1, 2. Poku iñila vofeka yo Sinai kunyamo wo 1513 O.Y, ocitangi cipi va Isareli va liyaka laco, kuenda ndamupi Yehova a va pamisa?

 VA ISARELI va kala lohele poku iñila vofeka yo Sinai, kefetikilo liunyamo wo 1513 O.Y. Handi vali va kala oku lavoka ungende walua kovaso, woku pita “vekalasoko lina linene li lingisa usumba hailio li kuete olonyõha via tema lanyenya.” (Esinumuĩlo 8:15) Ovo va kalavo lusumba lolofeka vina via va suvukile. Yehova eye wa kapele omanu vaye vekalo eli. Omo okuti eye Suku yavo, anga hẽ wa tẽla oku va popela?

² Olondaka via Yehova via kala vielembeleko, eci a popia hati: “Wa mõli eci nda linga va Egito, ene puãi ndo yeluli lavava ongonga yulombo. Ndo neni kokuange.” (Etundilo 19:⁠4) Yehova wa ivaluisa omanu vaye, okuti eye wa va yovuile povaka vomanu vo kofeka ye Egito, ndoku tuma ongonga oco yi va popele. Pole, kuli asunga akuavo oku sokisa “avava olongonga” leteyuilo lia Suku.

3. Momo lie, “avava ongonga” a sokisiwila ciwa leteyuilo lia Suku?

³ Ongonga yi linga calua lavava aye a pama okuti hakupalãlãko ño lika. Kutanya pana okuti kuli owuya walua, ina yaco o ketika avava aye loku a nãlula eci ci soka olometulu vivali, loku linga ulembo oco a teyuile omãla vaye kutanya walua. Olonjanja vimue, lavava aye o soleka omãla oco a va teyuile kombambi. Ndeci ongonga yi teyuila omãla vaye, Yehova haicovo a linga poku teyuila epata lia Isareli. Omo liaco vekango, omanu vaye va Isareli va sukilile oku amamako oku tilila vulembo wunene wavava aye, osimbu va lekisa ekolelo ko kuaye. (Esinumuĩlo 32:​9-11; Osamo 36:⁠7) Anga hẽ koloneke vilo tu pondola oku kolelavo keteyuilo lia Suku?

4, 5. Momo lie tu ponduila oku kuatela ekolelo kohuminyo ya Suku yoku teyuila?

⁴ Ocili okuti Yehova, o kuete epondolo lioku teyuila afendeli vaye. Eye, eye “Suku Ukuonenewosi,” okuti onduko yimue yi lekisa unene waye ka u yuliwa. (Efetikilo 17:⁠1) Ndeci akimba o vokalunga, haico ka ci tẽliwa oku tateka unene wa piãla wa Yehova. Omo okuti Eye o kuete epondolo lioku linga cosi a popia catiamẽla kocipango caye, tu pondola oku lipula ndoco: ‘Anga hẽ Yehova o kuete onjongole yoku kapako unene waye oco a popele omanu vaye?’

⁵ Etambululo liaco lia leluka: Oco! Yehova o tu likuminya okuti, oka teyuila omanu vaye. Kelivulu Liosamo 46:​1, ku popia ndoco: “Suku eye ocikolo cetu haeye ongusu yetu. Eye oñuatisi, kohali o moleha lombili.” Omo okuti, “Suku lalimue eteke a kemba,” tu pondola oku kolela kohuminyo yaye yoku tu teyuila. (Tito 1:⁠2) Tu kũlĩhĩsi ovindekaise vimue velimi lioku setahãisa ndomo ca popiwa la Yehova poku lombolola unate waye woku teyuila.

6, 7. (a) Kosimbu Eteyuilo lipi ungombo a siatele oku eca kolomeme viaye? (b) Ndamupi Embimbiliya li sokisa onjongole yiwa ya Yehova yoku teyuila olomeme viaye kuenda ombili yoku vi tata?

⁶ Yehova eye Ungombo, kuenje etu “tumanu vaye, tulomeme o tu lisa lisa.” (Osamo 23:1; 100:⁠3) Olomeme vi kasi ndovinyama vimue okuti ka vi kuete u o vi teyuila. Kosimbu, ungombo wa sukilile oku kuata utõi oco a teyuile olomeme viaye kolohosi, kolombinji, kokanyani, kovinyama vikuavo via tema kuenda kovimunu. (1 Samuele 17:​34, 35; Yoano 10:​12, 13) Pole, olonjanja vimue oku teyuila omeme ca sukilile oku yi tata vali ciwa. Nda okuti omeme yimue ya ci tila ocipãla locunda, ungombo ukuacisola wa enda loku lava ciwa ina yaco votembo ya tĩla kuenda oku ambatela ponete okamõla komeme oco ka tualiwe toke kocunda.

