OCIPAMA 11
Via “Yukisiwa Lespiritu Sandu Kuenda . . . Lesanju”
Ongangu ya Paulu yi lekisa ndomo a liyaka lomanu va likala esapulo
Wa kunamẽla Kovilinga 13:1-52
1, 2. Ocina cipi cilikasi ca kongeliwile vungende Barnaba la Saulu va laikele oku linga kuenda upange wavo wa ponduile oku kuatisa ndati koku tẽlisiwa Ovilinga 1:8?
ETEKE limue liesanju kekongelo lio Antiokea. Pokati kovaprofeto vosi lalongisi va kasimo, Barnaba la Saulu, va mala oku nõliwa lespiritu sandu oco vambate olondaka viwa kovitumãlo viocipãla. a (Ovil. 13:1, 2) Ocili okuti kua kala alume va tumiwile ndolomisionaliu, pole, kolonepa kuna kua kala ale ekongelo Liakristão. (Ovil. 8:14; 11:22) Onjanja eyi Barnaba, Saulu, la Yoano Marko, una o ka kala ndoñuatisi va tumiwa kovitumãlo vina okuti omanu ka va la yeva olondaka viwa.
2 Osimbu ka pa pitile 14 kanyamo, Yesu wa sapuila olondonge viaye hati: “Vu ka linga olombangi viange vo Yerusalãi, vo Yudea yosi kuenda vo Samaria toke kasulilo o kilu lieve.” (Ovil. 1:8) Ocikele ca Barnaba la Saulu coku kala olomisionaliu, ci ka kuatisa calua koku tẽlisiwa kuolondaka viovitumasuku via Yesu! b
“Ndi Nõleli . . . Oco va Linge Upange” (Ovil. 13:1-12)
3. Nye ca enda oku tĩlisa ovongende anene kocita catete?
3 Koloneke vilo, omo lioku pangiwa kuoviendelo ndeci akãlu kuenda olombalãu, citava oku linga ovongende anene vokuenda kuowola yimosi ale vivali. Pole, hacoko ca kala kocita catete K.K. Kotembo yaco, onjila ya siatele yoku linga ovongende, oku endela posi okuti, pamue osi yaco ya kala yovikulungu. Eteke limosi liungende okuti pamue omunu nda wa enda lika 30 kolokilometulu, lia kavisile calua! c Omo liaco, ndaño Barnaba la Saulu va yonguile oku fetika ocikele cavo, va kũlĩhĩle okuti va sukilile oku likolisilako calua loku lieca lutima wosi oco va tẽlise ocikele cavo. —Mat. 16:24.
4. (a) Nye ca handeleka oku nõliwa kua Barnaba la Saulu kuenda ocituwa cipi vamanji vakuavo Akristão va lekisa? (b) Tu kuatisa ndati vana va tambula ovikele vocisoko?
4 Momo lie espiritu sandu lia handelekela lika Barnaba la Saulu “oco va linge upange”? (Ovil. 13:2) Embimbiliya ka li popi catiamẽla kondaka yaco. Pole, tua kũlĩha okuti espiritu sandu lia handeleka oku nõliwa kualume vaco. Ka kuli uvangi u lekisa okuti ovaprofeto kuenda alongisi vo ko Antiokea ka va solele onjila yaco. Pole, ovo va eca ekuatiso liavo kocikele caco. Sokolola ndomo Barnaba la Saulu va liyeva eci vamanjavo konepa yespiritu okuti ka va va kuatelele onya va “likandangiya oku lia loku likutilila, va va kapa ovaka avo kuenje va va tuma oku enda.” (Ovil. 13:3). Etu tu sukilavo oku kuatisa vana va tambula ovikele vocisoko, oku kongelamo alume va nõliwa ndolomitavaso vakongelo. Tu yuvuli oku lekisa onya ku vana va tambula ovikele, pole, tu “lekisi ocisola calua kokuavo loku va kapako omo liupange wavo.” —1 Va Tes. 5:13.
