مەزمۇنغا ئاتلاپ ئۆتۈش

مۇندەرىجىگە ئاتلاپ ئۆتۈش

41-‏تە‌تقىق ماقالىسى

بىز «رە‌ھىمدىل خۇ‌داغا» خىزمە‌ت قىلىمىز

بىز «رە‌ھىمدىل خۇ‌داغا» خىزمە‌ت قىلىمىز

‏«يە‌ھۋا ھە‌ممىسىگە ياخشىلىق قىلار،‏ ئۇ‌نىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقىتى بارچە مە‌ۋجۇ‌داتلاردا نامايان بولار»‏‏.‏‏—‏زە‌بۇ‌ر 145:‏9‏.‏

38-‏ناخشا يۈكۈڭنى يە‌ھۋاغا تاشلا

بۇ ماقالىدە a

1.‏ سىز رە‌ھىمدىل ئادە‌منى قانداق تە‌سۋىرلە‌يسىز ۋە قايسى ھېكايە بىزگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌ن كىشى ھە‌ققىدە ئۆگىتىدۇ؟‏

 رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك بىر كىشى ھە‌ققىدە ئويلانغىنىڭىزدا،‏ بە‌لكىم مېھىرىبان،‏ خۇ‌شخۇ‌ي،‏ ھېسداشلىق كۆرسىتىدىغان،‏ سېخىي بىرى كۆز ئالدىڭىزغا كېلىدۇ.‏ ئە‌يسانىڭ قوشنىدارچىلىق كۆرسە‌تكە‌ن سامارىيە‌لىك توغرىسىدىكى ھېكايە ئېسىڭىزگە كېلىشى مۇ‌مكىن.‏ ئاشۇ باشقا مىللە‌تتىن بولغان كىشى قاراقچىلار ئۇ‌رۇ‌پ-‏سوقۇ‌پ تاشلىۋە‌تكە‌ن بىر يە‌ھۇ‌دىيغا مېھرىبانلىق كۆرسە‌تكە‌ن.‏ ئۇ سامارىيە‌لىك يارىلانغان يە‌ھۇ‌دىيغا ئىچى ئاغرىتىپ،‏ مېھىر-‏مۇ‌ھە‌ببە‌ت كۆرسىتىپ،‏ ئۇ‌نىڭ ھالىدىن خە‌ۋە‌ر ئالغان (‏لۇ‌قا 10:‏29—‏37‏)‏.‏ بۇ تە‌مسىل يە‌ھۋانىڭ گۈزە‌ل-‏پە‌زىلە‌تلىرىدىن بىرى بولغان رە‌ھىمدىللىكنى بىزگە تە‌كىتلە‌يدۇ.‏ بۇ پە‌زىلە‌ت يە‌ھۋانىڭ سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتىنىڭ بىر دە‌لىل-‏ئىسپاتى،‏ ئۇ ھە‌ر كۈنى تۈرلۈك يوللار بىلە‌ن بىزگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ.‏

2.‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ قانداق باشقا يولى بار؟‏

2 رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ يە‌نە باشقا يولى بار.‏ بىر كىشى جازالاشقا لايىق بولسىمۇ،‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك كىشى ئۇ‌نى جازالىماسلىقنى قارار قىلىشى مۇ‌مكىن.‏ يە‌ھۋا دە‌ل شۇ‌نداق قىلىدۇ،‏ بىزگە ھازىرغىچە مېھىر-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىۋاتىدۇ.‏ زە‌بۇ‌ر يازغۇ‌چىسى:‏ «بىزگە گۇ‌ناھلىرىمىزغا قاراپ مۇ‌ئامىلە قىلمايدۇ»،‏—‏ دە‌پ يازغانىدى (‏زە‌بۇ‌ر 103:‏10‏)‏.‏ بىراق،‏ يە‌نە بە‌زى ۋە‌زىيە‌تلە‌ردە،‏ يە‌ھۋا خاتالىقلىرىمىزنى تۈزىتىش ئۈچۈن ئە‌دە‌پلە‌پ جازالىشى مۇ‌مكىن.‏

3.‏ قايسى سوئاللارغا جاۋاب تاپىمىز؟‏

3 بۇ ماقالىدە،‏ بىز تۆۋە‌ندىكى ئۈچ سوئالغا جاۋاب تاپىمىز.‏ نېمە ئۈچۈن يە‌ھۋا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ؟‏ ئە‌دە‌پلە‌پ جازالاش بىلە‌ن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت ئارىسىدا قانداق باغلىنىش بار؟‏ بىزنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشىمىزگە نېمە ياردە‌م بېرە‌لە‌يدۇ؟‏ مۇ‌شۇ سوئاللارغا مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابنىڭ قانداق جاۋاب بېرىدىغانلىقىنى كۆرۈپ باقايلى.‏

نېمە ئۈچۈن يە‌ھۋا مېھىر-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ

4.‏ يە‌ھۋا نېمە ئۈچۈن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ؟‏

4 يە‌ھۋا رە‌ھىمدىل بولۇ‌شنى ياخشى كۆرىدۇ.‏ ئە‌لچى پاۋلۇ‌س،‏ يە‌ھۋانى ئىنتايىن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك خۇ‌دا دە‌پ يازغان.‏ خۇ‌دا ئۆزىنىڭ نامۇ‌كە‌ممە‌ل مە‌سىھ قىلىنغان خىزمە‌تچىلىرىگە ئاسماندا مە‌ڭگۈ ياشاش ئۈمىدىنى بە‌رگە‌چكە،‏ مۇ‌شۇ يە‌ردە پاۋلۇ‌س ئۇ‌نى رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك دە‌پ تىلغا ئالغان (‏ئە‌فە‌س.‏ 2:‏4–‏7‏)‏.‏ ئە‌مما،‏ يە‌ھۋا پە‌قە‌تلا مە‌سىھ قىلىنغان خىزمە‌تچىلىرىگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمە‌يدۇ.‏ زە‌بۇ‌ر يازغۇ‌چىسى داۋۇ‌ت:‏ «يە‌ھۋا ھە‌ممىسىگە ياخشىلىق قىلار،‏ ئۇ‌نىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقىتى بارچە مە‌ۋجۇ‌داتلاردا نامايان بولار»،‏—‏ دېگە‌ن (‏زە‌بۇ‌ر 145:‏9‏)‏.‏ يە‌ھۋا خۇ‌دا ئىنسانلارنى ياخشى كۆرگە‌چ،‏ ئۇ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشكە ئاساسى بولسىلا،‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ.‏

