1-3. Yesu wa tunda ndati palo posi kuenda apulilo api a votuiwa?

 OVO ka va yongola okuti ovina viosi vi pitĩla kesulilo. Olosemana via sulako, via kala viesanju lialua kovapostolo! Noke lioku sumua calua, ovo va kuata esanju lialua omo liepinduko lia Yesu. Vokuenda kuoloneke 40, Yesu wa molẽha olonjanja vialua, wa eca epindiso kuenda evetiyo likuavo kolondonge viaye. Pole, etaili, olio eteke lia sulako a ka ci linga.

² Ovapostolo va tãi Komunda yo Oliveira, va yevelela ondaka londaka ya Yesu lutate walua. Eci eye a mala oku vangula, ovapostolo va mola okuti ovina viaco via pita lonjanga, kuenje o votola ovaka aye kuenda o va sumũlũisa. Noke o fetika oku londa kilu. Olondonge viaye viamamako oku luluvalela Yesu osimbu a londa kilu. Oku  sulako, elende limue liu sitika. Eye ka molẽha vali, pole, ovapostolo vamamako oku vanja kilu.—Luka 24:50; Ovil. 1:9, 10.

³ Ulandu owu wa panga onepa konjila ovapostolo va nõla komuenyo wavo. Kaliye nye va ponduile oku linga omo okuti, Cime cavo Yesu Kristu wa enda kilu? Tua kolela okuti, Yesu wa va pongiya oco vamameko lupange eye a fetika. Eye wa va pongiya ndati oco va tẽlise ocikele eci ci kuete esilivilo lialua kuenda ocituwa cipi ovapostolo va lekisa? Akristão koloneke vilo va kongeliwamo ndati? Vocipama catete celivulu Liovilinga, mu sangiwa atambululo a sanjuisa kapulilo a lingiwa ndeti.

4. Luka o fetika ndati ulandu waye velivulu Liovilinga?

⁴ Luka o fetika ulandu waye poku u tiamisila ku Teofilo, ulume umuamue a sonehela Evanjeliu liaye. a Kovinimbu viatete, Luka o linga ulandu umue u teta onimbu viovina via sonehiwa kesulilo Lievanjeliu liaye poku tukula olondaka via litepa loku eca alomboluilo akuavo. Poku ci linga, eye eca uvangi wokuti, elivulu Liovilinga etokekiso liulandu waye watete.

5, 6. (a) Nye ca laikele oku kuatisa olondonge via Yesu oku amamako oku pamisa ekolelo liavo? (b) Momo lie tu popela okuti koloneke vilo ekolelo Liakristão lia kunamẽlavo ‘kovovangi alua ocili’?

⁵ Nye ca laikele oku pamisa ekolelo liolondonge via Yesu? Kovilinga 1:3, tu tangako ndoco: “[Yesu] wa limolẽhisa . . . lomuenyo, lonjila yimue okuti ka sile atatahãi.” Vembimbiliya, Luka “ndotolo o soliwe” eye lika wa tukula ondaka “ka sile atatahãi.” (Va Kol. 4:14) Ondaka yaco ya enda oku kuamiwa vovicapa vioku sakula kuenda yi lomboloka okuti, “ovovangi a letiwe, a suapo kuenda a koleliwa.” Yesu wa eca ovovangi aco. Eye wa molẽha olonjanja vialua kolondonge viaye, vapuluvi amue wa molẽha kondonge yimosi ale vivali; kapuluvi akuavo wa molẽha kovapostolo vosi; vepuluvi likuavo wa molẽha kueci ci pitahãla 500 kolondonge. (1 Va Kor. 15:3-6) Ocili okuti, ovovangi ka a tatãliwa!

⁶ Cimuamue haico okuti, koloneke vilo ekolelo Liakristão vocili, lia kunamẽla ‘kovovangi alua ocili.’ Kuli hẽ ovovangi a lekisa okuti Yesu wa kala palo posi, wa fila akandu etu kuenda wa pinduiwa? Ocili  okuti, oco! Ovolandu a koleliwa olombangi via ci mola, ana a sonehiwa Vondaka ya Suku, a eca ovovangi osi a koleliwa tu sukila. Oku lilongisa ovolandu aco kuenda oku likutilila catiamẽla kovina viaco, ci pamisa calua ekolelo lietu. Ivaluka okuti, ovovangi a suapo, a kuete esilivilo lialua koku pamisa ekolelo liocili okuti, oku tava lika vonumbi, sio. Ekolelo liocili li kuete esilivilo oco tu kuate omuenyo ko pui. —Yoa. 3:16.

