1, 2. а) Нуһ, Даниял вә Аюпниң үлгилирини қараштуруш немишкә бизгә тәсәлли бериду? ә) Әзәкиял 14:14тики сөзләрни Әзәкиял қачан язған?

САЛАМӘТЛИК, пул яки тәқипкә тегишлик қийинчилиқларни баштин кәчүрүватамсиз? Бәзидә Йәһваға хошаллиқ билән хизмәт қилиш қийинму? Шундақ чағларда Нуһ, Даниял вә Аюпниң вақиәлирини қараштуруш сизгә тәсәлли бериши мүмкин. Уларму намукәммәл еди вә бизниңкигә охшаш қийинчилиқларға дуч кәлгән вә бәзидә һәтта һаятиға хәвп туғдурған вақиәләрму болған. Амма улар садиқлиғини сақлиғанлиқтин, Йәһва уларни ишәнч вә итаәтчанлиқниң үлгилири дәп қараштурған (Әзәкиял 14:12—14ни оқуң).

² Әзәкиял бу мақалиниң асасий айәтини б.м.и. 612-жили Бабилон өлкисидә язған * (Изаһәткә қараң) (Әзәкиял 1:1; 8:1). Буниңдин бираз вақит өтүп, б.м.и. 607-жили Йерусалим шәһири вәйран болди. Шу заманда Йерусалимда Нуһ,  Даниял вә Аюпниңкигә охшаш етиқат һәм итаәтчанлиқни көрсәткән бәк аз адәм аман қалған (Әзәкиял 9:1—5). Уларниң арисида Йәрәмия, Баруқ, Әбәд-мәләк вә Рәқабниң җәмәтидикиләр бар еди.

3. Бу мақалидә немини қараштуримиз?

³ Бүгүнки күндиму Йәһва садиқ дәп һесаплайдиған, йәни Нуһ, Даниял вә Аюпқа охшаш адәмләрла мошу рәзил дунияниң ахирида аман қалиду (Вәһий 7:9, 14). Шуңа, бу үч киши Йәһваниң көз алдида немишкә һәққаний болғанлиғини қараштурайли. Биз уларниң 1) һәрқайси қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгәнлигини вә 2) етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалайдиғанлиғимизни муһакимә қилимиз.

4, 5. Нуһ қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән? Нуһқа тегишлик қандақ нәрсә сизгә тәсир қилди?

⁴ Нуһ қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән? Нуһниң бовисиниң дадиси болған Һанухниң заманида адәмләр бәк рәзил болған. Улар Йәһва һәққидә «исиянкар гәпләрни» ейтқан (Йәһуда 14, 15). Шу вақиттин тартип, адәмләр барғансири зораван болуп, Нуһниң күнлиридә дуния «зулумлуққа толди». Зулум пәриштиләр йәргә адәм сүпитидә чүшүп, аялларға өйләнгән. Улардин вәһший вә рәһимсиз оғуллар туғулған (Яритилиш 6:2—4, 11, 12). Лекин әтрапидикиләрниң һәммиси Нуһниң тамамән башқа киши болғанлиғини байқиған. Муқәддәс китапта Нуһ «Йәһваниң көзидә рәһимлик тапқанлиғи» йезилған. У тоғра нәрсиләрни қилғанлиқтин, башқа адәмләрдин қаттиқ пәриқләнгән. «Нуһ һәқиқий Худа билән жүрәтти» (Яритилиш 6:8, 9).

⁵ Бу сөзләрдин Нуһ тоғрисида немини билимиз? Биринчидин, Топан сүйиниң алдида Нуһниң шу рәзил дунияда Йәһваға қанчә вақит давамида садиқ хизмәт қилғанлиғини қараштурайли. Бу пәқәт 70 яки 80 жил әмәс, тәхминән 600 жил еди! (Яритилиш 7:11). Иккинчидин, Нуһниң заманида бизниң заманимиздикидәк ярдәм билән тәсәлли беридиған җамаәт болмиған. Нуһни һәтта қериндашлириму қоллимиған охшайду * (Изаһәткә қараң).

6. Нуһ қандақ қилип зор җасарәтни көрсәтти?

