1, 2. “Ukanda” upi Yehova a tu sonehela kuenda momo lie?

 OVE hẽ ivaluka onjanja ya sulako wa tambula ukanda womunu o sole calua okuti o kasi ocipãla love? Ukanda umue wocisola u tunda komunu umue tu sole, u tu sanjuisa calua. Tu sanjuka eci tu kũlĩha ovina viatiamẽla kuhayele waye, ovina a siata oku linga kuenda asokiyo aye. Omo liaco, tu liyeva okuti tu kuete ukamba wa pama lomunu wa tumisa ukanda ndaño okuti pamue o kasi ocipãla.

² Nye nda ca tu sanjuisa vali calua okuti oku tambula esapulo lia sonehiwa la Suku tu sole ci sule? Yehova wa tu sonehela “ukanda” umue okuti Ondaka yaye Embimbiliya. Vondaka yaco, eye o tu sapuila ndomo a tuwa, ovina a linga, ovina a ka linga kuenda ovina vialua vikuavo. Yehova wa tu ĩha Ondaka yaye momo o yongola okuti tu kuata ukamba wa pama laye. Suku yetu ukualondunge wa nõla onjila ya velapo yoku sapela letu. Onjila ndomo Embimbiliya lia sonehiwa lovina vi sangiwamo ci situlula uvangi wolondunge ka vi sokisiwa.

3. Lonjila yipi Yehova a pitiya Ocihandeleko ku Mose?

³ Omanu vamue va pondola oku lipula esunga lieci Yehova ka vanguilile lomanu oku upisa kilu. Ovo va sima okuti nda wa ci lingile, nda ca tu komõhisa vali calua okuti oku tu ĩha esapulo limue lia sonehiwa ci sule. Ocili okuti olonjanja vimue, Yehova wa enda oku vangula oku upisa kilu pocakati colonumiwa viaye okuti, ovangelo. Ndeci, eye wa ci linga eci a eca Ovihandeleko ku va Isareli. (Va Galatia 3:19) Eci va Isareli va yeva ondaka yi komõhisa ya tunda kilu, va kuata usumba walua. Ovo va pinga oco Yehova ka ka vangule lavo lonjila ndeyi, pole, o vangula lavo pocakati ca Mose. (Etundilo 20:18-20) Omo liaco, Ocihandeleko  okuti ca kuata 600 kolonumbi, Yehova wa vi pitiya ku Mose ondaka londaka.

4. Nda Mose ka sonehele Ovihandeleko via Suku, nye nda ca pita?

⁴ Pole, nye ca ponduile oku pita nda Ocihandeleko ka ca sonehiwile? O sima hẽ okuti Mose nda wa ivaluka olondaka viosi viocihandeleko caco kuenda oku ci lombolola lonjila ya suapo komanu vosi? Nye ci popiwa kovitumbulukila? Va ponduile hẽ oku kunamẽla lika kovolandu a popiwa okuti ondaka londaka yi tunda vomẽla? Eyi nda ka ya kaile onjila yimue ya koleliwa yoku pitiya ovihandeleko via Suku. Citava okuti ove wa lingile ale omapalo yitukuiwa okuti otelefone ka yi kuete ofiyu yoku lipitiya ondaka yimue okuti, ove o kasi kulala noke o loñuila vetũi esapulo limue komunu ukuavo oco a li pitiyevo komunu ukuavo toke li pitĩla komunu wa sulako kulala. Eci omunu wa sulako a popia ndomo esapulo liaco lio lomboloka, olonjanja vialua ci litepa calua lesapulo liatete. Ocihandeleko ca Suku ka ca kale kohele yoku pengisiwa lonjila yaco. Momo lie?

5, 6. Yehova wa handeleka Mose oku linga nye Lolondaka Viaye? Momo lie tu popela okuti esumũlũho kokuetu oku kuata Ondaka ya Yehova ya sonehiwa?

⁵ Yehova lolondunge viocili wa nõlapo okuti olondaka viaye vi sonehiwa. Eye wa handeleka Mose hati: “Soneha olondaka evi, momo olondaka viaco ovio uvangi wokuti, ñasi oku linga ocisila love kuenda la va Isareli.” (Etundilo 34:27) Omo liaco, Embimbiliya lia fetikiwa oku sonehiwa kunyamo 1513 O.Y. Kuenje vokuenda kueci ci soka 1.610 kanyamo a li kuama, Yehova “wa enda oku vangula . . . olonjanja vialua kuenda volonjila via litepa” leci ci soka 40 komanu vana va soneha Embimbiliya. (Va Heveru 1:1) Vokuenda kuotembo yaco, vakuakukopiyala va litumbikile lutate walua koku soneha olokopia via suapo Viovisonehua oco tu vi tange toke koloneke vilo Vembimbiliya.—Esera 7:6; Olosamo 45:1.