5. Lombolola eci ca kongeliwile voku eca uvangi vocifuka co Kupro.
5 Noke lioku linga ungende toke vo Selukia olupale lu kasi ocipepi letapu lio Antiokea, Barnaba la Saulu, va linga ungende wo vokalunga toke vocifuka co Kupro okuti, ungende umue wocinãla ci soka 160 kolokilometulu. d Omo okuti Barnaba wa kala onyitiwe yo Kupro, wa yonguile calua oku ambata olondaka viwa komanu vo kofeka a citiwila. Eci va pitĩla vo Sulami okuti olupale lu kasi kohulo yocifuka kutundilo, haico va fetika oku linga upange. Vepuluvi liaco, “va fetika oku kundila ondaka ya Suku volosunangonga via va Yudea.” e (Ovil. 13:5) Barnaba la Saulu va linga ungende vocifuka cosi co Kupro, citava okuti va eca uvangi valupale a velapo vokuenda kungende. Olomisionaliu evi citava okuti via linga ungende weci ci soka 160 kolokilometulu okuti, ca tamba lika konjila va kuama!
6, 7. (a) Helie wa kala Sergio Paulu kuenda momo lie Bar-Yesu a setekela oku u tateka oku yevelela olondaka viwa? (b) Saulu wa tateka ndati elambalalo lia Bar-Yesu?
6 Kocita catete, vo Kupro mueyukile calua lefendelo liesanda. Eci ca limbukiwa vali eci Barnaba la Saulu va pitĩla vo Pafu okuti, kohulo yocifuka kutakelo. Kocitumãlo caco va sangako ulume umue londuko “Bar-Yesu, una wa kala ocimbanda haeye uprofeto wesanda.” Handi vali, “eye wa kala kumue lepalanga Sergio Paulu, ulume umue wa loñolohẽle.” f Kocita catete va Roma valua va lilongisile calua oku kongelamo Sergio Paulu “ulume umue wa loñolohẽle,” va enda oku sanda ekuatiso kovimbanda kuenda ku vakuakukũlĩhĩsa olombungululu oco va nõle olonjila vi kuete esilivilo lia velapo. Ndaño ndoco, Sergio Paulu wa komõha lesapulo Liusoma, kuenje “wa yonguile oku yeva ondaka ya Suku.” Pole, Bar-Yesu una wa kũlĩhĩwavo londuko ya Elumasi okuti yi lomboloka “Ocimbanda,” ka ci solele. —Ovil. 13:6-8.
7 Bar-Yesu wa suvukile esapulo Liusoma. Eye wa kũlĩhĩle okuti onjila ya velapo yoku teyuila ocikele caye coku kala ondunguli ya Sergio Paulu, ‘oku yapuisa epalanga vekolelo.’ (Ovil. 13:8) Pole, Saulu nda ka ecelele okuti ocimbanda co kombonge ci yapuisa ombili ya Sergio Paulu. Kuenje nye Saulu a linga? Ulandu u lekisa okuti: “Saulu o tukuiwavo Paulu, weyukisua lespiritu sandu, yu wa vandekela lutate [Bar-Yesu], loku popia hati: ‘Olume weyuka elimbi kuenda ovina viosi vĩvi, amõla Eliapu, anyãli wovina viosi viesunga, ku ka liwekapo hẽ oku pengisa olonjila via sunguluka via Yehova? Tala! Eka lia Yehova lia ku wila kuenda o ka linga omeke, ku moli ocinyi cekumbi vokuenda kuotembo yimue.’ Vocipikipiki, haico ovaso aye a vuvala kuenda owelema wo wila kuenje wa fetika oku papayata loku ñuala ñualapo oku vanjiliya umue u kuata peka.” g Yipi ya kala onima yulandu owu u komõhisa? “Epalanga poku mola eci ca pita, wa tava, momo wa komõha alongiso a Yehova.” —Ovil. 13:9-12.
8. Tu setukula ndati utõi wa Paulu?
8 Paulu ka kuatelele usumba Bar-Yesu. Cimuamue haico okuti, ka tu sukila oku kuatela usumba vakuelambalalo va seteka oku yapuisa vekolelo vana va lekisa onjongole kesapulo Liusoma. Pole olondaka vietu olonjanja viosi, “vi kale viumbombe, loku singiwa lomongua.” (Va Kol. 4:6) Volondaka vikuavo, ka tu yongola oku tateka oku kula kuomunu o lekisa onjongole konepa yespiritu, poku yuvula oku lihoya la vakuelambalalo. Ka tu ka ecelelivo okuti usumba u tu tateka oku situlula ovohembi etavo liesanda, lina li kasi oku amamako “oku pengisa olonjila via sunguluka via Yehova” ndeci Bar-Yesu a linga. (Ovil. 13:10) Ndeci Paulu a linga, tu sandeki lutõi ocili loku likolisilako oku vetiya ovitima via vakuacili. Omo liaco, ndaño pamue tu liyeva ndu okuti ka tu kuete ekuatiso lia Suku ndeci ca pita la Paulu, tu koleli okuti pocakati cespiritu sandu, Yehova o ka kokela vocili vana va sesamẽla omuenyo ko pui.—Yoa. 6:44.
