1, 2. Momo lie isia umue a sanjukila eci omõlaye a pokola kokuaye kuenda eci ci sokisiwa ndati leci Yehova a siata oku yeva?

 ISIA UMUE wa kala ponjanela kuenje wa mola okuti omõlaye o kasi oku tasula ombunje lakamba vaye kocitali. Eci ombunje ya tehẽla vetapalo, kakuenje wa yi vandekela. Noke akamba vaye vo kisika oco a ka yupe. Pole, kakuenje wa puka kutue, yu wa popia hati: “Ame si endi.” Eci Isiaye a ci mola wa memenako lesanju.

² Momo lie isia a sanjukila calua? Momo eye wa longisa omõlaye okuti, ka citava oku endela vetapalo lika liaye. Eci kakuenje a pokola, ndaño ka kũlĩhĩle okuti isiaye wa kala oku u lavulula, wa limbuka okuti omõla wa pokola kueci a lilongisa. Esanju isia a yeva, hailio Yehova a siata oku yeva. Momo Eye wa kũlĩha okuti oco tu puluke kenyõleho lioluali lulo kuenda oku kala voluali luokaliye a tu pongiyila, tu sukilavo oku lilongisa oku u kolela kuenda oku pokola Kokuaye. (Olosapo 3:5, 6) Oco a tẽlise ocimãho caco, Eye wa tumile palo posi ulongisi umue wa velapo alongisi vosi.

3, 4. Yesu wa “lilongisa ndati epokolo” kuenda ndamupi a “kanguiwa?” Ci lombolola.

³ Catiamẽla ku Yesu Embimbiliya li popia hati: “Ndaño wa kala omõla, wa lilongisa epokolo omo liohali a talisiwa. Kuenje noke yoku kanguiwa, wa linga usongui weyovo ka li pui lia vosi va pokola kokuaye.” (Va Heveru 5:8, 9) Yesu wa kala anyamo alua kilu. Eye wa mola ndomo Satana lolondele viaye va sinila Yehova, pole, ka kuamẽle elinga liavo. Ocitumasuku ca popia hati: “Sia lekisile esino”  ca tẽlisiwila kokuaye. (Isaya 50:5) Oco hẽ ondaka yokuti, “wa lilongisa epokolo” yi tiamisiwilavo ndati ku Yesu? Citava ndati okuti omunu wa lipua o “kanguiwa”?

⁴ Sokolola ocindekaise eci. Esualali limue, li kuete osipata yaye, pole ka la enda layo kuyaki. Ndaño okuti osipata yaco ka la yi seteka, eye o yi tolokala losipata yikuavo yina okuti utale waco wa pamapo vali, haiyo ya setekiwile ale kuyaki. Eci esualali lia linga ca sunguluka hẽ? Cimuamue haico ca pita la Yesu okuti, wa lekisa epokolo lia lipua eci a kala kilu. Pole, epokolo liaye, lia kanguiwa kolonepa viosi eci eya palo posi. Momo wa pita voloseteko vialua okuti eci a kala kilu, ka la pita lavio.

5. Nye Yesu a linga ci lekisa esilivilo liepokolo kuenda nye tu ka konomuisa vocipama cilo?

⁵ Epokolo olio esunga lia velapo Yesu eyilile palo posi. Ndaño loloseteko vialua, “Adama wa sulako” okuti Yesu, weyile oku linga eci olonjali vietu viatete ka via tẽlele oku linga okuti, oku pokola ku Yehova Suku. (1 Va Korindo 15:45) Ocili okuti Yesu ka lekisile epokolo liocikukũi. Eye wa pokola lolondunge viaye, lutima waye kuenda omuenyo waye wosi. Wa ci linga lesanju. Momo wa velisilepo oku linga ocipango ca Isiaye okuti okulia ku sule. (Yoano 4:34) Nye ci ka tu kuatisa oku setukula epokolo lia Yesu? Tete tu kũlĩhĩsi eci ca vetiya Yesu oku pokola. Oku ci linga, ci ka tu kuatisa oku panamãla kayonjo kuenda oku amamako oku tẽlisa ocipango ca Suku. Tu ka konomuisa asumũlũho eyilila koku setukula epokolo lia Kristu.

