Isiange la ina yange va tiamẽlele vetavo lio Katolika. Pole, eci va lilongisa Vembimbiliya okuti onduko ya Suku Yehova, kavali kavo va linga Olombangi Via Yehova vakuambili. Isiange wa liwekapo oku fendela oviteka via Yesu. Eye wa talavaya lovoloño aye ukalupindelu oco a pongolole onepa yo vombuelo yonjo yetu, okuti yi kala Onjango yatete Yusoma ko San Juan del Monte vocikanjo co Manila, ombala yo Filipina.

Eci nda citiwa kunyamo wo 1952, olonjali viange via fetika oku ndongisa catiamẽla ku Yehova ndeci va linga la vahuvange vakuãla kuenda vamukãi vange vatatu. Osimbu nda kala oku kula, Isiange wa mbetiya oku tanga ocipama cimue Cembimbiliya oloneke viosi kuenda wa lilongisa lame alivulu alua etu. Olonjanja vimue olonjali viange via enda oku laleka vamanji va nyula akongelo kuenda vamanji va talavaya ko Betele oco va kale konjo yetu. Vosi vepata tua kuata esanju lialua kuenda tua pamisiwa poku yeva ovolandu a vamanji vaco kuenje ca tu vetiya oku pitisa kovaso upange woku kunda.

Nda lilongisa calua kongangu yolonjali viange okuti, va kuata calua ekolelo ku Yehova. Eci ina yange a fa omo lioku vela, ame la isiange tua fetika upange wakundi votembo yosi kunyamo wo 1971. Pole, kunyamo wo 1973 eci nda kuata 20 kanyamo, isiange wa fa. Oku fisa isiange ca ñokela oku yeva upongo kuenda ulika. Elavoko lia ‘kolapo’ li sangiwa Vembimbiliya lia ñuatisa oku yuvula esumuo kuenda oku amamako oku kuata ukamba la Yehova. (Va Hev. 6:19) Noke lioku pita otembo yimue tunde eci isiange a fa, nda nõliwa oku kala ukundi o likasi kocifuka co Coron koluvumba luo Palawan.

Eci nda pitĩla ko Coron nda kuata 21 kanyamo. Omo okuti ndakile oku kala volupale, nda komõha calua poku kũlĩha okuti vocifuka caco ka muli ocinyi, ale ovava a pita koviyengo, ka kua kailevo akãlu alua kuenda olomoto. Ndaño okuti kocitumãlo  caco kua kala vamanji vamue, sia kuatele manji ndi kala laye kupange wakundi votembo yosi kuenje olonjanja vimue nda kundaile lika wange. Kosãi yatete nda kuatela ongeva yalua epata liange kuenda akamba. Luteke nda vanjaile kolombungululu loku lila. Nda yonguile oku siapo ocikele cange loku tiukila konjo.

Vepuluvi liaco nda kala ulika, nda sapuila Yehova ovina viosi nda enda oku sokolola kuenda oku yeva. Ndi ivaluka ulandu umue wa ndi pamisa calua nda tanga Vembimbiliya kuenda valivulu etu. Olonjanja vialua nda sokolola Kosamo 19:14. Kuenje nda limbuka okuti, Yehova wa ponduile oku kala Handa yange, haeye Upopeli wange poku sokolola kovina viu sanjuisa ndeci, ovopange aye kuenda ovituwa viaye. Ocipama Cutala Wondavululi losapi hati, “Nunca Está Sozinho” a (Lalimue Eteke o Kasi Ulika) ca ñuatisa calua. Nda tanga ocipama caco olonjanja vialua. Eci nda kala lika wange, nda liyeva okuti ñasi la Yehova kuenda lia kala epuluvi limue lilikasi nda ponduile oku likutilila, oku lilongisa kuenda oku sokolola kovina nda tanga.

Eci nda pitĩla ko Coron, nda nõliwa oku kala ukulu wekongelo. Omo okuti ame lika nda kala ukulu wekongelo, olosemana viosi nda enda oku songola olohongele Viosikola Yupange Wakristão, Elilongiso Lielivulu Vekongelo kuenda Elilongiso Liutala Wondavululi. Nda endavo oku linga olohundo olosemana viosi. Ocili okuti, ovina viaco via ñuatisa oku yuvula oku liyeva ulika!

