1-2. (a) Konepa yipi ka ci leluka oku ecela umue? (b) Nye manji Denise a linga?

 ANGA hẽ ca tĩla kokuove oku ecela vakuene? Valua pokati ketu ka ca lelukile oku ecela eci umue a tu sumuisa calua. Pole, ci tẽliwa oku linga cimue oco tu yule ocikumbiti kuenda oku ecela. Ndeci, kũlĩhĩsa eci ca lipita la manji umue o tukuiwa Denise. a Eye wa tẽla oku ecela lonjila yimue yi komõhisa. Kunyamo wo 2017, manji Denise kumue lepata liaye va endele oku ka nyula Ombala Yolombangi Via Yehova, yina ya tumbikiwile ndopo. Eci va kala oku tiukila konjo, ongendisi yimue okuti ombinete yaye ya kuata ocitangi coku tepulula olupesi, vocipikipiki wa veta vekãlu mua endelele manji Denise kumue lepata liaye. Manji Denise wambuka omo liocilunga caco. Eci a pasuka, wa limbuka okuti omãla vaye va lemehĩwa calua kuenda ulume waye Brian wa fa. Manji Denise poku ivaluka eci ca pita wa popia hati: “Nda yeva esumuo lialua kuenda nda kuata atatahãi.” Noke eye wa limbuka okuti, ongendisi yaco ka ya ci lingile ocipango kuenje wa likutilila ku Yehova oco o kuatise oku tulumũha.

² Ongendisi yaco ya kuatiwa loku kapiwa vokayike omo lieko lioku ponda. Nda kua limbukiwile okuti eye wa kuatele eko, nda wamamako oku kala vokayike. Pole, ombonge ya sapuila manji Denise okuti ekangiso liulume waco lia tambele kueci manji Denise a ponduile oku popia kombonge. Manji Denise wa popia hati: “Nda liyeva ndu okuti umue wa yikula epute liange loku kapapo omongua, momo nda sukilile oku ivaluka eteke limue lia kãla lia pita komuenyo wange.” Noke liolosemana vimue eye wa lipongiyila oku enda kombonge oco a vangule lulume una wa kokela epata liaye evalo lialua. Nye manji Denise a popia? Eye  wa pinga konganji oco a ecele ulume waco. b Eci a mala oku lombolola, onganji ya fetika oku lila. Onganji yaco ya popia hati: “Ñasi ale oku talavaya anyamo alua ndonganji, pole, sia la yeva ocina cimue ndeci. Sia la mola epata limue okuti, lia lingiwa eci cĩvi oku pinga oco va tate lohenda una wa va linga eci cĩvi. Ame lalimue eteke nda yevele kombonge ondaka yimue yocisola kuenda yongecelo.”

3. Nye ca vetiya manji Denise oku ecela?

³ Nye ca kuatisa manji Denise? Eye wa sokolola kongecelo ya Yehova. (Mika 7:18) Eci tu lekisa olopandu konjila ndomo Yehova a tu ecela, tu vetiyiwavo oku ecela vakuetu.

4. Nye Yehova a yongola okuti oco tu linga? (Va Efeso 4:32)

⁴ Yehova o yongola okuti tu ecela vakuetu lutima wosi, ndeci eye a siata oku ecela omunu lomunu pokati ketu. (Tanga Va Efeso 4:32.) Yehova o lavoka okuti, tu ecela vana va tu sumuisa. (Osa. 86:5; Luka 17:4) Vocipama cilo, tu konomuisa ovina vitatu vi ka tu kuatisa oku kala vakuakuecela.

KU KA PEMBULE OVISIMĨLO VIOVE

5. Ndomo ca lekisiwa Kolosapo 12:​18, pamue tu liyeva ndati nda umue o tu sumuisa?

⁵ Pamue tu sumua calua nda umue wa linga, ale wa popia ovina vi tu sumuisa, ca piãla enene nda ekamba lietu ale umue ukuepata. (Osa. 55:​12-14) Pamue tu liyeva ndu okuti, tua tomiwa lomoko. (Tanga Olosapo 12:18.) Handi vali, pamue tu seteka oku likandangiya ndu okuti lacimue ca pita kuenda oku lekisa ndu okuti ka tua sumuile. Pole, oku ci linga ci kala ndu okuti, noke lioku tomiwa lomoko oyo yamamako oku kala pepute. Cimuamue haico okuti, ka tu ka lavoki oku kaya kuepute lioku sumuisiwa, nda tu seteka oku lekisa ño okuti lacimue ca pita.