7. Ongangu yipi Yesu a sia kolondonge viaye catiamẽla koku longisa kuenda koku kunda?

⁷ Yesu ‘wa sapuilavo kolondonge viaye catiamẽla Kusoma wa Suku.’ Ndeci, eye wa lombolola ovitumasuku vi lekisa okuti Mesiya wa laikele oku tala ohali kuenda oku fa. (Luka 24:13-32, 46, 47) Poku lombolola ciwa ocikele caye coku kala Mesiya, Yesu wa tõlisa osapi Yusoma wa Suku, momo eye Soma wa Nõliwa. Osapi yaye kupange woku kunda, otembo yosi ya kala Usoma kuenda koloneke vilo, haiyovo osapi yoku kunda yolondonge viaye. —Mat. 24:14; Luka 4:43.

8, 9. (a) Ovisimĩlo vipi vivali ka via suilepo ovapostolo va Yesu va lekisa? (b) Nye Yesu a popia oco a pengulule ovisimĩlo viovapostolo kuenda eci ci longisa nye Kakristão vo koloneke vilo?

⁸ Ovapostolo va liongolola onjanja ya sulako la Yesu palo posi, Komunda yo Oliveira. Lelavoko lialua vo pula vati: “A Ñala anga o tumbulula usoma wa Isareli cilo?” (Ovil. 1:6) Vepulilo eli ovapostolo va lekisa okuti, va kuatele ovisimĩlo vivali ka via suilepo. Catete, ovo va simĩle okuti, Usoma wa Suku wa ponduile oku tumbuluiwa ku va Isareli va palo posi. Cavali, va lavokaile okuti Usoma wa likuminyiwile wa laikele oku fetika oku viala “cilo” okuti, kotembo yavo. Yesu wa va kuatisa ndati oku pengulula onjila ndomo va simĩle?

⁹ Yesu wa kũlĩhĩle ale okuti, ocisimĩlo catete ca ponduile oku penguluiwa lonjanga. Momo, olondonge viaye via laikele oku mola efetikilo liepata liokaliye lio Isareli konepa yespiritu noke yoloneke ekũi! Suku wa laikele oku liwekapo oku kuata ukamba lo Isareli ya palo posi. Catiamẽla kocisimĩlo cavali, Yesu locisola calua wa va ivaluisa ndoco: “Haceneko oku kũlĩha olotembo pamue ovovo vina Isia a tumbika lomoko yaye.” (Ovil. 1:7) Yehova eye Usokiyi wa Velapo Wolotembo. Yesu osimbu ka file, kotembo yaco wa popia hati, ndaño muẽle Omõla ka kũlĩhĩle ‘eteke lowola’ esulilo lia laikele oku iya, pole, “te lika Isia.” (Mat. 24:36) Cimuamue haico koloneke vilo okuti, nda Akristão va sakalala calua leteke esulilo lioluali lulo liya, ovo va kasi oku sakalala locina cimue okuti hacavoko oku ci kũlĩha.

10. Ocituwa cipi ovapostolo va lekisa okuti oco tu sukila oku kuata kuenda momo lie?

 ¹⁰ Ndaño ovapostolo va Yesu va kala alume vakuekolelo lialua, tu sukila oku kuata utate walua oco ka tu ka kuate ovisimĩlo ka via sungulukile. Lumbombe va tava oku penguluiwa la Yesu. Handi vali, ndaño epulilo liavo lia kunamẽlele kovisimĩlo ka via suilepo, olio lia situlula ocituwa ciwa. Yesu wa lunguile olonjanja vialua olondonge viaye hati: “Amamiko oku lavulula.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Ovo va kala oku lavulula konepa yespiritu, momo va kũlĩhĩle okuti ndopo Yehova wa laikele oku tẽlisa ocipango caye. Tu sukilavo oku kuata ocituwa cimuamue koloneke vilo. Ocili ceci okuti, ‘oloneke vilo via sulako,’ vi kisika oku ci linga lonjanga yalua.—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Ocikundi cipi Yesu a eca kolondonge viaye? (b) Momo lie Yesu a tukuila espiritu sandu okuti li kuete elitokeko locikundi coku kunda?