6, 7. Nye ca vetiya Yesu oku pokola?

⁶ Epokolo lia Yesu lio vutima. Ndomo ca lekisiwa Vocipama 3, Kristu wa liketisa vutima. Vakuepela va siata oku sepula epokolo. Pole, umbombe u tu kuatisa oku pokola ku Yehova lutima wosi. (Etundilo 5:1, 2; 1 Petulu 5:5, 6)  Epokolo lia Yesu lia lekisiwila poku sola esunga kuenda oku suvuka evĩho.

⁷ Yesu wa kuatela ocisola Isiaye Yehova. Ocisola caco, tu ka ci lilongisa Kocipama 13. Omo okuti Yesu wa kuata ocisola calua, co vetiya oku sumbila Yehova kuenda oku yuvula oku u sumuisa. Eli olio esunga lieci Suku a yevela olohutililo viaye. Oku sumbila Suku kua vetiya Yesu oku likutilila kokuaye. (Va Heveru 5:7) Oku sumbila Yehova oco ocituwa ca velapo Yesu a ka lekisavo Vusoma wa Suku.—Isaya 11:3.

8, 9. Ndomo ca lekisiwa vovitumasuku, Yesu wa tendele ndati esunga levĩho kuenda eye wa ci lekisa ndati?

⁸ Voku kuatela ocisola Yehova mua kongela oku suvuka ovina Eye a nyãle. Kũlĩhĩsa ocitumasuku ca sonehiwila  Mesiya Osoma, ca popia hati: “Ove wa sola esunga kuenda wa suvuka ungangala. Eli olio esunga lieci Suku, Suku yove a ku wavekela calua lulela wesanju okuti, olosoma vikuavo vi sule.” (Osamo 45:7) “Olosoma vikuavo” via tukuiwa ndeti, olosoma vina via tunda kocikoti ca Soma Daviti. Yesu wa velapo olosoma viaco. Momo lie? Momo asumũlũho a tambula ka a kuete esulilo. Oku sola esunga loku suvuka evĩho, ca vetiya Yesu oku pokola ku Suku kovina viosi.

⁹ Yesu wa tendele ndati esunga kuenda evĩho? Eci olondoge via pokola kolonumbi vioku kunda yu via kuata onima yiwa, Yesu wa kala ndati? Wa sanjukile calua. (Luka 10:1, 17, 21) Eci olonjanja vialua omanu vo Yerusalãi va likala oku yeva esapulo liwa, Yesu wa kala ndati? Eye wa lila omo okuti esino volupale lia li vokiyile calua. (Luka 19:41, 42) Eci ci lekisa okuti, Yesu wa solele esunga kuenda wa suvukile evĩho.

10. Nye ci ka tu kuatisa oku linga eci ciwa loku yuvula evĩho?

¹⁰ Oku sokolola ndomo Yesu a sola esunga loku suvuka evĩho, ci tu kuatisa oku li kũlĩhĩsa nda tu kasi muẽle oku pokola ku Yehova. Ndaño okuti ka tua lipuile, lopo tu pondola oku sola ovilinga viwa kuenda oku suvuka eci ka ca sungulukile. Tu sukila oku likutilila ku Yehova oco a tu kuatise oku kuata ovituwa ndevi viaye levi Viomõlaye. (Osamo 51:10) Tu sukilavo oku yuvula eci ci tu vetiyila oku kuata ovisimĩlo ka via sungulukile. Oku nõla ciwa ovitalukilo kuenda akamba vawa, ci kuete esilivilo. (Olosapo 13:20; Va Filipoi 4:8) Nda tua setukula ovituwa via Kristu, epokolo lietu ka li ka kala liocikukũi. Tu ka lingavo eci ciwa omo tu sole eci ca sunguluka. Kuenda tu ka yuvula oku linga eci cĩvi, omo tua suvuka elinga liaco, pole, ka tu ci lingila omo liusumba woku kuatiwa.

11, 12. (a) Nye ca pita la Yesu kefetikilo liupange waye woku kunda? (b) Satana tete wa seteka ndati Yesu kuenda atutu api o yonja lao?

