OÑAÑA ya citiwa ndopo yi sukila ekuatiso lialua okuti ocina cikuavo ci sule. Olonjali vietu via tu teyuila calua eci tua citiwa. Eci tua fetika oku lilongisa oku enda, tua liyaka lovitangi vi koka usumba. Ndaño okuti ovitangi viaco via tu kokelele esakalalo, pole tua kuatisiwa lolonjali vietu. Kuenje, eci tua kuata peka lia isietu ale lia ina yetu, tua limbuka okuti tua kolapo.

Eci tua kala omãla, tua sukilile oku kuatisiwa locisola colonjali vietu kuenda evetiyo liavo, oco tu kuate ekalo liwa. Eci tua limbuka okuti olonjali vietu vi tu kuetele ocisola, ca pamisa ovisimĩlo vietu vioku kolapo. Eci via tu sapuila okuti tua kala oku linga ciwa ovina, tua kuata ekolelo kuenda tuamamako.

Osimbu tua kala oku kula, tua limbuka okuti tua kolapo omo liukamba wetu lolonjali. Tua limbukavo okuti tua kolapo omo lioku kala lolonjali vietu, kuenda via tu kuatisa oku yuvula usumba kosikola.

Ovisimĩlo evi vi situlula ovina omãla va siata oku liyaka lavio vutila. Amalẽhe vamue ka va siatele oku kuata akamba valua, kuenda omãla valua ka va siatelevo oku tambula ekuatiso lialua kolonjali viavo. Ukãi umue o tukuiwa hati Melissa * wa popia hati: “Eci ndi tala alitalatu a lekisa ndomo apata amue a lingila kumosi ovina, ndi sokolola ndoco: ‘Nda yonguilevo oku kuata esanju liaco eci nda kala ufeko.’” Citava okuti ove o kuetevo ovisimĩlo viaco.

Citava okuti vokuenda kuotembo wa kala oku lilongisa kosikola, wa limbuka okuti kua kolelepo. Pamue olonjali viove ka via lekisile ocisola calua kokuove kuenda evetiyo. Citavavo okuti ivaluka ndomo olonjali viove via enda oku lihoya pokati okuti vieya oku tepa olohuela viavo, kuenje o livetela evelo loku sima okuti, ove o kuete eko. Ale pamue umue pokati kolonjali viove wa enda oku ku popia ovina vĩvi, ale oku ku tipula.

Ovitangi viaco via siata oku vetiya omãla oku linga nye? Omãla vamue va siata oku nyua olodroga, ale oku nyua calua ovina vi koluisa votembo yovomalẽhe. Vakuavo va siata oku likongela vovimunga viakamba vãvi, oco va sime okuti va kolapo. Citava okuti amalẽhe vana ka va kolelepo, va fetika oku namulãla oco va sandiliye oku soliwa kuenda oku tatiwa ciwa. Pole, ukamba waco ka wa siatele oku amamako vokuenda kuotembo yalua, kuenje eci u tepiwa, ekambo lioku kolapo lilivokiya.

Amalẽhe vana va pita lovitangi viaco ndaño okuti pamue va vi yula, eci va linga akulu va pondola oku kuata  ovisimĩlo viokuti, ka va kapiwileko. Ukãi umue o tukuiwa hati Ana wa lombolola hati: “Nda limbuka okuti si kuete esilivilo, momo olonjanja vialua ina yange wa enda oku ndi popia hati, si kuete esilivilo. Si ivaluka eteke a ndi pandiyile, ale oku lekisa ocisola kokuange.”

Onjila yoku pindisiwa hayoko lika yi nena ekambo lioku kolapo. Olonjanja vimue tu kala ndu okuti ka tua kolelepo omo lioku litepa kuolonjali, ovitangi vitunda koku kuka, ale tu kuata esakalalo leposo lio ketimba lietu. Ovitangi viaco vi pondola oku tepulula esanju lietu, kuenda vi nyõla ukamba wetu lomanu vakuavo. Nye tu sukila oku linga oco tu yuvule ovisimĩlo viaco?

Tu sukila oku kolela okuti tu kuete ekuatiso. Vosi yetu tu kuete omunu umue o yongola oku tu kuatisa okuti, Suku.

