مە‌تتا كىتابى 26‏:1‏—75

  • روھانىيلارنىڭ ئە‌يسانى ئۆلتۈرۈشنى مە‌سلىھە‌تلىشىشى ‏(‏1–‏5‏)‏

  • ئە‌يسانىڭ بېشىغا خۇ‌شپۇ‌راق ماينىڭ قۇ‌يۇ‌لۇ‌شى ‏(‏6–‏13‏)‏

  • ئاخىرقى ئۆتۈپ كېتىش ھېيتى ۋە ساتقۇ‌نلۇ‌ق ‏(‏14–‏25‏)‏

  • دە‌سلە‌پكى كە‌چلىك داستىخاننىڭ ئورۇ‌نلاشتۇ‌رۇ‌لۇ‌شى ‏(‏26–‏30‏)‏

  • پېترۇ‌سنىڭ تېنىشى ھە‌ققىدىكى بېشارە‌ت ‏(‏31–‏35‏)‏

  • ئە‌يسانىڭ گېتسىمانە باغچىسىدا دۇ‌ئا قىلىشى ‏(‏36–‏46‏)‏

  • ئە‌يسانىڭ تۇ‌تقۇ‌ن قىلىنىشى ‏(‏47–‏56‏)‏

  • يە‌ھۇ‌دىيلارنىڭ ئالىي كېڭىشىنىڭ ئالدىدا سوتلىنىش ‏(‏57–‏68‏)‏

  • پېترۇ‌سنىڭ ئە‌يسادىن تېنىشى ‏(‏69–‏75‏)‏

26  ئە‌يسا بۇ سۆزلە‌رنى قىلىپ بولغاندىن كېيىن،‏ شاگىرتلىرىغا:‏  ‏«ئىككى كۈندىن كېيىن ئۆتۈپ كېتىش ھېيتى بولىدىغانلىقىنى بىلىسىلە‌ر،‏ شۇ چاغدا ئىنسانئوغلىنى تۈۋرۈك ياغاچقا مىخلاش ئۈچۈن تۇ‌تۇ‌پ بېرىشىدۇ»،‏—‏ دېدى.‏  ئۇ ۋاقىتتا ئالىي روھانىيلار ۋە خە‌لق ئاقساقاللىرى قاياپا ئىسىملىك باش روھانىينىڭ ھويلىسىغا يىغىلىشتى.‏  ئۇ‌لار ھىيلە-‏مىكىر ئىشلىتىپ،‏ ئە‌يسانى تۇ‌تۇ‌پ ئۆلتۈرۈش ئۈچۈن مە‌سلىھە‌تلە‌شتى.‏  بىراق،‏ ئۇ‌لار:‏ «بۇ ئىشنى ھېيت كۈنلىرىدە قىلمايلى.‏ بولمىسا،‏ خە‌لق ئارىسىدا قالايمىقانچىلىق پە‌يدا بولۇ‌شى مۇ‌مكىن»،‏—‏ دېيىشتى.‏  ئە‌يسا بە‌يتانىيادا ئىلگىرى ماخاۋ كېسىلى بولغان سىمۇ‌ننىڭ ئۆيىدە بولغاندا،‏  بىر ئايال ئاق قاشتېشىدىن* ياسالغان بىر قۇ‌تىنى كۆتۈرۈپ،‏ ئە‌يسانىڭ يېنىغا كە‌لدى.‏ قۇ‌تىدا ئىنتايىن قىممە‌تباھا خۇ‌شپۇ‌راق ماي بار ئىدى.‏ ئە‌يسا يانپاشلىنىپ غىزالىنىۋاتقاندا،‏ شۇ ئايال خۇ‌شپۇ‌راق ماينى ئۇ‌نىڭ بېشىغا قۇ‌يۇ‌شقا باشلىدى.‏  شاگىرتلار بۇ‌نى كۆرۈپ خاپا بولۇ‌پ:‏ «بۇ‌نداق ئىسراپچىلىق قىلىشنىڭ نېمە كېرىكى بار؟