Upange wange woku kunda ko Coron wa kuata onima yiwa kuenda vamue pokati kolondonge viange Viembimbiliya va papatisiwa. Pole, kua kalavo oloseteko. Olonjanja vimue nda sukilile oku enda eteke liosi oco ndi pitĩle vocikanjo kuenda sia kũlĩhĩle apa nda laikele oku lala eci ndi pitĩla. Vocikanjo cekongelo, mua kongelelevo ovifuka vialua vitito. Olonjanja vialua nda linga ungende lowato vokalunga mueyuka akimba anene oco ndi pitĩle kovifuka viaco ndaño sia tẽlele oku liteva! Vokuenda kuotembo yaco ka ya lelukile, Yehova wa ndi teyuila loku ndi tekula. Noke nda limbuka okuti Yehova wa kala oku ndi pongiyila kovitangi vinene via laikele oku lipita kocikele cange cikuavo.

Kunyamo wo 1978, nda nõliwa oku talavaya ko Papua-Nova Guine, konano yo Australia. Ko Papua-Nova Guine, kuli olomunda vialua kuenda via lisoka lolomunda vio ko Espanya. Nda komõha calua poku limbuka okuti, ci soka olohuluwa vitatu viomanu vi vangula eci ci pitahãla 800 kalimi. Ci sanjuisa ceci okuti, onepa yalua yomanu ya ponduile oku vangula elimi lio Melanesian Pidgin, lina lia kũlĩhĩwile okuti, Tok Pisin.

Nda nõliwa oco ndi tiamẽle otembo yimue vekongelo limue liongelesi, vombala yo Port Moresby. Pole, nda ilukila kekongelo lio Tok Pisin kuenda nda lisonehisa kosikola lielimi liaco, oco ci ñuatise oku lilongisa elimi liaco. Nda enda oku kuama ovina nda lilongisa kosikola yaco kupange woku kunda. Kuenje ca ñuatisa oku lilongisa lonjanga elimi liaco. Vokatembo katito, nda tẽla oku linga ohundo yimue kelimi lio Tok Pisin. Nda komõha calua okuti sia tẽlisile ulima eci nda pitĩla ko Papua-Nova Guine, nda tambula ocikele coku nyula akongelo a vangula elimi lio Tok Pisin kaluvumba alua anene.

Omo okuti akongelo a lisilile ocinala calua, nda sukilile oku sokiya olohongele vialua vimbo  kuenda oku linga ovongende alua. Kefetikilo nda liyeva calua ulika, omo lioku kala kofeka yokaliye kuna omanu va vangula alimi a litepa kuenda va kuete ovituwa via litepa levi nda kile. Sia ponduile oku ka nyula akongelo poku linga ungende posi, omo liolomunda kuenda ovihulu vialua. Nda sukilile lika oku linga ungende lombalãu olosemana viosi. Olonjanja vimue ame lika nda enda oku kala vombalãu oku linga ungende kuenda ombalãu yaco ka ya kale ciwa. Ovongende aco a enda oku ndi sakalaisa calua okuti, o vowato ci sule!

Omo okuti kua kala lika omanu vamue va kuatele o telefone, nda sukilile oku sapela lakongelo pocakati covikanda. Olonjanja vialua nda enda oku pitĩla tete osimbu handi ovikanda viange ka via pitĩlile kuenje da sukilile oku pula komanu vovimbo liaco, nda va kũlĩhĩle Olombangi Via Yehova. Olonjanja viosi eci nda enda oku sanga vamanji, ovo va enda oku ndi yolela locisola calua kuenda ca ndi ivaluisa esunga lieci nda kalela oku likolisilako. Nda limbuka ekuatiso lia Yehova kolonepa vialua viomuenyo wange kuenda ukamba wange laye wa pamisiwa calua.

Kohongele yange yatete kocifuka cimue kohulo yokalunga ci tukuiwa okuti Bougainville, ohueli yimue lesanju yamela kokuange loku ndi pula hati, “Ove hẽ o tu ivaluka?” Nda ivaluka okuti, nda ecele uvangi kohueli yaco eci nda pitĩla ko Port Moresby. Nda fetikile elilongiso Liembimbiliya lavo osimbu sia va ecele kumanji umue wo pocitumãlo oco amameko oku va longisa. Noke kavali kavo va papatisiwa! Lia kala esumũlũho limue linene, pokati kasumũlũho alua nda tambula vokuenda kuanyamo atatu nda kala ko Papua-Nova Guine.

