1-3. Yesu wa iñila ndati vo Yerusalãi? Kuenda momo lie owiñi wa ci mola wa komõhela?

 VO YERUSALÃI mua yuvile calua. Momo ulume umue wa velapo wa kala oku iñila volupale! Kuenje omanu va liongoluila vonjila. Ovo va kala loku sambiliya ulume waco hati, omõla a Daviti, Soma ya va Isareli. Omanu vamue va kuata ovianja vieva povaka kuenda vakuavo va yala olonanga viavo vonjila oco va ñualehele laye. (Mateo 21:7, 8; Yoano 12:12, 13) Omanu valua va yonguile oku mola ndomo Yesu a iñila volupale.

² Ovo va kala oku lavoka okuti eye iñila lekemãlo. Momo va kũlĩhĩle okuti omanu va kemãla, oco va lingaile. Eci Avisalome omõla a Soma Daviti a li vialeka, wa kuata akũi atãlo kalume va enda oku pita kovaso yekãlu liaye. (2 Samuele 15:1, 10) Soma yo ko Roma, Juliu Kaisare, eteke limue, eci a iñila kelombe liaye wa ñualiwile 40 kolonjamba, via kapiwile olondiyelo. Omanu vo Yerusalãi va lavokaile okuti, ulume waco wa velapo iñilavo lekemãlo. Pole, eci Yesu a iñila volupale owiñi ka wa tavele okuti eye muẽle Mesiya. Kuenje omanu vamue va komõha calua.

³ Eci Yesu a iñila vo Yerusalãi, omanu ka va muĩle ekãlu, ka va yevele onjuela kuenda ka va muĩle otuvalu, ndaño olonjamba. Pole, eye wa endela kocimbulu. a Kocimbulu caco ka va kapeleko olonanga via posoka calua. Pole,  Yesu wa tuma olondonge viaye oku kutila olonanga viaño kocinyama a endela. Momo lie Yesu a iñilila vo Yerusalãi ndoco, osimbu okuti nda wa iñila lekemãlo lialua?

4. Nye Embimbiliya lia popele catiamẽla koku iñila kua Mesiya vo Yerusalãi Ndosoma?

⁴ Yesu wa tẽlisa ocitumasuku ca popia hati: “Yolela calua, . . . Kaluka lonjolela, Amõla ukãi wa Yerusalãi. Tala! Soma yove o kasi oku iya kokuove. Eye ukuesunga kuenje o nena epopelo, eye embombe kuenda o kasi oku iyilila kocimbulu cimue.” (Sakariya 9:9) Olondaka evi via lekisile okuti Mesiya wa nõliwa la Suku, o ka iñila vo Yerusalãi Ndosoma. Ndomo Yesu a iñila vo Yerusalãi loku endela kocimbulu, ci lekisa okuti Yesu embombe.

5. Momo lie umbombe Yesu a lekisa u tu vetiyila oku kuata ukamba laye? Kuenda oku lilongisa ocituwa caco ci kuete esilivilo lie?

⁵ Umbombe ocituwa cimue ca velapo Yesu a lekisa, okuti ci tu vetiya oku kuata ukamba laye. Ocituwa caco ci tunda vutima. Ndomo tua lilongisa ale Vocipama 2, Yesu eye lika o pondola oku popia hati, “ndinjila, haime ndicili, haime ndimuenyo.” (Yoano 14:6) Ocili okuti kilu lieve ka kua la kala omunu umue wa lisoka la Yesu. Pole, Yesu ka lekisile epela kuenda ka likapele kunene ndeci omanu ka va lipuile va siata oku linga. Oco tu linge olondonge via Kristu, tu sukila oku yuvula epela. (Tiago 4:6) Ivaluka okuti Yehova ka sole vana va livelisapo. Omo liaco, oku kuama ongangu ya Yesu, yoku lekisa umbombe ci kuete esilivilo lialua.

6. Nye ci lomboloka oku kala embombe? Kuenda Yehova wa kũlĩhĩle ndati okuti Mesiya wa lekisa umbombe?

⁶ Umbombe u lomboloka oku liketisa, ale oku yuvula  epela. Ocituwa cimue okuti ci tunda kutima womunu kuenje ci lekisiwila kolombangulo kuenda kovilinga. Yehova wa kũlĩhĩle ndati okuti Mesiya wa liketisa? Eye wa kũlĩhĩle ciwa okuti Omõlaye wa siata oku setukula ocituwa Caye cumbombe. (Yoano 10:15) Yehova wa ci limbukilavo kovilinga Omõlaye a lekisa. Yesu wa ci lekisa ndati?

7-9. (a) Mingeli wa lekisa ndati umbombe eci a liyaka la Satana? (b) Akristão va pondola oku kuama ndati ongangu ya Mingeli yoku lekisa umbombe?