5.‏ يە‌ھۋانىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقىتىدىن ئە‌يسا نېمىنى ئۆگە‌نگە‌ن؟‏

5 يە‌ھۋانىڭ رە‌ھىمدىل بولۇ‌شنى قانچىلىك ياخشى كۆرىدىغانلىقىنى،‏ ئە‌يسا ھە‌رقانداق بىر كىشىدىن ياخشىراق بىلگە‌ن.‏ ئە‌يسا يە‌ر يۈزىگە كېلىشتىن بۇ‌رۇ‌ن،‏ ئاسماندا ئاتىسى بىلە‌ن نۇ‌رغۇ‌ن يىللار بىللە بولغان (‏پە‌ند نە.‏ 8:‏30،‏ 31‏)‏.‏ نۇ‌رغۇ‌ن ۋە‌زىيە‌تلە‌ردە،‏ ئاتىسىنىڭ گۇ‌ناھكار ئىنسانلارغا قانداق رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌نلىكىنى ئېنىق كۆرگە‌ن (‏زە‌بۇ‌ر 78:‏37—‏42‏)‏.‏ ئۇ تە‌لىم بە‌رگە‌ندە،‏ ھە‌مىشە ئاتىسىنىڭ بۇ گۈزە‌ل پە‌زىلىتى ھە‌ققىدە سۆزلىگە‌ن.‏

ئاتا ئاداشقان ئوغلى ئۆتكۈزگە‌ن خاتالىقلارنى يۈزىگە سېلىپ،‏ ئۇ‌نى ئە‌يىبلىمىدى،‏ بە‌لكى قىزغىن قارشى ئالدى (‏6-‏ئابزاسقا قاراڭ)‏ c

6.‏ ئە‌يسا ئۆز ئاتىسىنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك خۇ‌دا ئىكە‌نلىكىنى چۈشىنىشىمىزگە قانداق تە‌مسىل ئارقىلىق ياردە‌م بە‌رگە‌ن؟‏

6 ئالدىنقى ماقالىدە ئۆگە‌نگىنىمىزدە‌ك،‏ ئە‌يسا ئاداشقان ئوغۇ‌ل ھە‌ققىدىكى تە‌مسىلنى ئىشلىتىپ،‏ يە‌ھۋانىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنى قانچىلىك ياخشى كۆرىدىغانلىقىنى بىزگە چۈشە‌ندۈرگە‌ن.‏ ئاشۇ ئوغۇ‌ل ئۆيدىن چىقىپ كېتىپ،‏ «ئە‌يش-‏ئىشرە‌تلىك تۇ‌رمۇ‌ش كە‌چۈرۈپ،‏ مال-‏دۇ‌نياسىنى بۇ‌زۇ‌پ-‏چېچىپ تۈگىتىپتۇ» (‏لۇ‌قا 15:‏13‏)‏.‏ كېيىنرە‌ك،‏ ئۇ ئۆزىنىڭ ئە‌خلاقسىز ھايات كە‌چۈرگىنىگە توۋا قىلىپ،‏ ئۆزىنى كە‌متە‌ر تۇ‌تۇ‌پ،‏ ئۆيىگە قايتىپ بارغان.‏ ئاتىسى قانداق ئىنكاس قايتۇ‌رغان؟‏ ياش يىگىت ئويلىمىغان ئىش يۈز بە‌رگە‌ن.‏ ئۇ ھە‌ققىدە،‏ ئە‌يسا:‏ «ئاتا ئوغلىنى كۆرۈپ،‏ ئۇ‌نىڭغا ئىچ ئاغرىتىپ،‏ ئالدىغا يۈگۈرۈپ چىقىپ،‏ ئۇ‌نى باغرىغا بېسىپ سۆيۈپ كېتىپتۇ»،‏—‏ دېگە‌ن.‏ ئاتا ئوغلىنىڭ خاتالىقىنى يۈزىگە سېلىپ ئە‌يىبلىمىگە‌ن.‏ ئە‌كسىنچە،‏ ئۇ ئوغلىغا رە‌ھىمدىللىك كۆرسىتىپ،‏ ئۇ‌نى كە‌چۈرۈپ،‏ ئۆز ئائىلىسىگە قايتا قوبۇ‌ل قىلغان.‏ ئاداشقان ئوغۇ‌ل ئېغىر گۇ‌ناھ ئۆتكۈزگە‌ن بولسىمۇ،‏ بىراق ئۇ توۋا قىلغانلىقى سە‌ۋە‌بلىك،‏ ئاتىسى ئۇ‌نى كە‌چۈرگە‌ن.‏ ئە‌يسانىڭ بۇ تە‌مسىلىدە،‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك ئاتا بولسا يە‌ھۋانى كۆرسىتىدۇ.‏ ئە‌يسا شۇ‌نداق تە‌سىرلىك ھېكايە ئارقىلىق،‏ ئۆز ئاتىسىنىڭ چىن قە‌لبىدىن توۋا قىلغان گۇ‌ناھكارلارنى كە‌چۈرۈشكە تە‌ييار ئىكە‌نلىكىنى كۆرسە‌تكە‌ن.‏—‏لۇ‌قا 15:‏17—‏24‏.‏

7.‏ يە‌ھۋانىڭ دانالىقى بىلە‌ن ئۇ‌نىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشى ئارىسىدا قانداق باغلىنىش بار؟‏

