1, 2. (a) Ovitangi vipi omanu valua va siata oku liyaka lavio koloneke vilo, kuenda eci ca siata oku koka nye? (b) Elavoko lipi elivulu lia Isaya 41:10, 13 li tu ĩha?

MANJI umue ukãi okuti ukundi wotembo yosi okuti wa kueliwa lukulu umue wekongelo wa popia hati: “Ndaño okuti tua kuata ukamba uwa la Yehova vepata lietu pole, nda liyaka lesumuo vokuenda kuanyamo alua. Omo liasakalalo sia kuatele otulo, nda vela, nda enda oku tata lavĩ vamanji kuenda olonjanja vimue nda kuatele onjongole yoku liwekapo oku fendela Yehova.”

² O tẽla hẽ oku limbuka ovitangi manji wa tukuiwa ndeti a liyaka lavio? Omo okuti tu kasi voluali lua Satana tu ka liyaka lovitangi vialua. Ndeci onjundo yi teyuila ocimbaluku oco ka ci ka tunde apa ca kutiwila, asakalalo a pondolavo oku tu sumuisa. (Olosapo 12:25) O vina vipi vi pondola oku ku nenela asakalalo? Citava okuti wa sumua omo liolofa viomunu umue wa solele calua, oku vela kuenda oku lambalaliwa. Citava okuti o kasi oku liyaka locitangi coku tekula epata liove ndaño lekambo liolombongo. Vokuenda kuotembo esumuo li pondola oku honguisa ekolelo kuenda oku tepulula esanju  liove. Pole kolela okuti, Suku o kuete onjongole yoku ku kuatisa.​—Tanga Isaya 41:10, 13.

3, 4. (a) Embimbiliya li lombolola ndati ondaka yokuti “eka”? (b) Ovina vipi vi pondola oku leñelisa ovaka etu?

³ Olonjanja vialua Embimbiliya li sokisa olonepa vietimba oco li lombolole ovituwa ale ovilinga viomunu. Embimbiliya li tukula olonjanja vialua ondaka eka. Eci olio li popia hati, ovaka omunu a pamisiwa, ci lomboloka okuti omunu waco wa pamisiwa, kuenje amamako oku linga ovina viasunguluka. (1 Samuele 23:16; Esera 1:6) Ovina viaco vi pondolavo oku lomboloka okuti omunu o kuete esanju kuenda elavoko liokovaso yoloneke.

⁴ Olonjanja vimue Embimbiliya li lekisavo okuti ovaka omunu a leñela. Olondaka viaco vi tiamisiwila komunu umue wa sumua, ale ka kuete elavoko. (2 Asapulo 15:7; Va Heveru 12:12) Eci o yeva ekavo ale esumuo o kala ndu okuti ukamba wove la Yehova u kasi oku tepuluka, kuenje citava okuti, omo liesumuo liaco o vetiyiwa oku liwekapo oku kuata ukamba laye. Pi o pondola oku sanga elembeleko? O pondola oku pamisiwa ndati oco amameko oku pandikisa loku kuata esanju?

5. (a) Nye ci pita letu eci tu liyaka lovitangi, kuenda nye tu sukila oku ivaluka? (b) Nye tu konomuisa vocipama cilo?

⁵ Tanga Sofoniya 3:16, 17. Ka tu sukila oku kuata usumba, esumuo, ale oku ecelela okuti ovaka etu aleñela poku liyaka lovitangi. Isietu ukuacisola Yehova o tu laleka oco tu ece ovitangi vietu kokuaye. (1 Petulu 5:7) Yehova o tu teyuila ndeci a teyuila va Isareli. Eye wa va sapuila hati: Eka liaye ka lia ‘tepulukile okuti ka li tẽla oku popela.’ Olonjanja viosi wa enda oku teyuila afendeli vaye vakuekolelo. (Isaya 59:1) Vocipama cilo, tu konomuisa ovolandu atatu Embimbiliya a lekisa onjongole ya Yehova kuenda uloño waye woku pamisa afendeli vaye oco va tẽlise ocipango caye ndaño lovitangi. Tu konomuisavo ndomo ovolandu aco a pondola oku pamisa ekolelo liove.

6, 7. Nye tu lilongisa keyulo va Isareli va kuata poku li yaka la va Amaleke?