6. Eci umue a tu sumuisa pamue ocisimĩlo cipi catete tu pondola oku kuata?

⁶ Eci umue a tu sumuisa, pamue ocisimĩlo catete tu kuata oku kuatela onyeño omunu waco. Embimbiliya li lekisa okuti, kovina vimue pamue hacĩviko oku kala lonyeño. Pole, olio li tu lungulavo oco ka tu ka yapuisiwe locisimĩlo caco ka ca sungulukile. (Osa. 4:4; Va Efe. 4:26) Momo lie? Momo ovisimĩlo vietu vi pondola oku tu kokela oku linga cimue. Onyeño lalimue eteke ya tu kokelele oku linga cimue ciwa. (Tia. 1:20) Ocili okuti, kefetikilo halonjanja viosiko tu tẽla oku likandangiya eci va tu sumuisa. Pole, tu pondola oku nõla nda tu amamako oku kuatela onyeño omunu waco, ale sio.

7. Ovisimĩlo vipi vikuavo ka via sungulukile tu pondola oku kuata eci umue a tu sumuisa?

⁷ Eci umue a tu tata lãvi, tu pondola oku kuata ovisimĩlo vikuavo ka via sungulukile. Ndeci, manji umue ukãi o tukuiwa Ann wa popia hati: “Eci nda kala omõla, isiange wa siapo ina yange kuenje wa likuela lukãi wa enda oku ndi lela. Ame nda liyeva okuti nda yandulukiwa. Eci ovo va cita omõla, nda liyeva ndu okuti nda piñainyiwa. Nda kula loku sima okuti si soliwe.” Manji umue ukãi o tukuiwa Georgette wa lombolola ndomo eye a liyeva eci ulume waye o pakula. Eye hati: “Etu tua kala akamba tunde vutila. Tua talavayela kumosi ndakundi votembo yosi! Nda yeva esumuo lialua.” Manji ukuavo o tukuiwa Naomi hati: “Sia la sima okuti ulume wange o ka ndi kokela esumuo lialua.  Eci eye a li situlula okuti wa enda oku tala omanu va kasi epolõla haivo va linga ukahonga, nda liyeva okuti nda kembiwa kuenda nda pakuiwa.”

8. (a) Asunga api akuavo eci tu sukilila oku ecela vakuetu? (b) Momo lie ci kuetele esilivilo kokuetu oku kala vakuakuecela? (Tala okakasia losapi hati: “ Nye tu Sukila Oku Linga Nda Umue wa tu Sumuisa Calua?”)

⁸ Etu ka tu tẽla oku lavulula ovina vakuetu va pondola oku tu sapuila loku tu linga, pole, tu pondola oku lavulula ovisimĩlo vietu. Onjila ya velapo tu sukila oku kuama, oku ecela. Momo lie? Momo tu sole Yehova kuenda eye o yongola okuti tu kala vakuakuecela. Nda tu amamako lonyeño kuenje ka tu ecela, ci leluka oku kuata ovisimĩlo ka via sungulukile loku nyõla uhayele wetu. (Olosap. 14:​17, 29, 30) Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue o tukuiwa Christine. Eye wa popia hati: “Eci ndi kuata onyeño, ale ocikumbiti, si kuata ombili yoku yola, ndi lia citito, ñuata ocipakupaku, kuenda ka ci leluka oku lava ovisimĩlo viange. Kuenje ovina viaco vi ndi kokela oku tata lãvi veyange kuenda vakuetu.”

9. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku seleka onyeño?

⁹ Ndaño okuti omunu una wa tu sumuisa lalimue eteke a tu pingile ongecelo, pole, tu sukila oku lingako cimue oco tu tepulule evalo eye a tu kokela. Ndamupi? Manji Georgette wa tukuiwa ale, wa popia ndoco: “Ka ca lelukile, pole, vokuenda kuotembo nda liwekapo oku kuatela onyeño una wa kala ulume wange. Onima yeyilako yeyi yokuti, nda yeva ombembua yalua vutima.” Eci tu siapo ocikumbiti, ka tu kala vali omanu vamue va tema otembo yosi, okuti ci nyõla onjila ndomo tu tata vakuetu. Eci tu yuvula oku seleka onyeño ci kasi ndoku eca ombanjaile yimue kokuetu muẽle kuenda oku amamako oku kuata vali esanju. (Olosap. 11:17) Oco hẽ nye ci popiwa kokuove nda okuti handi ku tẽla oku ecela?

