Мәзмунға өтүш

Мундәриҗигә өтүш

Рутерфорд бурадәр Сидар-Пойнтта өткүзүлгән конгресста нутуқ ейтиватиду (1919-жил)

1919 — йүз жил илгири

1919 — йүз жил илгири

ТӨРТ жилдин көпирәк вақит давамлашқан Биринчи дуния уруши 1919-жили ахирлашқан еди. 1918-жилниң ахирида дөләтләр урушушни тохтитип, 1919-жилниң 18-январь күни Париж Течлиқ жиғини башланған. Бу жиғинда қарар қилинған ишларниң бири — Версаль келишими болуп, Иттипақдаш дөләтләр билән Германия арисидики урушни рәсмий түрдә ахирлаштуруш имзаланған. 1919-жилниң 28-июнь күни Версаль келишимигә қол қоюлған.

Бу келишим Дөләтләр Иттипақи намлиқ йеңи тәшкилатниң пәйда болушиға асас салған. Шу тәшкилатниң асасий мәхсити — хәлиқарилиқ һәмкарлиқни алға сүрүш вә дуния йүзидә течлиқ вә бехәтәрликни орнитиш. Нурғунлиған христиан чирколири Дөләтләр Иттипақини қоллиған. Америка христиан чирколириниң дөләтлик кеңиши бу тәшкилатни «Худа Падишалиғиниң йәрдики сәясий вәкили» дәп атап, уни махтиған. Бу кеңәш Париждики Течлиқ жиғиниға вәкилләрни әвәтип, Дөләтләр Иттипақини қоллайдиғанлиғини көрсәткән. Шу вәкилләрдин бири бу жиғинниң «дуния тарихидики йеңи дәвирни башлиғанлиғини» ейтқан.

Дәрһәқиқәт, шу жили тарихниң йеңи дәври башланған еди. Лекин гәп мәзкүр жиғинда музакирә қилинған течлиқ тоғрилиқ әмәс. 1919-жили Йәһва Худа Өз хәлқигә бурун һечқачан болуп бақмиған кәң көләмлик вәз қилиш үчүн күч-қудрәт бәргәндә, вәз паалийитиниң йеңи дәври башланған еди. Амма буниң үчүн Муқәддәс китап тәтқиқатчилири чоң бир өзгиришкә дуч келиши керәк болған.

БӘК ҚИЙИН ҚАРАР

Джозеф Рутерфорд

«Күзитиш мунари, Муқәддәс китап вә варақчилар җәмийити» рәһбәрләрни сайлашни 1919-жил, 4-январь, шәнбә күнигә планлиған еди. Шу чағда Йәһва Худаниң хәлқини йетәклигән Джозеф Рутерфорд вә йәнә йәттә бурадәр Джорджия штатиниң Атланта шәһиридә (АҚШ) адаләтсиз қамаққа елинған. Шуңа мундақ соал пәйда болған: Қамақта олтарған мәсъулийәтлик бурадәрләрни қайта сайлаш керәкму яки уларниң орниға башқа бирлирини сайлаш керәкму?

Ивандер Кауард

Түрмидә олтарған Рутерфорд бурадәр тәшкилатниң келәчиги тоғрилиқ әндишә қилған. У бәзи қериндашларниң йеңи рәһбәрни сайлашни халайдиғанлиғини билгән. Шуниң үчүн у қериндашларға, Ивандер Кауардниң рәһбәр болушини халаймән дәп хәт язған. Рутерфорд бурадәр Кауард бурадәрни еғир-бесиқ, пәм-парасәтлик вә Һакимдарға садақәтмән адәм дәп тәсвирлигән. Лекин қериндашларниң тәңдин толиси башқичә қарар чиқиришни халиған. Улар сайламни алтә айдин кейин өткүзмәкчи болған. Қамақтики бурадәрләрниң һоқуқини қоғдиған адвокатлар улар билән келишкән. Лекин бу мәсилини мулаһизә қиливатқанда, бәзи бурадәрләр нарази болған еди.

Ричард Барбер

Кейинирәк Ричард Барбер «шу чағдики қаттиқ деңиз долқунидәк вәзийәтни тинчландуруған» бир вақиәни әслигән. Сайламдики бурадәрләрниң бири сөзләп: «Мән қануншунас әмәс, бирақ садиқ болуп қелиш үчүн немә тәләп қилинидиғанлиғини билимән. Худа биздин садақәтмәнликни тәләп қилиду. Худаға садақәтмән екәнлигимизни көрситишниң әң яхши йоли — Рутерфорд бурадәрни қайтидин сайлаш»,— дегән (Зәб. 18:25).