⁶ Eci va isareli va tunda kupika vofeka yo Egito, va Amaleke va linga uyaki lavo. Mose wa sapuila Yehosua ulume umue ukuotõi oco a songuile va Isareli kuyaki. Noke, Mose wa ambata Arone kuenda Huru oco va londe komunda yimue ya kala ocipepi. Eci va pitĩlako, va mola ovanyãli vavo. Eci alume vatatu va mola ovanyãli vavo anga hẽ va kuata usumba? Sio!

⁷ Mose wa kuama onjila yimue ya kuatisa va Isareli oco va liyake la va Amaleke. Eye wa kuata ombueti ya Suku yocili kuenje wa yi tulukisa vilu. Eci Mose a linga ovina viaco, Yehova wa eca ku va Isareli unene woku liyaka la va Amaleke. Pole, eci eka lia Mose lia kava lia fetika oku leñela kuenje va Amaleke va fetika oku yula uyaki. Arone kuenda Huru va kuatisa Mose lonjanga yalua. “Oco va nyañula ewe vo li kapela, eye wa tumãlãko. Arone la Huru va kuata kovaka a Mose a tulikiwa, u konẽle, u konẽle, kuenje ovaka aye a tõla kokuiñila kuembi.” Omo liekuatiso liunene lieka lia Suku, va Isareli va yula uyaki.​—Etundilo 17:8-13.

8. (a) Nye Asa a linga eci va Etiopia va saluisa va Yudea? (b) Tu pondola oku setula ndati Asa?

 ⁸ Yehova wa kuatisavo afendeli vaye koloneke via Soma Asa. Ndaño okuti Vembimbiliya mu sangiwa ovolandu olohoka vialua pole, olohoka via Sera u Etiopia, ovio via luilepo vali. Momo eye wa kuata eci ci soka 1.000.000 kasualali va pindisiwa ciwa. Olohoka vo ko Etiopia va luile calua okuti, olohoka via Asa ci sule. Anga hẽ Asa wa kuata esakalalo ale wa sumuile? Anga hẽ eci ca leñelĩsa ovaka aye? Sio! Vepuluvi liaco Asa wa pinga ekuatiso ku Yehova. Omo okuti asualali vo ko Etiopia va pamẽle calua, nda ka va tẽlele oku yula uyaki waco longusu yavo muẽle. “Pole, ku Suku ovina viosi vi tẽliwa.” (Mateo 19:26) Suku wa talavaya lunene waye oco a ‘kundule va Etiopia kovaso a Asa’ momo “utima wa Asa wa sungulukila Yehova oloneke viaye viosi.”​—2 Asapulo 14:8-13; 1 Olosoma 15:14.

9. (a) Nye ca vetiya Nehemiya oku tumbulula ovimbaka vio ko Yerusalãi? (b) Yehova wa tambulula ndati ohutililo ya Nehemiya?

⁹ Eci Nehemiya a enda ko Yerusalãi, o citangi cipi a sangako? Eye wa limbuka okuti ovanyãli vavo va tunda volofeka vikuavo va kala oku kisika va Yudea oco va liwekepo oku tumbulula ovimbaka. Omo okuti, volupale luaco ka mua kalele eteyuilo, va Yudea va sumuile calua. Nye Nehemiya a yeva vutima poku mola ovina viaco? Anga hẽ wa kuata esumuo kuenda wa leñelisa ovaka aye? Sio! Momo Nehemiya olonjanja viosi wa kolelele ku Yehova ndeci Mose, Asa kuenda afendeli vakuavo va Yehova va kuekolelo va linga. Poku liyaka lovitangi, Nehemiya wa likutilila ku Yehova oco o kuatise, kuenje eye wo tambulula. Yehova Suku wa talavaya ‘lunene waye wa pama’ kuenda ‘eka lia pama’ oco a kolise va Yudea. (Tanga Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9) O tava hẽ okuti Yehova o talavaya ‘lunene waye wa pama’ kuenda ‘eka liaye lia pama’ oco a kolise afendeli vaye koloneke vilo?

10, 11. (a) Satana o seteka ndati oku tu sumuisa? (b) Nye Yehova a siata oku linga oco a tu pamise, kuenda oku tu kolisa? (c) Wa kuatisiwa ndati lolonumbi via Yehova?