7 يە‌ھۋا چە‌كسىز دانالىقى تۈپە‌يلى رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ.‏ مۇ‌قە‌ددە‌س كىتاب،‏ ئاسماندىن كە‌لگە‌ن دانالىق بولسا رە‌ھىمدىللىك ۋە ياخشى مېۋىلە‌رگە تولغان دە‌يدۇ (‏ياقۇ‌پ 3:‏17‏)‏.‏ يە‌ھۋا كۆيۈمچان ئاتا سۈپىتىدە ئۆز پە‌رزە‌نتلىرىگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ قانداق پايدىسى بارلىقىنى ياخشى بىلىدۇ (‏زە‌بۇ‌ر 103:‏13؛‏ يە‌شايا 49:‏15‏)‏.‏ يە‌ھۋا ئۆز خە‌لقىنىڭ نامۇ‌كە‌ممە‌ل بولۇ‌شىغا قارىماي،‏ ئۇ‌لارغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌چ،‏ ئۇ‌لارنىڭ كە‌لگۈسى ئۈچۈن ئۈمىدى بار.‏ دېمە‌ك،‏ يە‌ھۋانىڭ چە‌كسىز دانالىقى ئۇ‌نى دائىم رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشكە ئاساس بولسىلا،‏ شۇ‌نداق قىلىشقا دە‌ۋە‌ت قىلىدۇ.‏ شۇ‌نىڭ بىلە‌ن بىر ۋاقىتتا،‏ قاچان رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنى يە‌ھۋا ئە‌ڭ ياخشى بىلىدۇ.‏ ئە‌مما،‏ ئۇ ھە‌رگىزمۇ يامانلىقلارغا كۆز يۇ‌ممايدۇ.‏

8.‏ بە‌زىدە جامائە‌تتە توۋا قىلمىغانلارغا قانداق چارە-‏تە‌دبىر كۆرۈلىدۇ ۋە نېمە ئۈچۈن؟‏

8 يە‌ھۋانىڭ بىر خىزمە‌تچىسى قە‌ستە‌ن ئە‌خلاقسىز ھايات كە‌چۈرۈش يولىنى تاللىدى دە‌يلى.‏ شۇ‌نداق ۋە‌زىيە‌تتە،‏ بىز چوقۇ‌م نېمە ئىش قىلىشىمىز كېرە‌ك؟‏ ئە‌لچى پاۋلۇ‌س نە‌سىھە‌ت بېرىپ،‏ شۇ‌نداق كىشى بىلە‌ن ئارىلاشماڭلار دېگە‌ن (‏1-‏كورىنت.‏ 5:‏11‏)‏.‏ ئېغىر گۇ‌ناھ ئۆتكۈزۈپ،‏ توۋا قىلىشنى خالىمىغانلار جامائە‌تتىن چىقىرىلىدۇ.‏ شۇ چارە-‏تە‌دبىرنىڭ مە‌قسىتى ساداقە‌تمە‌ن قېرىنداشلارنى قوغداش ۋە يە‌ھۋانىڭ مۇ‌قە‌ددە‌س ئۆلچە‌ملىرىنى قوللاپ قۇ‌ۋۋە‌تلە‌ش.‏ بىراق،‏ بە‌زىلە‌ر بە‌لكىم بىرى جامائە‌تتىن چىقىرىلغاندا،‏ يە‌ھۋا ئۇ‌نىڭغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىدى دە‌پ ئويلايدۇ.‏ شۇ‌نداق ئوي-‏پىكىردە بولۇ‌ش توغرىمۇ؟‏ ھازىر مۇ‌شۇ سوئالنىڭ جاۋابىنى تاپايلى.‏

ئە‌دە‌پلە‌پ جازالاش رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تنىڭ ئىپادىسىمۇ؟‏

ئاغرىۋاتقان قوينى ئايرىپ سولاپ قويۇ‌شقا توغرا كېلىشى مۇ‌مكىن،‏ بىراق پادىچى داۋاملىق شۇ قويدىن خە‌ۋە‌ر ئالىدۇ ۋە ئۇ‌نىڭغا كۆڭۈل بۆلىدۇ (‏9—‏11-‏ئابزاسلارغا قاراڭ)‏

9،‏ 10.‏ ئىبرانىيلار 12:‏5،‏ 6-‏ئايە‌تلە‌رگە ئاساسلانغاندا،‏ نېمە ئۈچۈن جامائە‌تتىن چىقىرىش چارە-‏تە‌دبىرنى رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تنىڭ ئىپادىسى دە‌پ ئېيتالايمىز؟‏ مىسال كە‌لتۈرۈڭ.‏

9 جامائە‌ت يىغىلىشدا بىز تونۇ‌يدىغان ۋە ياخشى كۆرىدىغان بىرى ئە‌مدى يە‌ھۋا گۇ‌ۋاھچىسى ئە‌مە‌س،‏ دە‌پ ئېلان قىلىنغاندا،‏ كۆڭلۈمىز بە‌ك يېرىم بولىدۇ.‏ بە‌لكىم،‏ شۇ يېقىن كىشىنىڭ جامائە‌تتىن چىقىرىلىشى ھە‌قىقە‌تە‌ن زۆرۈرمۇ دە‌پ ئويلىشىمىز مۇ‌مكىن.‏ جامائە‌تتىن چىقىرىش چارە-‏تە‌دبىرى ھە‌قىقە‌تە‌ن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تنىڭ ئىپادىسىمۇ؟‏ ھە‌ئە،‏ شۇ‌نداق.‏ زۆرۈر تېپىلغاندا بىرىنى جامائە‌تتىن چىقىرىش دانالىق،‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت ۋە مېھرىبانلىقنىڭ ئىپادىسىدۇ‌ر (‏پە‌ند نە.‏ 13:‏24‏)‏.‏ بۇ چارە-‏تە‌دبىر گۇ‌ناھكار كىشىنىڭ توۋا قىلىپ،‏ يامان يولىنى تاشلىشىغا ياردە‌م بېرىدۇ.‏ ئىلگىرى ئېغىر گۇ‌ناھ ئۆتكۈزگە‌ن نۇ‌رغۇ‌ن قېرىنداشلار،‏ ئاقساقاللار ئىشلە‌تكە‌ن شۇ چارە-‏تە‌دبىرنىڭ ئۆزلىرىگە ياردە‌م بە‌رگە‌نلىكىنى ئېيتقان.‏ شۇ سە‌ۋە‌ب،‏ ئۇ‌لار ئۆز ئە‌قلىنى تېپىپ،‏ يامان يوللىرىنى تاشلاپ،‏ يە‌ھۋانىڭ قوينىغا قايتىپ كە‌لگە‌ن.‏—‏ئىبرانىيلار 12:‏5،‏ 6-‏نى ئوقۇ‌ڭ.‏