¹¹ Yesu wa ivaluisa ovapostolo vaye ocina ca velapo va sukilile oku li sakalaisa laco. Eye wa popia hati: “Eci espiritu sandu liya kokuene vu ka tambula unene, vu ka linga olombangi viange vo Yerusalãi, vo Yudea yosi kuenda vo Samaria toke kasulilo o kilu lieve.” (Ovil. 1:8) Epinduko lia Yesu, lia laikele oku kundiwa tete vo Yerusalãi, muna mua kala omanu vo ponda. Esapulo lia laikele oku li sanduila vo Yudea yosi, vo Samaria, noke kovitumãlo vikuavo.

¹² Noke yoku pitulula ohuminyo yoku tuma espiritu sandu oco li kuatise olondonge, oco lika Yesu a popia catiamẽla kocikundi coku kunda. Eyi yimue pokati 40 kolonjanja ondaka “espiritu sandu” yi molẽha Vovilinga. Olonjanja vialua elivulu eli li komõhisa, li lekisa ciwa okuti, tu pondola lika oku linga ocipango ca Yehova lekuatiso liespiritu sandu. Omo liaco, ci kuete esilivilo oku likutilila otembo yosi oku pinga espiritu sandu! (Luka 11:13) Koloneke vilo, tu li sukila calua.

13. Toke kolonepa vipi tu sukila oku linga upange wa eciwa la Suku kuenda momo lie tu sukilila oku tava lutima wosi upange waco?

¹³ Elomboloko liolondaka “kasulilo o kilu lieve,” lia pongoloka oku upisa koloneke viaco. Ndaño ndoco, ndomo tua lilongisa kocipama ca pita, Olombangi Via Yehova via tava lutima wosi ocikundi coku kunda, momo via kũlĩha okuti Suku o yongola okuti, omanu vosi va yeva olondaka viwa Viusoma waye. (1 Tim. 2:3, 4) Ove hẽ wa litumbika kupange waco u popela omanu? Ka kuli upange uwa hawo u sanjuisa wa lisoka lowu! Yehova o ka ku ĩha ongusu o sukila oco o u tẽlise. Elivulu Liovilinga li ka ku lekisa olonjila o kuama, lovituwa o sukila oku kuata oco o litunde ciwa.

14, 15. (a) Nye ovangelo va popia catiamẽla koku tiuka kua Kristu kuenda nye va yonguile oku popia? (Talavo etosi.) (b) Yesu wa tiuka ndati “lonjila yimuamue,” ndeci a tiukila kilu?

 ¹⁴ Ndomo ca tukuiwa kefetikilo liocipama cilo, Yesu wa londa kilu kuenda ka molẽhele vali. Ndaño ndoco, 11 kovapostolo vamamako oku talama, loku vanja vilu. Noke kua molẽha ovangelo vavali, loku omboka va lungula ovapostolo ndoco: “Ene alume vo ko Galilea, momo lie vu tãilili oku vanja kilu? Yesu una wopiwa pokati kene oco ambatiwe kilu, o ka tiuka kokuene lonjila yimuamue ndeci wo moli oku enda kilu.” (Ovil. 1:11) Anga hẽ ovangelo va yonguile oku popia okuti Yesu wa laikele oku tiuka letimba limuamue, ndomo asongui vamue vatavo va siata oku longisa? Sio. Tua ci kũlĩha ndati?

