән немә болиду вә немә үчүн?

¹² Йәһва Худа ялған сөзләйдиған адәмләргә қандақ қарайду? Қәстән ялған сөзләйдиған вә товва қилмайдиған кишиләр Шәйтан билән символлуқ «көйүватқан от-гуңгутлуқ көлгә» ташлиниду. Башқа сөз билән ейтқанда, улар мәңгүгә һалак қилиниду (Вәһий 20:10; 21:8; Зәбур 5:6). Сәвәви Йәһва Худаниң көз алдида шундақ ялғанчилар жиркиничлик ишларни қилидиған адәмләр билән тәң (Вәһий 22:15).

13. Йәһва һәққидә немини билимиз вә бу бизни немигә дәвәт қилиду?

¹³ Биз Йәһваниң «әсли ялған ейтмайдиған Худа» вә Униң «ялған ейтқили инсан» әмәс екәнлигини билимиз (Санлар 23:19; Ибранийларға 6:18). Йәһва «ялған сөзләйдиған тилдин» нәпрәтлиниду (Пәнд-нәсиһәтләр 6:16, 17). Әгәр биз Униң жүригини хошал қилишни халисақ, һәқиқәтни сөзләймиз. Шуңа биз бир-биримизгә ялған сөзлимәймиз (Колосилиқларға 3:9).

14. а) Һәқиқий мәсиһийләр сахта диндики адәмләрдин немә билән пәриқлиниду? ә) Луқа 6:45тики принципни чүшәндүрүп бериң.

¹⁴ Һәқиқий мәсиһийләр сахта диндики адәмләрдин «һәқиқәтни сөзләш» билән пәриқлиниду (Зәкәрия 8:16, 17ни оқуң). Әлчи Паул: «Һәқ сөзләрдә... өзүмизни Худаниң хизмәтчилиридәк тәвсийә қилимиз»,— дәп ейтқан (Коринтлиқларға 2-хәт 6:4, 7). Әйса Мәсиһ: Көңүлдә немә болса, еғиздин шу чиқиду дегән (Луқа 6:45). Демәк, растчил адәм дайим һәқиқәтни сөзләйду. Шундақ адәм натонуш кишиләргә, хизмәтдашлириға, достлириға вә йеқинлириға һечқачан ялған ейтмайду. Һәммә ишларда растчил болушқа тиришиватқанлиғимизни көрситидиған бирнәччә вәзийәтни көрүп чиқайли.

15. а) Иккиүз һәрикәт қилиш немә үчүн натоғра? ә) Яшларға тәңдашлириниң бесимиға қарши турушқа немә ярдәм бериду? (Изаһәткә қараң.)

¹⁵ Яшлар тәңдашлириниң уларни қобул қилишини халайду. Шуңа улар һәтта иккиүз һәрикәт қилиши мүмкин. Улар аилиси вә етиқатдашлири билән болғанда, әхлақий җәһәттин пак көрүниду. Амма улар иҗтимаий алақә васитилирини ишләткәндә яки Йәһваға хизмәт қилмайдиған адәмләр билән болғанда, тамамән башқичә һәрикәт қилиду. Мәсилән, улар еғизини яман қилиши, әдәпсиз кийиниши, мәзмуни әхлақсиз нахшиларни тиңшиши, мәс болғичә һарақ ичиши, наркотик истимал қилиши, йошурун муһәббәтлишиши яки башқа әски ишларни қилиши мүмкин. Шундақ яшлар ата-анисини, етиқатдашлирини вә Йәһвани алдайду (Зәбур 26:4, 5). Бирақ Йәһва Уни пәқәт еғизидила мәдһийиләп, У өч көридиған ишларни қилидиған адәмләрни көриду (Марк 7:6). Шу сәвәптин: «Гуна қилғучиларға һәвәс қилма. Һәрдайим Пәрвәрдигардин қорқушта турғин»,— дегән сөзләргә қулақ селишимиз нәқәдәр яхши (Пәнд-нәсиһәтләр 23:17) a (Изаһәткә қараң.).