‏  چۈنكى،‏ بۇ خۇ‌شپۇ‌راق ماي كۆپ پۇ‌لغا يارايتتى.‏ ئۇ‌نى سېتىپ،‏ پۇ‌لىنى كە‌مبە‌غە‌للە‌رگە تارقاتسا بولاتتى»،‏—‏ دېيىشتى.‏ 10  ئە‌يسا بۇ‌نى بىلىپ شاگىرتلىرىغا:‏ «نېمىشقا بۇ ئايالنى ئە‌يىبلە‌پ،‏ كۆڭلىنى ئاغرىتىسىلە‌ر؟‏ ئۇ مە‌ن ئۈچۈن ياخشى ئىش قىلدى.‏ 11  كە‌مبە‌غە‌للە‌ر دائىم سىلە‌رنىڭ ئاراڭلاردا بولىدۇ،‏ لېكىن مە‌ن دائىم ئاراڭلاردا بولمايمە‌ن.‏ 12  بۇ ئايال بۇ خۇ‌شپۇ‌راق ماينى ئۈستۈمگە قويۇ‌پ،‏ مېنى دە‌پنە قىلىشقا تە‌ييارلىدى.‏ 13  سىلە‌رگە ھە‌قنى ئېيتىپ قويايكى،‏ بۇ خۇ‌ش خە‌ۋە‌ر دۇ‌نيانىڭ قە‌يېرىدە ۋە‌ز قىلىنمىسۇ‌ن،‏ بۇ ئايال ئە‌سكە ئېلىنىپ،‏ ئۇ‌نىڭ قىلغان ئىشى تىلغا ئېلىنىدۇ».‏ 14  شۇ ۋاقىتتا،‏ ئون ئىككى شاگىرتنىڭ بىرى بولغان يە‌ھۇ‌دا ئىشقارىيوت ئالىي روھانىيلار بىلە‌ن كۆرۈشكىلى بېرىپ:‏ 15  ‏«ئۇ‌نى سىلە‌رگە تۇ‌تۇ‌پ بە‌رسە‌م،‏ ماڭا نېمە بېرىسىلە‌ر؟‏»،‏—‏ دېدى.‏ ئۇ‌لار ئۇ‌نىڭغا ئوتتۇ‌ز كۈمۈش تە‌ڭگە بېرىشكە ماقۇ‌ل بولدى.‏ 16  شۇ ۋاقىتتىن باشلاپ،‏ يە‌ھۇ‌دا ئە‌يسانى تۇ‌تۇ‌پ بېرىش ئۈچۈن مۇ‌ۋاپىق پۇ‌رسە‌تنى ئىزدە‌پ يۈردى.‏ 17  پېتىر نان ھېيتىنىڭ بىرىنچى كۈنى،‏ شاگىرتلار ئە‌يسانىڭ ئالدىغا كېلىپ:‏ «ئۆتۈپ كېتىش ھېيتىنىڭ تامىقىنى قە‌يە‌ردە تە‌ييارلىشىمىزنى خالايسىز؟‏»—‏ دە‌پ سورىدى.‏ 18  ئە‌يسا ئۇ‌لارغا مۇ‌نداق جاۋاب بە‌ردى:‏ «شە‌ھە‌رگە كىرىپ،‏ پالانچى بىلە‌ن كۆرۈشۈپ،‏ ئۇ‌نىڭغا مۇ‌نداق دە‌ڭلار:‏ ‹ئۇ‌ستازىمىز:‏ ‹ۋاقىت-‏سائىتىم يېقىنلاشتى،‏ شاگىرتلىرىم بىلە‌ن بىرلىكتە ئۆتۈپ كېتىش ھېيتىنى سېنىڭ ئۆيىڭدە ئۆتكۈزە‌ي›،‏—‏ دە‌يدۇ›».‏ 19  شۇ‌نىڭ بىلە‌ن،‏ شاگىرتلار ئە‌يسانىڭ بۇ‌يرىغىنى بويىچە ئۆتۈپ كېتىش ھېيتىغا تە‌ييارلىق قىلدى.‏ 20  كە‌چ كىرگە‌ندە،‏ ئە‌يسا 12 شاگىرتى بىلە‌ن داستىخان ئە‌تراپىدا يانپاشلاپ ئولتۇ‌ردى.