1, 2. Nye Yesu a linga vuteke wa sulako a kala lovapostolo vaye? Kuenda momo lie epuluvi liaco lia kuatela esilivilo lialua kokuaye?

 YESU wongoluila ovapostolo vaye vohondo yinene yosapalalo ko Yerusalãi, momo wa kũlĩhĩle okuti owo uteke wa sulako a kala lavo. Otembo yoku tiukila ku Isiaye ya kala ocipepi. Kua kambele lika olowola vimue oco a kuatiwe kuenda ekolelo liaye lia laikele oku kapiwa voseteko. Ndaño okuti olofa viaye via kala ocipepi, eye ka liwekelepo oku eca ekuatiso kovapostolo vaye.

² Yesu wa pongiya ovapostolo vaye poku va sapuila ovina via laikele oku iya. Omo liaco, otembo ya kambeleko wa yi pesila koku va longisa ovina via velapo okuti, vieya oku va kuatisa oku amamako lekolelo. Olondaka viaco, via velelepo ovina viosi a va longisile ale. Momo lie Yesu a lekisila esakalalo kovapostolo vaye okuti eye muẽle ci sule? Momo lie otembo ya sulako a kala lavo ya kuatela esilivilo lialua kokuaye? Etambululo kapulilo a-a, lieciwa lika londaka yimosi okuti, ocisola. Ocisola a va kuatela, ca velelepo calua.

3. Tua kũlĩha ndati okuti Yesu ka lekisile lika ocisola kolondonge viaye vuteke wa sulako?

³ Noke yanyamo amue, upostolo Yoano poku soneha ulandu wa pita vuteke waco, wa popia hati: “Osimbu ocipito co Paskoa ka ca fetikile, Yesu wa kũlĩhĩle ale okuti owola yaye yoku tunda voluali oco a ende ku Isia, ya pitĩla kuenje wa sola olondonge viaye via kala voluali, wa vi sola muẽle toke kesulilo.” (Yoano 13:1) Yesu ka lekisile lika ocisola vuteke waco okuti “va kala vaye  muẽle.” Ocili okuti, olonjanja viosi ci kale kovina vitito ci kale kovina vinene, wa lekisa okuti wa solele olondonge viaye. Tu konomuisi olonjila vimue Yesu a lekisa ocisola oco tu kuame ongangu yaye loku lekisa okuti, tulondonge viaye viocili.

4, 5. (a) Momo lie Yesu a sukilile oku lekisa epandi poku tata olondonge viaye? (b) Nye Yesu a popia eci olondonge viaye vitatu ka via lavuluile vocumbo co Gesemane?

⁴ Ocisola lepandi vi kuete elitokeko. Kelivulu lia 1 Va Korindo 13:4, ku popia hati: “Ocisola ci pandakaisa” kuenda voku pandikisa mua kongela oku pitisa kovaso olonjongole via vakuetu. Anga hẽ Yesu wa sukilile oku pandikisa lolondonge viaye? Ocili okuti, wa sukilile! Ndomo tua ci lilongisa Vocipama 3, olondonge viaye ka via kuatele ocituwa coku liketisa. Olonjanja vialua ovo va lihoyisa loku sima u wa velelepo pokati kavo. Nye Yesu a linga? Anga hẽ eye wa temẽle lavo loku va kuatela ocikumbiti? Sio. Wa pandikisa lavo ndaño muẽle ceci va “lihoyisa pokati” vuteke wa sulako!—Luka 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marko 9:33-37.

⁵ Vuteke wa sulako eci Yesu a kala lovapostolo vaye 11 vocumbo co Gesemane, epandi liaye lia setekiwa vali. Yesu wa sia ovapostolo ecelãla kuenje wa enda la Petulu, Tiago kuenda Yoano vokati kocumbo. Noke Yesu wa popia lavo hati, “Nda sumua calua toke koku fa. Siali palo kuenda amamiko oku lavulula kumue lame.” Noke wa enda okacinala kamue kuenda wa fetika oku likutilila. Eci a mala oku likutilila otembo yalua, wa tiuka kovapostolo vaye vatatu. Va kala oku linga nye? Kepuluvi liaco liesakalalo, wa va sanga okuti va pekela! Anga hẽ wa va temẽla omo ka va kaile oku lavulula? Sio, wa va lungula  lepandi. Olondaka viaye via lekisa okuti eye wa limbukile ekavo liolondonge viaye kuenda oku hongua kuavo. a Kuenje wa popia hati, “Ocili okuti, utima wa pama, pole, etimba lia hongua.” Vuteke waco Yesu wa pandikisa, momo olonjanja vivali wa va sanga okuti va kala oku pekela!—Mateo 26:36-46.