⁶ Ocili okuti, esumũlũho linene kokuetu omo Yehova a siata oku vangula letu pocakati covina via sonehiwa. Anga hẽ wa tambuile ale ukanda umue ulikasi omo okuti pamue wa ku  lembeleka vepuluvi limue wa sukilile kuenje wa u soleka loku u tanga olonjanja vialua? Ocili okuti, eci haico ci pita “lukanda” Yehova a tu ĩha. Omo okuti Yehova wa tuma oku soneha olondaka viaye, tu pondola oku vi tanga oloneke viosi kuenda oku sokolola kokuavio. (Olosamo 1:2) Tu pondola oku tambula “elembeleko li tunda Kovisonehua,” olonjanja viosi tu li sukila.—Va Roma 15:4.

7. Momo lie tu popela okuti Yehova wa lekisa olondunge poku talavaya lomanu oco va sonehe Embimbiliya?

⁷ Yehova lolondunge viaye, wa talavaya lomanu oco va sonehe Ondaka yaye. Sokolola ndoco: Nda Yehova wa nõlele ovangelo oco va sonehe Embimbiliya, anga hẽ nda lia kala elivulu limue li vetiya? Ocili okuti, ovangelo nda va lombolola Yehova vekalo ndomo va pondola oku u mola, catiamẽla kefendelo va eca Kokuaye, loku lombolola ulandu womanu vakuekolelo va Suku. Anga hẽ nda tua kuata ovisimĩlo vimuamue levi viovangelo va lipua okuti va kuete ukũlĩhĩso walua, uloño kuenda ongusu ya velapo okuti etu ci sule?—Va Heveru 2:6, 7.

8. Toke pi asonehi Vembimbiliya va eceliwa oku talavaya luloño wovisimĩlo viavo? (Talavo etosi.)

⁸ Yehova poku talavaya lomanu oco va kale asonehi, wa tu ĩha muẽle eci tua sukilile okuti, ovisonehua “vi Kola” via tunda ku Suku, vina vi vetiya omanu. (2 Timoteo 3:16) Eye wa linga ndati ocina caco ci komõhisa? Olonjanja vialua eye wa ecelela okuti asonehi va talavaya luloño wovisimĩlo viavo, oco va nõle “olondaka via posoka kuenda oku soneha lonjila yimue ya suapo olondaka viocili.” (Ukundi 12:10, 11) Eci ci lombolola olonjila via litepa vioku soneha vi sangiwa Vembimbiliya; okuti ovina via sonehiwa vi situlula epindiso kuenda ekalo liusonehi lusonehi. a  Pole, omanu vaco “va popia ondaka ya tunda ku Suku, ndomo va vetiyiwa lespiritu sandu.” (2 Petulu 1:21) Kuenje esulilo liupange waco, “ondaka ya Suku.”—1 Va Tesalonike 2:13.

9, 10. Suku poku nõla omanu oco va kale asonehi Vembimbiliya, ca ecelela ndati okuti li vetiya ovisimĩlo vietu?

⁹ Momo lie oku tanga Embimbiliya ku vetiyila calua ovisimĩlo vietu? Momo asonehi vaco va kuatele ovisimĩlo ndevi vietu. Omo okuti ovo ka va lipuile, va liyakavo lalambalalo kuenda ovitangi ndevi vietu. Olonjanja vimue, espiritu lia Yehova lia va vetiya oku soneha catiamẽla kovisimĩlo viomunu umosi, kovitangi viaye okuti, nda ca kale ungelo umue, nda ka ci tẽlele oku ci linga.—2 Va Korindo 12:7-10.

¹⁰ Kũlĩhĩsa ulandu wa Soma Daviti wo ko Isareli. Noke yoku linga akandu alua, Daviti wa soneha Osamo yimue muna a situluila eci ca kala vutima waye poku pinga ongecelo ya Suku. Eye wa soneha ndoco: “Ndi sukule kokulueya kuange. Momo nda kũlĩha ciwa akulueya ange. Kuenda ekandu liange li kasi kovaso yange otembo yosi. Tala! Nda citiwa leko lioku lueya, kuenda ina yange wa ndi minĩla kekandu. Ku ka nundise kovaso ove; kuenda ku ka njupe espiritu sandu liove. Ovilumba vi sanjuisa Suku, utima wa teka; A Suku, ove ku ka likala utima wa teka haiwo wa samba.” (Olosamo 51:2, 3, 5, 11, 17) Poku tanga olondaka evi ku pondola hẽ oku limbuka esumuo lialua usonehi waco a kuata? Nda ka ca kaile omunu umue ka lipuile, helie nda wa tẽla oku popia olondaka evi viesumuo lutima wosi?