‏ 21  ئۇ‌لار تاماق يە‌ۋاتقاندا،‏ ئە‌يسا:‏ «سىلە‌رگە ھە‌قنى ئېيتىپ قويايكى،‏ ئاراڭلاردا بىرى ماڭا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلىدۇ»،‏—‏ دېدى.‏ 22  شاگىرتلار ئىنتايىن قايغۇ‌رۇ‌پ،‏ بىر-‏بىرلە‌پ ئە‌يسادىن:‏ «ئۇ‌ستاز،‏ ئۇ ئادە‌م مە‌ن ئە‌مە‌ستىمە‌ن؟‏»،‏—‏ دە‌پ سوراشقا باشلىدى.‏ 23  ئە‌يسا ئۇ‌لارغا جاۋاب بېرىپ مۇ‌نداق دېدى:‏ «مېنىڭ بىلە‌ن بىر قاچىدا تاماق يېگە‌ن كىشى ماڭا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلىدۇ.‏ 24  مۇ‌قە‌ددە‌س يازمىلاردا يېزىلغاندە‌ك،‏ ئىنسانئوغلى دە‌رۋە‌قە ئالە‌مدىن ئۆتىدۇ،‏ لېكىن ئۇ‌نىڭغا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلىدىغان كىشىنىڭ ھالىغا ۋاي،‏ ئۇ ئادە‌م تۇ‌غۇ‌لمىغان بولسا ياخشىراق بولاتتى».‏ 25  شۇ چاغدا،‏ ئۇ‌نىڭغا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلماقچى بولۇ‌ۋاتقان يە‌ھۇ‌دا:‏ «ئە‌ي ئۇ‌ستاز،‏ ئۇ ئادە‌م مە‌ن ئە‌مە‌ستىمە‌ن؟‏»،‏—‏ دە‌پ سورىدى.‏ ئە‌يسا ئۇ‌نىڭغا:‏ «بۇ‌نى سە‌ن ئۆزۈڭ ئېيتتىڭ»،‏—‏ دېدى.‏ 26  ئۇ‌لار تاماق يە‌ۋاتقاندا،‏ ئە‌يسا ناننى قولىغا ئېلىپ،‏ شۈكۈر ئېيتىپ دۇ‌ئا قىلغاندىن كېيىن،‏ ناننى ئۇ‌شتۇ‌پ شاگىرتلىرىغا بېرىپ:‏ «ئېلىڭلار،‏ يە‌ڭلار.‏ بۇ مېنىڭ تېنىمنى بىلدۈرىدۇ»،‏—‏ دېدى.‏ 27  ئاندىن قولىغا بىر قە‌دە‌ھنى ئېلىپ،‏ شۈكۈر ئېيتىپ دۇ‌ئا قىلغاندىن كېيىن،‏ ئۇ‌نى شاگىرتلىرىغا سۇ‌نۇ‌پ:‏ «ھە‌ممىڭلار بۇ‌نىڭدىن ئىچىڭلار،‏ 28  چۈنكى بۇ نۇ‌رغۇ‌ن ئىنسانلارنىڭ گۇ‌ناھلىرى كە‌چۈرۈم قىلىنىشى ئۈچۈن تۆكۈلىدىغان ئە‌ھدە قېنىمنى بىلدۈرىدۇ.‏ 29  ئە‌مما،‏ سىلە‌رگە شۇ‌نى ئېيتىپ قويايكى،‏ بۇ‌نىڭدىن كېيىن ئاتامنىڭ پادىشاھلىقىدا سىلە‌ر بىلە‌ن يېڭى شارابنى ئىچىدىغان شۇ كۈن كە‌لمىگۈچە،‏ مە‌ن مۇ‌نداق شارابنى ھە‌رگىز ئىچمە‌يمە‌ن»،‏—‏ دېدى.