Александр Макмиллан

Түрмидә олтарған Макмиллан бурадәрниң ейтишичә, сайлам күниниң әтиси Рутерфорд бурадәр камериниң темиға уруп бәлгү берип, униңға сайламниң нәтиҗиси тоғрилиқ хәтни бәргән. Бу хәттә һәммә рәһбәрләрниң қайтидин сайланғанлиғи вә Джозеф Рутерфорд билән Вильям ван Амбург бурадәрләр бурунқи вәзиписини орунлашни давамлаштуриду дәп йезилған еди. Шундақ қилип, Джозеф Рутерфорд рәһбәр болуп хизмәт қилишини давамлаштурған еди.

ӘРКИНЛИК

Сәккиз бурадәр қамақта олтарғанда, садиқ Муқәддәс китап тәтқиқатчилири уларни азат қилиш үчүн, адәмләргә берип, илтимаснамигә қол қоюп беришини сориған. Ахири илтимаснамигә 700000 адәм қол қойған. 1919-жил, 26-март, чаршәнбә күни илтимаснамини бериштин авал, Рутерфорд вә башқа җавапкар бурадәрләр қамақтин бошитилған.

Джозеф Рутерфорд уни қарши алғанлар үчүн ейтқан нутуғида мундақ дегән: «Мән ишинимәнки, бешимиздин өткүзгән бу синақлар бизни алдимиздики техиму еғир синақларға тәйярлиған... . Силәр бурадәрләрни түрмидин азат қилиш үчүнла әмәс, Йәһваға шан-шәрәп кәлтүрүш үчүн күрәш қилдиңлар. Шу сәвәптин, силәр мол бәрикәтләргә ериштиңлар».

Бурадәрләрни сотлаш билән мунасивәтлик вәзийәтләр Йәһва Худа Өзи мәсилиләрниң һәммисини башқурғанлиғини көрсәткән. 1919-жил, 14-май күни наразилиқ әрз соти мундақ қарар чиқарған: «Әйипләнгүчиләрниң адаләтлик сотлинишқа һоқуқи болсиму, уларға адаләтсиз һөкүм чиқирилған. Шуниң үчүн сотниң қарари йоққа чиқирилди». Бурадәрләрни еғир җинайәт өткүзгән дәп әйиплигән. Шуңа әгәр улар пәқәт әпу қилинса яки җаза муддити қисқартилса, бурадәрләрниң сотланғанлиғи бәрибир архив һөҗҗәтлиридә қалатти. Лекин бурадәрләр пүтүнләй ақланған еди. Нәтиҗидә сотчи Рутерфорд a өзиниң адвокатлиқ қилиши һоқуқи бар болғанлиқтин, азат қилинғандин кейинму Қошма Штатларниң Алий Сотида Йәһваниң хәлқини көп қетим қоғдиған.

ВӘЗ ҚИЛИШҚА БӘЛ БАҒЛИҒАН

Макмиллан бурадәр мундақ әслигән: «Һакимдаримиз бизни асманға елип кетишини күтүп, қол қошлап олтармаймиз. Һакимдаримизниң ирадисини чүшиниш үчүн көп тәр төкүшимиз керәк еди».

Лекин баш идаридики қериндашлар жиллар бойи қилип кәлгән ишини давамлаштуралмиған. Немә сәвәптин? Чүнки мәсъулийәтлик бурадәрләр қамақта болғанда, әдәбиятларни бесип чиқириш машинисиниң бәзи қисимлири сунуп қалған еди. Шуниң үчүн қериндашларниң роһи чүшүп, бәзилири һәтта вәз иши аяқлашти дәп ойлиған.

Худа Падишалиғи тоғрилиқ хәвәргә қизиққан адәмләр болғанму? Буни ениқлаш үчүн Рутерфорд бурадәр нутуқ ейтишни қарар қилған. Бу нутуққа халиғанларниң һәммиси тәклип қилинған. Макмиллан бурадәр ейтқандәк, «әгәр һечким кәлмисә, биз вәз иши тохтитилғанлиғини чүшинәттуқ».