⁷ Kelivulu lia Yuda, ku sangiwa ulandu umue wu komõhisa calua. Tu tangako hati: “Eci Mingeli ungelo unene a lipatãla Leliapu loku lihoyela eci catiamẽla ketimba lia Mose, eye ka kuatele o siata yoku u nenela esombiso lolondaka viesepu, pole, wa popia hati: ‘Yehova a ku sombise.’” (Yuda 9) Mingeli, onduko ya Yesu, yi lomboloka okuti, Ungelo unene ale kesongo kovangelo va kasi kilu. b (1 Va Tesalonike 4:16) Kũlĩhĩsa ndomo Mingeli a liyaka la Satana.

⁸ Ulandu u sangiwa kelivulu lia Yuda, ka u lombolola eci Satana a yonguile oku linga letimba lia Mose. Pamue Eliapu lia kuata ovisimĩlo ka via sungulukile via tiamẽla kefendelo liesanda. Eci Mingeli a liyaka la Satana, wa likandangiya. Ocili okuti Satana wa sesamẽlele eyambulo. Pole, ndaño okuti Mingeli wa kuata “omoko yosi yoku sombisa,” eye wa ecelela okuti esombiso liaco li lingiwa lika la Yehova Suku. (Yoano 5:22) Mingeli, o kuete unene walua. Omo liumbombe, eye wa eca ku Yehova omoko  yoku tetulula. Yesu wa liketisa omo wa kũlĩhĩle okuti ka tẽla oku linga ovina viosi.

⁹ Yuda wa vetiyiwa lespiritu poku soneha ulandu owu. Koloneke viaye, kua kala Akristão vamue okuti, ka va kaile locituwa coku liketisa. Ovo va enda oku “sepula ovina viosi ka va kuete elomboloko liaco.” (Yuda 10) Ca leluka calua komanu ka va lipuile oku kuata epela. Nda okuti ondaka yimue ale esokiyo lia lingiwa lakulu vekongelo ka lia tu lombolokele, tu tambuluiya ndati? Nda tua siata oku sokola vamanji osimbu ka tua kũlĩhĩle ovitangi viosi via kongelamo, ka ci lekisa hẽ okuti tua kambela umbombe? Tu setukuli Mingeli, una okuti ndaño wa kuata omoko yoku yambula Satana pole, wa ecelela okuti ci lingiwa lika la Suku.

10, 11. (a) Ocituwa cipi ca kuatisa Omõla a Suku oku tava oku iya palo posi? (b) Tu setukula ndati umbombe wa Yesu?

¹⁰ Omõla a Suku wa lekisavo umbombe poku tava oku iya palo posi. Sokolola ovina viwa a sile kilu. Eye wa kala Ungelo Unene. Wa kalavo “Ndaka” ale Kapitiya ka Yehova. (Yoano 1:1-3) Eye wa kala kilu ‘kocitumãlo ca lepa ci kola haico culamba.’ (Isaya 63:15) Pole, Yesu “wa sia cosi a kuatele kuenda wa linga ndupika umue kuenje wa linga omunu.” (Va Filipoi 2:7) Sokolola eci ca kongelele vocikele caye palo posi! Omuenyo waye wa sondoluiwila vimo liufeko umue u Yudea oco okuti vokuenda kuolosãi ecea o citiwa ndomunu. Eye wa citiwila kuenda wa kulila vepata limue li sule, vonjo ya karpinteiro. Ndaño okuti eye wa lipuile, wamamako oku pokola kolonjali viaye vina ka via lipuile. (Luka 2:40, 51, 52) Eye wa lekisa umbombe walua!

¹¹ Anga hẽ tu ka kuama ongangu ya Yesu poku tava oku linga ovopange ana okuti a sule? Kupange woku kunda  esapulo liwa Liusoma, tu sukila umbombe, omo omanu tu sanga, pamue ka va tava, haivo vakuetombo, ale vakuamanya. (Mateo 28:19, 20) Pole, nda tua pandikisa lupange waco, tu ka va kuatisa oco va popeliwe. Tu pondola oku lilongisa umbombe poku kuama ongangu ya Yesu Kristu.

12-14. (a) Yesu wa lekisa ndati umbombe eci omanu va kala loku u sivaya? (b) Yesu wa lekisa ndati umbombe poku tata omanu? (c) Nye ci lekisa okuti umbombe wa Yesu ka wa kaile woku likembisa ale wombambe?

¹² Eci Yesu a kala palo posi oku linga upange waye, wa lekisa umbombe. Eye wa lekisavo umbombe poku sivaya loku eca ulamba ku Isiaye. Omanu va kala kotembo yaco, va sivaya Yesu omo liukũlĩhĩso a kuata, unene woku linga ovikomo, kuenda ocikembe caye. Kovina viosi Yesu a linga, ka likemãlisile eye muẽle, pole, wa eca ulamba ku Yehova.—Marko 10:17, 18; Yoano 7:15, 16.