NDOMO O LIWEKAPO OKU KUATA ONYEÑO ALE OCIKUMBITI

10. Momo lie tu sukilila otembo oco tu liwekepo oku kuata onyeño kuenda ocikumbiti? (Talavo oviluvialuvia.)

¹⁰ Nye o sukila oku linga oco o liwekepo oku kuata onyeño ale ocikumbiti? Ndocindekaise omunu umue wa lemehiwa calua, o sukila oku pita otembo yimue oco a kaye. Cimuamue haico okuti, tu sukila otembo oco tu li kayise kovisimĩlo, osimbu ka tua lipongiyilile oku ecela  lutima wosi omunu wa tu sumuisa.—Uku. 3:3; 1 Pet. 1:22.

11. Ulandu wa manji Ann u tu longisa nye catiamẽla kohutililo?

¹¹ Likutilila ku Yehova oco a ku kuatise oku kala ukuakuecela. c Manji Ann wa lombolola ndomo ohutililo yo kuatisa. Eye hati: “Nda pinga ku Yehova oco a ecele omunu lomunu pokati ketu vepata, omo liovina nda popia kuenda evi nda linga okuti ka via sungulukile. Noke nda sonehela ukanda umue isiange kuenda ina yange wokatumba, poku popia okuti nda va ecela.” Manji Ann wa limbuka okuti, oku ci linga ka ca lelukile. Pole, wa popia hati: “Omo lioku setukula ongecelo ya Yehova, ndi lavoka okuti isiange kumue la ina yange wokatumba va vetiyiwa oku lilongisa catiamẽla ku Yehova.”

12. Momo lie tu sukilila oku kolela ku Yehova okuti kovisimĩlo vietu muẽle hakoko? (Olosapo 3:​5, 6)

¹² Kolela ku Yehova, ku ka kolele kolondunge viove muẽle. (Tanga Olosapo 3:​5, 6.) Yehova olonjanja viosi wa kũlĩha eci ciwa kokuetu. (Isa. 55:​8, 9) Eye lalimue eteke a ka tu pinga oku linga ocina cimue ci tu panga lãvi. Kuenje eci eye a tu vetiya oco tu kale vakuakuecela, tu sukila oku kolela okuti ci pondola oku tu kuatisa. (Osa. 40:4; Isa. 48:​17, 18) Nda okuti tua tiamisila lika utima kovisimĩlo vietu, lalimue eteke tu ka tẽla oku ecela. (Olosap. 14:12; Yer. 17:9) Manji Naomi wa tukuiwa ale wa popia hati: “Kefetikilo nda simĩle okuti nda kuatele esunga lioku yuvula oku ecela ulume wange omo lioku tala ovina viumbondo. Nda kuata usumba wokuti eye o ka ndi sumuisa vali onjanja yikuavo, ale o ka ivalako okuti wa ndi sumuisa. Nda enda oku li sapuila ame muẽle okuti Yehova wa kapako ovisimĩlo viange. Noke nda limbuka okuti ndaño Yehova wa kuatele elomboloko liovisimĩlo viange, pole, ka ci lomboloka okuti eye o tava ovisimĩlo viaco. Yehova wa kũlĩha ciwa ndomo ndi liyevite kuenda cambata otembo oco onyeño yimue yi pite. Pole, eye o yongolavo okuti ndi kala ukuakuecela.” d

 NDOMO TU KUATA OVISIMĨLO VIA SUNGULUKA

13. Ndomo ca lekisiwa ku Va Roma 12:​18-21, nye tu sukila oku linga?

¹³ Eci tu ecela omunu umue wa tu sumuisa, ka tu yuvula lika oku vangula eci ca pita, pole, tu sukila oku linga vali calua. Nda okuti omunu wa tu sumuisa manjetu, tu sukila oku likolisilako oku li sunguluisa. Ocimãho cetu oku linga ombembua. (Mat. 5:​23, 24) Etu tu sukila oku piñainya onyeño lohenda kuenda ocikumbiti loku ecela. (Tanga Va Roma 12:​18-21; 1 Pet. 3:9) Nye ci ka tu kuatisa oku ci linga?