¹⁰ Tu ivaluki okuti Satana lalimue eteke a ka leñelisa ovaka aye. Eye o ka amamako oku tu lambalala oco tu liwekepo oku linga ovopange a Yehova. Satana wa siata oku ci linga lekuatiso liuhembi, oku saluisiwa lolombiali, asongui atavo, kuenda olonanguluke. Cipi ocimãho caye? Eye o yongola okuti tu liwekapo oku kunda olondaka viwa Viusoma. Pole Yehova o kuete unene wa velapo momo o pondola oku tu kuatisa lespiritu sandu liaye oco li tu kolise. (1 Asapulo 29:12) Eli olio esunga lieci ci kuetele esilivilo lialua oku pinga espiritu lia Suku  oco li tu kuatise oku tamalãla layonjo a Satana kuenda oluali luaye lũvi. (Osamo 18:39; 1 Va Korindo 10:13) Tu eca olopandu omo lioku kuatisiwa Lembimbiliya. Sokololavo ovina tua siata oku lilongisa kalivulu etu Osãi losãi. Olondaka vi sangiwa kelivulu lia Sakariya 8:9, 13 (tanga) via sonehiwa eci onembele yo Yerusalãi ya tungiwa pole, olondaka viaco vi pondola oku tu kuatisa koloneke vilo.

¹¹ Yehova wa siatavo oku tu pamisa lolonumbi tua siata oku tambula kolohongele viekongelo, kolohongele vimbo kuenda kolohongele viofeka oku kongelamo olosikola viupange Wakristão. Olonumbi viaco vi pondola oku tu kuatisa oku fendela Yehova lonjila yimue ya sunguluka, oku kuata ovimãho kuenda oku tẽlisa ovikele vialua Viakristão. (Osamo 119:32) Anga hẽ wa sanjukila oku pamisiwa lolonumbi via Yehova?

12. Nye tu sukila oku linga oco tu amameko oku pamisa ekolelo lietu?

¹² Yehova wa kuatisa afendeli vaye oco va yule va Amaleke kuenda va Etiopia. Wa ecavo unene ku Nehemiya kuenda ku va Yudea oco va tumbulule ovimbaka vio Yerusalãi. Cimuamue haico okuti, Suku o ka tu ĩha ongunsu oco tu amameko kupange woku kunda ndaño lasakalalo, alambalalo kuenda omanu vana ka va lekisa onjongole kolondaka viwa. (1 Petulu 5:10) Yehova ka lingi ocikomo oco a maleko ovitangi tu kasi oku liyaka lavio. Tu sukila oku likolisilako. Tu pondola oku ci linga ndati? Tu ci linga poku tanga Embimbiliya oloneke viosi, oku lipongiya eci tu enda kolohongele olosemana viosi, oku amamako oku linga elilongiso liopokolika ale efendelo liepata kuenda oku likutilila ku Yehova. Ka tu ka ecelele okuti ovina vimue vi tu tateka oku linga ovina Yehova a siata oku eca kokuetu oco vi tu pamise. Nda wa limbuka okuti wa hongua konepa yimue yovina via tukuiwa, pinga ekuatiso ku Suku. Noke limbuka ndomo espiritu sandu lia Suku ‘li ku ĩha onjongole kuenda ongusu yoku linga ovina viosi eye a sole.’ (Va Filipoi 2:13) O pondola oku pamisa ndati vamanji?

13, 14. (a) Manji umue wa pamisiwa ndati noke yolofa viukãi waye? (b) Tu pondola oku pamisa ndati vamanji?

¹³ Yehova wa tu ĩha ongongela ya vamanji va sangiwa voluali luosi oco va tu pamise. upostolo Paulu wa popia hati: “Pamisi ovaka a leñela kuenda olongolo via hongua, loku suñamisa olonjila violomãhi viene.” (Va Heveru 12:12, 13) Vamanji valua vo kocita catete va tambula ekuatiso liaco ku vamanji. Cimuamue haico ca siata oku lingiwa koloneke vilo. Konomuisa ulandu owu. Manji umue eci ukãi waye a fa, wa kuata esumuo lialua kuenje wa popia hati: “Ka tu pondola oku nõla ovitangi, otembo kuenda olonjanja tu liyaka lavio. Olohutililo kuenda elilongiso lio pokolika via ndi kuatisa calua. Ekuatiso nda tambula ku vamanji lia ndi lembeleka calua. Nda limbuka esilivilo lioku kuata ukamba uwa la Yehova poku liyaka lovitangi.”