¹³ Yesu wa lekisa umbombe ndomo a tata omanu. Eye wa lekisa okuti keyilile palo posi oco a vumbiwe, pole weyile oku vumba vakuavo. (Mateo 20:28) Yesu wa lekisavo umbombe lokuomboka poku vangula lomanu. Eci olondonge viaye vio sumuisile, eye ka vi temẽlele. Pole, wamamako oku vetiya ovitima viavo. (Mateo 26:39-41) Eci omanu vo sanga pocitumãlo a kala oku puyukila, eye ka va tiuwiyile. Puãi wa likolisilako oku va longisa “ovina vialua.” (Marko 6:30-34) Eci ukãi umue okuti Huisareliko a pinga ku Yesu oco a sakule omõlaye wufeko, tete eye ka yonguile oku ci linga. Pole, omo liekolelo ukãi waco a lekisa, wo kuatisa ndomo tu ka ci lilongisa Kocipama 14.—Mateo 15:22-28.

 ¹⁴ Yesu wa tẽlisa olondaka viaye viokuti: “Ndomboka haime ndonjuka vutima.” (Mateo 11:29) Umbombe waye ka wa kaile wombambe, ale woku likembisa ño. Umbombe waco wa kala wo vutima. Eci ka ci tu komõhisa esunga lieci Yesu a pitisila kovaso oku longisa olondonge viaye oku liketisa!

15, 16. Yesu wa lekisa ndati kolondonge viaye okuti via sukilile oku litepa lolombiali violuali?

¹⁵ Ovapostolo va Yesu, kefetikilo ka va kaile ambombe. Pole, Yesu wa likolisilako oku va longisa ocituwa caco. Eteke limue, Tiago la Yoano va vangula la inavo oco a pinge ku Yesu okuti va kuata omangu ya velapo Vusoma wa Suku. Yesu lumbombe walua wa va tambulula hati: “Si kuete omoko yoku handeleka omunu oku tumãla kondio yange ale kepĩli liange, pole, eci ca sokiyiwila vana Isiange a pongiya.” Ekũi liovapostolo vakuavo eci va ci yeva, va “funguila” Tiago la Yoano. (Mateo 20:20-24) Yesu wa tetulula ndati ocitangi caco?

¹⁶ Eye wa va lemẽla hati: “Ene wa kũlĩhi okuti olombiali viofeka vi viala pokati komanu kuenda ava va kemãla va kuete unene pokati komanu. Puãi, eci ka ci ka pite pokati kene; pole, wosi o yongola oku kala unene pokati kene, a linge ukuenje wene, kuenda wosi o yongola oku linga omunu watete pokati kene, a linge upika wene.” (Mateo 20:25-27) Ovapostolo va kũlĩhĩle ciwa “olombiali viofeka” okuti via kuata epela, ocipululu kuenda usisiame. Yesu wa sapuila olondonge viaye okuti via sukilile oku yuvula ovituwa viaco. Va sukililevo oku kala ambombe. Anga hẽ ovapostolo va kapeleko eci Yesu a va longisa?

17-19. (a) Eci handi Yesu ka file, wa lingila nye ovapostolo vaye oco a va longise umbombe? (b) Ocina cipi ca velapo catiamẽla kumbombe Yesu a longisa eci a kala palo posi?

 ¹⁷ Kokuavo, eci ka ca lelukile. Eyi ka ya kaile onjanja yatete ale ya sulako Yesu a va longisa. Eci va lihoyisa loku sima u wa velelepo pokati kavo, Yesu wa kapa okamõla pokati kavo, kuenje wa va sapuila okuti, va sukilile oku lisokisa lomãla kuenda oku siapo epela locipululu ca siata kakulu. (Mateo 18:1-4) Eci kua kambele eteke oco Yesu a pondiwe, lopo wa mola okuti ovapostolo vaye va kala oku lihoyisa omo liepela. Eye wa va longisa ocina cimue ci kuete esilivilo. Wa tikula etuaya oco a linge upange umue u sule, okuti wa enda oku lingiwa lapika. Yesu wa sukula olomãhi viavo oku kongelamo via Yuda una weya oku u pakula.—Yoano 13:1-11.