⁷ Poku lisokisa eye muẽle ndungombo, Yehova o likuminya  lonjongole yaye yosi oku tu teyuila. (Esekiele 34:​11-16) Ivaluka olondaka via Yehova vi sangiwa kelivulu lia Isaya 40:11 via lomboluiwa kocipama 2 velivulu lilo okuti: “O lisa ocunda caye ndungombo, ongolola otumeme vovoko aye, o tu ambatela ponete.” Oco hẽ ndamupi okameme nda keya “ponete” yungombo, loku yi muñila puwalo waye? Okameme ka sukila oku amẽla ponẽle yungombo, loku u lamba lamba vovolu aye. Omo liaco, ungombo eye wa sukilile oku petamako toke eci a yelula okameme loku ka kapa ciwa ponete yaye. Eci ocindekaise cimue ca velapo ci lekisa okuti Ungombo wetu Wavelapo o kuete onjongole yocili yoku tu teyuila locisola!

8. (a) Ohuminyo ya Suku yoku teyuila yeciwa hẽ kulie, kuenda ndamupi elivulu Liolosapo 18:​10, li ci lekisa? (b) Nye ca kongela voku sanga epopelo vonduko ya Suku?

⁸ Ohuminyo yeteyuilo lia Suku yeciwa lika komunu una o kuata ukamba wocili la Yehova. Elivulu Liolosapo 18:​10, li popia hati: “Onduko ya Yehova ocikolo ca pama, ukuesunga o tililamo ha koki.” Kosimbu, olonjanja vimue kua tungawaile olonjo vialepa vekalasoko ndovitumãlo vioku tilila. Pole, omunu una o kasi kohele wa kuataile ocikele coku tilila kombonge yaco oco a sange epopelo. Cimuamue haico poku sandiliya eteyuilo konduko ya Suku. Eci ci kisika vali calua okuti hakupitululako ño onduko ya Suku; momo onduko ya Suku haciteka cimueko. Omo liaco, tu sukila oku limbuka Ukuanduko yaco, loku kolela kokuaye kuenda oku tiamisila omuenyo wetu kovihandeleko viaye via sunguluka. Hohendakuoyo Yehova a tukuetele poku likuminya okuti nda tuo sandiliya lekolelo, eye oka kala ocikolo cepopelo lietu.

9. Ndamupi Yehova a siata oku linga vali calua, okuti hakulikuminyako ño lika epopelo?

⁹ Yehova wa siata oku linga vali calua, okuti hakulikuminyako ño lika epopelo. Kosimbu, eye wa linga ovikomo vioku lekisa okuti o kuete epondolo lioku popela omanu vaye. Vokuenda kuesapulo lia va Isareli, olonjanja vialua “eka” lia pama  lia Yehova lia tutuiya unene wovanyali. (Etundilo 7:⁠4) Handi vali, Yehova layevo wa kapaleko unene weteyuilo liaye poku popela omanu.

10, 11. Ongangu yipi yi sangiwa Vembimbiliya yi lekisa okuti Yehova wa kapaleko unene waye woku teyuila omanu?

¹⁰ Eci akuenje vamue vatatu va Heveru, Sadrake, Mesake kuenda Aved-Nego, va likala oku fendela ociñumañuma culu ca Soma Nevukandesa, Soma lonyeño yalua wa handeleka okuti te va imbiwa vofolono ya tokota. Soma Nevukandesa una wa velelepo vofeka, wa va yola epembe loku popia hati, “Helie suku u popeli peka liange?” (Daniele 3:15) Akuenje ava vatatu, va kuatelele ekolelo lialua kunene wa Suku woku va popela, pole ovo ka va kuatele ocisimĩlo cokuti Suku nda wa ci linga. Omo liaco, akuenje va tambulula ndoco: ‘Nda oco, Suku yetu una tu vumbavumba o tẽla oku tu popela.’ (Daniele 3:17) Omo liaco ndaño okuti, ofolono yaco, ya sanyele calua, pole ka ca kale ocitangi ku Suku yavo tõlo. Eye wa va teyuila kuenje soma wa vetiyiwa oku limbuka okuti: “Ka kuli osuku yikuavo yi tẽla oku popela ndeci eye.”​—⁠ Daniele 3:⁠29.