Suku wa tumile esapulo limue vonduko yuprofeto Isaya poku popia hati: “Ku ka yokoke, momo ndi Suku yove! Ame hu kolisa, hu kuatisa; hu kuata leka liange liondio hailio liesunga.” (Isaya 41:10, 13) Tu lembelekiwa calua poku sokolola ndomo Suku a pondola oku tu teyuila! Ka tu sukila oku sakalala!

Embimbiliya li tukula afendeli va Suku va kuatele esakalalo, pole, va lilongisa ndomo va pondola oku kuatisiwa la Suku. Omo okuti Hana ina ya Samuele ka kuatele omõla, wa simĩle okuti wa lueyele ocina cimue. Eye wa enda oku popiwa lãvi lomanu omo liekambo lioku cita. Omo liaco, ka kuatele vali onjongole yoku lia, kuenje wa enda oku lila olonjanja vialua. (1 Samuele 1:6, 8) Pole, noke lioku sapuila ku Suku ovitangi viaye, ka kuatele vali ovisimĩlo viokuti ka kapiwileko.—1 Samuele 1:18.

Olonjanja vimue ukualosamo Daviti wa kuatelevo ovisimĩlo viokuti ka kolelepo. Vokuenda kuanyamo alua Soma Saulu wa setekele oku u ponda. Pole, Daviti wa puluka olonjanja vialua, kuenje pamue wa enda oku sima okuti, ka kũlĩhĩle ndomo a tetulula ovitangi viaco. (Osamo 55:3-5; 69:1) Ndaño wa liyaka lovitangi viaco, pole, wa soneha ndoco: “Mekela pula lombembua, mola otulo, momo ove, lika wove, a Yehova, o numalisa oko kua koka.”—Osamo 4:8.

Hana kumue la Daviti va ecele ovitangi viavo ku Yehova, kuenje va limbuka okuti wa va kuatisa. (Osamo 55:22) Tu pondola oku kuama ndati ongangu yavo koloneke vilo?

1. Lilongisa oku kolela Yehova nda Isia.

Yesu o tu vetiya oku kuata ukũlĩhĩso watiamẽla ku Isiaye okuti eye “lika Suku yocili.” (Yoano 17:3) Upostolo Paulu o tu likuminya hati: “[Suku] ka kasi ocipãla letu.” (Ovilinga 17:27) Tiago wa soneha ndoco: “Amẽli ku Suku kuenje eye amẽla kokuene.”—Tiago 4:8.

Oku kũlĩha okuti tu kuete Isia umue wo kilu okuti o tu sole kuenda wa siata oku tu tata ciwa, ci tu kuatisa oku yula asakalalo. Tu sukila otembo yalua oco tu kuate ekolelo liaco. Pole, omanu valua va limbuka okuti, oku ci linga ci kuatisa. Ukãi umue o tukuiwa hati Caroline wa popia ndoco: “Eci Yehova a linga Isiange, nda limbuka okuti ndi pondola oku u sapuila ovitangi viange. Kuenje, wa ndi kuatisa!”

Ukãi umue o tukuiwa hati Rachel wa popia ndoco: “Yehova eye lika wa ndi kuatisa oku kolapo eci nda limbuka okuti nda kala ulika momo sia kuatele olonjali. Ndi pondola oku sapela laye, oco a ndi kuatise oku tetulula ovitangi viange. Kuenje wa ndi kuatisa.” *

2. Sandiliya vamanji vekongelo.

Yesu wa longisa olondonge viaye oco vi tate omanu vakuavo nda vamanji. Eye wa vi sapuila hati: “Vosi yene vu vamanji.” (Mateo 23:8) Yesu wa yonguile okuti olondonge viaye viocili vi li sola pokati, kuenda vi linga epata limue linene.—Mateo 12:48-50; Yoano 13:35.

Olombangi Via Yehova via siata oku eca evetiyo kuenda elembeleko ku vamanji vosi vekongelo. (Va Heveru 10:24, 25) Valua pokati kavo va limbuka okuti, olohongele vi kasi ndovihemba vi tu kuatisa kovitangi vietu.