⁶ Нуһ өзүм яхши адәм болсамла йетәрлик дәп ойлимиған. У Йәһваға болған ишәнчи һәққидә адәмләргә җасурлуқ билән ейтқан. Муқәддәс китапта у «һәққаний йолини хәвәрләп жүргән Нуһ пәйғәмбәр» дәп аталған (Петрусниң 2-хети 2:5). Әлчи Паул у тоғрисида: «[Нуһ] етиқади арқилиқ дунияни әйиплиди»,— дегән (Ибранийларға 11:7). Адәмләр Нуһни заңлиқ қилип, униңға тосалғу қилмақчи болғини сөзсиз. Һәтта униңға попуза қилишиму мүмкин еди. Шундақ болсиму, Нуһ инсан балисидин қорқмиған (Пәнд-нәсиһәтләр 29:25). Нуһниң етиқади болғанлиқтин, Йәһва униңға җасарәтни әта қилди. Бүгүнки таңдиму етиқади күчлүк садиқ хизмәтчилиригә Йәһва дәл шундақ җасарәтни бериду.

7. Кемини ясиғанда, Нуһ қандақ қийинчилиқларни баштин кәчүргән?

⁷ Нуһниң Йәһваға садақәтмән болуп жүргинигә 500 жилдәк вақит өткәндә, Йәһва униңға чоң бир кемини ясашни буйриған. Бу кемә бәзи адәмләрни вә һайванларни Топан сүйидин қутқузуш үчүн керәк болған (Яритилиш 5:32;  6:14). Кемини ясаш Нуһқа бәк қийин тапшурма болуп көрүнгәнду. У адәмләрниң уни бурунқидинму көпирәк заңлиқ қилип, һаятини қийинлаштуридиғанлиғиниму билгини сөзсиз. Лекин Нуһ ишәнч көрсәтти вә Йәһваға бойсунди. «Нуһ һәммини Худа униңға буйриғандәк қилди. У нәқ шундақ қилди» (Яритилиш 6:22).

8. Нуһ Йәһва Худа униң аилисигә ғәмхорлуқ қилидиғанлиғиға қандақ ишәнч көрсәткән?

⁸ Нуһ йәнә башқа қийинчилиқларғиму дуч кәлгән. Униңға аяли билән бала-чақисини асраш керәк болған. Топан сүйидин бурун адәмләр йемәклик өстүрүш үчүн көп тәр төкүп әмгәк қилиши һаҗәт еди. Нуһму шундақ қилған (Яритилиш 5:28, 29). Буниңға қаримастин, у аилисигә ғәмхорлуқ қилишни биринчи орунға қоймиған. Униң үчүн Йәһваға хизмәт қилиш һәрқачан һаятидики әң муһим нәрсә болған. Кемини қуруш иши 40—50 жилдәк давамлашсиму, Нуһниң диққити Йәһвада болған. Топан сүйидин кейин йәнә 350 жил җәриянида у бу йолдин таймиған (Яритилиш 9:28). Нуһ — етиқат билән итаәтчанлиқниң әҗайип үлгиси!

9, 10. а) Нуһниң етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалаймиз? ә) Худа қануниға бойсунушқа бәл бағлисиңиз, немигә ишинәләйсиз?

⁹ Нуһниң етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалаймиз? Буниңға Худаниң адаләтлик өлчәмлирини қоғдаш, Шәйтан дуниясиниң қисми болмаслиқ вә Йәһвани биринчи орунға қоюш арқилиқ еришәләймиз (Мәтта 6:33; Йоһан 15:19). Шу сәвәптинму бу дуния бизни өч көриду. Мәсилән, биз җинсий мунасивәт вә некаға тегишлик Худаниң қануниға бойсунушқа бәл бағлиғанлиқтин, аммивий әхбарат васитилиридә биз тоғрисида яман нәрсиләр ейтилиду (Малаки 3:17, 18ни оқуң). Нуһқа охшаш, бизму инсанлардин қорқмаймиз. Биз Йәһвадин әйминимиз, йәни уни чоңқур һөрмәтләп, униң көңлини қалдурушни халимаймиз. Биз пәқәт Йәһва Худа мәңгү һаятни берәләйдиғанлиғини билимиз (Луқа 12:4, 5).

¹⁰ Өзүңиздин: «Башқилар мени заңлиқ қилса яки тәнқит қилса, Худаниң көз алдида тоғра болған нәрсиләрни давамлиқ қилимәнму? Җан беқиш қийин болғандиму, Йәһва аиләмгә ғәмхорлуқ қилалайдиғанлиғиға ишинимәнму?»— дәп сораң. Әгәр сиз Нуһқа охшаш Йәһваға тайинип, итаәтчан болсиңиз, Униң ғемиңизни йәйдиғанлиғиға толуқ ишинәләйсиз (Филипиликләргә 4:6, 7).