6. Tu setukula ndati Yesu poku tata vakuetu?

⁶ Eci ci sanjuisa calua omo Yesu ka liwekelepo oku kuatisa ovapostolo vaye. Epandi liaye lia eca onima yiwa kokuavo, yoku limbuka esilivilo liumbombe kuenda oku lavulula. (1 Petulu 3:8; 4:7) Tu setukula ndati Yesu poku tata vakuetu? Akulu vekongelo, va sukila oku lekisa epandi lia piãla. Nda va ci linga, vamanji va ka vetiyiwa oku va sapuila ovitangi viavo ndaño pamue akulu vaco va kava, ale va kuete asakalalo akuavo. Olonjanja vimue vana va sukila ekuatiso ka va kapiko lonjanga alungulo. Pole, lepandi akulu vekongelo va va longisa “lumbombe” walua kuenda oku “kuatela ohenda ocunda.” (2 Timoteo 2:24, 25; Ovilinga 20:28, 29) Olonjali laviovo vi sukila oku setukula Yesu koku lekisa epandi omo pamue omãla vavo ka va kapiko alungulo ale epindiso va tambula. Ocisola kuenda epandi ci ka kuatisa olonjali oku amamako oku pindisa omãla vavo. Oku lekisa epandi ci nena asumũlũho alua.—Osamo 127:3.

7. Yesu wa tẽlisa ndati onjongole yolondonge viaye konepa yetimba?

⁷ Ocisola ci lekisiwila kovilinga. (1 Yoano 3:17, 18) Ocisola “ka ci sandi ovina vialio muẽle.” (1 Va Korindo  13:5) Ocisola ca vetiya Yesu oku tẽlisa onjongole yolondonge viaye konepa yetimba. Eye wa eca ekuatiso kokuavo ndaño okuti ovo ka vo pingile. Eci Yesu a mola okuti olondonge viaye via kava, wa vi sapuila hati: “Enjui, tuendi pocitumãlo cimue culika oco tu puyukipo kamue.” (Marko 6:31) Eci a limbuka okuti ovo va kala lonjala, wa eca okulia kokuavo kuenda kowiñi wa kala oku yevelela eci a longisa.—Mateo 14:19, 20; 15:35-37.

8, 9. (a) Nye ci lekisa okuti Yesu wa limbukile okuti olondonge viaye via sukilile ekuatiso konepa yespiritu? (b) Eci Yesu a valeliwa kuti, wa lekisa ndati okuti wa sakalalele lekalo lia inaye?

⁸ Yesu wa limbukile okuti olondonge viaye via sukililevo ekuatiso konepa yespiritu. (Mateo 4:4; 5:3) Koku longisa kuaye, wa kapeleko ekalo liolondonge viaye. Ohundo yo Komunda wa yi lingila oku kuatisa ca piãla  enene olondonge viaye. (Mateo 5:1, 2, 13-16) Eci eye a longisa omanu lalusapo, “kolondonge viaye muẽle kulika, wa lombolola cosi.” (Marko 4:34) Yesu poku tiukila kilu wa nõla “ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka” oco amameko oku tata olondonge Viaye konepa yespiritu. Ocisoko caco, ca tumbikiwa la vamanji va Yesu olombuavekua, va kasi palo posi oku eca okulia kuespiritu “kotembo ya tukuiwa” tunde kunyamo 1919 K.K.—Mateo 24:45.

⁹ Keteke liolofa viaye, Yesu wa lekisa okuti wa kapeleko ekalo lia vana a solele. Sokolola ño handi ohali a tala. Yesu wa yeva evalo lialua. Poku fuima ocilemo cetimba liaye, ca tola ositu yo polomãhi pa valeliwile olopeleko. Wa tala ohali yalua omo ka ca tavele oku fuima ciwa. Pole osimbu ka file, Yesu wa vangula olondaka vi lekisa ocisola a kuatela inaye Maria. Eci Yesu a mola Maria  kuenda upostolo Yoano va talama ocipepi, wa sapuila inaye lolukandi hati: “A ina oku upisa cilo, u eye omõlove!” Noke wa sapuila Yoano hati: “U eye ina yove!” (Yoano 19:26, 27) Yesu wa kũlĩhĩle ciwa okuti, upostolo Yoano ka ka tata lika Maria ketimba, pole, u ko tatavo konepa yespiritu. b

10. Olonjali vi setukula ndati Yesu poku tata omãla vavo?

¹⁰ Olonjali via siata oku limbuka okuti oku kuama ongangu ya Yesu ci kuete esilivilo. Isia o kuete ocisola cocili, o ka tata epata liaye konepa yetimba. (1 Timoteo 5:8) Olonjanja vimue olonjali vi sandiliya otembo yoku linga olomapalo. Pole eci ca velapo kolonjali Akristão, oku kuatisa omãla vavo konepa yespiritu. Ci lingiwa hẽ ndati? Olonjali vi sokiya elilongiso liepata okuti li sanjuisa kuenda li pamisa omãla vavo konepa yespiritu. (Esinumũilo 6:6, 7) Lolondaka kuenda ovilinga, olonjali vi lekisa komãla vavo okuti upange woku kunda loku pongiya ovipama violohongele, ci linga onepa kefendelo lietu.—Va Heveru 10:24, 25.