¹¹ Yesu wa setekiwa oku linga ekandu kefetikilo liupange waye woku kunda. Noke yepapatiso liaye, wa kala akũi akuãla kovotanya lakũi akuãla kovoteke oku likandangiya oku lia. Noke Satana wo seteka. Kũlĩhisa ño ndomo Eliapu lia lekisa enyango.—Mateo 4:1-11.

¹² Tete Satana wa popia hati: “Nda vumõla a Suku, sapuila ovawe a-a oco a pongoloke olombolo.” (Mateo 4:3) Eci Eliapu lia popia olondaka evi Yesu wa kala ndati vepuluvi liaco? Embimbiliya li popia hati: “Wa yeva onjala.” (Mateo 4:2) Satana wa yonguile oku u seteka osimbu a kala lonjala, eye wa ci lingila omo a limbuka okuti Yesu wa lambuka. Kaliye sokolola ño olondaka via Satana eci a popia hati: “Nda vumõla a Suku.” Satana wa kũlĩhĩle ciwa okuti Yesu “uveli woviluvo viosi.” (Va Kolosai 1:15) Yesu ka ecelele okuti Satana u vetiyila kesino. Momo wa kũlĩhĩle okuti ka ca sungulukile kovaso a Suku oku lekisa unene kovina viaño. Lumbombe walua wa yuvula oku ci linga kuenda wa lekisa okuti, wa kolelele kekuatiso lia Yehova.—Mateo 4:4.

13-15. (a) Konjanja yavali leyi yatatu, ovina vipi Satana a seteka lavio Yesu kuenda Yesu wo tambulula ndati? (b) Tua kũlĩha ndati okuti Yesu wamamako oku tamalãla la Satana?

¹³ Onjanja yavali, Satana wa seteka Yesu oco a tẽhe kolusoka luonembele. Satana wa pengisa Ondaka ya Suku poku lekisa ku Yesu okuti, ovangelo vo kuatisa. Nda Yesu wa ci lingile, anga hẽ owiñi wa kala vonembele nda wa tava muẽle okuti Yesu eye Mesiya? Nda owiñi wa tavele okuti Yesu eye Mesiya omo lioku linga ocikomo caco, nda veya hẽ oku u kangisa? Pamue nda ka vo kangisile. Pole, Yesu wa kũlĩhĩle ciwa okuti oku linga ocipango ca Yehova ci sukila umbombe. Ka ca sukilile oku vetiya omanu lovina  vi komõhisa oco va tave kokuaye okuti eye Mesiya. (Isaya 42:1, 2) Yesu wa yuvula oku sinila Yehova kuenda ka likemãlisile.

¹⁴ Nye ci lekisa okuti Yesu wa yuvula oku likemãlisa? Konjanja yatatu, Satana wa seteka oku eca ku Yesu ovosoma osi okilu lieve, nda okuti eye wo kekamẽlele lika onjanja yimosi loku u fendela. Yesu wa tenda ndati ombanjaile yaco? Wo tambulula hati: “A Satana, nunde! Momo ca sonehiwa citi: ‘Fendela Yehova Suku yove, eye lika o vumba.’” (Mateo 4:10) Lacimue nda ca vetiya Yesu oku fendela osuku yimue yiñi. Ndaño muẽle ombanjaile yoku kuata ekemãlo voluali lulo, ka yo vetiyile oku sinila Yehova.

¹⁵ Anga hẽ Satana wa liwekapo oku u seteka? Elivulu lia Luka li lekisa okuti Eliapu “lio sia toke kepuluvi likuavo lia sunguluka.” (Luka 4:13) Ocili okuti, Satana wa sandiliya epuluvi likuavo lioku seteka Yesu toke kesulilo. Embimbiliya li popia hati, Yesu wa “setekiwa kovina viosi.” (Va Heveru 4:15) Omo okuti Yesu wamamako oku pandikisa, tu pondolavo oku ci linga.