11. Даниял вә униң үч дости қандақ синақларға учриған? (Мақалиниң бешидики рәсимгә қараң.)

¹¹ Даниял қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән? Даниял яш болғанда, өйидин елинип, Бабилда яшашқа мәҗбурләнгән. Бу шәһәр өйидин жирақ болуп, бутпәрәслик билән җинкәшликкә толған. Шу йәрдики адәмләр йәһудийларни вә уларниң урп-адәтлирини өч көргән. Бабиллиқлар уларни вә уларниң Худаси, Йәһвани, мәсхирә қилған (Зәбур 137:1, 3). Бу Йәһвани сөйидиған Даниял билән башқиму йәһудийларниң көңлини ағритқини шәк-шүбһисиз! Шундақла, Даниял билән униң үч дости Һанания, Мишаел вә Азария Бабил падишасиға хизмәт қилишқа үгитилгәнликтин, һәммиси уларни диққәт билән күзәткән. Уларға падиша дәстихинидики таамлар, шу җүмлидин Йәһваниң хәлқигә йейишкә  мәнъий қилинған таамлар, берилгән. Бирақ Даниял «өзини Худа алдида напак қилмаслиқ үчүн падиша бәлгүлигән тамақларни» йемигән (Даниял 1:5—8, 14—17).

12. а) Даниял қандақ адәм болған? ә) Йәһва Даниялға қандақ қариған?

¹² Даниял бешида анчә қийин әмәс көрүнгән йәнә бир синаққа дуч кәлгән. У бәк қабилийәтлик болған, шуңа падиша униңға алаһидә вәзипиләрни тапшурған (Даниял 1:19, 20). Лекин Даниял мәғрурланмай, өзини һәрқачан тоғра дәп һесаплимиған. У кәмтәр вә кичик пейил болуп қалған. Шуниң билән һәммә утуқлири үчүн дайим Йәһваға шан-шәрәп кәлтүргән (Даниял 2:30). Мону һәққидә ойлап көрүң: Йәһва Худа Нуһ вә Аюптәк үлгә елишқа лайиқ хизмәтчилири қатарида Даниялниму тилға алған. Шу чағда Нуһ билән Аюп Йәһваға өмүрвайәт садиқ болуп, аллиқачан көз жумған еди. Даниял болса, техи яш жигит болған. Һә, Йәһва һәқиқәтән Даниялға камил ишәнгән! Даниял һаятиниң ахириғичә етиқадини сақлап, Худаға итаәтчан болуш арқилиқ Йәһваниң үмүтини ақлиди. Даниял тәхминән 100 яшқа киргәндә, Худаниң пәриштиси: «Әй, Даниял, сән Худаниң интайин сөйүмлүк адими!»— дәп ейтқан (Даниял 10:11).

13. Йәһваниң Даниялға жуқури мәнсәпкә еришишкә ярдәм беришиниң бир сәвәви қандақ болуши мүмкин?

¹³ Йәһва уни қоллиғанлиқтин, Даниял авал Бабил, кейин болса Мидия билән Парс империясидә чоң әмәлдар болған (Даниял 1:21; 6:1, 2). Йәһва өз хәлқигә ярдәм қилиш үчүн, униң мундақ жуқури мәнсәпкә еришишигә ғәмхорлуқ қилған болуши мүмкин. Мәсилән, Мисирда Йүсүпниң вә Парс дөлитидә Әстәр билән Мордикайниң вәзийитидиму шундақ болған * (Изаһәткә қараң) (Даниял 2:48). Әзәкиял билән тутқундики башқа йәһудийлар Йәһваниң уларға Даниял арқилиқ ярдәм бериватқанлиғини көргәндә, өзлирини қандақ һис қилғанлиғини тәсәввур қилип көрүң. Бу чоқум уларға тәсәлли бәргән!

14, 15. а) Бизниң вәзийитимиз Даниялниң вәзийитигә қандақ охшайду? ә) Заманивий ата-анилар Даниялниң ата-анисидин қандақ савақ алалайду?