10 بىر مىسالنى كۆرۈپ باقايلى.‏ پادىچى ئۆز پادىلىرى ئارىسىدا بىر قوينىڭ ئاغرىۋاتقانلىقىنى بايقىدى.‏ ئۇ‌نىڭ ئاغرىقىنى ساقايتىش ئۈچۈن،‏ ئۇ‌نى باشقا قويلاردىن ئايرىپ،‏ يالغۇ‌ز سولاپ قويۇ‌شى كېرە‌كلىكىنى بىلىدۇ.‏ بىراق،‏ قويلار ئادە‌تتە توپ بولۇ‌پ ياشايدىغان ھايۋان.‏ ئۇ‌لارنى پادىدىن ئايرىم سولاپ قويسا،‏ راھە‌تسىزلىنىپ توختىماي مە‌رە‌يدۇ.‏ پادىچى قوينى ساقايتىشى ئۈچۈن ئايرىم سولاپ قويسا،‏ ئۇ‌نى رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىز،‏ تاش يۈرە‌ك دېيىشكە بولامدۇ؟‏ ئە‌لۋە‌تتە،‏ ياق.‏ پادىچى ئە‌گە‌ر ئاغرىق قوي باشقا قويلار بىلە‌ن بىللە ئوتلاپ يۈرسە،‏ باشقا قويلارنىڭمۇ ئاغرىقنى يۇ‌قتۇ‌رۇ‌ۋالىدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدۇ.‏ دېمە‌ك،‏ ئۇ بىر قوينى ئايرىم سولاپ قويۇ‌ش ئارقىلىق پادىدىكى باشقا قويلارنى قوغدايدۇ.‏—‏لاۋىيلار 13:‏3،‏ 4-‏نى سېلىشتۇ‌رۇ‌ڭ.‏

11.‏ (‏1)‏ جامائە‌تتىن چىقىرىلغانلارنى قايسى جە‌ھە‌تتىن ئاغرىق قويغا ئوخشىتىشقا بولىدۇ؟‏ (‏2)‏ جامائە‌تتىن چىقىرىلغان كىشى نېمە قىلالايدۇ ۋە قانداق ياردە‌مگە ئېرىشە‌لە‌يدۇ؟‏

11 بىرى جامائە‌تتىن چىقىرىلغاندا،‏ بىز ئۇ‌نى يۇ‌قىرىدا تىلغا ئالغان مىسالىدىكى ئاغرىق قويغا ئوخشاتساق بولىدۇ.‏ ئۇ روھىي جە‌ھە‌تتىن كېسە‌ل بولغان (‏ياقۇ‌پ 5:‏14‏)‏.‏ بە‌زى جىسمانىي ئاغرىقلارغا ئوخشاش روھىي ئاغرىقمۇ يۇ‌قۇ‌ملۇ‌ق بولىدۇ.‏ شۇ‌ڭا،‏ بە‌زى ۋە‌زىيە‌تلە‌ردە جامائە‌تتە روھىي ئاغرىق بولغان بىرىنى جامائە‌تتىن ئايرىۋېتىش زۆرۈر بولىدۇ.‏ جامائە‌تتىن چىقىرىپ ئە‌دە‌پلە‌پ تۈزىتىش —‏ يە‌ھۋانىڭ قويلار كە‌بى سادىق خىزمە‌تچىلىرىگە بولغان سۆيگۈ-‏مۇ‌ھە‌ببىتىنىڭ ئىپادىسى ۋە بۇ گۇ‌ناھ ئۆتكۈزگە‌ن كىشىنىڭ قە‌لبىگە تە‌سىر قىلىپ،‏ ئۇ‌نى توۋا قىلىشقا يېتە‌كلىشى مۇ‌مكىن.‏ كىشى جامائە‌تتىن چىقىرىلغان بولسىمۇ،‏ يىغىلىشلارغا قاتنىشىپ،‏ روھىي ئوزۇ‌قلارنى ئېلىپ،‏ ئىمان ئېتىقادىنى كۈچە‌يتە‌لە‌يدۇ.‏ ئۇ نە‌شىرى ماتېرىياللارنى ئوقۇ‌پ تە‌تقىق قىلالايدۇ ۋە JW تېلېۋىزىيە پروگراممىسىنى كۆرە‌لە‌يدۇ.‏ ئاقساقاللار ئۇ‌نىڭ روھىي جە‌ھە‌تتىن ئىلگىرىلىشىگە دىققە‌ت قىلىپ،‏ بە‌لكىم بە‌زىدە ئۇ‌نىڭغا بە‌زى مە‌سلىھە‌تلە‌رنى بېرىدۇ ۋە ئۇ‌نىڭ روھىي ساغلاملىقىنىڭ ئە‌سلىگە كېلىشىگە ياردە‌م بېرىدۇ.‏ شۇ ئارقىلىق،‏ ئۇ يە‌ھۋا گۇ‌ۋاھچىسى سۈپىتىدە جامائە‌تكە قايتىپ كېلە‌لە‌يدۇ b‏.‏