¹⁴ Arone la Huru va kuatisa oku pamisa eka lia Mose vokuenda kuyaki va kala oku linga la va Amaleke. Koloneke vilo, tu pondolavo oku sandiliya onjila yoku kuatisa vamanji. Momo vamanji vamue va siata  oku liyaka lovitangi vimue ndeci: Oku kuka, oku vela, oku lambalaliwa lepata, oku kala ulika ale oku fa kuomunu umue va sole calua. Tu pondola oku pamisa amalẽhe, momo olonjanja vialua va siata oku vetiyiwa oku linga ovina vĩvi ale oku sanda ekemãlo voluali lulo. (1 Va Tesalonike 3:1-3; 5:11, 14) Olonjanja viosi sanda epuluvi lioku kapako vamanji, eci o kala Vonjango Yusoma, kupange woku kunda, poku lila kumosi ale poku sapela votelefone.

15. Olondaka vietu vi pondola oku pamisa ndati vamanji?

¹⁵ Eci Asa a yula asualali va pama vo ko Etiopia, Uprofeta Asariya wa pamisa Asa kumue lomanu vaye poku popia hati: “Ene puãi kolisiko, ovaka ene ka a ka lende momo upange wene u kuete onima.” (2 Asapulo 15:7) Eci ca vetiya Asa oku linga apongoloko oco a tumbulule efendelo liocili. Cimuamue haico okuti, olondaka vietu vi pondolavo oku pamisa vamanji kuenda oku va kuatisa oco va amameko oku fendela Yehova. (Olosapo 15:23) Ivaluka okuti vamanji va siata oku pamisiwa calua omo liatambululo a vetiya wa siata oku eca kolohongele.

16. Akulu vekongelo va pondola oku setukula ndati Nehemiya? Tukula ovolandu a lekisa ndomo vamanji va siata oku kuatisiwa.

¹⁶ Omo lioku kuatisiwa la Yehova, Nehemiya kuenda va Yudea va pamisa ovaka avo. Ovo va tumbulula ovimbaka vio  Yerusalãi vokuenda kueci ci soka 52 koloneke! (Nehemiya 2:18; 6:15, 16) Nehemiya ka yonguile lika oku tala ndomo omanu va talavaya. Pole, wa kuatisavo koku tumbulula ovimbaka vio Yerusalãi. (Nehemiya 5:16) Cimuamue haico okuti koloneke vilo, akulu vekongelo va siatavo oku setukula Nehemiya poku kuatisa kupange woku tunga Olonjango Viusoma, poku vi yelisa kuenda oku vi tata. Alume vaco va kuacisola, va siatavo oku pamisa vamanji poku nyula vana va kuete ‘usumba wo vutima’ kuenda oku talavaya lavo kupange woku kunda.​—Tanga Isaya 35:3, 4.

17, 18. Eci tu liyaka lovitangi ale asakalalo, ekolelo lipi tu sukila oku kuata?

¹⁷ Eci tu talavayela kumosi la vamanji, ci pamisa omunga yetu. Ci tu kuatisavo oku pamisa ukamba wetu kuenda oku kolela kasumũlũho Usoma wa Suku u ka nena kovaso yoloneke. Eci tu pamisa ovaka etu kuenda a vamanji vakuavo, tu va kuatisa oco va pandikise kovitangi va siata oku liyaka lavio kuenda oku amamako oku kuata ovisimĩlo via sunguluka viatiamẽla kelavoko lio kovaso yoloneke. Omo liaco, eci tu kuatisa vamanji ci pamisa ovaka etu kuenda ci tu kuatisa oku tiamisila utima wetu kovina viwa tu lavoka kovaso yoloneke.

¹⁸ Eci tu sokolola ndomo Yehova a kuatisa kuenda a teyuila afendeli vaye kosimbu, ci tu vetiya oku kolela kokuaye loku pamisa ukamba wetu laye. Eci o liyaka lovitangi ale esakalalo, ‘ku ka leñelise ovaka ove’! Omo liaco, kolela okuti nda wa likutilila ku Yehova, o ka pamisiwa lunene wovaka aye kuenda o ka tambula asumũlũho Vusoma waye kovaso yoloneke.​—Osamo 73:23, 24.