16. Satana wa siata oku seteka ndati afendeli va Suku koloneke vilo kuenda tu pondola oku yuvula ndati atutu aye?

¹⁶ Satana o kasi oku amamako oku seteka afendeli va Suku koloneke vilo. Omo ka tua lipuile, tua siata oku linga eci cĩvi. Satana wa siata oku vetiyila omanu kusisiame, koku kuata epela kuenda koku livelisapo. Eye o vetiyilavo omanu oku sima okuti oku kuata ovokuasi oco ca velapo. Ciwa okuti tu sokolola lutate ekalo lietu. Tu linga ciwa nda tua sokolola kolondaka vi sangiwa kelivulu lia 1 Yoano 2:15-17. Poku ci linga, tu sukila oku lipula nda oloñei vietimba ale ocipululu covokuasi kuenda onjongole yoku komõhisa vakuetu, vi kasi oku tateka ocisola tu kuetele Yehova. Tu ivaluki okuti oluali lulo kuenda  ombiali yaluo Satana, lu kasi oku pita. Ka tu ka eceleli okuti tu yonjiwa latutu aye oco tu linge ekandu. Tu setukuli Cime cetu okuti “ka lingile ekandu.”—1 Petulu 2:22.

17. Yesu wa lekisa ndati epokolo ku Isiaye kuenda nye omanu vamue va siata oku sima?

¹⁷ Voku pokola ka mua kongelele lika oku yuvula oku linga ekandu. Kristu wa lingainga ovina viosi Isiaye o tuma. Eye wa popia hati: “Ndi lingainga ovina viu sanjuisa.” (Yoano 8:29) Epokolo liaco lia sanjuisa calua Yesu. Omanu vamue, va sima okuti ka ca tĩlile ku Yesu oku pokola, omo wa enda oku tambula ekuatiso ku Yehova. Pole, etu tua siata ño oku tambula olonumbi komanu vana ka va lipuile! Ocili okuti Yesu wa pokuilevo komanu vana ka va lipuile.

18. Ongangu yipi Yesu a sila amalẽhe?

¹⁸ Ndaño okuti Yesu wa kulila vepata liomanu ka va lipuile, eye wa pokola kolonjali viaye, Yosefe la Maria. Eye wa enda oku mola akulueya olonjali viaye okuti omãla vakuavo ci sule. Anga hẽ Yesu wa va lavisile loku va sapuila ndomo va sukilile oku songuila epata? Kelivulu lia Luka 2:51, ku lekisa okuti eci Yesu a kuata 12 kanyamo, wa “amamako oku pokola kokuavo.” Yesu wa eca ongangu kamalẽhe yoku pokola kuenda yoku sumbila olonjali viavo.—Va Efeso 6:1, 2.

19, 20. (a) Yesu wa lekisa ndati epokolo komanu ka va lipuile? (b) Momo lie Akristão koloneke vilo va sukilila oku pokola kuava va songuila ekongelo?

¹⁹ Poku pokola komanu ka va lipuile, Yesu wa liyaka lovitangi vialua okuti lomue Ukristão wa pitile lovitangi viaco koloneke vilo. Sokolola otembo eye a kala kulo kilu lieve. Etavo lia va Yudea kuenda onembele vo Yerusalãi lovitunda viavo, ka via taviwile vali la Yehova kuenje kua lingiwa esokiyo liokuti, va piñainyiwa lekongelo Liakristão. (Mateo 23:33-38) Kotembo yaco, asongui vetavo va enda  oku longisa esanda lovihilahila via va Helasi. Evĩho lia lisanduile toke vonembele okuti Yesu wa yi tukula hati, “wa yi lingisi ocilala covimunu.” (Marko 11:17) Anga hẽ Yesu wa yuvuile oku endaenda vonembele lo volosunangonga omo lievĩho liaco? Sio! Momo Yehova eye wa lingile esokiyo lioku fendelelamo. Eci handi Suku ka pongoluile esokiyo liaco, Yesu wa endaenda kovipito via lingaiwaile vonembele kuenda volosunangonga.—Luka 4:16; Yoano 5:1.