¹¹ Yehova wa lingavo ocindekaise ci komõhisa cunene waye woku teyuila poku sondoluila omuenyo Womõlaye wongunga vimo liufeko Maria u Yudea. Ungelo umue wa vangula la Maria hati: ‘Omina, o cita omõla ulume.’ Noke wa lombolola okuti ‘Espiritu sandu liu ku wila, lunene wa Tõlo u ku tuvika.’ (Luka 1:​31, 35) Ndomo ca lekisiwa, omõla a Suku ka la sepuiwa. Anga hẽ ekandu lia Maria, nda lia sambukila komõla wa lipua wa kala vimo? Satana hẽ nda wa kala lunene woku va lula ale woku ipaya Omõla waco osimbu handi ka citiwile? Sio, eye ka kuatele unene waco woku ci linga! Ocili okuti, tunde poku miniwa kua Yesu, Yehova wa teyuila Maria ndoku kapa ocimbaka cimue kokuaye co ñuala okuti ekandu ale ongusu yimue yĩvi, ungangala womanu ale ondele yimue, ka yi tẽla oku tateka okukula kuomõla wa kala vimo. Yehova wamamako oku teyuila Yesu vokuenda kuomuenyo waye wumalẽhe. (Mateo 2:​1-15) Omõla a Suku wa soliwa wa amamako oku teyuiwa toke eci otembo ya sokiyiwa laye ya pitĩlapo.

12. Momo lie Yehova a teyuilila omanu vamue lonjila yimue yi komohĩsa kotembo yapita?

 ¹² Momo lie Yehova a teyuilila omanu vamue lonjila yi komohĩsa? Olonjanja vimue Yehova wa ci lingila oco a teyuile ocina cimue ci kuete vali esilivilo, okuti oku tẽlisa ocipango caye. Ndeci, oku puluka kua Yesu kolofa vutila waye, kua kala ocina cimue ci kuete esilivilo koku tẽlisa ocipango ca Suku okuti ceya oku sumũlũisa omanu vosi. Ovolandu atiamẽla kunene waye woku teyuila alinga onepa Yovisonehua vi kola vi sangiwa Vembimbiliya, vina via ‘sonehiwila oku tu longisa okuti, epandi kuenda okukolisiwa lovisonehua ku tu kokela elavoko.’ (Va Roma 15:⁠4) Ocili okuti ovolandu aco a pamisa ekolelo lietu ku Suku yetu ukuonene wosi. Oco hẽ, eteyuilo lipi tu pondola oku kevelela ku Suku koloneke vilo?

13. Anga hẽ Yehova o kisikiwa oco a linge ovikomo vioku tu teyuila? Ci lombolola.

¹³ Ohuminyo yeteyuilo lia Suku, ka yi lomboloka okuti Yehova o kisikiwa oku linga ovikomo oco tu kuatisiwe. Sio, Suku yetu ka likuminya oku tu ĩha omuenyo umue wa lipua kovitangi voluali lulo luevĩho. Omanu valua va Yehova vakuekolelo va siata oku liyaka lovitangi vialua, ndeci uhukũi, ovoyaki, ovoveyi kuenda olofa. Yesu wa sapuila olondonge viaye, okuti vamue pokati kavo va pondola oku fa omo liekolelo liavo. Eli olio esunga lieci Yesu a vanguila esukila lioku pandikisa toke kesulilo. (Mateo 24:​9, 13) Nda okuti Yehova wa lekisile unene waye woku yovola omanu lovikomo kovitangi viosi, nda ca eca epuluvi ku Satana lioku tomba Yehova kuenda oku patãla esunguluko lietu lioku litumbika ku Suku yetu. ​—⁠Yovi 1:​9, 10.

14. Ovolandu api a lekisa okuti Yehova ka siatele oku popela omanu vosi lonjila yimuamue?

¹⁴ Ndaño muẽle kosimbu, Yehova ka lekisile unene waye woku popela oco a teyuile omunu lomunu kolofa vina viya ocipikipiki. Ndeci, upostolo Tiago wa pondiwa la Herode, kunyamo  wa 44 K.K. Pole, noke vokatembo kamue katito, Petulu wa yovuiwa povaka a Soma “Herode.” (Ovilinga 12:​1-11) Handi vali, Yoano manja a Tiago, wa kala vali otembo yalua komuenyo okuti Petulu la Tiago ci sule. Omo liaco, ka tu pondola oku kevelela okuti Suku yetu o popela afendeli vaye vosi lonjila yimuame. Ocili okuti cosi ciya ño, kuenda civeta ño komanu vosi. (Ukundi 9:11) Oco hẽ ndamupi Yehova a tu teyuila koloneke vilo?