¹⁴ Даниялниң етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалаймиз? Бүгүнки дуния әхлақсизлиқ билән  сахта ибадәткә толған. Адәмләр Муқәддәс китапта «җинларниң макани» дәп аталған Бүйүк Бабилниң, йәни дуниявий ялған динлар империясиниң, тәсири астида (Вәһий 18:2). Амма биз бу дунияда чәт әлликләрдәк. Шу сәвәптин, адәмләр бизни улардин қаттиқ пәриқлинидиғанлиғимизни көриду, һәтта бәзидә бизни заңлиқ қилиду (Марк 13:13). Даниялға охшаш, Худайимиз Йәһваға йеқинлишайли. Биз кәмтәр болсақ, Йәһваға таянсақ вә униңға итаәт қилсақ, бизму униң көз алдида қәдирлик болумиз (Һагай 2:7).

¹⁵ Заманивий ата-анилар Даниялниң ата-анисидин муһим савақ алалайду. Даниял техи кичик болғанда, Йәһудидики адәмләрниң тәңдин толиси бәк зулум болған. Буниңға қаримастин, у Йәһвани сөйидиған адәм болуп өсти. Бу өзидин-өзи йүз бәргәнму? Яқ. Ата-аниси униңға Йәһва һәққидә тәлим бәргән охшайду (Пәнд-нәсиһәтләр 22:6). Һәтта Даниялниң «Мениң сот қилғучум Худадур» дегән мәнаға егә исмидин ата-анисиниң Йәһвани яхши көргәнлиги көрүниду. Ундақта, ата-анилар, балилириңларға Йәһва тоғрисида тәлим бәргәндә, сәвирчан болуп, берилмәңлар (Әфәсликләргә 6:4). Улар билән һәм улар үчүн дуа қилиңлар. Балиларниң Йәһваниң көз алдида тоғра нәрсиләрни яхши көрүши үчүн бар күчиңизни селиң. Шу чағда сизни Йәһва мол бәрикәтләйду (Зәбур 37:5).

16, 17. Һаятиниң һәр түрлүк чағлирида Аюп қандақ синақларни баштин кәчүргән?

¹⁶ Аюп қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән? Аюпниң һаятида чоң өзгиришләр йүз бәргән. Авал, у «шәриқниң һәммә адәмлиридин даңқлиқ еди» (Аюп 1:3). У наһайити бай болғанлиқтин, бәк мәшһур вә һөрмәткә сазавәр болған (Аюп 29:7—16). Буниңға қаримастин, у өзини башқилардин үстүн һесаплимиған яки Худасизму яшалаймән дәп ойлимиған. Буни нәдин билимиз? Йәһва уни «қулум» дәп атиған һәм Аюп һәққидә: «Худадин қорқидиған һәм яманлиқтин жирақ туридиған, мукәммәл, дурус адәм»,— дегән (Аюп 1:8).

¹⁷ Амма туюқсиз Аюпниң һаяти тамамән өзгәрди. У қолида болған барлиғидин айрилди. Җени азапланғанлиғи шуки, у һәтта өлгүси кәлди. Бүгүнки күндә биз Аюпниң қийинчилиқлириға Шәйтан сәвәпчи болғанлиғини билимиз. Униң ейтишичә, Аюп пәқәт өз ғемини ойлиғанлиқтинла Худаға хизмәт қилған (Аюп 1:9, 10ни оқуң). Йәһва Худа Шәйтанниң бу әйивигә җиддий қариған. Униң ялғанчи екәнлигини испатлаш үчүн Худа немә қилди? У Аюпқа садиқлиғини дәлилләшкә вә Худани яхши көргәнликтин хизмәт қилидиғанлиғини көрситишкә пурсәт бәрди.

18. а) Аюпқа тегишлик қандақ нәрсә сизгә тәсир қилди? ә) Йәһваниң Аюпқа болған көзқаришидин қандақ савақ алимиз?

¹⁸ Шәйтан Аюпқа қайта-қайта дәһшәтлик һуҗум қилип, бу синақлар Худадин келиватиду дәп ойлишиға сәвәп болған (Аюп 1:13—21). Андин Аюпниң үч ялған дости униң көңлини ағритқан аччиқ сөзләрни ейтти. Улар Худа уни яманлиғи үчүн җазалаватиду деди (Аюп 2:11; 22:1, 5—10). Буниңдин қәтъийнәзәр, Аюп Йәһваға садиқ болуп қалди. Һә, бәзидә у ойлимай сөзлигән (Аюп 6:1—3). Лекин Йәһва униң азаплинип, дили ағриғанлиғини яхши чүшәнгән. Шәйтан  Аюпқа тохтимай һуҗум қилип, уни хорлиған болсиму, Йәһва Аюпниң өзидин үз өрмигәнлигини көрди. Бу еғир синақтин кейин, Йәһва Аюпқа бурун егә болғандин икки һәссә артуқ қайтурди вә йәнә 140 жил өмүрни соға қилди (Яқуп 5:11). Бу вақит давамидиму у Худаға пүтүн қәлби билән хизмәт қилған. Биз буни нәдин билимиз? Бу мақалиниң асасий айити, Әзәкиял 14:14, Аюп көз жумуп, йүзлигән жил өткәндин кейин йезилған.