11. Momo lie tu popela okuti ovolandu omanu a kongeliwa Vembimbiliya a sonehiwa ‘oco a tu longise?’

¹¹ Kuli vali ocina cikuavo ci lingisa okuti Embimbiliya li tu vetiya calua. Volonepa vialua li tukula eci catiamẽla komanu va kala komuenyo okuti, va vumbile Suku kuenda vana ka vo vumbile. Tu tangamo catiamẽla kovina va liyaka lavio kuenda esanju va kuatele. Tu lilongisilavo konima yolonjila va nõlele. Ovolandu aco a kongeliwa Vembimbiliya ‘oco a tu longise.’ (Va Roma 15:4)  Pocakati covolandu omanu vaco, Yehova o tu longisa lonjila yimue yi vetiya utima wetu. Kũlĩhĩsa ovolandu amue.

12. Ovolandu Embimbiliya atiamẽla komanu vana ka va kaile vakuekolelo a tu kuatisa ndati?

¹² Embimbiliya li lombolola eci ca pita lomanu ka va kuatele ekolelo haivo olondingaĩvi. Ovolandu aco, a tu kuatisa oku kuata elomboloko liokuti, ovituwa omanu vaco va lekisa ka via sungulukile. Ndeci, o tẽla hẽ oku sokolola onjila yimue ya velapo yoku pisa elinga ka lia sungulukile okuti, oku lombolola lika ulandu wa Yuda watiamẽla koku pakula Yesu, ci sule? (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Ovolandu a soka ndava a vetiya calua utima wetu, momo a tu kuatisa oku limbuka kuenda oku yuvula ovituwa vĩvi.

13. Lonjila yipi Embimbiliya li tu kuatisa oku kuata elomboloko liovituwa viwa?

¹³ Embimbiliya li lombololavo catiamẽla kafendeli valua vakuekolelo va Suku. Tu pondolavo oku tanga catiamẽla kefendelo kuenda kekolelo liavo. Tu pondola oku mola ovituwa tu kuete oco tu kuate ukamba wa pama la Suku. Kũlĩhĩsa eci catiamẽla kekolelo. Embimbiliya li tu sapuila eci ci lomboloka ekolelo kuenda li tu sapuilavo okuti, olio li kuete esilivilo koku sanjuisa Suku. (Va Heveru 11:1, 6) Pole, Vovisonehua mu sangiwavo ovolandu omanu va lekisa ekolelo kovilinga. Sokolola kekolelo Avirahama a lekisa eci a seteka oku lumba Isake. (Efetikilo, ocipama 22; Va Heveru 11:17-19) Ovolandu a soka ndava, a lingisa okuti ondaka “ekolelo,” yi kuata elomboloko liokaliye kuenda ci leluka oku kuata elomboloko liaco. Yehova wa lekisa olondunge vialua omo okuti, ka tu vetiyile lika oku kuata ovituwa viwa, pole, wa tu ĩhavo ovolandu a lekisiwa kovilinga!

14, 15. Nye Embimbiliya li tu sapuila catiamẽla kukãi umue weyile vonembele kuenda ulandu owu u tu longisa nye catiamẽla ku Yehova?

¹⁴ Ovolandu omanu va tukuiwa Vembimbiliya, olonjanja vialua a tu longisa cimue catiamẽla koku tuwa kua Yehova. Ulandu umue wowu watiamẽla kukãi Yesu a mola vonembele. Yesu osimbu a tumãlele ocipepi lolokasia vioku kapa olombongo, wa mola omanu va kala oku kapamo olombanjaile viavo. Olohuasi vialua vieyile kuenda via ecele lika “ovisupe viavo.” Pole, Yesu wa  tiamisilile utima kukãi umue ocimbumba haeye osuke. Ombanjaile yukãi waco, ya kala “ovingangu vivali via kuata esilivilo litito.” b Ovio lika olombongo a kuatele. Yesu omo a kuatele ovisimĩlo via lipua ndevi via Yehova catiamẽla kovina viaco, wa popia hati: “Ocimbumba eci ohukũi, ca kapamo calua okuti vosi yavo va sule.” Ndomo ci lekisiwa kolondaka evi, oku kongela olombongo via vosi, eye wa eca vali calua.—Marko 12:41-44; Luka 21:1-4; Yoano 8:28.