11. Nye Yesu a longisa kolondonge viaye catiamẽla koku ecela?

¹¹ Oku ecela onepa yimue yocisola. (Va Kolosai 3:13, 14) Kelivulu lia 1 Va Korindo 13:5, ku popia hati, ocisola “ka ci patekela onyeño.” Olonjanja vialua, Yesu wa longisa olondonge viaye esilivilo lioku ecela. Eye wa vi sapuila hati: “Si ku sapuila okuti olonjanja epanduvali, pole, 77 kolonjanja.” Eci ci lomboloka okuti etendelo liaco ka likuete esulilo. (Mateo 18:21, 22) Wa va longisa okuti umue nda wa ku lueyela citava oku wecela nda o  likekembela. (Luka 17:3, 4) Yesu ka solele ombambe ya va Fariseo vana va enda oku longisa lika lolondaka. Pole, eye wa longisa lovilinga. (Mateo 23:2-4) Tu konomuisi ndomo Yesu a ecela akamba vaye ndaño muẽle ceci vo sumuisa.

12, 13. (a) Nye Petulu a linga vuteke Yesu a kuatiwa? (b) Noke yepinduko Yesu wa lekisa ndati okuti ka endele lika oku tukula ongecelo, pole, wa kala ukuakuecela?

¹² Yesu wa kuata ukamba uwa lupostolo Petulu ndaño okuti, Petulu wa kala ukuanjanga. Yesu wa limbukile ovituwa viaye viwa kuenje wo wĩha ocikele cinene. Petulu, Tiago kuenda Yoano va mola ovikomo vimue okuti olondonge vikuavo ka va vi muĩle. (Mateo 17:1, 2; Luka 8:49-55) Ndomo tua ci mola kefetikilo, Petulu eye lika wa kuama Yesu poku tunda vocumbo co Gesemane vuteke a kuatiwa. Ocili okuti, vuteke waco eci Yesu a pakuiwa loku ambatiwa, Petulu kuenda ovapostolo vakuavo va tila. Noke Petulu wa lekisa utõi poku kala ocipepi la Yesu eci a sombisiwa. Petulu omo liusumba wa likala Yesu olonjanja vitatu poku popia okuti ko kũlĩhĩle! (Mateo 26:69-75) Yesu wa kala ndati? Nda ekamba liove una wa kolela oku likalela kovaso ove, ove hẽ o kala ndati?

¹³ Yesu wa ecela Petulu. Eye wa kũlĩhĩle okuti Petulu wa kala lutima wa teka omo liekandu a linga. Noke upostolo wa likekembela kuenda “wa sumua kuenje wa fetika oku lila calua.” (Marko 14:72) Eci Yesu a pinduka wa molẽha ku Petulu oco o lembeleke loku u kolisa. (Luka 24:34; 1 Va Korindo 15:5) Eci pa pita oloneke vimue, Yesu wa eca ku Petulu ocikele cinene coku kundila owiñi vo Yerusalãi keteke lio Pendekoste. (Ovilinga 2:14-40) Tu ivaluki okuti Yesu ka kaile locikumbiti omo ovapostolo vaye vo sia ulika. Ocili okuti, noke yepinduko liaye  wa va tukula hati, “vamanjange.” (Mateo 28:10) Eci ci lekisa okuti Yesu ka endele oku tukula lika ongecelo, pole, wa kuatavo onjongole yoku ecela.

14. Momo lie tu sukilila oku lilongisa oku ecela vakuetu kuenda tu ci lekisa ndati?

¹⁴ Omo okuti etu tulondonge via Kristu, tu sukilavo oku ecela vakuetu. Momo lie? Omo ka tua lipuile, pamue ku kala umue o tu lueyela. Olonjanja vialua tua siata oku lueya kolondaka kuenda kovilinga. (Va Roma 3:23; Tiago 3:2) Nda tua ecela vana va tu lueyela, Suku o ka tu ecelavo. (Marko 11:25) Tu ecela ndati vana va tu lueyela? Olonjanja vimue, ocisola ci tu kuatisa oku yuvula oku luluvalela lika kakulueya a vakuetu. (1 Petulu 4:8) Nda umue wa tu lueyela kuenje o likekembela lutima wosi, ndeci ca linga Petulu, tu sukila oku setukula Yesu koku lekisa ocituwa coku ecela. Omo liaco, tu yuvuli oku kuata ocikumbiti. (Va Efeso 4:32) Nda tua ci linga, tu ka kuata ombembua vekongelo kuenda ombembua yo vutima.—1 Petulu 3:11.

