CA LULIKIWA?
Onjila Ndomo Ombisi Raia-Manta ya Pangiwa
O Raia-Manta yi litekula poku upa ovava a tengiwa lomẽla wayo vokalunga kuenda ovipuka vi tukuiwa hati, plâncton osimbu yi liteva. Ovava aco o kuatisa oku ina ciwa ovipuka osimbu ovava a pita venguli kuenda volombanjo vio raia-manta. Ocina cimue ci komõhisa ceci okuti, o raia-manta yi pondola oku kuata vovava okacipuka ka tukuiwa plâncton ndaño okuti katito calua. Ndomo ca lomboluiwa lonoño yimue yi tukuiwa Ed Yong, uloño waco, “nda ka wa tẽliwile.”
Kũlĩhĩsa ndoco: Onjila ndomo omẽla wombisi raia-manta wa pangiwa u sokisiwa lalumbala atãlo, a kasi ndopendu. Amue pokati kovayo aco, amẽla kovaso kuenda akuavo amẽla konyima osimbu yiliteva. Ovayo aco a tepa ovava, loku koka okuti ovava amue a pita kilu kuenda akuavo a pita pokati kovayo kuenje ci koka a fele fele amue.
Eci olonepa vimue viokulia vi pitĩla ocipepi lomẽla waye owo u liyikula lonjanga kuenje ina okulia. Ndaño o kacipuka katito okuti vomẽla ka yongamo, ka tualiwa vomẽla omo akimba a kuatisa oku ka sindila lonjanga vomẽla, muna citava oku iniwa. Onjila eyi yoku kuata okulia yecelela okuti ombisi yi kuata ovipuka vitito, okuti vi pita volonele loku tiukila vovava o kalunga.
Handi vali, onjila yaco yoku litekula yombisi yi tukuiwa raia-manta, ka yi sitika lovinene kuenda yi liyelisa lonjila yimue yi komõhisa, ndaño pamue yi lupuka calua ale vovava muli ovina vialua vio kulia.
Vakuakukonomuisa va yongola oku kuama onjila yombisi raia-manta yoku ka wula okulia, oco va pange ovisalo vioku kenja ovava poku a tepa lovinene loku pungulamo ovinimbu viomika vi panga lavĩ.
Nye o sima? Onjila yoku litekula kuombisi raia-manta, ya tukuluka ño? Ale ya lulikiwa?