12.‏ ئاقساقاللار گۇ‌ناھىغا توۋا قىلمىغان كىشىگە مېھرىبانلىق ۋە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىش ئۈچۈن نېمە قىلالايدۇ؟‏

12 ئە‌ڭ مۇ‌ھىمى شۇ‌نى ئۇ‌نتۇ‌ماسلىقىمىز كېرە‌ككى،‏ پە‌قە‌تلا گۇ‌ناھىغا توۋا قىلمىغانلار جامائە‌تتىن چىقىرىلىدۇ.‏ ئاقساقاللار بىرىنىڭ جامائە‌تتىن چىقىرىلىشىنى قارار قىلىشتىن ئىلگىرى،‏ ئۇ ئېغىر مە‌سىلىنى ئە‌ستايىدىل قاراپ چىقىشى كېرە‌كلىكىنى بىلىدۇ.‏ يە‌ھۋا مە‌لۇ‌م دە‌رىجىدە ئە‌دە‌پلە‌پ جازالايدۇ،‏ ئۇ ئاقساقاللارنىڭمۇ شۇ‌نداق قىلىشنى خالايدۇ (‏يە‌رە‌م.‏ 30:‏11‏)‏.‏ ئاقساقاللار قېرىنداشلارنى ياخشى كۆرىدۇ ۋە ئۇ‌لارنىڭ يە‌ھۋا بىلە‌ن بولغان مۇ‌ناسىۋىتىگە زىيان يە‌تكۈزىدىغان ھە‌رقانداق ئىشنى قىلىشنى خالىمايدۇ.‏ بىراق،‏ بە‌زىدە مېھرىبانلىق ۋە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ يولى —‏ گۇ‌ناھ ئۆتكۈزگە‌ن كىشىنى بىر مە‌زگىل جامائە‌تتىن چىقىرىۋېتىش.‏

13.‏ نېمە ئۈچۈن كورىنت شە‌ھە‌ردىكى بىر ئېتىقادچىنى جامائە‌تتىن چىقىرىش كېرە‌ك بولغان؟‏

13 بىرىنچى ئە‌سىردە،‏ ئە‌لچى پاۋلۇ‌سنىڭ گۇ‌ناھىغا توۋا قىلمىغان گۇ‌ناھكارغا قانداق مۇ‌ئامىلە قىلغانلىقىنى كۆرۈپ باقايلى.‏ كورىنت شە‌ھىرىدىكى بىر ئېتىقادچى ئۆز ئاتىسىنىڭ ئايالى بىلە‌ن ئە‌خلاقسىز تۇ‌رمۇ‌ش كە‌چۈرگە‌ن.‏ بۇ نېمە دېگە‌ن يىرگىنچلىك!‏ بۇ‌نداق گۇ‌ناھ ھە‌ققىدە يە‌ھۋا ئۆتمۈشتە ئىسرائىللىقلارغا شۇ‌نداق دېگە‌ن:‏ «ئە‌گە‌ر بىر كىشى ئاتىسىنىڭ ئايالى بىلە‌ن ياتسا،‏ ئۆز ئاتىسىنىڭ ئە‌ۋرىتىگە تە‌گكە‌ن بولىدۇ.‏ ئۇ‌لار ئىككىلىسى ئۆلۈم جازاسىغا تارتىلسۇ‌ن» (‏لاۋى.‏ 20:‏11‏)‏.‏ ئە‌لۋە‌تتە،‏ پاۋلۇ‌س ئۇ كىشىنى ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلمىغان.‏ بىراق،‏ ئۇ بۇ‌رۇ‌ن جامائە‌تتىكىلە‌رگە شۇ كىشىنى جامائە‌تتىن چىقىرىۋېتىشنى ئېيتقان.‏ ئاشۇ كىشىنىڭ ئە‌خلاقسىز يۈرۈش-‏تۇ‌رۇ‌شى جامائە‌تتىكى باشقىلارغا تە‌سىر قىلغان،‏ ھە‌تتا بە‌زىلىرى ئۇ‌نى ئېغىر گۇ‌ناھ دە‌پ قارىمىغان.‏—‏1-‏كورىنت.‏ 5:‏1،‏ 2،‏ 13‏.‏

14.‏ كورىنت شە‌ھىرىدىكى جامائە‌تتىن چىقىرىلغان كىشىگە پاۋلۇ‌س قانداق رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌ن ۋە نېمە ئۈچۈن؟‏ (‏2-‏كورىنتلىقلار 2:‏5—‏8،‏ 11‏)‏

14 كېيىنرە‌ك،‏ پاۋلۇ‌س شۇ كىشىنىڭ كۆپ ئۆزگۈرۈشلە‌رنى قىلغانلىقىنى بىلگە‌ن.‏ ئۇ گۇ‌ناھى ئۈچۈن چىن قە‌لبىدىن توۋا قىلغان!‏ گە‌رچە ئۇ كىشى جامائە‌تنىڭ نامىغا داغ كە‌لتۈرگە‌ن بولسىمۇ،‏ پاۋلۇ‌س شۇ ئىشلارنى ھە‌ددىدىن زىيادە ئاشۇ‌رۇ‌ۋېتىشنى خالىمايدىغانلىقىنى ئاقساقاللارغا ئېيتقان.‏ ئۇ ئاقساقاللارغا:‏ «ئە‌مدى ئۇ‌نى چىن دىلدىن كە‌چۈرۈڭلار ۋە ئۇ‌نىڭغا تە‌سە‌للى بېرىڭلار»،‏—‏ دېگە‌ن.‏ ئۇ يە‌نە سە‌ۋە‌بىنى چۈشە‌ندۈرۈپ:‏ «بولمىسا،‏ ئۇ غە‌م-‏قايغۇ‌لاردىن باش كۆتۈرە‌لمە‌ي قالىدۇ»،‏—‏ دېگە‌نىدى.‏ پاۋلۇ‌س توۋا قىلغان شۇ كىشىگە ھېسداشلىق قىلىپ ئىچى ئاغرىتقان ۋە شۇ كىشىنىڭ ئۆزىنىڭ قىلغانلىرىغا ھە‌ددىدىن زىيادە قايغۇ‌رۇ‌پ-‏ھە‌سرە‌ت چېكىپ،‏ كە‌چۈرۈم سوراشنى توختىتىپ قويۇ‌شىنى خالىمىغان.‏—‏2-‏كورىنتلىقلار 2:‏5—‏8،‏ 11-‏نى ئوقۇ‌ڭ.‏