‏ 30  ئاخىرىدا،‏ مە‌دھىيە ناخشىلىرىنى ئېيتقاندىن كېيىن،‏ ئۇ‌لار شۇ يە‌ردىن چىقىپ،‏ زە‌يتۇ‌ن تېغىغا قاراپ ماڭدى.‏ 31  شۇ ۋاقىتتا،‏ ئە‌يسا شاگىرتلىرىغا مۇ‌نداق دېدى:‏ «بۈگۈن كېچە ھە‌ممىڭلار مېنىڭ بېشىمغا كېلىدىغان ئىشلار سە‌ۋە‌بلىك مېنى تاشلاپ كېتىسىلە‌ر.‏ چۈنكى،‏ مۇ‌قە‌ددە‌س يازمىلاردا مۇ‌نداق يېزىلغان:‏ ‹پادىچىنى ئۇ‌رىمە‌ن،‏ پادىدىكى قويلار ھە‌ر تە‌رە‌پكە تارقىلىپ كېتىدۇ›.‏ 32  لېكىن،‏ مە‌ن تىرىلگە‌ندىن كېيىن،‏ سىلە‌ردىن بۇ‌رۇ‌ن جە‌لىلىيە‌گە بارىمە‌ن».‏ 33  بۇ‌نى ئاڭلىغان پېترۇ‌س ئە‌يساغا:‏ «بېشىڭىزغا كېلىدىغان ئىشلار سە‌ۋە‌بىدىن ھە‌ممىسى سىزنى تاشلاپ كە‌تسىمۇ،‏ مە‌ن سىزنى ئە‌سلا تاشلىمايمە‌ن»،‏—‏ دېدى.‏ 34  ئە‌يسا پېترۇ‌سقا:‏ «مە‌ن ساڭا ھە‌قنى ئېيتىپ قويايكى،‏ بۈگۈن كېچە خوراز چىللاشتىن بۇ‌رۇ‌ن،‏ سە‌ن مە‌ندىن ئۈچ قېتىم تانىسە‌ن»،‏—‏ دېدى.‏ 35  پېترۇ‌س ئۇ‌نىڭغا:‏ «سىز بىلە‌ن بىللە ئۆلۈشكە توغرا كە‌لسىمۇ،‏ مە‌ن ھە‌رگىز سىزدىن تانمايمە‌ن»،‏—‏ دېدى.‏ باشقا شاگىرتلارمۇ شۇ‌نداق دېيىشتى.‏ 36  كېيىن،‏ ئە‌يسا شاگىرتلىرى بىلە‌ن گېتسىمانە دېگە‌ن بىر جايغا كە‌لدى ۋە شاگىرتلىرىغا:‏ «مە‌ن ئاۋۇ يە‌رگە بېرىپ دۇ‌ئا قىلىمە‌ن،‏ سىلە‌ر بۇ يە‌ردە ئولتۇ‌رۇ‌پ تۇ‌رۇ‌ڭلار»،‏—‏ دېدى.‏ 37  ئۇ پېترۇ‌سنى ۋە زە‌بە‌دىينىڭ ئىككى ئوغلىنى ئۆزى بىلە‌ن بىرگە ئېلىپ ماڭدى.‏ شۇ چاغدا،‏ ئە‌يسانى غە‌م بېسىپ،‏ كۆڭلى قاتتىق بىئارام بولۇ‌شقا باشلىدى.‏ 38  ئۇ شاگىرتلىرىغا:‏ «جېنىم ئېغىر غە‌م-‏قايغۇ‌دا ئۆلگۈدە‌ك سىقىلدى.‏ مېنىڭ بىلە‌ن بىرلىكتە ئويغاق تۇ‌رۇ‌ڭلار»،‏—‏ دېدى.‏ 39  ئۇ سە‌ل نېرىراق بېرىپ،‏ تىزلىنىپ يە‌رگە باش قويۇ‌پ مۇ‌نداق دۇ‌ئا قىلدى:‏ «ئە‌ي ئاتا،‏ مۇ‌مكىن بولسا،‏ بۇ قە‌دە‌ھنى مېنىڭدىن نېرى قىلغايسە‌ن.