²⁰ Omo okuti Yesu wamamako oku pokola ndaño muẽle lovitangi, Akristão koloneke vilo, va sukilavo oku amamako oku pokola! Etu tu kasi koloneke via tukuiwile okuti otembo yoku tumbulula efendelo liocili. Suku ka ka ecelela okuti Satana o yonja omanu vaye. (Isaya 2:1, 2; 54:17) Omo okuti ka tua lipuile tua siata oku liyaka lakulueya a vamanjetu vekongelo. Anga hẽ akulueya aco a tu tateka oku pokola ku Yehova, oku endaenda kolohongele kuenda a tu vetiya oku sokola akulu vekongelo? Sio! Ndaño lovitangi viaco, tua siata oku likolisilako oku pokola kuava va songuila ekongelo. Tu ci lekisa poku endaenda  kolohongele viekongelo, vimbo levi viofeka kuenda oku kapako alungulo tua siata oku tambula.—Va Heveru 10:24, 25; 13:17.

21. Yesu wa tambulula ndati eci omanu va seteka oku u tateka oku pokola ku Suku kuenda nye tu lilongisilako?

²¹ Yesu ka ecelele okuti akamba vaye vo tateka oku pokola ku Yehova. Upostolo Petulu onjanja yimue, wa seteka oku tutuiya Yesu poku u sapuila okuti ku ka talisiwa ohali kuenda ku ka pondiwa. Ndaño okuti Petulu wa kala ekamba liaye, Yesu ka tavele kocisimĩlo caco. (Mateo 16:21-23) Koloneke vilo, Akristão va siata oku tatekiwa la vangandiavo oco va liwekepo oku pokola kovihandeleko via Yehova. Ndeci olondonge via Yesu kocita catete via lingile, etu tu sukilavo oku “pokola ku Suku ndombiali, komanu hakoko.”—Ovilinga 5:29.

22. Yesu wa eca etambululo kapulilo api kuenda wa ci linga ndati?

²² Yesu eci a kala oku panda kolo fa, epokolo liaye lia setekiwa. Eteke lia sulako liomuenyo waye palo posi, “wa lilongisa epokolo,” kovina viosi. Eye wa linga ocipango ca Isiaye okuti caye muẽle hacoko. (Luka 22:42) Omo liaco, wa tu sila ongangu yiwa yepokolo. (1 Timoteo 3:16) Yesu wa eca etambululo kapulilo a lingiwa tunde kosiahũlu. Anga hẽ citava okuti omunu wa lipua amamako oku pokola ku Yehova, nda wa kapiwa voseteko? Adama la Heva va lueya. Pole, Yesu weyile palo posi, wa talisiwa ohali kuenda wa pondiwa oco a ece etambululo liwa kepulilo eli. Ndaño Yesu wa velapo oviluvo viosi Yehova a lulika, eye wamamako lepokolo toke kolofa.

23-25. (a) Epandi li kuete elitokeko lie lepokolo? Ci lombolola. (b) Nye tu ka konomuisa vocipama ci kuãimo?

²³ Oku pandikisa ale oku sumbila Yehova lutima wosi, ci  lekisiwila kepokolo. Omo okuti Yesu wa pokola, wamamako oku pandikisa kuenda wa kuatisa omanu valua. (Va Roma 5:19) Yehova wo sumũlũisa calua. Nda tua kuama ongangu ya Yesu, Cime cetu, Yehova o ka tu sumũlũisavo. Oku pokola ku Kristu ci tuala “keyovo ka li pui!”—Va Heveru 5:9.

²⁴ Ocili okuti, epandi li nena asumũlũho. Kelivulu Liolosapo 10:9 ku popia hati: “Omunu endela vekolelo o ka enda loku kolapo.” Epandi li sokisiwa lonjo yinene ya tungiwa lolondopi via pama kuenje elinga lelinga liepokolo, li sokisiwavo londopi yimosi. Ocili okuti ondopi yimosi yi molẽha soketi ka yi kuete esilivilo. Pole, yi silivila calua. Momo eci ondopi yimosi yi kongeliwa lolondopi vikuavo, omunu o pondola oku tunga lavio onjo ya koka. Cimuamue haico catiamẽla kepokolo. Eci ovilinga viepokolo vi kongeliwa lovilinga vikuavo eteke leteke kuenda unyamo lunyamo, etu tu tunga onjo yimue ya koka okuti, epandi.

²⁵ Eci epokolo li livokiya, li pondola oku nena ovituwa vikuavo ndeci epandi. Ocituwa eci ca Yesu, tu ka ci konomuisa vocipama ci kuãimo.