15.‏ ئاقساقاللار كە‌سكىن بولۇ‌ش بىلە‌ن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىش ئارىسىدىكى تە‌ڭپۇ‌ڭلۇ‌قنى قانداق ساقلىيالايدۇ؟‏

15 يە‌ھۋانى ئۈلگە قىلىپ،‏ ئاقساقاللارمۇ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنى خالايدۇ.‏ ئە‌گە‌ر زۆرۈر بولسا،‏ ئۇ‌لار كە‌سكىنلىك بىلە‌ن ئە‌دە‌پلە‌پ تۈزە‌تسىمۇ،‏ بىراق رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشكە ھە‌قىقىي ئاساس بولسا،‏ شۇ‌نداق قىلىشقا ئىلاجىنىڭ بارىچە تىرىشىدۇ.‏ ئە‌گە‌ر ئاقساقاللار خاتالىق ئۆتكۈزگە‌ن كىشىنى ھېچقانداق ئە‌دە‌پلە‌پ تۈزە‌تمىسە،‏ ئۇ‌نىڭغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىگە‌ن بولىدۇ،‏ ئە‌كسىنچە ئۇ‌نىڭ خاتالىقلىرىغا كۆز يۇ‌مغان بولىدۇ.‏ ئۇ‌نداقتا،‏ پە‌قە‌تلا ئاقساقاللار رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشى كېرە‌كمۇ؟‏

ھە‌ممىمىزنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشىگە نېمە ياردە‌م بېرە‌لە‌يدۇ؟‏

16.‏ پە‌ندى-‏نە‌سىھە‌ت 21:‏13-‏ئايە‌تكە ئاساسلانغاندا،‏ يە‌ھۋا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىگە‌ن كىشىلە‌رگە قانداق مۇ‌ئامىلە قىلىدۇ؟‏

16 بارلىق خۇ‌دا خىزمە‌تچىلىرى يە‌ھۋانى ئۈلگە قىلىپ،‏ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشكە تىرىشىدۇ.‏ نېمە ئۈچۈن؟‏ بىر سە‌ۋە‌بى،‏ يە‌ھۋا باشقىلارغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىگە‌ن كىشىنىڭ دۇ‌ئالىرىغا قۇ‌لاق سالمايدۇ ‏(‏پە‌ندى-‏نە‌سىھە‌ت 21:‏13-‏ئوقۇ‌ڭ)‏.‏ شۇ‌ڭا،‏ ئېھتىياتچان بولۇ‌پ،‏ تاش يۈرە‌ك بولۇ‌پ كېتىشتىن ساقلىنىمىز.‏ بىر قېرىنداشنىڭ دە‌رد-‏پە‌ريادلىرىغا قۇ‌لاق يوپۇ‌رۇ‌ۋېلىشنىڭ ئورنىغا،‏ ئۇ‌نىڭ نالە-‏پە‌ريادلىرىغا قۇ‌لاق سېلىشقا ھە‌ر دائىم تە‌ييار تۇ‌رۇ‌شىمىز كېرە‌ك.‏ شۇ‌نىڭغا ئوخشاش،‏ بىز مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابتىكى مۇ‌نۇ مە‌سلىھە‌تكە قۇ‌لاق سېلىشقا تىرىشىشىمىز كېرە‌ك:‏ «رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىگە‌نلە‌ر ئۈستىدىن چىقىرىلىدىغان ھۆكۈم رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىز بولىدۇ» (‏ياقۇ‌پ 2:‏13‏)‏.‏ ئە‌گە‌ر بىز كە‌متە‌ر بولۇ‌پ،‏ ئۆزۈمىزنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تكە ئېھتىياجلىق ئىكە‌نلىكىمىزنى ئە‌ستە تۇ‌تساق،‏ باشقىلارغىمۇ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىمىز.‏ بىز بولۇ‌پمۇ جامائە‌تتىن چىقىرىلغان كىشى جامائە‌تكە قايتىپ كە‌لگە‌ندە،‏ ئۇ‌نىڭغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنى خالايمىز.‏

17.‏ پادىشاھ داۋۇ‌ت رە‌ھىم-‏شە‌پقىتىنى قانداق كۆرسە‌تكە‌ن؟‏

17 مۇ‌قە‌ددە‌س كىتابتىكى مىساللار رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىز بولۇ‌شتىن يىراق تۇ‌رۇ‌پ،‏ رە‌ھىمدىل بولۇ‌شىمىزغا ياردە‌م بېرە‌لە‌يدۇ.‏ مە‌سىلە‌ن،‏ پادىشاھ داۋۇ‌تنىڭ مىسالىنى كۆرۈپ باقايلى.‏ ئۇ دائىم چىن قە‌لبىدىن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌ن.‏ گە‌رچە سائۇ‌ل داۋۇ‌تنى ئۆلتۈرۈشنى خالىغان بولسىمۇ،‏ داۋۇ‌ت ھە‌رگىزمۇ سائۇ‌لغا ئاداۋە‌ت ساقلاپ،‏ ئۇ‌نىڭدىن ئۆچ ئېلىش ئۈچۈن زىيانكە‌شلىك قىلمىغان،‏ ئە‌كسىچە ئۇ خۇ‌دا ئۆزى مە‌سىھ قىلغان پادىشاھقا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌ن.‏—‏1-‏سام.‏ 24:‏9–‏12،‏ 18،‏ 19‏.‏

