1, 2. Nye upostolo Yoano a tukula catiamẽla kuteke wa sulako Yesu a kala lovapostolo vaye?

 ULUME umue ekongo, o kuete enya peka lombinga yotinda kuenda o kasi oku sokolola ovina vialua. Onduko yaye Yoano, upostolo wa Yesu Kristu okuti eye wa sulako koku fa. Locita canyamo, eye lopo ivaluka ovina via lingiwa vuteke wa sulako eci a kala la Yesu kuenda ovapostolo vakuavo, okuti tunde apa ovina viaco via lingiwa pa pitile ale ci pitahãla akũi epandu kanyamo. Lekuatiso liespiritu sandu, upostolo Yoano wa tẽla oku soneha ovina vialua.

² Vuteke waco, Yesu wa va sapuila okuti o ka pondiwa. Yoano eye lika wa lekisa esunga lieci Yesu a tukuila okuti o ka kuata esulilo limue lĩvi poku popia hati: “Oco oluali lu kũlĩhe okuti ame ndi sole Isia, ndi linga ovina Isia a ndi tuma oku linga. Votoki, tu tundi palo.”—Yoano 14:31.

3. Yesu wa lekisa ndati okuti o sole Isiaye?

³ “Ame ndi sole Isia.” Oku sola Isiaye oco Yesu a velisilepo vali komuenyo waye. Eci ka ci lomboloka okuti otembo yosi eye wa enda oku pitolola ondaka yaco. Vembimbiliya, kelivulu lia Yoano 14:31, o ko lika tu sanga ondaka Yesu a tukula yocisola a lekisa ku Isiaye. Yesu wa kapeleko olondaka viaco komuenyo waye. Ocisola a kuatela Isiaye wa enda oku ci lekisa eteke leteke. Utõi, epokolo kuenda epandi Yesu a lekisa, ocindekaise cocisola a kuetele Suku. Upange woku kunda a linga wa vetiyiwile locisola caco.

4, 5. Ocisola cipi Embimbiliya li tukula, kuenda nye ci popiwa catiamẽla kocisola Yesu a kuetele Yehova?

 ⁴ Koloneke vilo, omanu vamue va tenda ocisola ndocituwa cimue ka ci kuete esilivilo. Va sima okuti ocisola ci tukuiwa lika volombangulo, vovisungo kuenda va ci tiamisila kocisola ulume lukãi va li kuetele. Ocili okuti, Embimbiliya li popia ovina via tiamẽla kocisola ulume lukãi va li kuetele, pole, li ci tukula lesumbilo okuti ca li tepa calua ndomo ca siata oku tukuiwa koloneke vilo. (Olosapo 5:15-21) Embimbiliya li lombolola ciwa ondaka eyi, pole, ocisola tu kasi oku konomuisa cimue ciñi. Ocisola caco, hacisolako cina ci pita ño ombamba, ale ocisola ci yilila koku li kuatela ukamba. Vocisola mua kongela ovisimĩlo kuenda utima. Ocisola ci tunda kutima ci songuiwa lolonumbi via sunguluka kuenda ci lekisiwila kovilinga. Ocituwa caco ci kuete esilivilo lialua. Momo Embimbiliya li popia hati, “Ocisola lalimue eteke ci tokoka.”—1 Va Korindo 13:8.

⁵ Pokati komanu vosi, Yesu eye lika wa velapo koku sola Yehova. Lomue wa velapo Yesu koku tẽlisa ocihandeleko ca Suku cokuti: “Sola Yehova Suku yove lutima wove wosi, lomuenyo wove wosi, lolondunge viove viosi kuenda longusu yove yosi.” (Marko 12:30) Yesu weya oku kuata ndati ocisola caco? Nye co kuatisa oku amamako oku pamisa ocisola caye la Suku eci a kala palo posi? Kuenda tu kuama ndati ongangu yaye?

6, 7. Tua kũlĩha ndati okuti Elivulu Liolosapo 8:22-31 poku popia catiamẽla kolondunge li tiamisila ondaka yaco Komõla a Suku?