¹⁸ Yesu wa va kuatisa oku kuata elomboloko liumbombe eci a popia lavo hati: “Ndo sili ongangu.” (Yoano 13:15) Anga hẽ ongangu yaco ya vetiya ovitima viavo? Vuteke waco, lopo va lihoyisa vali catiamẽla ku wa velelepo pokati kavo. (Luka 22:24-27) Yesu wa amamako oku pandikisa lavo kuenda wa va longisa lumbombe. Eye wa eca ongangu yiwa kokuavo yokuti: “Eci a molẽha ndomunu, wa liketisa kuenje wa pokola toke koku fa ocili, oku fa kuti umue wekangiso.” (Va Filipoi 2:8) Yesu wa tava oku talisiwa ohali ndondingaĩvi kuenda wa tendiwa ndomunu o vangula atonai. Pokati koviluvo via Yehova, Yesu eye lika wa lekisa umbombe wa velapo.

¹⁹ Citava okuti eyi oyo ya kala onjanja ya sulako Yesu a longisa ovapostolo vaye oku lekisa umbombe loku kolisa ekolelo liavo. Embimbiliya li popia okuti vokuenda kuanyamo alua, vamamako oku linga upange wavo lumbombe. Anga hẽ tu pondolavo oku ci linga?

20. Tu limbuka ndati okuti tua liketisa vutima?

²⁰ Upostolo Paulu wa tu lungula vosi yetu hati: “Amamiko oku kuata ocituwa ndeci Kristu Yesu a kuatelevo.” (Va Filipoi 2:5) Vosi yetu tu sukila oku liketisa vutima ndeci Yesu a linga. Tu limbuka ndati okuti tua liketisa vutima? Tu konomuisi elungulo lia Paulu okuti tu sukila oku li kapako. Eye wa popia hati: “Ko ka lingi cimue loku hoya pamue oku lipanda, pole, loku omboka tendi vakuene okuti, va velapo ene vu sule.” (Va Filipoi 2:3) Ovituwa vietu ovio vi ka lekisa ndomo tu tenda vakuetu. Omo liaco, tu sukila oku tenda vakuetu okuti va velapo, etu tu sule. Anga hẽ tu ka kapako muẽle elungulo liaco?

21, 22. (a) Momo lie Akristão va kuete ovikele va sukilila oku liketisa? (b) Tu lekisa ndati okuti tua wala umbombe?

²¹ Pana okuti pa pita ale anyamo alua noke yolofa via Yesu, upostolo Petulu handi wa kala oku sokolola esilivilo lioku liketisa. Eye wa lungula Akristão va kuete ocikele coku tata ekongelo lia Yehova, okuti va sukila oku ci linga lumbombe. (1 Petulu 5:2, 3) Ovikele ka vieci evelo lioku kuata epela. Pole, omunu nda o kuete ovikele o sukila oku liketisa vutima. (Luka 12:48) Ocituwa caco, ka ci kuete lika esilivilo kuava va kuete ovikele vekongelo. Pole, ci kuetevo esilivilo Kakristão vosi.

²² Petulu ka ivaleleko eci Yesu a sukula olomãhi viaye, ndaño okuti tete eye ka yonguile. (Yoano 13:6-10) Petulu wa sonehela Akristão hati: “Vosi yene tati omunu lukuavo lumbombe.” (1 Petulu 5:5) Ondaka “tati,” yi sokisiwa lupika itika onanga oco a linge upange umue ka wa sumbiwile. Olondaka viaco vi tu ivaluisa umbombe Yesu a lekisa eci a sukula olomãhi violondonge viaye. Anga hẽ  tu pondola oku kuama ongangu ya Yesu, poku tẽlisa ocikundi tua tambula ku Suku? Omo liaco, umbombe u limbukiwile kovilinga vietu.

23, 24. (a) Momo lie tu sukilila oku yuvula oku lipanda? (b) Ocipama ci ka kuamamo ci ka tu kuatisa ndati oku limbuka okuti umbombe hakuhonguako?

²³ Epela li kasi ndowule. Olio li nyõla ekalo lietu. Omunu ukuepela ka kuete esilivilo kovaso a Suku. Pole, umbombe u kuete esilivilo lialua kovaso a Yehova. Nda eteke leteke tua likolisilako oku kuama ongangu ya Kristu yoku lekisa umbombe, tu ka kuata asumũlũho alua. Upostolo Petulu wa soneha hati: “Liketisi vemẽhi lieka lia pama lia Suku okuti, o vu amisi kunene kotembo ya sokiyiwa.” (1 Petulu 5:6) Ocili okuti Yehova wa kemainya Yesu omo lioku liketisa kuaye. Cimuamue haico, nda wa lekisa umbombe, Eye o ka ku sumũlũisavo.

²⁴ Omanu vamue va sima okuti omunu embombe, wa hongua. Pole, ovina Yesu a linga vi tu kuatisa oku limbuka okuti ovisimĩlo viaco viuhembi, omo eye wa kuata utõi walua. Ondaka eyi tu ka yi konomuisa vocipama ci ka kuamamo.