Osimbu sia tundile ko Coron kunyamo wo 1978, nda kũlĩha manji umue ukãi wa posoka calua o tukuiwa Adel. Eye wa kala ukundi wotembo yosi osimbu a kala oku tekula omãla vaye vavali Samuel kuenda Shirley. Handi vali, eye wa kalavo oku tata ina yaye wa kuka. Kosãi ya Kupemba wo 1981, nda tiukila ko Filipina oco ndi kuele la Adel. Noke liolohuela vietu, tua talavaya ndakundi votembo yosi kuenda tua tekuila kumosi epata.

Ndaño okuti nda kuatele epata, kunyamo wo 1983 tua nõliwa oco tu kale akundi valikasi kocifuka cimue co Linapacan koluvumba luo Palawan. Epata liosi konjo lia ilukila kocitumãlo caco, kuna ka kua kaile Olombangi Via Yehova. Noke lioku kalako unyamo umosi, ndatembo yange wafa. Omo liaco, tua litumbikile calua kupange woku kunda kuenje ca tu kuatisa oku pandikisa kevalo liaco. Tua fetika alilongiso alua Embimbiliya lomanu va yonguile oku endaenda kolohongele kuenje tua sukilile Onjango yimue Yusoma. Omo liaco, etu muẽle tua tunga yimue. Vokuenda kuanyamo atatu tua kala ko Linapacan, tua kuata esanju lialua poku mola 110 komanu va kala kocipito conjivaluko okuti, valua va kula konepa yespiritu loku papatisiwa.

Kunyamo wo 1986 nda nõliwa oco ndi ka vumbile ko kocifuka co Culion, kuna kua kala omanu vakuavilundu. Noke ukãi wange Adel wa nõliwavo oco a kale ukundi olikasi. Kefetikilo tua kuata ohele yoku kundila omanu vaco. Pole, akundi vo kocitumãlo caco va tu sapuila okuti, vana va kuata uvei waco va tambuile ale etato kuenje ka kua kaile  vali ohele layimue yoku sambuisiwa. Vamue pokati kolombei viaco, veyale kolohongele konjo ya manji umue ukãi. Noke tua fetika oku lianja poku kundila omanu vaco kuenda tua sanjukile calua oku lomboluila elavoko Liembimbiliya kokuavo, omo va enda oku liyeva okuti ka va kapiwileko la Suku kuenda omanu. Ca finile calua oku mola omanu va kuatele uvei umue wa kãla oku kuata esanju poku kũlĩha okuti, eteke limue va ka kuata uhayele wa suapo.—Luka 5:​12, 13.

Nye ca kuatisa omãla vetu oku likisa lekalo lio ko Culion? Ame la Adel tua laleka vamanji vavali vafeko vo ko Coron oku likongela kokuetu oco omãla vetu va kuate akamba vawa. Samuel, la Shirley kuenda vamanji vaco vafeko, va solaile calua oku kuatisa omãla oku lilongisa ocili osimbu ame la Adel tua kala oku longisa olonjali viaco. Ocili okuti, vepuluvi limue tua kala oku lilongisa leci ci soka 11 kapata. Votembo yitito, tua kala oku songola alilongiso alua Embimbiliya kuenje ca tu vetiya oku sokiya ekongelo liokaliye.

Kefetikilo ame lika nda kala ukulu wekongelo vocikanjo caco. Kuenje o Filiale ya ndi pinga oco ndi songole olohongele olosemana viosi kakundi ecelãla, va kala ko Culion kuenda oku linga cimuamue kakundi ecea, va kala kimbo limue li tukuiwa Marily okuti, ungende waco wa soka olowola vitatu lowato. Noke yolohongele viaco, tua enda oku linga ungende posi, olowola vialua poku pita vocikanjo cimue mueyuka olomunda oco tu ka endise alilongiso Embimbiliya vimbo limue li tukuiwa hati, Halsey.

Vokuenda kuotembo omanu valua ko Marily kuenda ko Halsey va tava kocili kuenje tua tunga Onjango Yusoma kovitumãlo viaco vivali. Ndeci ca pita ko Linapacan, vamanji kuenda vakuavo vana va lekisa onjongole, va enda oku eca ovimalẽho vialua viupange kuenda oku panga onepa kupange waco. Vonjango Yusoma ko Marily mua ponduile oku liongoluila 200 komanu kuenda ya ecelela oku lingilamo olohongele vimbo.