¹⁵ Ka ci komõhisa hẽ okuti pokati komanu valua veyile vonembele keteke liaco ukãi ocimbumba o nõliwa oco a tukuiwe Vembimbiliya? Pocakati culandu owu, Yehova o tu longisa okuti, eye o Suku yimue ya kapako ovina tu u lingila. Eye o sanjukila calua olombanjaile tu eca lutima wosi ndaño ka via lisokele levi vakuetu va eca. O liyeva ndati poku kũlĩha okuti Yehova wa talavaya lulandu wa cimbumba oco a tu longise ocili eci?

16, 17. Olondunge via Yehova vi situluiwa ndati toke kovina viosi eye ka nõlele oku vi kongela Vondaka yaye?

¹⁶ Eci o sonehela ukanda kekamba limue ale ku umue epata, o sukila oku kuata utate kuenda oku nõla olondaka o kongelamo momo owo te u kuata olongave. Cimuamue haico okuti, Yehova wa nõla oku tukula omanu vamue ale ovolandu amue Vondaka yaye. Pole, halonjanja viosiko Embimbiliya li lombolola ovina viosi via kongela vovolandu aco. (Yoano 21:25) Ndeci, nda ku tukuiwa asombiso a Suku, halonjanja viosiko alomboluilo a eciwa Lembimbiliya a eca atambululo osi apulilo tu kuete. Olondunge via Yehova vi situluiwavo toke muẽle kovina viosi eye ka nõlele oku vi kongela Vondaka yaye. Ndamupi?

¹⁷ Onjila ndomo Embimbiliya lia sonehiwa, yecelela oku seteka ovina vi kasi vutima wetu. Va Heveru 4:12 hati: “Ondaka  [ale, esapulo lia] Suku yi kasi lomuenyo kuenda yi kuete unene, oyo ya tua calua okuti osipata ya tua olonele vivali yi sule, yi tepisa eci omunu a tuwa kilu leci a tuwa vokati . . . yi tẽla oku limbuka ovisimĩlo lolonjongole viutima.” Esapulo Liembimbiliya, li toma toke kosi yutima loku situlula ovisimĩlo vietu viocili kuenda olonjongole. Vana va tanga Embimbiliya locituwa coku pisa, olonjanja vialua va komõha poku sanga ovolandu ka a kuete alomboluilo osi va sukila. Omanu vaco pamue va lipula nda Yehova ukuacisola muẽle, ukualondunge kuenda ukuesunga.

18, 19. (a) Momo lie ka tu sukilila oku sakalala nda ulandu umue Wembimbiliya u votola apulilo ana okuti ka tu sangi lonjanga atambululo aco? (b) Nye ci sukiliwa oco tu kuate elomboloko Liondaka ya Suku kuenda eci ceca ndati uvangi wolondunge via Yehova?

¹⁸ Pole, nda tu lilongisa lutate Embimbiliya lutima wocili, tu pondola oku kũlĩha Yehova ndomo Embimbiliya li lombolola catiamẽla kokuaye. Omo liaco, ka tu sakalala nda ulandu umue u votola apulilo ka tu kasi oku sanga atambululo aco lonjanga. Ndocindekaise: Nda o kasi oku linga omapalo yoku tokekisa ovikuata vimue, kefetikilo pamue ku tẽla oku sanga ocikuata cimue ale ndomo ci sesamẽla oku kapiwa. Pole, pamue wa tokekisa ale ovikuata vialua oco o kuate elomboloko lia suapo liolonepa viosi. Cimuamue haico okuti, poku lilongisa Embimbiliya kamue kamue, tu lilongisa eci Yehova Suku a tuwa kuenje tu kũlĩha ekalo liaye liosi. Ndaño okuti kefetikilo ka tu kuata elomboloko liulandu umue kuenda ka tu limbuka ndomo ulandu waco u likuata lekalo Liululiki, elilongiso lietu Liembimbiliya, lia tu longisa ale calua catiamẽla ku Yehova, oco tu kũlĩhe okuti eye o Suku yimue ukuacisola, ka yi kuete ocame hayo yesunga.

¹⁹ Omo liaco, oco tu kuate elomboloko Liondaka ya Suku, tu sukila oku tanga loku yi lilongisa lutima wosi kuenda lovisimĩlo via sunguluka. Uvangi owu ka u lekisa hẽ olondunge via Yehova? Omanu va loñoloha va pondola oku soneha alivulu ana a tangiwa lika la vana “va loñolohavo” okuti, va tẽla oku kuata elomboloko liaco. Pole, oco ku sonehiwe elivulu limue li lomboloka  lika ciwa komanu va kuete utima wa sunguluka, ci lingiwa lika lolondunge via Suku!—Mateo 11:25.