¹⁵ Ovangelo va popia okuti Yesu o ka tiuka “lonjila yimuamue,” b pole, ka ka tiuka letimba limuamue. Yesu wa tiukila lonjila yipi kilu? Eci ovangelo va popia olondaka evi, ka ca tavele vali oku mola Yesu. Etendelo litito liovapostolo, olio lika lia limbuka okuti Yesu wa siapo ilu lieve, kuenje wa kala oku enda kilu ku Isiaye. Yesu wa laikele oku tiuka lonjila yimuamue. Kuenje oco muẽle ca lingiwa. Koloneke vilo, vana va kuete uloño woku sokolola konepa yespiritu, ovo lika va tẽla oku limbuka oku tukuluka kua Yesu lunene waye woku viala. (Luka 17:20) Tu sukila oku limbuka ovovangi a lekisa oku tukuluka kua Kristu, loku sapuilako omanu vakuavo oco va limbukevo okuti otembo ya kambako yitito calua.

16-18. (a) Poku tanga Ovilinga 1:13, 14, nye tu lilongisa catiamẽla kolohongele Viakristão? (b) Nye tu lilongisila kongangu ya Maria ina ya Yesu? (c) Momo lie olohongele Viakristão vi kuetele esilivilo koloneke vilo?

¹⁶ Ka ci tu komõhisa nda ovapostolo “va tiukila ko Yerusalãi lesanju lialua” omo liovina viosi via pita. (Luka 24:52) Pole, ocituwa cipi ovo va ponduile oku lekisa kolonumbi kuenda kepindiso Kristu a eca kokuavo? Kelivulu Liovilinga ocipama 1 ocinimbu 13 kuenda 14, tu tangako okuti ovapostolo va ‘liongoluila vohondo yosapalalo.’ Tua lilongisavo ovina vimue viwa viatiamẽla kolohongele violondonge viatete. Kotembo yaco ko Palestina, ca siatele olonjo oku kuata ohondo yimue kilu okuti, oku endamo ca sukilile osikata yimue. Anga hẽ ‘ohondo yaco yosapalalo’ ya tukuiwa Kovilinga 12:12, ya kala ya ina ya Marko? Nda oco ale sio, citava okuti, ca kala ocitumãlo cimue ca leluka kuenda ca sungulukile oco olondonge via Kristu vi liongoluilemo. Pole, velie va kalamo kuenda nye va kala oku linga?

 ¹⁷ Limbuka okuti kohongele yaco ka kua kaile lika ovapostolo kuenda ka ya kaile lika yalume. Kua kalavo ‘akãi vamue,’ oku kongelamo Maria ina ya Yesu. Eyi oyo onjanja ya sulako Maria a tukuiwa lonjila ya teta onimbu. Ca sunguluka oku kũlĩha okuti Maria ka kailepo omo a yonguile ekemãlo, pole, lumbombe wa enda oku kalapo oco a fendele kumue la vamanjaye kespiritu. Citava okuti Maria wa pamisiwa calua poku mola omãla vaye vakuavo valume vakuãla va kala kohongele yaco okuti, kosimbu ka va kaile olondonge via Yesu. (Mat. 13:55; Yoa. 7:5) Ovo va lingile apongoloko tunde eci Yesu manjavo a fa kuenda wa pinduiwa. —1 Va Kor. 15:7.

¹⁸ Kũlĩhĩsavo esunga lieci olondonge viaco via enda oku liongolola: “Vosi yavo vamamako lolohutililo.” (Ovil. 1:14) Tunde osimbu oku liongolola ocina cimue ci kuete esilivilo lialua Kakristão. Tua siata oku liongolola oco tu li vetiye pokati, oku tambula olonumbi, lalungulo kuenda ca velapo vali, oku fendela Isietu wo kilu Yehova la vamanjetu. Olohutililo kuenda ovisungo vietu vapuluvi aco, vi sanjuisa calua Yehova kuenda vi kuete esilivilo kokuetu. Lalimue eteke ka tu ka liwekipo oku liongolola kapuluvi aco a kola hao a pamisa!—Va Hev. 10:24, 25.

19-21. (a) Nye tu lilongisa kocikele Petulu a kuata vekongelo? (b) Momo lie kua sukiliwila oku piñainya Yuda kuenda nye tu lilongisila konjila ndomo kua tetuluiwa ocitangi caco?