⁶ Anga hẽ wa talavayele ale lomunu umue okuti vokuenda kuotembo wa lingi akamba vawa? Ulandu owu u tu kuatisa oku limbuka ocisola ci kasi pokati ka Yehova Lomõlaye wongunga. Olonjanja vialua tua siata oku tukula  elivulu Liolosapo 8:30, pole, tu kũlĩhĩsi lutate ocinimbu eci poku konomuisa ovinimbu vikuavo. Oku upisa kocinimbu 22 toke 31, tu sangako olondaka via tiamẽla kolondunge. Tua kũlĩha ndati okuti olondaka evi vi tiamisiwilavo Komõla a Suku?

⁷ Kocinimbu 22, olondunge via popia hati: “Yehova wa ndi lulika ndefetikilo lionjila yaye. Efetikilo liovopange aye osimbu.” Kocituwa eci, kua kongela ocina cikuavo momo olondunge ka via la lulikiwa. Ovio ka via kuatele efetikilo, momo Yehova tunde nunde o kasiko ale kuenda eye otembo yosi ukualondunge. (Osamo 90:2) Omõla a Suku, eye “uveli woviluvo viosi.” Eye wa lulikiwa tete kovopange a Yehova. (Va Kolosai 1:15) Yesu wa lulikiwa osimbu eci handi ilu losi ka via lulikiwile, ndomo ca sonehiwa kelivulu Liolosapo. Ndaka haeye Kapitiya ka Suku, wa lekisa ciwa olondunge via Yehova.—Yoano 1:1.

8. Upange upi Omõla a linga eci handi keyile palo posi kuenda nye tu pondola oku sokolola eci tu mola ovina via lulikiwa?

⁸ Nye Omõla a lingaile eci handi keyile palo posi? Ocinimbu 30 ci lekisa okuti, wa kala kumue la Suku “ndomesele ya loñoloha.” Eci ci lomboloka nye? Elivulu lia Va Kolosai 1:16, li popia hati: “Ovina viosi via lulikiwa pocakati caye, ci kaile vio kovailu, ci kaile vio posi. . . . Ovina viosi via lulikiwa pocakati caye kuenda viatiamẽla kokuaye.” Yehova, Ululiki, wa talavaya kumue Lomõlaye Ndomesele koku lulika ovina viosi viokilu levi vioposi ndeci, oviti, ovinyama olomunda kuenda omanu. Kovina viosi evi, tu pondola oku limbuka omunga ya kala pokati ka Isia Lomõla, ndacina omunu o tungisa onjo okuti o sokiya ndomo oyo yi tungiwa kuenje mesele o linga upange waco. Eci tu komõha ovina via lulikiwa, tu kasi oku eca esivayo ku Suku Usovoli Wavelapo. (Osamo 19:1) Tu  sokololi esanju kuenda omunga ya kala pokati Kululiki ‘lomesele yaye ya loñoloha’.

9, 10. (a) Ukamba upi u kasi pokati ka Yehova Lomõlaye? (b) Nye ci pondola oku pamisa ukamba wove la Yehova?

⁹ Eci omanu vavali ka va lipuile va talavayela pamosi, olonjanja vimue va siata oku kuata ovitangi vioku kala akamba vawa. Eci hacoko ca pita la Yehova kuenda Omõlaye! Omõla wa talavaya anyamo alua la Isiaye ndomesele, pole, tala eci eye a popia: “Otembo yosi nda sanjukilile kovaso aye.” (Olosapo 8:30) Eye wa sanjukilile oku talavaya kumue la Isiaye kuenda Isiaye wa sanjukilevo oku kala Lomõlaye. Ocili okuti Omõla wa kala nda Isiaye omo wa setukula ovituwa viaye. Ka ci tu komõhisa okuti ocisola ca kala pokati ka Isia Lomõla ca pamẽle calua! Elitokeko liaco, li tukuiwa hati, ocisola cocili haico ca pama.

