سىز بىلەمسىز؟
مۇقەددەس كىتاب زامانىدا پاپىروسلارنى كېمە ياساش ئۈچۈن ئىشلەتكەنمۇ؟
پاپىروس ئۆسۈملۈكى
ئادەتتە مىسىردا خەت يېزىش ئۈچۈن پاپىروسنىڭ ئاساسىي خەت يېزىش ماتېرىيالى بولغانلىقى ھەممىگە مەلۇم. گرېكلار ۋە رىملىقلارمۇ پاپىروسقا a خەت يازغان. پاپىروس ماتېرىيالى پەقەت يېزىقچىلىق ئىشلىرىدا قوللىنىلىپلا قالماي، يەنە ئادەملەرگە ئانچە تونۇش بولمىغان كېمە ياساش ئىشلىرىدىمۇ ئىشلىتىلگەن.
مىسىردىكى بىر قەبرە ئىچىدىن تېپىلغان پاپىروس كېمىنىڭ ئىككى مودېلى
تەخمىنەن 2500 يىل ئاۋۋال، يەشايا پەيغەمبەر ئېفىئوپىيە دەريالىرى بويىدىكى خەلقلەرنىڭ ‹دېڭىزدىن پاپىروس كېمىلەر بىلەن ئەلچىلەرنى ئەۋەتكەنلىكىنى› يازغان. كېيىنرەك، يەرەمىيا پەيغەمبەر ئالدىن-ئالا بېشارەت ئېيتقان، مىدىيا ۋە پارس قوشۇنلىرى بابىل شەھىرىنى ئىشغال قىلغاندا، بابىللىقلارنىڭ قېچىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن پاپىروس كېمىلىرىنى كۆيدۈرىۋېتەتتى.—يەشايا 18:1، 2؛ يەرەم. 51:32.
مۇقەددەس كىتاب خۇدانىڭ ئىلھاملاندۇرۇشى بىلەن يېزىلغان. شۇڭا، تېپىلغان ئارخېئولوگىيىلىك قېزىلمىلار پاپىروسنىڭ كېمە ياساش ئۈچۈن ئىشلىتىلگەنلىكىنى كۆرسەتكىنى، مۇقەددەس كىتابنى ئۆگەنگۈچىلەرنى ھەيران قالدۇرمايدۇ (2-تىموت. 3:16). قانداق قېزىلمىلار تېپىلغان؟ ئارخېئولوگلار مىسىردىكى قېزىلمىلاردىن كېمە ياساش كەسىپىگە مۇناسىۋەتلىك تەپسىلاتلارنى كۆرسىتىدىغان دەلىل-ئىسپاتلارنى تاپقان.
پاپىروس كېمىلەر قانداق ياسالغان؟
مىسىردىكى قەبرىلەردە سىزىلغان سۈرەتلەر ۋە ئويۇلغان ئويما رەسىملەردە، ئادەملەرنىڭ پاپىروسنى قانداق يىغىپ، كېمىلەرنى ياسىغانلىقى تەسۋىرلەنگەن. ئەرلەر پاپىروس ئۆسۈملۈكلىرىنىڭ غوللىرىنى ئورۇپ، باغلام-باغلام قىلىپ قويىدۇ. كېيىن، ئاشۇ باغلام-باغلام پاپىروس غوللىرىنى قوشۇپ قاتتىق باغلايدۇ. پاپىروس غولى ئۈچ قىرلىق شەكىلدە بولۇپ، ئۇلارنى قوشۇپ قاتتىق باغلىغاندا، پاپىروس غوللىرى بىر-بىرىگە زىچ كىرىشىپ، قاتتىق بىر پۇختا ھالەتتىكى شەكىلگە كېلىدۇ. مىسىرنىڭ تارىخى ھەققىدىكى بىر كىتابتا، پاپىروس كېمە ئون يەتتە مېتىردىن ئۇزۇنراق بولۇپ، ئۈستىدە كەڭ بوشلۇق ۋە ئىككى تەرىپىدە 10—12-گىچە پالاقلىرى بولغانلىقى خاتىرىلەنگەن.
مىسىردىكى تامغا ئويۇلغان سۈرەتلەردە پاپىروس كېمىنىڭ قانداق ياسىلىشى تەسۋىرلەنگەن
نېمە ئۈچۈن كېمە ياسىغۇچىلار پاپىروسنى ئىشلەتكەن؟
پاپىرۇس ئۆسۈملۈكى نىل دەريا ۋادىسىنىڭ ھەممىلا جايلىرىدا دېگۈدەك ئۆسكەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە، پاپىروستىن كېمە ياساش ئاسانراق بولغان. ھەتتا، ياغاچ ماتېرىياللىرىدىن يوغان كېمىلەرنى ياساش كەڭ تارقالغان ۋاقىتلاردىمۇ، قارىماققا بېلىقچىلار بىلەن ئوۋچىلار داۋاملىق پاپىروس ساللارنى ۋە كىچىك قېيىقلارنى ئىشلەتكەن.
پاپىروس كېمىلەرنى ئىشلىتىش ئۇزۇن زامان داۋاملاشقان. مىلادى بىرىنچى، ئىككىنچى ئەسىر ئارىسىدا ياشىغان گرېك يازغۇچىسى پلوتاركنىڭ يازغانلىرىغا ئاساسلانغاندا، ئۇنىڭ زامانىدىكى ئادەملەر تېخىغىچە پاپىروس كېمىلەرنى ئىشلەتكەن.
a پاپىروس ئۆسۈملۈكى ئادەتتە سازلىقلار ياكى سۈيى ئاستا ئاقىدىغان ئېقىنلارنىڭ بويىدا ئۆسىدۇ. پاپىروسنىڭ بويى 5 مېتىر ئېگىزلىككىچە، غولى 15 سانتىمېتىرغىچە يوغان ئۆسەلەيدۇ.