¹⁹ Pole, cilo olondonge via Kristu vi kasi oku liyaka locitangi cimue ci kuete esilivilo lialua vocisoko kuenda upostolo Petulu eye wa fetika ombangulo yaco. (Ovinimbu 15-26) Ka ci tu pamisa hẽ oku mola ndomo Petulu a kaya konepa yespiritu noke lioku pita lika olosemana vimue tunde eci a likala Ñala yaye olonjanja vitatu? (Mar. 14:72) Vosi yetu tuakuakandu kuenda tu sukila ulandu ndowu, oco u tu ivaluise okuti, Yehova ‘uwa kuenda olonjanja viosi wa likapelako oku ecela’ vana va likekembela lutima wosi.—Osa. 86:5.

²⁰ Petulu wa limbuka okuti, Yuda una wa pakula Yesu, wa sukilile oku piñainyiwa. Pole, helie wa ponduile oku u piñainya? Petulu wa popia okuti, upostolo wokaliye, wa sukilile oku kala umue wa endaile la Yesu vokuenda kupange Waye woku kunda kuenda imbila uvangi epinduko Liaye. (Ovil. 1:21, 22) Eci ca likuata leci Yesu a likuminya hati: “Ene wa siati oku ndi kuama vu ka tumãlavo kovialo 12 kuenje vu sombisa ovikoti 12 via Isareli.” (Mat. 19:28) Citava okuti, ca kala ocipango ca Yehova okuti, ci soka 12 kovapostolo va sukilile oku kala vana va enda oku kuama Yesu vokuenda kupange waye woku kunda palo posi, oco va linge “12 koviseveto viovawe” vio Yerusalãi Yokaliye. (Esit. 21:2, 14) Omo liaco, Suku wa ecelela okuti  Petulu o kuata elomboloko liocitumasuku ca tiamisiwilile ku Yuda cokuti: “Umue wiñi a tambule ocikele caye coku tumĩla.” —Osa. 109:8.

²¹ Oku nõliwa kuaco kua lingiwa ndati? Kua lingiwa poku imba olosande okuti, ocituwa cimue ca siatele calua kosimbu. (Olosap. 16:33) Pole, eyi oyo onjanja ya sulako Embimbiliya li popia catiamẽla kolosande via imbiwa lonjila eyi. Citava okuti, oku wavekiwa lespiritu sandu, ca ecelela oku imũla onjila yaco. Kũlĩhĩsa esunga lieci kua talavayiwa lolosande. Ovapostolo va likutilila ndoco: “A Yehova, una wa kũlĩha ovitima viomanu vosi, lekisa pokati kalume ava vavali u ove o nõla.” (Ovil. 1:23, 24) Ovo va yonguile okuti, Yehova eye o nõla. Matiya okuti pamue wa pangelevo onepa kolondonge vi soka 70, vina Yesu a tumĩle oku ka kunda, eye wa nõliwa. Omo liaco, Matiya wa linga umue pokati keci ci soka “Ekũi la Vivali” c Kolondonge.—Ovil. 6:2.

22, 23. Momo lie tu sukilila oku lekisa esuluviko kuenda oku pokola ku vana va songuila ekongelo koloneke vilo?

²² Ocitangi eci ci tu ivaluisa esilivilo lioku linga ovina lonjila ya sokiyiwa ciwa pokati kafendeli va Suku. Toke koloneke vilo, alume va siata oku nõliwa oco va vumbe ndolomitavaso vakongelo. Akulu vekongelo va konomuisa lutate ovituwa vi sukiliwa okuti, ovio vi kisikiwa kolomitavaso kuenda va likutilila oku pinga olonumbi viespiritu sandu. Omo liaco, ekongelo li tenda alume vaco okuti, va nõliwa lespiritu sandu. Tu linga onepa yetu poku amamako oku lekisa esuluviko kuenda oku pokola kolonumbi vialume vaco, oco tu kuatise ekongelo oku likuata omunga. —Va Hev. 13:17.

²³ Olondonge noke lioku mola Yesu wa pinduiwa, loku linga apongoloko amue vocisoko, ovio via pamisiwa calua loku lipongiyila ovina via laikele oku pita. Ocipama ci kuãimo ci ka lombolola ovina viaco.