¹⁰ Eci ci lomboloka nye kokuetu? Pamue o sima okuti ku pondola oku kuata ukamba waco la Yehova. Momo lomue pokati ketu o kuete ocikele cinene nda Yesu. Pole, tu kuete epuluvi limue li komõhisa. Ivaluka okuti Yesu wa kuata ukamba uwa la Isiaye omo a talavaya kumue Laye. Omo liocisola, Yehova o tu ĩha epuluvi lioku kala ‘olondingupange’ viaye. (1 Va Korindo 3:9) Omo okuti tulondonge via Yesu tu kasi oku kuama ongangu yaye kupange woku kunda. Omo liaco, tu sukila oku ivaluka okuti tulondingupange via Suku. Poku ci linga, ocisola tu kuetele Yehova ci ka pamisiwa. Oku kala olondingupange via Suku hesumũlũhoko hẽ?

11-13. (a) Momo lie ci kuetele esilivilo oku tenda ocisola ndocina cimue ci kuete omuenyo? Kuenda Yesu wa pamisa ndati ocisola a kuetele Yehova? (b) Yesu wa lekisa ndati onjongole yoku longisiwa la Yehova eci a kala kilu leci eya palo posi?

¹¹ Oku tenda ocisola ndocina cimue ci kuete omuenyo,  ci tu kuatisa. Ndeci ocumbo ci sukila oku tatiwa, ocisola lacovo ci sukila oku ci tata oco ci kule. Nda ka ca tatiwile cuvuka noke ci kukuta. Yesu ka tendele ocisola a kuetele Yehova ndocina cimue ka ci kuete esilivilo. Otembo eye a kala palo posi, wamamako oku ci pamisa kuenda oku ci tata. Tu konomuisi ndomo a ci linga.

¹² Ivaluka eci ca pita la Yesu otembo a kala umalẽhe poku vangula lutõi vonembele ko Yerusalãi. Ivaluka ndomo a kumbulula olonjali viaye hati: “Momo lie wa ndi sandiliyili? Ka wa kũlĩhĩli okuti ndi sukila oku kala vonjo ya Tate?” (Luka 2:49) Eci Yesu a kala umalẽhe pamue ka tẽlele oku ivaluka otembo a kala kilu. Pole, ocisola a kuatela Isiaye Yehova, ca pamele. Eye wa kũlĩhĩle okuti ocisola caco wa sukilile oku ci lekisila kefendelo. Ka kua kaile ocitumãlo cikuavo Yesu a solele calua okuti oku kala konjo yefendelo ci sule. Eye oko a enda oku kala otembo yalua. Ka kaile lika onjeveleli. Wa kuata onjongole yoku lilongisa ovina via tiamẽla ku Yehova kuenda oku vangula eci a kũlĩhĩle. Ocituwa caco ka ci lekisile lika eci a kala lanyamo 12, pole, camamako toke eci a linga ukulu.

¹³ Eci handi Yesu keyile palo posi, wa kuata onjongole yoku lilongisila ku Isiaye. Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Isaya 50:4-6, ci lekisa okuti Yehova wa eca elongiso lia velapo Komõlaye liatiamẽla kocikele caye coku kala Mesiya. Ndaño okuti velongiso liaco mua kongelele ohali eya oku pita layo omo a linga Ombuavekua ya Yehova, lopo Yesu wa kuata onjongole yoku longisiwa. Noke eci Yesu eya palo posi yu a kula, wa amamako lonjongole yoku enda konjo ya Isiaye oku fendela kuenda oku lilongisa ovina via tiamẽla ku Yehova. Embimbiliya li popia okuti Yesu wa kuata ocituwa coku endaenda konembele kuenda kosunangonga. (Luka 4:16; 19:47) Nda tu yongola okuti ocisola tu kuetele Yehova ca amamako oku kula,  tu sukila oku endaenda kolohongele, kuna tu fendelela Yehova kuenda oku vokiya ukũlĩhĩso wetu.

14, 15. (a) Momo lie Yesu a yonguilile oku kala lika liaye? (b) Olohutililo via Yesu via lekisa ndati ukamba kuenda esumbilo a kuetele Isiaye?