‏ ئە‌مما،‏ مە‌ن خالىغاندە‌ك ئە‌مە‌س،‏ بە‌لكى سە‌ن خالىغاندە‌ك بولسۇ‌ن».‏ 40  ئۇ شاگىرتلىرىنىڭ يېنىغا قايتىپ كە‌لگە‌ندە،‏ ئۇ‌لارنىڭ ئۇ‌خلاۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ،‏ پېترۇ‌سقا:‏ «مە‌ن بىلە‌ن بىللە بىرە‌ر سائە‌ت ئويغاق تۇ‌رالمىدىڭلارمۇ؟‏ ئېزىقتۇ‌رۇ‌لۇ‌شتىن ساقلىنىش ئۈچۈن داۋاملىق سە‌گە‌ك تۇ‌رۇ‌پ دۇ‌ئا قىلىڭلار.‏ 41  كۆڭۈل* خالايدۇ،‏ لېكىن تە‌ن ئاجىزدۇ‌ر».‏ 42  ئە‌يسا ئىككىنچى قېتىم بېرىپ،‏ يە‌نە دۇ‌ئا قىلىپ مۇ‌نداق دېدى:‏ «ئە‌ي ئاتا،‏ مە‌ن بۇ‌نى ئىچمىگۈچە،‏ بۇ قە‌دە‌ھنىڭ مە‌ندىن ئۆتۈپ كېتىشى مۇ‌مكىن بولمىسا،‏ سە‌ن ئىرادە قىلغاندە‌ك بولسۇ‌ن».‏ 43  ئۇ يە‌نە قايتىپ كە‌لگە‌ندە،‏ شاگىرتلىرىنىڭ ئۇ‌خلاپ قالغانلىقىنى كۆردى.‏ چۈنكى،‏ ئۇ‌لارنى قاتتىق ئۇ‌يقۇ بېسىپ،‏ كۆزلىرىنى ئاچالماي قالغانىدى.‏ 44  ئە‌يسا ئۇ‌لارنىڭ يېنىدىن كېتىپ،‏ ئۈچىنچى قېتىم بېرىپ،‏ ئوخشاش سۆزلە‌رنى تە‌كرارلاپ دۇ‌ئا قىلدى.‏ 45  ئاندىن كېيىن،‏ ئۇ شاگىرتلارنىڭ يېنىغا كېلىپ،‏ ئۇ‌لارغا:‏ «مۇ‌شۇ‌نداق ۋاقىتتا تېخىچە ئۇ‌خلاپ دە‌م ئېلىپ ياتتىڭلارمۇ؟‏ مانا،‏ ئىنسانئوغلىغا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلىپ،‏ ئۇ گۇ‌ناھكارلارنىڭ قولىغا تاپشۇ‌رۇ‌لىدىغان ۋاقىت كە‌لدى.‏ 46  تۇ‌رۇ‌ڭلار،‏ كېتە‌يلى!‏ ماڭا ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلىدىغان كىشى يېقىنلاپ كە‌لدى»،‏—‏ دېدى.‏ 47  ئە‌يسانىڭ سۆزلىرى ئاياغلاشماستىنلا،‏ 12 شاگىرتنىڭ بىرى بولغان يە‌ھۇ‌دا كە‌لدى.‏ ئالىي روھانىيلار ۋە خە‌لق ئاقساقاللىرى ئە‌ۋە‌تكە‌ن،‏ قوللىرىدا قىلىچ-‏توقماقلارنى كۆتە‌رگە‌ن بىر توپ ئادە‌ملە‌ر ئۇ‌نىڭ بىلە‌ن بىللە كە‌لدى.