16. Толуқ вақитлиқ хизмәт қилиш үчүн илтимас хетидә берилгән соалларға қандақ җавап беришимиз керәк?

¹⁶ Әгәр сиз пионерлиқ яки мәхсус толуқ вақитлиқ хизмәтни, мәсилән Бәйтәллик хизмәтни, башлимақчи болсиңиз, илтимас хетини толдурушиңиз керәк. Бу хәттики соалларға һечнәрсини йошурмай, раст җавап беришиңиз наһайити муһим. Шу йәрдә саламәтлигиңиз, таллайдиған оюн-тамашиңиз вә әхлақий өлчәмлириңиз һәққидә соаллар бар (Ибранийларға 13:18). Әгәр сиз Йәһва өч көридиған бир нәрсини қилип қойсиңиз вә һазир сизни вижданиңиз азаплисичу? Ақсақаллар билән бу тоғрисида сөзләшмигән болсиңиз, уларға берип ярдәм сораң. Шу чағда сиз Йәһваға пак виждан билән хизмәт қилалайсиз (Римлиқларға 9:1; Галатилиқларға 6:1).

17. Бизни сорақ вақтида қериндашлиримиз һәққидә сориса, биз немини әстә тутушимиз лазим?

¹⁷ Әгәр сиз яшайдиған йәрдә паалийитимиз мәнъий қилинған болса вә сизни сораққа тартса, сиз қериндашлар һәққидә билидиған һәммә нәрсини ейтип берәмсиз? Әйса уни Рим һөкүмрани  сораққа тартқанда, қандақ һәрикәт қилған? У Муқәддәс китаптики сүкүт қилиш вақти бар, сөз қилиш вақти бар дегән принципни ишлитип, бәзидә һәтта үн чиқармиған! (Вәз 3:1, 7; Мәтта 27:11—14). Биз охшаш вәзийәттә болсақ, қериндашлиримизни хәвп-хәтәр астиға салмаслиқ үчүн пәм-парасәтлик вә еһтиятчан болушимиз лазим (Пәнд-нәсиһәтләр 10:19; 11:12).

18. Ақсақаллар бизни қериндашлиримиз һәққидә сориса, немә қилишимиз керәк?

¹⁸ Сиз җамаәттики бир қериндаш еғир гуна қилғанлиғи һәққидә билисиз дәйли. Ақсақалларниң вәзиписи — җамаәтни әхлақий җәһәттин пак сақлаш, шуңа улар сиздин немә билидиғанлиғиңиз тоғрисида сориши мүмкин. Әгәр гуна қилған киши йеқин достуңиз яки туққиниңиз болса, немә қилисиз? Муқәддәс китапта: «Һәқиқәтни ейтқан кишидин адаләт билинәр»,— дәп йезилған (Пәнд-нәсиһәтләр 12:17; 21:28). Шуңа сиз ақсақаллардин һечнәрсини йошурмай, һәммини толуқ ейтип беришиңиз лазим. Шу адәмгә Йәһва билән болған мунасивитини қайта тикләшкә ярдәм бериш үчүн, ақсақалларниң һәммә нәрсини билиш һоқуқи бар (Яқуп 5:14, 15).

19. Келәрки мақалидә немини муһакимә қилимиз?

¹⁹ Давут Йәһваға: «Сән жүрәктики һәқиқәтни яхши көрисән»,— дәп дуа қилған (Зәбур 51:6). Давут қәлбимиздә немә бар екәнлигиниң муһимлиғини чүшәнгән. Һәқиқий мәсиһийләр һечқачан бир-биригә ялған сөзлимәйду. Сахта диндикиләрдин пәриқ қилидиғанлиғимизни көрситишниң йәнә бир усули — Худа Сөзидики һәқиқәтни үгитиш. Келәрки мақалидә буни вәз хизмитидә қандақ қилалайдиғанлиғимизни муһакимә қилимиз.