15. Momo lie Yesu a kolelela olondonge viaye ndaño okuti via enda oku lueya?

¹⁵ Ocisola kuenda oku lekisa ekolelo ci kuete elitokeko. Momo “ci kolela ovina viosi.” c (1 Va Korindo 13:7) Omo liocisola, Yesu wa kolelele olondonge viaye ndaño okuti ka via lipuile. Eye wa vi kolela omo wa kũlĩhĩle okuti via solele Yehova lutima wosi kuenda via yonguile oku linga ocipango Caye. Ndaño via enda oku lueya, Yesu ka kapeleko oku lueya kuaco. Eci Tiago la Yoano va  sapuila inavo oku pinga ku Yesu oco va tumãle konẽle yaye Vusoma, Yesu ka va nyehuĩle.—Mateo 20:20-28.

16, 17. Ovikele vipi Yesu a eca kolondonge viaye?

¹⁶ Yesu wa eca ovikele kolondonge viaye oco a lekise okuti wa vi kolela. Kolonjanja vivali eci a linga ocikomo coku eca okulia kowiñi, eye wa tuma olondonge viaye oku ava okulia kuaco. (Mateo 14:19; 15:36) Ko Paskoa ya sulako, wa tuma Petulu la Yoano ko Yerusalãi oco va ka pongiye ovina. Ovo va kuata okameme, va pongiya ovinyu, ombolo ka yi kuete etumbisa, ovikũla vi lula kuenda ovina vikuavo. Eci ka ca kaile ocikele caño, momo oku pongiya o Paskoa ca sukilile oku tẽlisa ovina via kisikiwile Vocihandeleko ca eciwile ku Mose kuenda Yesu wa kapeleko Ocihandeleko caco. Handi vali, vuteke waco, Yesu wa eca ovinyu lombolo ka yi kuete etumbisa ndocindekaise cimue ci kuete esilivilo koku tumbika Onjivaluko yolofa viaye.—Mateo 26:17-19; Luka 22:8, 13.

¹⁷ Yesu wa lekisavo okuti wa kolelele kolondonge viaye poku vi ĩha ocikundi cimue cinene. Ivaluka okuti, Yesu wa eca ocikele povaka violondonge viaye, coku kunda olondaka viwa loku longisa omanu oco va linge olondonge. (Mateo 28:18-20) Ndomo tua ci lilongisa kefetikilo, eye wa popia okuti, wa eca kocimunga cimue citito colombuavekua ocikele coku eca okulia kuespiritu. (Luka 12:42-44) Ndaño okuti cilo o kasi oku viala kilu, wa eca “alume ndolombanjaile” oco va tate ekongelo liaye.—Va Efeso 4:8, 11, 12.

18-20. (a) Tu lekisa ndati okuti tua kolela vamanjetu? (b) Tu setukula ndati Yesu poku eca ovikele ku vakuetu? (c) Nye tu ka lilongisa vocipama ci kuãimo?

¹⁸ Tu kuama ndati ongangu ya Yesu poku tata vakuetu? Oku kolela vamanji ci lekisa okuti tu va kuetele ocisola. Tu ivaluki okuti ocisola ci luluvalela lika kovilinga viwa,  ka ci patekela ovilinga vĩvi. Olonjanja vimue, eci vakuetu va tu sumuisa, ocisola ci ka tu kuatisa oku yuvula oku sima okuti ovo va linga eci cĩvi. (Mateo 7:1, 2) Nda tua kapako vamanji, tu ka luluvalela kovina vi va kolisa kuenda tu ka yuvula oku va sumuisa.—1 Va Tesalonike 5:11. 

¹⁹ Tu setukula ndati Yesu poku eca ovikele? Ava va songuila ekongelo va sukila oku eca ovikele ku vamanji, loku kolela okuti va ka vi tẽlisa. Akulu vekongelo va loñoloha va eca epindiso li sukiliwa kamalẽhe vana ‘va sandiliya ovikele’ oco va kuatise ekongelo. (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2) Epindiso liaco li kuete esilivilo. Omo Yehova o kasi oku yayuisako upange Wusoma, ci sukila oku pindisa alume oco va kuate ovikele okuti upange waco wamamako.—Isaya 60:22.

²⁰ Yesu wa tu sila ongangu yiwa yoku lekisa ocisola ku vakuetu. Kolonepa viosi viomuenyo wetu, eci ca velapo oku kuama ongangu yaye. Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa ocisola ca velapo Yesu a lekisa kokuetu poku eca omuenyo waye.