18،‏ 19.‏ داۋۇ‌ت قايـسى ئىكـكى ۋە‌زىيـە‌تتە ئۆزىنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىز بولغانلىقىنى كۆرسە‌تكە‌ن؟‏

18 بىراق،‏ داۋۇ‌ت ھە‌ردائىم رە‌ھىمدىل بولمىغان.‏ مە‌سىلە‌ن،‏ مىجە‌ز-‏خۇ‌لقى قوپال كىشى نابال داۋۇ‌ت ۋە ئۇ‌نىڭ ئادە‌ملىرىگە تاماق بېرىشنى رە‌ت قىلىپ،‏ يامان گە‌پ سۆزلە‌رنى قىلغاندا،‏ ئۇ قاتتىق ئاچچىقلىنىپ،‏ نابال ۋە ئۇ‌نىڭ ئائىلە جە‌مە‌تىنى قىرىپ تاشلاشنى قارار قىلغان.‏ ئە‌مما،‏ نابالنىڭ سە‌ۋرچان،‏ مېھرىبان ئايالى ئابىگائىل دە‌رھال داۋۇ‌تقا يېمە‌كلىكلە‌رنى يە‌تكۈزۈپ بە‌رگە‌ن،‏ شۇ ئارقىلىق داۋۇ‌تنى بېھۇ‌دە قان تۆكۈشتىن ساقلاپ قالغان.‏—‏1-‏سام.‏ 25:‏9–‏22،‏ 32–‏35‏.‏

19 يە‌نە بىر ۋە‌زىيە‌تتە،‏ ناتان پە‌يغە‌مبە‌ر داۋۇ‌تقا بىر باي كىشىنىڭ كە‌مبە‌غە‌ل قوشنىسىنىڭ ئە‌ڭ ئامراق قوزىسىنى بۇ‌لىۋالغانلىقى ھە‌ققىدە ئېيتىپ بە‌رگە‌ن.‏ داۋۇ‌ت ئۇ‌نى ئاڭلاپ،‏ قاتتىق غە‌زە‌پلىنىپ شۇ‌نداق دېگە‌ن:‏ «ھايات يە‌ھۋا ئالدىدا قە‌سە‌م قىلىمە‌نكى،‏ بۇ‌نداق ئىشنى قىلغان ئادە‌م ئۆلۈمگە مە‌ھكۇ‌مدۇ‌ر» (‏2-‏سام.‏ 12:‏1—‏6‏)‏.‏ داۋۇ‌ت تە‌ۋرات قانۇ‌نىنى ياخشى بىلە‌تتى.‏ ئە‌گە‌ر ئوغرى بىر قوينى ئوغرىلىسا،‏ قانۇ‌ن بويىچە ئۇ‌نىڭ ئورنىغا تۆت قوي تۆلە‌پ بېرىشى كېرە‌ك ئىدى (‏چىق.‏ 22:‏1‏)‏.‏ بىراق،‏ داۋۇ‌تنىڭ شۇ‌نداق ئۆلۈم ھۆكۈمىنى ئېلان قىلىشى،‏ ئۇ‌نىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىزلىكىنى كۆرسىتىدۇ.‏ ئە‌مە‌لىيە‌تتە،‏ ناتاننىڭ بۇ مىسالنى ئېيتىپ بېرىشى،‏ داۋۇ‌تنىڭ شۇ قوينى بۇ‌لىۋالغان كىشىدىنمۇ بە‌تتە‌ر ئېغىر گۇ‌ناھ ئۆتكۈزگە‌نلىكىنى تونۇ‌پ يېتىشىگە ياردە‌م بېرىش ئۈچۈن ئىدى.‏ داۋۇ‌ت ناتان ئېيتقان مىسالدىكى قوينى بۇ‌لىۋالغان كىشىگە رە‌ھىمدىل بولمىغان.‏ بىراق،‏ يە‌ھۋا ئۆزىنىڭ داۋۇ‌تقا ئىنتايىن كۆپ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تكە‌نلىكىنى ئىسپاتلىغان.‏—‏2-‏سام.‏ 12:‏7–‏13‏.‏

پادىشاھ داۋۇ‌ت ناتاننىڭ مىسالىدىكى كىشىگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تمىگە‌ن (‏19،‏ 20-‏ئابزاسلارغا قاراڭ)‏ d

20.‏ داۋۇ‌تنىڭ مىسالىدىن نېمىنى ئۆگىنە‌لە‌يمىز؟‏

20 داۋۇ‌ت قاتتىق غە‌زە‌پلە‌نگە‌ندە،‏ نابال ۋە ئۇ‌نىڭ ئادە‌ملىرىنى ئۆلتۈرۈشنى قارار قىلغان.‏ كېيىنرە‌ك،‏ ئۇ ناتان پە‌يغە‌مبە‌رنىڭ مىسالىدىكى كىشىنى ئۆلۈمگە لايىق دېگە‌ن.‏ بىراق،‏ داۋۇ‌ت ئادە‌تتە شۇ‌نچە رە‌ھىمدىل كىشى بولغان بولسىمۇ،‏ نېمە ئۈچۈن ئۇ شۇ بۇ‌لاڭچىلىق قىلغان كىشىگە شۇ‌نچە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تسىزلىك بىلە‌ن ھۆكۈم قىلغان.‏ شۇ چاغدا،‏ ئۇ ۋىجدان ئازابى تارتىۋاتقان ئىدى.‏ قە‌لبىنى تاشتە‌ك قىلىپ،‏ ئالدىراپ ھۆكۈم چىقىرىشى روھىي ساغلام ئە‌مە‌سلىكىنى كۆرسىتىدۇ.‏ ئە‌يسا ئۆز ئە‌گە‌شكۈچىلىرىنى جىددىي ئاگاھلاندۇ‌رغان:‏ «باشقىلارنى ھۆكۈم قىلىشنى توختىتىڭلار،‏ سىلە‌رمۇ ھۆكۈمگە ئۇ‌چرىمايسىلە‌ر» (‏مە‌تتا 7:‏1،‏ 2‏)‏.‏ شۇ‌ڭا،‏ قە‌لبىمىزنىڭ تاشتە‌ك قېتىپ كېتىشىگە قارشى تۇ‌رۇ‌پ،‏ خۇ‌دادە‌ك رە‌ھىمدىل بولۇ‌شقا تىرىشايلى.‏