15, 16. (a) Ocindekaise cipi ci lekisa okuti Yehova wa siata oku eca eteyuilo lio ketimba kafendeli vaye ndocimunga? (b) Momo lie tu pondola oku kuatela ekolelo liokuti Yehova oka popela afendeli vaye vokuenda “k[u]ohali ya piãla?”

¹⁵ Kũlĩhĩsa tete eci catiamẽla keteyuilo lioketimba. Etu tuafendeli va Yehova tua kũlĩha okuti eye o tu teyuila ndocimunga. Lonjila yikuavo, nda ca leluka etu oku ya puisiwa la Satana. Sokolola eci catiamẽla kondaka eyi: Satana, “ombiali yoluali,” nda wa kuata esanju lialua lioku mãlako efendelo liocili. (Yoano 12:31; Esituluilo 12:17) Olombiali vimue vio voluali via yonguile oku mãlako upange wetu woku kunda kuenda via setekele oku mãlako afendeli va Yehova. Pole, afendeli va Yehova va siata oku amamako loku pandikisa koku kunda! Momo lie vakuonene vakualofeka ka va tẽlela oku mãlako upange woku kunda wocimunga ca Kristão vañamiñami vana va mõleha ndu okuti ka va kuete u o va teyuila? Esunga liaco lieli okuti, Yehova wa siata oku tu teyuila lunene wavava aye!​—⁠Osamo 17:​7, 8.

¹⁶ Nye tu popia catiamẽla keteyuilo lioketimba vokuenda “k[u]ohali ya piãla” tu kasi oku lavoka? Etu ka tu sukila oku kuatela usumba weteke lionyeño ya Suku. Ocili okuti, [Yehova] “wa kũlĩha oku popela vakuaku sumbila Suku eci va nyikiwa, kuenda oku selekela vakuakandu eyambulo toke keteke liekanga.” (Esituluilo 7:14; 2 Petulu 2:⁠9) Kotembo yilo ya supapo, tu sukila oku kapako ovina vivali. Catete ceci okuti, Yehova lalimue eteke aka ecelela okuti afendeli vaye vakuekolelo  va kunduiwa kulo kilu lieve. Cavali, eye oka eca esumũlũho liomuenyo ko pui vofeka yelau komanu vana va sunguluka, kuenda nda ci sukiliwa oka pindulavo vana vafa. Catiamẽla komanu vana vafa, ka kuli ocitumãlo cikuavo ca kolapo nda haku kalako kutima wa Suku.​—⁠Yoano 5:​28, 29.

17. Ndamupi Yehova a tu teyuila Londaka yaye?

¹⁷ Ndaño muẽle kotembo yilo, Yehova o tu popela “londaka” yaye yi kasi lomuenyo, okuti unene wayo wa siata oku vetiya omanu koku sakuiwa vovitima viavo kuenda oku pongolola ekalo liomuenyo wavo. (Va Heveru 4:12) Poku kapako ovihandeleko viaye, tu pondola oku teyuiwa kohele yovina vio ketimba. Kelivulu lia Isaya 48:​17, ku popia hati,“Ame ndi Yehova Suku yove, . . . hu longisa eci cu ku kuatisa.” Ocili okuti oku kala ndomo ci litava londaka ya Suku, ci pondola oku tu kuatisa kuhayele kuenda oku kala komuenyo otembo yalua. Ndeci, nda tua kapako alungulo o Vembimbiliya atiamẽla koku yuvula ukahonga kuenda oku ‘liyelisa kovina viosi vi vĩhisa,’ tuka yuvula alinga kuenda ovituwa vĩvi vina via siata oku nena ovitangi vomuenyo womanu valua vana ka va sumbile Suku. (Ovilinga 15:29; 2 Va Korindo 7:⁠1) Halopandukuovio tu eca ku Suku omo lioku tu teyuila lekuatiso Liondaka yaye Embimbiliya!

18. Eteyuilo lipi Yehova a tu angiliyila konepa yespiritu?

¹⁸ Eci ca velapo vali handi, ceci okuti Yehova o tu ĩha eteyuilo konepa yespiritu. Suku yetu ukuacisola o tu teyuila kevĩho li nyõla kespiritu, poku tu ĩha eci tu sukila oco tu pandikise kohali kuenda oku tata ukamba wetu laye. Ocili okuti ovilinga via Yehova vioku popela omuenyo wetu ka vi sulila ño vokatembo kamue katito, pole vi amamako votembo yenda ño hũ. Kũlĩhĩsa aliangiliyo amue a Suku a pondola oku tu teyuila kekalo lietu liwa liokespiritu.