“Ondaka Yimue Yevetiyo” (Ovil. 13:13-43)
9. Paulu la Barnaba va sia ndati ongangu yiwa ku vana va kuete ocikele coku songuila ekongelo koloneke vilo?
9 Citava okuti kua lingiwa epongoloko limue eci alume va tunda vo Pafu oku loña ko Perga kohulo yo Asia Menor okuti, ungende umue u panda 250 kolokilometulu vokalunga. Kovilinga 13:13, ocimunga caco ca tukuiwa okuti “Paulu kumue lalume.” Olondaka evi vi lekisa okuti Paulu eye wa enda oku songuila ocimunga caco. Ka kuli uvangi u lekisa okuti Barnaba wa kuatela onya Paulu. Handi vali, alume vaco vavali vamamako oku talavayela kumosi oco va linge ocipango ca Yehova. Paulu la Barnaba va sia ongangu yiwa ku vana va kuete ocikele coku songuila ekongelo koloneke vilo. Ovo va yuvula oku livelisapo okuti, ka va sandi ekemãlo momo va ivaluka olondaka via Yesu viokuti: “Vosi yene vu vamanji.” Eye wamisako ndoco: “Wosi o li kapa kunene, o ka kapiwa kutito kuenda wosi o li kapa kutito, o ka kapiwa kunene.” —Mat. 23:8, 12.
10. Lombolola ungende woku tunda ko Perga toke vo Antiokea yo Pisidia.
10 Eci ocimunga ca pitĩla vo Perga, Yoano Marko wa siapo Paulu la Barnaba kuenje wa tiukila ko Yerusalãi. Ka kua tukuiwile esunga lieci eye a nõlelapo oku enda vocipikipiki. Paulu la Barnaba vamamako lungende oku tunda vo Perga oku enda ko Antiokea yo Pisidia okuti, olupale lumue luoluvumba luo Galatia. Ungende waco ka wa lelukile, momo o Antiokea yo Pisidia, kilu lokalunga, ya kala eci ci soka 1.100 kolometulu. Atapalo o volomunda, eyukile ovikulungu hao a kokele ohele. Handi vali, a kũlĩhĩwilevo okuti mua enda oku kala ovingumba vialua. Vepuluvi liaco, citava okuti Paulu wa kala oku liyaka lovitangi viuhayele. h
11, 12. Paulu poku vanguila vosunangonga ko Antiokea yo Pisidia wa vetiya ndati onjongole yolonjeveleli?
11 Ko Antiokea yo Pisidia Paulu la Barnaba va iñila vosunangonga Kesambata. Ulandu waco u lekisa okuti: “Noke yoku tangela owiñi Ocihandeleko Lovaprofeto, asongui vosunangonga va tuma oku va sapuila vati: ‘A vamanji, nda vu kuete ondaka yimue yevetiyo komanu, yi popi.’” (Ovil. 13:15) Kuenje Paulu wa votoka oco a vangule.
12 Paulu wa fetika ohundo yaye loku popia hati: “Ene alume, a va Isareli, lene wa sumbili Suku, yeveleli.” (Ovil. 13:16) Eci ci lekisa okuti olonjeveleli viavo via kala va Yudea kuenda olomongoloke. Paulu wa vetiya ndati onjongole yomanu ka va kapeleko ocikele ca Yesu vocipango ca Suku? Tete, Paulu wa lombolola ulandu umue u teta onimbu wepata lia va Yudea. Eye wa lombolola ndomo Yehova a “kemãlisa omanu vaco osimbu va kala ovingendeleyi vofeka Yegito” kuenda ndomo Suku vokuenda kuanyamo 40 a “pandikisa lavo vekalasoko.” Paulu wa popiavo ndomo va Isareli va tẽla oku tambula Ofeka Yohuminyo kuenda ndomo Yehova a va “tepaisa ofeka yavo ndocipiñalo.” (Ovil. 13:17-19) Vamue va popia okuti Paulu wa kala oku tukula ovinimbu vimue Viovisonehua via tangiwile osimbu okuti, vi panga onepa koku lava Esambata. Nda okuti eci ocili, owu uvangi ukuavo u lekisa okuti Paulu wa tẽlele oku “linga lomanu vosi ndukuavina viosi.”—1 Va Kor. 9:22.