21،‏ 22.‏ بىزنىڭ رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشىمىزنىڭ قانداق ئە‌مە‌لىي يوللىرى بار؟‏

21 رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌تلىك كىشى پە‌قە‌ت ئىچى ئاغرىتىش ھېس-‏تۇ‌يغۇ‌سىدا بولۇ‌پلا بولماي،‏ باشقىلارغا ئە‌مە‌لىي ياردە‌م بېرىدۇ.‏ شۇ‌ڭا،‏ ھە‌ممىمىز ئائىلىمىزدە،‏ جامائە‌تتە ۋە مە‌ھە‌للىمىزدە كىملە‌رنىڭ ياردە‌مگە ئېھتىياجى بارلىقىغا دىققە‌تلىك بولايلى.‏ جە‌زمە‌ن رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ نۇ‌رغۇ‌ن پۇ‌رسە‌تلىرىنى تاپالايمىز!‏ مە‌سىلە‌ن،‏ كىم تە‌سە‌للىگە مۇ‌ھتاج؟‏ كىملە‌ر ئە‌مە‌لىي ياردە‌م بېرىشىمىزگە،‏ يە‌نى يېمە‌ك-‏ئىچمە‌ك يە‌تكۈزۈپ بېرىشىمىز ياكى باشقا ئىشلارغا ياردە‌م قولىمىزنى سۇ‌نۇ‌شقا مۇ‌ھتاج؟‏ جامائە‌تكە قايتىپ كە‌لگە‌ن قېرىنداش تە‌سە‌للى ۋە ئىلھام بېرىدىغان بىر دوستقا مۇ‌ھتاجمۇ؟‏ كۆڭۈلگە تە‌سە‌للى بېرىدىغان خۇ‌ش خە‌ۋە‌رنى كىمگە ئېيتالايمىز؟‏ بۇ،‏ بىز ئۇ‌چراتقان ھە‌ر بىر كىشىگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ ئە‌ڭ ياخشى يوللىرىدىن بىرىدۇ‌ر.‏—‏ئايۇ‌پ 29:‏12،‏ 13؛‏ رىملىقلار 10:‏14،‏ 15؛‏ ياقۇ‌پ 1:‏27‏.‏

22 كىملە‌رنىڭ ياردە‌مگە ئېھتىياجلىق ئىكە‌نلىكىگە دىققە‌ت قىلساق،‏ ئە‌تراپىمىزدىكى كىشىلە‌رگە رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىشنىڭ پۇ‌رسە‌تلىرىنى تاپالايمىز.‏ باشقىلارغا رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت كۆرسە‌تسە‌ك،‏ ئاسماندىكى ئاتىمىزنىڭ كۆڭلىنى خۇ‌رسە‌ن قىلالايمىز.‏ چۈنكى،‏ ئۇ رە‌ھىمدىل خۇ‌دادۇ‌ر!‏

13-‏ناخشا شۈكۈر دۇ‌ئاسى

a رە‌ھىم-‏شە‌پقە‌ت —‏ يە‌ھۋانىڭ ئە‌ڭ ئېسىل پە‌زىلە‌تلىرىدىن بىرى.‏ ھە‌ممىمىز بۇ پە‌زىلە‌تنى يېتىلدۈرۈشىمىز كېرە‌ك.‏ نېمە ئۈچۈن يە‌ھۋا مېھىر-‏شە‌پقە‌ت كۆرسىتىدۇ؟‏ نېمە ئۈچۈن ئۇ‌نىڭ ئە‌دە‌پلە‌پ-‏تۈزىتىشىنى مېھىر-‏شە‌پقىتىنىڭ ئىپادىسى دە‌پ ئېيتالايمىز؟‏ ۋە بۇ گۈزە‌ل پە‌زىلە‌تنى بىز قانداق كۆرسىتە‌لە‌يمىز؟‏ بۇ ماقالىدە،‏ مۇ‌شۇ سوئاللارغا جاۋاب تاپىمىز.‏

b جامائە‌تكە قايتىپ كە‌لگە‌ن بىرى يە‌ھۋا بىلە‌ن بولغان مۇ‌ناسىۋىتىنى قانداق ياخشىلىيالايدىغانلىقى ۋە ئاقساقاللارنىڭ ئۇ‌لارغا قانداق ياردە‌م بېرە‌لە‌يدىغانلىقى ھە‌ققىدە بىلىش ئۈچۈن،‏ بۇ ژۇ‌رنالدىكى «‏قايتا يە‌ھۋا بىلە‌ن دوستلۇ‌ق مۇ‌ناسىۋىتىڭىزنى تىكلە‌ڭ‏» ناملىق ماقالىگە قاراڭ.‏

c سۈرە‌تتە:‏ ئاتا ئۆگىزىدە تۇ‌رۇ‌پ،‏ ئاداشقان ئوغۇ‌لنىڭ ئۆيىگە قايتىپ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆردى ۋە دە‌رھال ئۇ‌نى باغرىغا بېسىشقا ئالدىغا چىقتى.‏

d سۈرە‌تتە:‏ داۋۇ‌ت ۋىجدان ئازابى تارتقاچقا،‏ بېسىم ھېس قىلغان.‏ شۇ سە‌ۋە‌ب،‏ ناتان پە‌يغە‌مبە‌ر باي كىشى قىلغان ئىشلار ھە‌ققىدە ئېيتىپ بە‌رگە‌ندە،‏ داۋۇ‌ت ئاڭلاپلا قاتتىق ئاچچىقلىنىپ،‏ ئۇ كىشىنى ئۆلۈمگە لايىق دېگە‌ن.‏