Ukãi umue o tukuiwa hati Eva wa popia ndoco: “Nda kuatele ekamba limue lilikasi vekongelo okuti, lia kuata elomboloko liovitangi nda enda oku liyaka lavio. Eye wa ndi yevelela, noke wa ndi tangela ovina vimue, kuenda wa likutilila kumosi lame. Kuenje, wa ndi sapuila hati, sia kalele ulika. Wa ndi kuatisa oku lombolola ovina vimue, kuenda oku situlula ovisimĩlo viange. Ngeca olopandu kokuaye omo a ndi kuatisa, kuenje nda limbuka okuti nda kolapo.” Ukãi umue o tukuiwa hati Rachel wamisako ndoco: “Nda sanga ‘isia kuenda ina’ vekongelo. Ovo va ndi kuatisa oku limbuka okuti ndi soliwe, kuenda nda kolapo.”

 3. Lekisa ocisola kuenda ohenda komanu vakuavo.

Oku lekisa ocisola lohenda komanu vakuavo ci pamisa ukamba. Yesu wa popia hati: “Esanju li tunda koku eca olio lia velapo, li tunda koku tambula li sule.” (Ovilinga 20:35) Nda tua lekisa ocisola calua, tu tambulavo calua. Yesu wa sapuila kolondonge viaye hati: “Ecaeci kuenje omanu vo wĩhivo.”—Luka 6:38.

Nda tua lekisa ocisola loku ci tambula, tu limbuka okuti tua kolapo. Embimbiliya li lekisa okuti, “ocisola lalimue eteke ci tokoka.” (1 Va Korindo 13:8) Ukãi umue o tukuiwa hati María, wa popia ndoco: “Nda kũlĩha okuti ovisimĩlo ka via sungulukile ndi kuete viatiamẽla kokuange, viesanda. Nda yula ovisimĩlo viaco ka via sungulukile poku kuatisa omanu vakuavo, kuenda nda ivalako ovitangi viange. Nda siata oku kuata esanju eci ndi linga ovina vi kuatisa omanu vakuavo.”

Olonjila via tukuiwa ndeti ka ‘vi imula’ ocipikipiki ovitangi viosi omunu a siata oku liyaka lavio. Pole, vi pondola oku kuatisa omunu. Ukãi umue o tukuiwa hati Caroline wa popia ndoco: “Toke cilo nda siata oku kuata ovisimĩlo viokuti sia kolelepo. Pole, cilo nda li kapako. Momo nda kũlĩha okuti, Suku wa siata oku ndi tata, kuenda ndi kuete akamba valua va siata oku ndi kuatisa oku limbuka okuti nda kolapo.” Ukãi umue o tukuiwa hati Rachel o kuetevo ovisimĩlo viaco. Eye wa popia hati: “Olonjanja vimue nda siata oku yuliwa lesumuo. Pole, ndi kuete vamanji vekongelo va pondola oku ndi lungula, loku ndi kuatisa oco ndi kuate ovisimĩlo via sunguluka. Handi vali, ndi kuetevo Isia wo kilu okuti, nda siata oku sapela laye oloneke viosi. Ovina viaco via siata oku ndi kuatisa.”

Kulivo onjila yikuavo yoku tetulula ovitangi. Embimbiliya li lombolola eci catiamẽla koku iya kuoluali luokaliye muna okuti, vosi yetu tu ka kolapo. Ondaka ya Suku yi tu likuminya ndoco: “Vosi va [ka] tumãla, omunu omunu vemi liuyuva waye, pamue vemi liukuyu waye, kuenje lomue o va lingisa usumba.” (Mika 4:4) Kotembo yaco lomue o ka tu kokisa usumba, ale oku tu linga cimue cĩvi. Momo, ovisimĩlo viatiamẽla kovitangi tua liyaka lavio kosimbu ‘ka vi ka ivalukiwa vali, kuenda ka vi ka sokoluiwa vali.’ (Isaya 65:17, 25) Suku kumue Lomõlaye Yesu Kristu va ka tumbulula ‘esunga liocili.’ Omo liaco, omanu va ka kuata ‘utima wa tula kuenda va ka kolapo otembo ka yi pui.’—Isaya 32:17.