13. Tu vetiya ndati onjongole yolonjeveleli vietu?
13 Tu sukilavo oku likolisilako oku vetiya onjongole ya vana tu kundila. Ndeci, oku kũlĩha etavo omunu a tiamẽla, ci tu kuatisa oku nõla olosapi vi vetiya onjongole yaye. Handi vali, pamue tu tukula ovinimbu Viembimbiliya vina eye a kũlĩha. Ci kuetevo esilivilo nda tu pinga komunu oco a tange Vembimbiliya liaye muẽle. Sanda olonjila vioku vetiya onjongole yolonjeveleli viove.
14. (a) Ndamupi Paulu a lombolola olondaka viwa viatimẽla ku Yesu kuenda elungulo lipi eye a eca? (b) Ocituwa cipi omanu va lekisa kohundo ya Paulu?
14 Noke Paulu wa lombolola ndomo ocikoti colosoma via va Isareli ca nena “onjovoli yimue okuti Yesu,” kapendanjila kaye, Yoano Upapatisi. Noke Paulu wa lombolola ndomo Yesu a pondiwa, loku pinduiwa. (Ovil. 13:20-37) Paulu wa popia hati: “Eci ci kũlĩhĩwe kokuene okuti, vonduko yomunu u, ongecelo yakandu yi sapuiwa kokuene . . . Wosi o kolela o tendiwa okuti ka kuete eko vonduko ya Yesu. Kuenje upostolo wa eca elungulo li kuãimo kolonjeveleli viaye ndoco: “Lavululi okuti eci ca popiwa Vovaprofeto ka ciya kokuene: ‘Ene alomembuli vanji, komõhi kuenda nyõlehi, momo ñasi oku linga upange umue koloneke viene, upange una okuti ndaño umue wo u lomboluili ka vu u kolela.’” Ocituwa omanu va lekisa noke yoku yevelela ohundo ya Paulu, ca komõhisa calua. Embimbiliya liti: “Omanu va va livondelela oco va va sapuile vali ovina evi Kesambata li kuamamo.” Handi vali, eci ohongele vosunangonga yapua, “va Yudea valua lolomongoloke, vana va enda oku fendela Suku, va kuama Paulu la Barnaba.” —Ovil. 13:38-43.
“Tu Enda ku Vakualofeka” (Ovil. 13:44-52)
15. Nye ca pita Kesambata lia kuamamo kohundo ya Paulu?
15 Kesambata lia kuamamo, ci panda “omanu vosi vo volupale” va liongolola oco va yevelele Paulu. Eci ka ca sanjuisile va Yudea vamue kuenje “va fetika oku sepula loku patãla Paulu kuenda oku popia atonãi kovina eye a kala oku vangula.” Lutõi walua Paulu la Barnaba va va sapuila ndoco: “Ca sesamẽlele okuti ondaka ya Suku yi vanguiwa tete kokuene. Omo okuti ka wa yi taveli kuenda ene wa li tendi okuti ka vu sesamẽla omuenyo ko pui, cilo tu enda ku vakualofeka. Momo Yehova wa tu handeleka lolondaka viokuti: ‘Nda ku nõla ndocinyi colofeka okuti, o tuala epopelo kasulilo o kilu lieve.’”—Ovil. 13:44-47; Isa. 49:6.
16. Ocituwa cipi va Yudea va lekisa poku yeva olondaka violomisionaliu kuenda nye Paulu la Barnaba va linga poku liyaka lelambalalo liaco?
16 Vakualofeka va yevelela lesanju “kuenje vosi vana vakuotima wa sungulukila omuenyo ko pui, va tava.” (Ovil. 13:48) Votembo yitito, ondaka ya Yehova ya lisanduila vofeka yosi. Pole, ndomo tua ci konomuisa va Yudea va lekisa ocituwa cimue ca litepa. Ocili okuti olomisionaliu via va sapuila okuti, ndaño ondaka ya Suku ya sapuiwa tete kokuavo, ovo va nõlapo oku likala Mesiya kuenje va laikele oku yambuiwa la Suku. Va Yudea va tutuminya akãi va kemãla, lalume va kemãla vofeka kuenje “va fetika oku lambalala Paulu la Barnaba loku va tundisa volupale luavo.” Nye Paulu la Barnaba va linga? Ovo “va tutumuila oneketela yolomãhi viavo komanu kuenda va enda ko Ikoniyu.” Anga hẽ eci ca kala esulilo lietavo Liakristão ko Antiokea yo Pisidia? Ocili okuti, sio! Olondonge via sialeleko “viamamako oku yukisiwa lespiritu sandu kuenda . . . lesanju.” —Ovil. 13:50-52.