19, 20. а) Аюпниң етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалаймиз? ә) Башқиларға қандақ қилип Йәһваға охшаш һәмдәртлик болалаймиз?

¹⁹ Аюпниң етиқади билән итаәтчанлиғиға қандақ тәқлит қилалаймиз? Вәзийитимиз қандақ болмисун, һаятимиздики әң муһим Шәхс һәрқачан Йәһва болуши керәк. Биз Униңға толуқ ишинишимиз вә пүтүн жүригимиз билән бойсунушимиз лазим. Әмәлийәттә, Аюпқа қариғанда, бизниң мундақ қилишимизға көпирәк сәвәп бар. Бүгүнки күндә бизгә көп нәрсә мәлум. Биз Шәйтан билән униң һейлә-амаллирини яхши билимиз (Коринтлиқларға 2-хәт 2:11). Муқәддәс китаптин, болупму Аюп китавидин, Худаниң немишкә азап-оқубәтләргә йол беридиғанлиғини чүшинимиз. Даниялниң бәшаритидин биз Худа Падишалиғиниң Әйса Мәсиһ башқуридиған һәқиқий һөкүмәт екәнлигини билимиз (Даниял 7:13, 14). Шундақла бу Падишалиқниң пат арида пүткүл йәр йүзи үстидин һөкүмранлиқ қилип, қайғу-һәсрәтни түп-йилтизи билән йоқ қилидиғанлиғиму бизгә мәлум.

²⁰ Аюпниң вақиәсидин азап чәккән қериндашлиримизға һәмдәрт болушни үгинимиз. Аюпқа охшаш, уларму бәзидә ойлимай сөзлиши мүмкин (Вәз 7:7). Бирақ биз улар һәққидә яман ойлимаслиғимиз яки уларни әйиплимәслигимиз керәк. Буниң орниға, уларни чүшинишкә тиришишимиз лазим. Шундақ қилсақ, меһрибанлиғи вә меһир-муһәббити мол Атимиз Йәһвадин үлгә алимиз (Зәбур 103:8).

21. Петрусниң 1-хети 5:10дики сөзләр қандақларчә Нуһ, Даниял вә Аюпниң баштин кәчүргәнлирини ядимизға салиду?

²¹ Нуһ, Даниял вә Аюп тарихниң һәрхил вақтида яшиған вә вәзийәтлири охшимиған. Шундақ болсиму, үчилиси өз қийинчилиқлириға тәқабил турған. Уларниң баштин кәчүргәнлиригә қарап, әлчи Петрусниң мундақ сөзлири ядимизға келиду: «Пүткүл мол меһирликниң Худаси... қисқа вақит азап чәккиниңлардин кейин, Өзи силәрниң үгинишиңларни ахириғичә йәткүзүп, мустәһкәмләп, силәрни күчлүк қилиду» (Петрусниң 1-хети 5:10).

22. Келәрки мақалидин немини биливалимиз?

²² Петрусниң 1-хети 5:10дики сөзләр Худаниң заманивий хәлқигиму тегишлик. Йәһва хизмәтчилирини мустәһкәмләп, күч беришкә вәдә қилиду. Һәммимиз Йәһваниң бизни мустәһкәмлишини вә ахирғичә мәһкәм туруп, садиқ болуп қелишни халаймиз. Шу сәвәптин, Нуһ, Даниял вә Аюпниң етиқади билән итаәтчанлиғиға тәқлит қилишни халаймиз. Келәрки мақалидә бу кишиләрниң садиқлиғини сақлиғанлиғиниң сәвәви Йәһвани яхши тонуғанлиғи екәнлигини билимиз. Улар Йәһваниң мақуллишиға еришиш үчүн керәк болған «һәммә ишни чүшәнгән» (Пәнд-нәсиһәтләр 28:5). Бу бизниңму қолумиздин келиду!