¹⁴ Yesu wa pamisa ocisola a kuatela Yehova poku likutilila olonjanja viosi. Ndaño okuti eye wa solele oku kala lomanu, lopo wa limbukile esilivilo lioku kala pokolika. Kelivulu lia Luka 5:16, ku popia hati: “Eye wa endaile kovitumãlo viulika oku likutilila.” Kelivulu lia Mateo 14: 23, ku popiavo hati: “Noke yoku usika owiñi, wa londa komunda lika liaye oku likutilila. Eci kua tekãva, oko a kala lika liaye.” Yesu ka siale lika liaye omo lioku suvuka omanu, pole, wa ci linga omo wa yonguile oku kala ulika oco a lianje poku vangula la Isiaye, Yehova, vohutililo.

¹⁵ Yesu poku likutilila olonjanja vimue wa enda oku tukula ondaka hati, “Aba, a Tate.” (Marko 14:36) Koloneke via Yesu, ondaka “Aba” va enda oku yi tukula poku vilikiya “isia” vepata. Ya kala ondaka yatete omõla a enda oku lilongisa. Ondaka yaco, ya kala yesumbilo. Oyo ka ya lekisile lika ukamba wa kala pokati Komõla la Isiaye, pole, yi lekisavo esumbilo liocili kuviali wa Yehova. Esumbilo liaco li limbukiwila kohutililo ya Yesu. Ndeci, kelivulu lia Yoano ocipama 17, ondaka yaco ya pituluiwa olonjanja vialua vohutililo Yesu a linga vuteke waye wa sulako. Ohutililo yaco, yi tu vetiya oku kuama ongangu ya Yesu, okuti ka tu tukula lika olondaka viaye, pole, tu vangula lutima wosi la Isietu wokilu. Poku ci linga, ocisola tu U kuetele ci ka li vokiya kuenda ci ka pamisiwa.

16, 17. (a) Yesu wa lekisa ndati volondaka ocisola a kuetele Isiaye? (b) Yesu wa tukula ndati ocali ca Isiaye?

¹⁶ Ndomo tua ci mola ale, Yesu ka tukuile olonjanja vialua  ondaka “ame ndi sole Isia.” Pole, olonjanja vialua eye wa lekisa ocisola a kuetele Isiaye kolondaka. Wa ci linga ndati? Yesu, eye muẽle wa popia hati: “A Tate, a Ñala yo kilu kuenda yilu lieve, hu sivayaila kovaso yomanu vosi.” (Mateo 11:25) Poku lilongisa Onepa 2 yelivulu lilo, tua mola okuti Yesu wa sivaya Isiaye poku kuatisa omanu oku U kũlĩha. Yesu wa sokisa Yehova lonjali ya ecela omõlaye wa sina okuti, omõlaco wa likekembela kuenje eci isiaye o muila ocipãla wo lupukila oku lisanga laye. (Luka 15:20) Helie, okuti poku tanga ulandu owu ka vetiyiwa lolondaka via Yesu via tiamẽla kocisola kuenda ongecelo ya Yehova?

¹⁷ Yesu wa eca esivayo ku Isiaye omo liocali Caye. Eye wa tukula ocali colonjali ka via lipuile, oco tu kolele okuti Yehova o tu ĩha espiritu sandu kuenda ovina tu sukila. (Luka 11:13) Yesu wa vangula eci catiamẽla kelavoko Isia a eca komanu. Yesu wa tukuilevo elavoko a kuata lioku ka tumãla konẽle ya Isiaye kilu. (Yoano 14:28; 17:5) Eye wa vangula lolondonge viaye catiamẽla kelavoko Yehova a kala oku eca ‘kokacunda katito’ ka Kristu, okuti lioku enda kilu kuenda oku viala kumosi Vusoma wa Mesiya. (Luka 12:32; Yoano 14:2) Eye wa lembeleka ondingaĩvi lelavoko liomuenyo ko pui Voluali luokaliye. (Luka 23:43) Oku vangula catiamẽla kocali ca Isiaye ca kuatisa Yesu oku pamisa ocisola a kuetele Yehova. Olondonge via Kristu via limbuka okuti oku sapuilako omanu olohuminyo via Yehova ci pamisa ekolelo liavo Kokuaye.