Рутерфорд бурадәр 1919-жили Лос-Анджелеста ейтқан «Азап чекиватқан инсанийәт үчүн үмүт» намлиқ нутуғини елан қилған гезит

1919-жил, 4-май, йәкшәнбә күни еғир кесилигә қаримастин, Рутерфорд бурадәр Лос-Анджелеста (Калифорния) «Азап чекиватқан инсанийәт үчүн үмүт» намлиқ нутуқни ейтқан. Нутуқни тиңшашқа 3500дәк адәм кәлгән, лекин йәнә нәччә йүзлигән адәмләргә орун йәтмигән еди. Әтиси нутуқни тиңшашқа 1500 адәм кәлгән. Шу чағда қериндашлар адәмләрниң һәқиқәткә қизиқидиғанлиғини чүшәнгән!

Бурадәрләрниң шуниңдин кейин қилған иш-һәрикәтлири та бүгүнгичә Йәһва гувачилириниң вәз паалийитигә тәсир қилмақта.

КЕЛӘЧӘКТИКИ ӨСҮШКӘ ТӘЙЯРЛИҚ ҚИЛИШ

«Күзитиш мунариниң» 1919-жилниң 1-август санида сентябрь ейиниң бешида Сидар-Пойнтта (Огайо) чоң бир конгресс болидиғанлиғи йезилған. Миссури штатида яшиған Кларенс Бити исимлиқ яш бурадәр әслигәндәк, «һәрбиримиз бу учришишқа бармисақ болмайду дәп ойлидуқ». Бу конгрессқа 6000дин ошуқ қериндашлар қатнашқан. Шунчә көп адәмләр келиду дәп һечким ойлимиған. Хошаллиқниң үстигә хошаллиқ қошулуп, 200 адәм йеқин йәрдики Эри көлидә чөмдүрүлүштин өткән.

1919-жилниң 1-октябридә чиққан «Алтун дәвир» журналиниң биринчи саниниң муқависи

1919-жил, 5-сентябрьдә, конгрессниң бәшинчи күни, «Хизмәтдашларға чақириқ» дегән нутуғида Рутерфорд бурадәр «Алтун дәвир» b намлиқ йеңи журналниң чиқишини елан қилған. Бу йеңи материал Муқәддәс китапниң ярдими билән муһим вақиәләр вә уларниң сәвәвини рошән көрситип берәтти.

Муқәддәс китап тәтқиқатчилириниң һәммиси йеңи әдәбият билән җасарәтлик вәз қилишқа дәвәт қилинған еди. Вәз қилиш усули чүшәндүрүлгән хәттә: «Чөмдүрүлгән һәрбир қериндаш хуш хәвәрни җакалаш чоң шан-шәрәп екәнлигини унтумаслиғи һәм дунияға гувалиқ бериш пурситини қолдин бәрмәй, бу ишқа өз һәссисини қошуши керәк»,— дәп йезилған. Нурғунлиған қериндашлар вәз қилиш тәкливини қобул қилған. Декабрь ейиғичә қизғин вәз ейтқучилар йеңи журналға 50000 муштири топлиған.

Бурадәрләр «Алтун дәвир» журнали жүкләнгән машининиң қешида (Бруклин, Нью-Йорк)

1919-жилниң ахирида Йәһваниң хәлқи ишлирини йеңичә уюштуруп, йеңи күч билән хизмәт қилишқа тәйяр болған. Шундақла ахир заманға мунасивәтлик бирнәччә муһим пәйғәмбәрлик сөзләр әмәлгә ашқан. Малаки 3:1—4 айәтләрдә алдин-ала ейтилғандәк, Худа хәлқи синалған вә тазиланған. Худаниң хизмәтчилири «Бүйүк Бабилниң» қуллиғидин азат қилинған вә шу жили Әйса «садиқ һәм әқил-парасәтлик қулни» c тәйинлигән (Вәһ. 18:2, 4; Мәт. 24:45). Әнди Муқәддәс китап тәтқиқатчилири Йәһва уларға тапшурған ишни орунлашқа тәйяр болған.

a Рутерфорд бурадәр адвокат вә сотчи болғанлиқтин, у «сотчи Рутерфорд» дегән намға егә болған.

b «Алтун дәвир» журнали 1937-жили «Тәсәлли» дәп аталған вә 1946-жили «Ойғиниңлар!» дегән намға өзгәртилгән.