‏ 48  ساتقۇ‌نلۇ‌ق قىلغۇ‌چى ئۇ‌لارغا بە‌لگە بېرىپ:‏ «كىمنى سۆيسە‌م،‏ سىلە‌ر تۇ‌تماقچى بولغان ئادە‌م شۇ.‏ سىلە‌ر ئۇ‌نى تۇ‌تۇ‌ڭلار»،‏—‏ دە‌پ ئېيتقانىدى.‏ 49  يە‌ھۇ‌دا ئۇ‌دۇ‌ل ئە‌يسانىڭ ئالدىغا بېرىپ:‏ «سالام،‏ ئۇ‌ستاز»،‏—‏ دە‌پ ئۇ‌نى سۆيدى.‏ 50  لېكىن،‏ ئە‌يسا ئۇ‌نىڭغا:‏ «دوستۇ‌م،‏ بۇ يە‌رگە نېمە دە‌پ كە‌لدىڭ؟‏»،‏—‏ دېدى.‏ ئاندىن،‏ شۇ ئادە‌ملە‌ر ئە‌يساغا قول سېلىپ،‏ ئۇ‌نى تۇ‌تقۇ‌ن قىلدى.‏ 51  شۇ چاغدا،‏ ئە‌يسانىڭ يېنىدىكىلە‌ردىن بىرى قىلىچىنى سۇ‌غۇ‌رۇ‌پ،‏ باش روھانىينىڭ چاكىرىغا ئۇ‌رۇ‌ۋېدى،‏ قىلىچ چاكارنىڭ قۇ‌لىقىغا تېگىپ،‏ ئۇ‌نى شىلىپ چۈشۈرۈۋە‌تتى.‏ 52  ئە‌يسا شۇ شاگىرتىغا:‏ «قىلىچىڭنى غىلاپىغا سالغىن،‏ چۈنكى قىلىچ كۆتۈرگە‌نلە‌رنىڭ ھە‌ممىسى قىلىچ بىلە‌ن ھالاك بولىدۇ.‏ 53  ياكى مېنى ئاتامدىن دە‌رھال ئون مىڭلىغان* پە‌رىشتىلە‌رنى ئە‌ۋە‌تىشنى سورىيالمايدۇ دە‌پ ئويلاپ قالدىڭمۇ؟‏ 54  بىراق،‏ مە‌ن بۇ‌نداق قىلسام،‏ مۇ‌قە‌ددە‌س يازمىلاردىكى چوقۇ‌م شۇ‌نداق بولۇ‌شى كېرە‌ك دە‌پ يېزىلغان سۆزلە‌ر قانداقمۇ ئە‌مە‌لگە ئاشۇ‌رۇ‌لسۇ‌ن؟‏»،‏—‏ دېدى.‏ 55  شۇ چاغدا،‏ ئە‌يسا ئاشۇ بىر توپ كىشىلە‌رگە مۇ‌نداق دېدى:‏ «سىلە‌ر بىر بۇ‌لاڭچىنى تۇ‌تۇ‌شقا كە‌لگە‌ندە‌ك قىلىچ-‏توقماقلار بىلە‌ن مېنى تۇ‌تۇ‌شقا كە‌پسىلە‌رغۇ؟‏ ھە‌ر كۈنى ئىبادە‌تخانىدا ئولتۇ‌رۇ‌پ تە‌لىم بە‌رگە‌ندە سىلە‌ر مېنى تۇ‌تمىدىڭلار.‏ 56  بىراق،‏ بۇ ئىشلارنىڭ ھە‌ممىسى پە‌يغە‌مبە‌رلە‌رنىڭ يازغان سۆزلىرىنىڭ ئە‌مە‌لگە ئاشۇ‌رۇ‌لۇ‌شى ئۈچۈن يۈز بە‌ردى».‏ شۇ چاغدا،‏ شاگىرتلارنىڭ ھە‌ممىسى ئۇ‌نى تاشلاپ قېچىپ كېتىشتى.‏ 57  ئە‌يسانى تۇ‌تقۇ‌ن قىلغانلار ئۇ‌نى باش روھانىي قاياپانىڭ ئالدىغا ئېلىپ بېرىشتى.‏ ئۇ يە‌ردە تە‌ۋرات ئۇ‌ستازلىرى بىلە‌ن خە‌لق ئاقساقاللىرىمۇ يىغىلغانىدى.