Оқурмәнләрниң соаллири
Лавийлар 19:16-айәттики: «[Башқиларниң] қенини издимә»,— дегән буйруқ немини билдүриду? Биз буниңдин немини үгинәләймиз?
Йәһва Худа Исраилларға муқәддәс болуңлар дегән. «Хәлқиңдә сөз тошума вә достуңниң [башқиларниң] қенини издимә. Мән Йәһва» (Лав. 19:2, 16).
«Қенини издимә» дегән ибарә, әсли ибраний тилида бир идиома болған. Лавийлар китавидики бу идиоманиң мәнаси һәққидә бир йәһудий пайдилиниш материаллирида шундақ дейилгән: «Мошу айәтниң бу бөлүгини тәрҗимә қилиш қийин. Сәвәви идиоманиң мәнасини чүшиниш тәс. Бу йәрдә удул мәнада биригә зиян-зәһмәт йәтсә, йенида қарап турма дегәнни билдүриду».
Бәзи алимлар бу ибарә билән 15-айәтниң мәзмуни бағлинишлиқ дәп ойлайду. 15-айәттә шундақ йезилған: «Сотта һәққанийсизлиқ, намратқа иккийүзлүк, байға болса үз-хәтирилик қилма. Кишигә адил һөкүм чиқарғин» (Лав. 19:15). Әгәр бу ибариниң мәниси тоғра болса, ундақта, 16-айәттики бу буйруқ Исраилларниң дәва, сода тиҗарәт яки аилидики ишларда башқиларға зиян йәткүзмәслиги вә өз мәнпәити үчүн растчил болуш керәклигини көрситиду. Дәрһәқиқәт, биз чоқум шундақ ишларни қилмаслиғимиз керәк. Амма 16-айәттики ибарини техиму мәнтиқийгә уйғун һалда чүшиниш үчүн көпирәк издинишимиз керәк.
Айәтниң биринчи бөлүгидә Худа өз хәлқиниң гәп тошуғучи болуп жүрмәслиги һәққидә буйруқ бәргән. Төһмәт қилиш пәқәт ғевәт-шикайәт яки питнә-иғваларни тарқитиштин башқа, йәнә қийинчилиқларниң туғулушиға сәвәп болуши мүмкин (Пәнд н. 10:19; Вәз 10:12—14; Тим. 1-х. 5:11—15; Яқуп 3:6). Төһмәт — дайим башқиларниң нам-абройиға зиян йәткүзүшни мәхсәт қилған гәп сөзләрдур. Төһмәт қилғучи, бәлким, башқа кишигә қарши ялған гувалиқ берип, һәтта шу кишиниң һаятиға хәвп-хәтәр туғдуруши мүмкин. Мәсилән, Набут төһмәт чапланғанлиғи үчүн чалма кесәк қилинип өлтүрүлгән (Пад. 1-яз. 21:8—13). Лавийлар 19:16-айәтниң иккинчи бөлүгидә төһмәт қилғучиниң башқиларниң һаятиға зиян-зәһмәт йәткүзмәслиги тилға елинған.
Униңдин башқа, ғәрәзлик төһмәт қилиш өчмәнликниң қанчилик күчлүк екәнлигини көрситип бериду. Йоһанниң 1-хети 3:15-айәттә йезилған: «Өз қериндишини өч көргән һәрқандақ киши — қатилдур вә силәр шуни билисиләрки, һечбир қатилда мәңгүлүк һаят қалмайду». Диққәт қилсақ, Йәһва Худа Лавийлар 19:16-айәттики буйруқлардин кейин Исраил хәлқигә йәнә шундақ дегән: «Жүригиңдә қериндишиңниң дүшмини болма» (Лав. 19:17).
Шуңлашқа, Мәсиһ әгәшкүчиси үчүн Лавийлар 19:16-айәт күчлүк бир агаһландуруш. Әгәр биз башқиларға өчмәнлик яки һәсәтхорлуқ қилсақ, уларға зиян-зәһмәт йәткүзүмиз, йәни уларға төһмәт қилип, қәлбимиздә өч-адавәт сақлиғанлиғимизни көрситимиз. Мәсиһ әгәшкүчилири бундақ ишлардин қәтъий җирақ туруши керәк (Мәт. 12:36, 37).