19. Ndamupi espiritu lia Yehova li pondola oku tu kuatisa poku liyaka loloseteko?

¹⁹ Yehova eye ‘Ukuakuyeva ohutililo.’ (Osamo 65:⁠2) Eci ovitangi  viomuenyo vi molẽha okuti via tĩla, ci kuete esilivilo oku yi kuila utima wetu ku Yehova, momo ci pondola oku tu nenela ekavuluko. (Va Filipoi 4:​6, 7) Yehova ci tava okuti ka lingi ocikomo coku mãlako ovitangi viaco, pole eye o tambulula olohutililo vietu vi lingiwa lutima wosi, kuenje o tu ĩha olondunge oco tu tẽle oku liyaka lavio. (Tiago 1:​5, 6) Handi vali, Yehova eca espiritu sandu komanu vana vo pinga. (Luka 11:13) Unene waco wespiritu, u pondola oku tu kuatisa oku liyaka loloseteko viñi viñi ale kovitangi vi keya noke. Espiritu sandu, li tu ĩha “unene wa piãla” oco tu pandikise kovitangi viosi vi sumuisa toke eci Yehova aka mãlako ohali yosi vofeka yelau.​—⁠2 Va Korindo 4:⁠7.

20. Ndamupi unene wa Yehova woku teyuila, ci tava oku lekisiwila pokati ka vamanjetu tu fendelela kumuamue?

²⁰ Olonjanja vimue, unene wa Yehova woku teyuila u lekisiwila ku vamanji tu fendelela kumuamue. Yehova voluali luosi wongoluila afendeli vaye ‘vongongela yimuamue ya vamanji’, [NW ]. (1 Petulu 2:17; Yoano 6:44) Ocisola ci lekisa ukamba waco wumanji, owo uvangi umue uwa wunene wespiritu sandu lia Suku woku kokela omanu kueci ciwa. Espiritu liaco, limuisa apako awa kuenda ovituwa viwa vokuetu, ndeci ocisola, unu kuenda esunga. (Va Galatia 5:​22, 23) Pole,  eci tu liyaka lesumuo kuenje umue manji o vetiyiwa oku tu ĩha ekuatiso lalungulo awa, ale o tu vanguisa lolondaka viwa, etu tu pondola oku pandula ku Yehova omo liutate waye woku tu teyuila.

21. (a) Eteku lipi kespiritu Yehova a siata oku tu angiliyila votembo ya sunguluka, vonduko “yukuenje wa kolelua haeye wa lunguka?” (b) Ndamupi ove wa siata oku kuatisiwa laliangiliyo a Yehova oco a tu teyuile kespiritu?

²¹ Yehova o tu ĩha vali ocina cikuavo coku tu teyuila okuti okulia kuespiritu votembo ya sunguluka. Oco a tu kuatise oku kuata ongusu yi yilila Kondaka yaye, Yehova wa nõla “ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka” oco a ece okulia kuespiritu. Ocimunga caco cukuenje wa kolelua, ca siata oku pongiya alivulu, ndeci orevista Utala Wondavululi lo Despertai!, lolohongele viekongelo, olohongele vimbo kuenda ohongele yofeka, oco vi tu ĩhe “eteku votembo ya sunguluka,” okuti olio tu sukila. (Mateo 24:45) Anga hẽ wa yevele ale eteke limue vohongele yimue ya Kristão, vombangulo yimue, vohundo, ale vohutililo, ondaka yimue okuti ya ku ĩha ongusu levetiyo okuti oyo wa sukilile? Anga hẽ wa vetiyiwile ale kutima lulandu umue wolorevista vietu? Ivaluka okuti Yehova wa siata oku linga aliangiliyo a ndeti oco a tu teyuile kespiritu.

22. Ndamupi olonjanja viosi Yehova a lekisa unene waye? Kuenda momo lie eci ci kuetele vali esilivilo konjongole yetu?

²² Ocili okuti Yehova o teyuila “ava vosi va wunda kokuaye.” (Osamo 18:30) Tua kũlĩha okuti eye ka lekisa unene waye woku popela oco a tu teyuile kovitangi viosi otembo yilo. Pole, olonjanja viosi eye o lekisa unene waye oco a tẽlise ocipango caye. Unene waco u pondola oku kuatisa omanu vaye vokuenda kuotembo yalua. Nda tua kuata ukamba wocili laye loku pandikisa vocisola caye, Yehova oka tu ĩha omuenyo umue wa lipua wenda ño hũ. Loku kapako elavoko liaco kutima, tu pondola oku tenda ohali yi kasi voluali lulo okuti “yokatembo kamue lika.”​—⁠2 Va Korindo 4:⁠17.