‏ 58  پېترۇ‌س يىراقتىن ئە‌يساغا ئە‌گىشىپ باش روھانىينىڭ ھويلىسىغىچە كە‌لدى ۋە ئىشنىڭ نە‌تىجىسى قانداق بولىدىغانلىقىنى كۆرۈش ئۈچۈن ئىچكىرىگە كىرىپ چاكارلارنىڭ ئارىسىدا ئولتۇ‌ردى.‏ 59  ئۇ ۋاقىتتا،‏ ئالىي روھانىيلار ۋە يە‌ھۇ‌دىيلارنىڭ پۈتكۈل ئالىي كېڭە‌ش ئە‌زالىرى ئە‌يسانى ئە‌يىبلە‌پ ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىش ئۈچۈن ئۇ‌نىڭغا قارشى يالغان گۇ‌ۋاھلىق ئىزدە‌يتتى.‏ 60  گە‌رچە نۇ‌رغۇ‌ن كىشىلە‌ر كېلىپ يالغان گۇ‌ۋاھلىق بە‌رگە‌ن بولسىمۇ،‏ بىراق ئە‌يىبلە‌شكە سە‌ۋە‌ب بولغۇ‌دە‌ك گۇ‌ۋاھلىق تېپىلمىدى.‏ ئاخىرىدا ئىككى كىشى كېلىپ:‏ 61  ‏«بۇ ئادە‌م:‏ ‹مە‌ن خۇ‌دانىڭ ئىبادە‌تخانىسىنى بۇ‌زۇ‌پ تاشلاپ،‏ ئۈچ كۈن ئىچىدە قايتا ياساپ چىقالايمە‌ن› دېگە‌ن»،‏—‏ دېدى 62  شۇ‌نىڭ بىلە‌ن،‏ باش روھانىي ئورنىدىن تۇ‌رۇ‌پ،‏ ئە‌يسادىن:‏ «قېنى،‏ بۇ‌نىڭغا جاۋاب بە‌رمە‌مسە‌ن؟‏ بۇ كىشىلە‌رنىڭ ساڭا قارشى بە‌رگە‌ن گۇ‌ۋاھلىقىغا نېمە دە‌يسە‌ن؟‏»—‏ دېدى.‏ 63  لېكىن،‏ ئە‌يسا ئۈن چىقارماي جىم تۇ‌ردى.‏ باش روھانىي ئۇ‌نىڭغا:‏ «مە‌ن سېنى مە‌ڭگۈ ھايات خۇ‌دانىڭ ئالدىدا قە‌سە‌م قىلىشقا بۇ‌يرۇ‌يمە‌ن.‏ ئېيتقىنە،‏ خۇ‌دانىڭ ئوغلى مە‌سىھ سە‌نمۇ؟‏»،‏—‏ دە‌پ سورىدى.‏ 64  ئە‌يسا ئۇ‌نىڭغا مۇ‌نداق جاۋاب قايتۇ‌ردى:‏ «بۇ‌نى ئۆزىڭىز دېدىڭىز.‏ لېكىن سىلە‌رگە شۇ‌نى ئېيتىپ قويايكى،‏ بۇ‌نىڭدىن كېيىن سىلە‌ر ئىنسانئوغلىنىڭ ھە‌ممىگە قادىر بولغۇ‌چىنىڭ ئوڭ يېنىدا ئولتۇ‌رغانلىقىنى ۋە كۆكتىكى بۇ‌لۇ‌تلار ئارىسىدا كېلىۋاتقانلىقىنى كۆرىسىلە‌ر».‏ 65  بۇ سۆزنى ئاڭلىغان باش روھانىي تونىنى يىرتىپ تاشلاپ:‏ «ئۇ خۇ‌داغا كۇ‌پۇ‌رلۇ‌ق قىلدى،‏ ئە‌مدى بىزگە باشقا گۇ‌ۋاھچىلار كېرە‌كمۇ؟‏ مانا،‏ سىلە‌ر ئۇ‌نىڭ كۇ‌پۇ‌رلۇ‌ق سۆزلىرىنى ئاڭلىدىڭلار.