14. Elikolisilo lipi tu sukila oku linga kuenda momo lie?

¹⁴ Etu tu sukila oku likolisilako oku tenda omunu wa tu sumuisa ndeci Yehova o tenda. Yehova o nõlapo oku vanja kovituwa viwa viomunu. (2 Asa. 16:9; Osa. 130:3) Omunu wosi o sanda komanu ocina cimue, o ci sanga, ci kale eci ciwa ale ceci cĩvi. Eci tu likolisilako oku sanda eci ciwa ku vakuetu ci ka leluka oku va ecela. Ndeci, manji umue o tukuiwa Jarrod wa popia hati: “Kokuange ca leluka vali oku ecela  manji umue poku sokolola kovina vialua viwa ndi sole kokuaye, okuti si sokolola vali ocina cĩvi a ndingila.”

15. Momo lie ci kuetele esilivilo oku sapuila komunu okuti tuo wecela?

¹⁵ Ocina ca velapo tu sukila oku linga oku sapuila komunu waco okuti tuo wecela. Momo lie? Kũlĩhĩsa eci manji Naomi, wa tukuiwa ale a popia. Eye hati: “Ulume wange wa ndi pula ndoco, ‘ove wa ngecela?’ eci nda yikula omẽla oco ndu sapuile ‘okuti nda ku ecela,’ nda sukila omuenyo kuenje sia tẽlele oku vangula. Nda limbuka okuti sio wecelele lutima wosi. Pole, vokuenda kuotembo nda tẽla oku vangula ondaka yaco yi kuete unene walua yokuti ‘nda ku ecela.’ Eci nda ecela ulume wange eye wa fetika oku lila. Nda komõha ndomo ulume wange a yeva ekavuluko. Ame nda kuatavo ombembua. Noke nda lilongisa oku kolela kokuaye, cilo, tuakamba vawa.”

16. Nye wa lilongisa catiamẽla koku ecela?

¹⁶ Yehova o yongola okuti tu kala vakuakuecela. (Va Kol. 3:13) Pole, ndaño ndoco ka ca lelukile kokuetu oku ecela. Tu ka tẽla lika oku ecela nda tua likolisilako oku yuvula oku amamako oku kuata onyeño ale ocikumbiti. Kuenje oco lika tu ka tẽla oku kuata ovisimĩlo via sunguluka. Tala okakasia losapi hati: “ Ananga Atatu a Kuatisa Oku Ecela.”

SOKOLOLA KESILIVILO LIOKU ECELA

17. Tu kuatisiwa ndati nda tu ecela vakuetu?

¹⁷ Tu kuete asunga alua oku ecela vakuetu. Kũlĩhĩsa amue pokati kasunga aco. Liatete, nda tu ecela tu kasi oku setukula Isietu Yehova kuenda ci sanjuisa calua utima waye. (Luka 6:36) Liavali, tu lekisavo olopandu vietu konjila ndomo Yehova a lekisa ocisola kokuetu poku tu ecela. (Mat. 6:12) Liatatu, tu kuata uhayele uwa kuenda ukamba uwa la vakuetu.

18-19. Nye ci pondola oku lipita letu eci tu ecela?

¹⁸ Eci tu ecela, tu pondola oku kuata ovina viwa ka tua lavokaile. Ndeci, kũlĩhĩsa eci ca lipita la manji Denise. Eye ka kũlĩhĩle okuti vokuenda kuesombiso ulume wa koka oku litusula kuoviendelo wa yonguile oku liponda noke liesombiso liaye. Pole, eye wa komõha calua eci a limbuka okuti manji Denise wo wecela. Noke ulume wa nõlapo oku lilongisa Embimbiliya Lolombangi Via Yehova.

¹⁹ Pamue tu sima okuti oku ecela umue ocina cimue ca tĩla calua tu pondola oku linga, pole, oku ci linga ci nena onima yiwa. (Mat. 5:7) Omo liaco, tu likolisiliko oco tu setukuli ongecelo ya Yehova.