Kunyamo wo 1993 eci omãla vetu va kula, Adel lame tua fetika upange woku nyula akongelo ko Filipina. Kuenje kunyamo wo 2000 nda pindisiwa Kosikola Yoku Angiliya Olondingupange, oco ndi pindisiwe ndulongisi yosikola yaco. Ame nda litendele okuti sia loñolohele oku kala ulongisi,  pole, Adel olonjanja viosi wa ndembeleka. Eye wa ndi ivaluisa okuti, Yehova wa laikele oku nyiha ongusu yoku tẽlisa ocikele caco cokaliye. (Va Fil. 4:13) Adel wa kũlĩhĩle okuti eci ca laikele oku tẽlisiwa, momo eye wa tẽlisa ciwa ocikele caye osimbu a kala oku liyaka lovitangi viuhayele.

Kunyamo wo 2006 eci nda kala kosikola yoku pindisa, ukãi wange Adel wa limbukiwa okuti o kuete uvei wo Parkinson. Ca tu sumuisa calua! Eci nda sapuila Adel okuti tu siapo ocikele cetu oco ndu tate, eye wa tambulula hati: “Sanda ño ondotolo yimue yi pondola oku ñuatisa kuvei wange kuenje nda kolela okuti, Yehova o ka tu kuatisa oku amamako kocikele cetu.” Kanyamo epandu a kuamamo Adel wamamako oku vumba Yehova okuti ka liyeyele vali. Eci eye ka tẽlele vali oku enda, wa enda oku kundila komangu yaye yalola. Eci ka tẽlele vali oku vangula, eye wa enda oku tambulula ondaka yimosi ale vivali kolohongele. Toke kolofa viaye kunyamo wo 2013, vamanji valua va enda oku tuma asapulo ku Adel, vi situlula olopandu omo liongangu yaye yiwa yepandi. Nda kala eci ci pitahãla 30 kanyamo lukãi wange Adel, ukuekolelo haeye ukuacisola kuenje noke lioku fa kuaye nda yeva esumuo lialua kuenda ulika.

Adel wa yonguile okuti, ndi amamako kocikele cange kuenje oco nda linga. Omo lioku linga upange walua, ca ñuatisa oku yuvula oku liyeva ulika. Kunyamo wo 2014 toke 2017, nda tambula ocikele coku nyula akongelo kelimi lio Tagalo kolofeka vina okuti upange wetu wa tatekiwile. Noke nda nyula akongelo kelimi lio Tagalo, lio Taiwan, ko Estadus Unidus kuenda ko Kanada. Kunyamo wo 2019 nda eca epindiso Kosikola Yakundi Vusoma kelimi Liongelesi ko Índia kuenda ko Tailândia. Nda kuata esanju lialua kovikele viaco viosi. Ndi yeva esanju lialua eci ndi tiamisila utima kupange wa Yehova.

Ocikele locikele cokaliye ndi kuata, ca ñuatisa oku kuata ukamba la vamanji. Vapuluvi aco nda lilongisa oku kolela ku Yehova. Olonjanja viosi nda siata oku mola ekuatiso liaye kuenje eci ci ñuatisa oku tava lutima wosi kapongoloko a lingiwa. Cilo, ndukundi olikasi ko Filipina. Ndi liyevite ciwa vekongelo liange liokaliye okuti, lia linga epata limue vakuahenda kuenda va ndi kapako. Nda sanjukavo calua poku mola Samuel kuenda Shirley ndomo va kasi oku setukula ekolelo lia Ina yavo.—3 Yoa. 4.

Ocili okuti, nda pita loloseteko vialua komuenyo, oku kongelamo oku mola ukãi wange wa soliwa oku tala ohali luvei umue wa kãla toke kolofa. Nda sukililevo oku likisa lakalo alua okaliye. Omo liaco, nda siata oku limbuka okuti, Yehova “ka kasi ocipãla lomunu lomunu pokati ketu.” (Ovil. 17:27) Eka lia Yehova “halimbumbuluko” oco li kuatise kuenda oku pamisa afendeli vaye va kasi kovikanjo kuli esukila. (Isa. 59:1) Yehova okuti Handa yange, wa siata oku kala lame vokuenda kuomuenyo wange wosi kuenda ngeca olopandu vialua kokuaye. Omo liaco, ame sia la kala lika liange.