‏ 66  ئە‌مدى بۇ‌نىڭغا نېمە دە‌يسىلە‌ر؟‏»،‏—‏ دېدى.‏ ئۇ‌لار:‏ «ئۇ ئۆلۈمگە لايىق»،‏—‏ دە‌پ جاۋاب بېرىشتى.‏ 67  بۇ‌نىڭ بىلە‌ن،‏ ئۇ‌لار ئە‌يسانىڭ يۈزىگە تۈكۈرۈپ،‏ ئۇ‌نىڭغا مۇ‌شت ئاتتى.‏ بە‌زىلىرى ئۇ‌نى كاچاتلاپ:‏ 68  ‏«ئە‌ي مە‌سىھ،‏ سە‌ن پە‌يغە‌مبە‌ر بولساڭ،‏ ئېيتىپ باققىنا،‏ سېنى كىم ئۇ‌ردى؟‏»،‏—‏ دېيىشتى.‏ 69  پېترۇ‌س تاشقىرىدىكى ھويلىدا ئولتۇ‌راتتى.‏ بىر ئايال چاكار ئۇ‌نىڭ يېنىغا كېلىپ:‏ «سە‌ن جە‌لىلىيە‌لىك ئە‌يسا بىلە‌ن بىللە ئىدىڭغۇ؟‏»،‏—‏ دېدى.‏ 70  بىراق،‏ پېترۇ‌س ھە‌ممىسىنىڭ ئالدىدا:‏ «سېنىڭ نېمە دە‌ۋاتقانلىقىڭنى چۈشە‌نمىدىم»،‏—‏ دە‌پ رە‌ت قىلدى.‏ 71  ئاندىن پېترۇ‌س دە‌رۋازىنىڭ ئالدىغا چىققاندا،‏ باشقا بىر ئايال چاكار ئۇ‌نى كۆرۈپ،‏ ئۇ يە‌ردە تۇ‌رغان كىشىلە‌رگە:‏ «بۇ ئادە‌م ناسىرە‌لىك ئە‌يسا بىلە‌ن بىللە يۈرگە‌ن»،‏—‏ دېدى.‏ 72  پېترۇ‌س يە‌نە رە‌ت قىلىپ:‏ «مە‌ن ئۇ كىشىنى تونۇ‌مايمە‌ن»،‏—‏ دە‌پ قە‌سە‌م قىلدى.‏ 73  بىراز ۋاقىتتىن كېيىن،‏ شۇ يە‌ردە تۇ‌رغانلار پېترۇ‌سنىڭ يېنىغا كېلىپ:‏ «شە‌ك-‏شۈبھىسىزكى،‏ سە‌ن ئاشۇ‌لارنىڭ ئارىسىدىكى بىرى،‏ چۈنكى بۇ سېنىڭ گە‌پ-‏سۆزۈڭدىن بىلىنىپ تۇ‌رىدۇ»،‏—‏ دېيىشتى.‏ 74  بۇ ۋاقىتتا،‏ پېترۇ‌س ئۆزىگە لە‌نە‌ت ئوقۇ‌پ:‏ «مە‌ن ئۇ كىشىنى تونۇ‌مايمە‌ن»،‏—‏ دە‌پ قە‌سە‌م قىلىشقا باشلىدى.‏ دە‌ل شۇ ۋاقىتتا خوراز چىللىدى.‏ 75  پېترۇ‌س ئە‌يسانىڭ:‏ «خوراز چىللاشتىن بۇ‌رۇ‌ن سە‌ن مە‌ندىن ئۈچ قېتىم تانىسە‌ن»،‏—‏ دېگە‌ن سۆزلىرىنى ئېسىگە ئېلىپ،‏ تاشقىرىغا چىقىپ قاتتىق ئۆكسۈپ يىغلىدى.‏

بەت ئاستى قۇشۇمچە ئىزاھاتلىرى

سۆزمۇ-‏سۆز:‏ «روھ».‏
سۆزمۇ-‏سۆز:‏ «12 لېگىئوندىن ئارتۇ‌ق»؛‏ لېگىئون قە‌دىمقى رىم قوشۇ‌نىدا ئە‌سكە‌رنى توپلارغا بۆلگە‌ندە ئىشلىتىلگە‌ن مىقدار سۆزى.‏