17-19. Volonjila vipi tu setukula ongangu yiwa ya Paulu la Barnaba? Oku ci linga ci ka tu kuatisa ndati oku kuata esanju?
17 Ocituwa olondonge evi vakuekolelo va lekisa poku liyaka lelambalalo, ci tu longisa olumapu lumue lu kuete esilivilo. Ka tu liwekapo oku kunda ndaño muẽle ceci omanu vakuekemãlo voluali lulo, va seteka oku tu vetiya oku liwekapo oku kunda esapulo. Limbukavo okuti, eci omanu vo ko Antiokea va likala esapulo, Paulu la Barnaba ‘va tutumula oneketela yolomãhi viavo.’ Elinga liaco ka lia lekisile okuti ovo va kala lonyeño. Pole, lia lombolokele okuti ovo ka va kuatele eko lieci ca laikele oku pita lomanu. Olomisionaliu evi via limbuka okuti ka via ponduile oku tumĩla ovisimĩlo via vakuavo. Pole, ovio nda via tumĩla nda viamameleko oku kunda. Ocili okuti, ovio ka via liwekelepo oku kunda eci via enda ko Ikoniyu!
18 Nye ci popiwa catiamẽla kolondonge viamamako oku kala vo Antiokea? Ocili okuti vocikanjo cavo mua kala elambalalo. Pole, esanju liavo ka lia tambele kocituwa omanu va lekisa. Yesu wa popia hati: “Va sumũlũha vana va yeva ondaka ya Suku kuenje va yi kapako!” (Luka 11:28) Eci oco olondonge vio ko Antiokea yo Pisidia va nõlelepo oku linga.
19 Ndeci Paulu la Barnaba, olonjanja viosi tu sukila oku ivaluka okuti ocikele cetu oku kunda olondaka viwa. Ca tamba lika kolonjeveleli nda vi nõlapo oku tava kesapulo tu kunda, ale sio. Nda omanu vana tu kundila ka va lekisa onjongole, tu pondola oku lilongisila kolumapu luolondonge vio kocita catete. Poku kapako ocili loku ecelela okuti espiritu sandu li tu songuila, tu pondolavo oku kuata esanju ndaño lelambalalo. —Va Gal. 5:18, 22.
a Tala okakasia, “ Barnaba—‘Omõla Welembeleko.’”
b Vepuluvi eli kua kala ale akongelo kovitumãlo viocipãla ndeci ko Antiokea yo Suria okuti, lonano yo Yerusalãi pa kala ocinãla ci soka 550 kolokilometulu.
d Kocita catete, onaviyu yimue ya ponduile oku linga ungende weci ci soka 150 kolokilometulu veteke, nda ekalo liofela lia ponduile oku ecelela. Nda ekalo ka li ecelela, ungende waco wambatele otembo yalua.
e Tala okakasia, “ Volosunangonga Via va Yudea.”
f O Kupro ya vialiwile Lekanga Linene lio Roma. Omunu wa velelepo vocifuka, wa kala onguluvulu londuko yesumbilo yokuti, epalanga.
g Oku upisa vepuluvi eli, Saulu wa fetika oku tukuiwa londuko ya Paulu. Vamue va popia okuti eye wa tambula onduko eyi yo ko Roma oco ku ivalukiwe Sergio Paulu. Pole, omo lioku amamako loku tukuiwa londuko Paulu ndaño ceci a tunda vo Kupro, ceca elombololuilo likuavo liokuti Paulu “upostolo wa vakualofeka,” oku upisa opo wa nõlapo oku tukuiwa londuko yaye yo ko Roma yina okuti pamue oyo va enda oku u tukula layo vutila. Citavavo okuti wa tukuiwa londuko Paulu omo okuti kelimi lio Helasi elaka lionduko yaye yo Heveru Saulu, ya lisetahãla londaka yimue yo Helasi ka yi kuete elomboloko liwa. —Va Rom. 11:13.
h Ukanda wa Paulu ku va Galatia, wa sonehiwa noke lianyamo amue. Vukanda waco, Paulu wa sonehamo hati: “Omo liuvei wo ketimba, nda kuata epuluvi lioku vu kundili olondaka viwa onjanja ya tete.” —Va Gal. 4:13.