18. Onjila yipi ya velapo yoku kuama Yesu kuenda momo lie?

¹⁸ Kovina tu sukila oku kuama ongangu ya Yesu, eci ca velapo vali ceci: Oku sola Yehova lutima wetu wosi, lomuenyo  wetu wosi, lolondunge vietu viosi kuenda ongusu yetu yosi. (Luka 10:27) Ocisola cetu ka ci lekisiwila lika vutima pole, tu ci lekisilavo kovilinga. Yesu ka sanjukilile lika oku soliwa la Isiaye, pamue oku popia hati, “ame ndi sole Isia.” Eye wa popia hati: “Oco oluali lu kũlĩhe okuti ame ndi sole Isia, ndi linga ovina Isia a ndi tuma oku linga.” (Yoano 14:31) Satana wa lundila omanu okuti va kasi oku vumba Yehova ocikukũi. (Yovi 2:4, 5) Oco Yesu a ece etambululo liwa kalundi a Satana, wamamako lutõi oku lekisa koluali ndomo eye a solele Isiaye. Wa pokola toke petosi lioku eca omuenyo waye. Ove hẽ o ka kuama Yesu? O ka lekisa hẽ komanu okuti ocisola o kuetele Yehova Suku cocili?

19, 20. (a) Momo lie ci kuetele esilivilo oku endaenda kolohongele? (b) Tu tenda ndati elilongiso liopokolika, oku sokolola lutate eci tua lilongisa kuenda olohutililo?

¹⁹ Ocisola ocituwa cimue tu sukila oku lekisa. Yehova wa siata oku tu lingila eliangiliyo lioku u fendela lonjila yimue okuti ocisola tu u kuetele ci li vokiya kuenda ci pamisiwa. Eci enda kolohongele ivaluka okuti o kasi oku fendela Suku yove. Voku fendela mua kongela oku linga olohutililo lutima wosi, oku imba ovisungo viesivayo, oku yevelela lutate kuenda oku eca atambululo. Olohongele viaco vi tu ĩha epuluvi lioku li vetiya pokati la vamanji. (Va Heveru 10:24, 25) Oku endaenda kolohongele ci ka ku kuatisa oku pamisa ocisola o kuetele Suku.

²⁰ Ocisola tu kuetele Suku ci ka livokiya poku linga elilongiso liopokolika, oku sokolola eci tua lilongisa kuenda oku likutilila. A-a, ovo apuluvi o pondola oku kala lika liove la Yehova. Nda wamamako oku linga elilongiso liopokolika kuenda oku sokolola eci wa tanga, o ka kuata ukũlĩhĩso wa Yehova. Poku likutilila, o ka lekisa okuti o kasi oku u sapuila ovisimĩlo viove. Ivaluka okuti voku  likutilila mua kongela calua, hakupingako lika ku Suku oco a tu lingile eci tu yongola. Ohutililo epuluvi limue lioku eca olopandu ku Yehova omo liasumũlũho wa siata oku tambula kuenda oku eca esivayo omo liovopange aye a komõhisa. (Osamo 146:1) Handi vali, oku sivaya Yehova powiñi, onjila yimue yoku eca olopandu kokuaye kuenda oku lekisa okuti tu u kuetele ocisola.

21. Oku kuatela ocisola Yehova ci kuete esilivilo lie kuenda nye tu ka konomuisa vovipama vi ka kuamamo?

²¹ Oku sola Suku ci tu nenẽla esanju ka li pui. Esanju liaco, olio Adama la Heva nda va kuata nda ka va lingile ekandu. Oco o yule oloseteko, o sukila oku pamisa ekolelo liove kuenda oku yuvula ayonjo loku pandikisa kohali. Ovina evi ovio vi tu kuatisa oku kuama Yesu. Ocisola tu kuetele Suku ci kuete elitokeko locisola tu kuetele vamanji. (1 Yoano 4:20) Vovipama vi ka kuamamo, tu ka konomuisa ndomo Yesu a lekisa ocisola komanu. Vocipama ci kuaĩmo, tu ka lilongisa eci ca kuatisa Yesu oku kala omunu wa sunguluka.