20. Momo lie Yehova eye lika o pondola oku tu sapuila onjila ya velapo tu kuama komuenyo kuenda nye ci sangiwa Vembimbiliya okuti ci tu kuatisa?

²⁰ Yehova Vondaka yaye, o tu longisa onjila ya velapo tu sukila oku kuama komuenyo. Omo okuti eye Ululiki wetu, wa kũlĩha ciwa ovina tu sukila okuti etu muẽle ci sule. Toke cilo vovina viaco tu sukila, mua kongela onjongole yoku soliwa, yoku kuata esanju kuenda yoku kuata ukamba. Vembimbiliya mu sangiwa ‘olondunge’ viocili vi pondola oku tu kuatisa oku kuata omuenyo wesanju. (Olosapo 2:7) Vonepa lonepa yelivulu lilo, mu sangiwa ocipama cimue ci lekisa ndomo tu kapako elungulo liolondunge Liembimbiliya, pole, tu kũlĩhĩsi lika ulandu umosi.

21-23. Alungulo api olondunge a pondola oku tu kuatisa oku yuvula onyeño kuenda ocikumbiti?

²¹ Wa limbukile ale hẽ okuti omanu vana va soleka ocikumbiti olonjanja vialua va likokela ovo muẽle evalo? Ocikumbiti ocilemo cimue ka ca lelukile oku cambata. Nda tu kuete ocikumbiti, ka tu tẽla oku sokolola ciwa kovina, tu pumba ombembua kuenda ka tu kuata esanju. Olondotolo via limbuka okuti, nda omunu umue amamako oku soleka onyeño, o pondola oku vokiya ohele yoku kuata ovoveyi wutima kuenda akuavo ka a kuete esaku. Eci handi ka kua lingiwile akonomuiso aco, Embimbiliya lia popele ale hati: “Imbapo onyeño kuenda siapo oku tema.” (Olosamo 37:8) Pole, tu ci linga ndati?

²² Ondaka ya Suku yeca elungulo liokuti: “Olondunge viomunu viu teyuila oco ka ka teme lonjanga, kuenda ca posoka kokuaye oku yuvula oku kapako ekandu.” (Olosapo 19:11) Olondunge, uloño woku kuata elomboloko liesunga lieci omunu umue a popela, ale a lingila cimue. Nda tu likolisilako oku kuata elomboloko liasunga, liovisimĩlo kuenda liekalo liomunu waco, ci ka tu kuatisa oku yuvula ovisimĩlo ka via sungulukile tu u kuetele.

²³ Vembimbiliya mu sangiwa elungulo likuavo liokuti:  “Amamiko oku likapako omunu lukuavo, oku liecela pokati lutima wosi.” (Va Kolosai 3:13) Olondaka viokuti, “amamiko oku likapako omunu lukuavo,” vi lekisa okuti tu sukila oku kuata epandi, oku ecelela ovituwa vimue ka tu sole viomanu vakuavo. Epandi, li ka tu kuatisa oku yuvula oku soleka ocikumbiti omo liovina viaño. Ondaka oku ‘ecela,’ yeca elomboloko lioku yuvula oku kuata ocikumbiti. Suku yetu wa kũlĩha okuti, tu sukila oku ecela vakuetu nda pali esunga liaco. Eci ka ci kuatisa lika omunu umosi, pole, ci tu kuatisavo oku kuata ombembua vovisimĩlo kuenda vutima. (Luka 17:3, 4) Vondaka ya Suku tu sangamo olondunge vialua!

24. Onima yipi tu ka kuata nda ekalo liomuenyo wetu u likuata lolondunge via Suku?

²⁴ Omo liocisola caye calua, Yehova wa kuata onjongole yoku vangula letu. Eye wa nõla onjila yiwa yoku ci linga okuti, pocakati “cukanda” umue wa sonehiwa lomanu kuenda lekuatiso liespiritu sandu. Omo liaco, tu sanga vamẽla wukanda waco olondunge via Yehova. Olondunge viaco “via koleliwa calua.” (Olosamo 93:5) Nda ekalo liomuenyo wetu u likuata leci olio li popia kuenda tu longisa vakuetu ovina viaco, tu ka kuata ukamba wa pama la Suku yetu ukualondunge. Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa ulandu ukuavo wolondunge via Yehova okuti: uloño woku tukula ovina vi ka pita kovaso yoloneke kuenda woku tẽlisa ocipango caye.