OCIPAMA CELILONGISO 2
OCISUNGO 132 Kaliye Tuvamuamue
Ene Alume Sumbili, Akãi Vene
“Ene Alume, . . . va sumbili.”—1 PET. 3:7.
OCIMÃHO CELILONGISO
Tu konomuisa ndomo alume va lekisa ocisola lesumbilo kakãi vavo kolondaka kuenda kovilinga.
1. Yehova wa sovola olohuela locimãho cipi?
YEHOVA eye “Suku yesanju” kuenje o yongola okuti tu kuatavo esanju. (1 Tim. 1:11) Eli olio esunga lieci eye wa tu ĩhila olombanjaile vialua vi tu kuatisa oku kuata esanju komuenyo. (Tia. 1:17) Vimue pokati kolombanjaile viaco olohuela. Eci ulume lukãi va kuela, ovo va linga o huminyo yoku lisola, oku li sumbila kuenda oku likapako omunu lukuavo. Eci omanu va likuele vamamako oku lisola pokati, va kuata esanju liocili komuenyo.—Olosap. 5:18.
2. Nye ca siata oku lipita volohuela vialua koloneke vilo?
2 Ci sumuisa calua ceci okuti, olohueli vimue koloneke vilo, via ivalako olohuminyo va linga keteke liuvala wavo. Eli olio esunga lieci volohuela vialua kamukasilili esanju. Esapulo limue liokaliye lia tunda Kocisoko Cuhayele Voluali Luosi, li lekisa okuti, alume valua va siata oku tata lãvi akãi vavo ci kale ketimba, ale kovisĩmilo. Alume vamue va tata akãi vavo lesumbilo eci va kasi pokati komanu, pole, eci va kasi likaliavo, vatata akãi vavo lungangala. Handi vali, olohuela vimue via siata oku nyolẽha omo ulume wa siata oku tala ovina viumbondo.
3. Nye ca siata oku vetiya alume vamue oku tata lungangala akãi vavo?
3 Momo lie alume vamue va siatela oku tata akãi vavo lungangala? Vamue pamue va ci linga, omo va kulila vepata limue okuti isia ongangala kuenje ovo va sima okuti ocituwa caco hacĩviko. Vakuavo va siata oku yapuisiwa locituwa co pocitumãlo vasi. Ndeci, kapata amue va kuete ocisimĩlo cokuti, “ulume umue wocili” o sukila oku lekisa ungangala oco a lekise kukãi waye okuti o tumĩla. Alume vamue ka va longisiwile oku likandangiya konyeño. Handi vali, alume vamue va siata oku kuata ovisimĩlo ka via sungulukile viatiamẽla kakãi kuenda vioku lipekela, momo va siata oku tala ovina viumbondo. Ovolandu amue alekisa okuti, vokuenda kuefengi lio KOVID-19, alume valua va fetika oku tata lungangala akãi vavo. Pole, ovina viaco ka vieci esunga kulume lioku tata lungangala ukãi waye.
4. Utate upi alume Akristão va kuele va sukila oku kuata kuenda momo lie?
4 Ulume umue Ukristão o kuele, o sukila oku kuata utate oco ka ka kuate ovisimĩlo ka via sungulukile violuali viatiamẽla kakãi. a Momo lie? Esunga limue lieli liokuti, ovisimĩlo vietu olonjanja vialua, vi tu kokela oku linga ovina ka via sungulukile. Upostolo Paulu wa popia hati Akristão olombuavekua vo ko Roma, va sukilile oku yuvula oku ‘ecelela okuti oluali lu va pongolola.’ (Va Rom. 12:1, 2) Eci Paulu a sonehela olondaka evi Kakristão vo ko Roma, ekongelo lia kala ale anyamo amue. Pole, olondaka via Paulu via situlula okuti vamue vekongelo liaco handi va kala oku yapuisiwa lovituwa kuenda ovisimĩlo violuali. Eli olio esunga lieci Paulu a va vetiyila oku pongolola ovisimĩlo viavo kuenda ovituwa viavo. Elungulo liaco li kuetevo esilivilo kalume Akristão vakuele koloneke vilo. Momo alume vamue va siata oku yapuisiwa lovisimĩlo violuali kuenje ci va kokela oku tata akãi vavo lungangala. b Nye Yehova a lavoka kalume konjila ndomo va tata akãi vavo? Etambululo li sangiwa kocisonehua kua kunamẽla osapi yocipama cilo.
5. Ndomo ca tangiwa ku 1 Petulu 3:7, ulume okuele o sukila oku tata ndati ukãi waye?
5 Tanga 1 Petulu 3:7. Yehova o handeleka okuti, ulume ohueli o sukila oku sola loku sumbila ukãi waye. Oku sumbila ku kuete elitokeko konjila ndomo tu tata omunu umue tua kapako. Vocipama cilo, tu konomuisa ndomo ulume ohueli a sukila oku tata ukãi waye lesumbilo. Pole, tete tu konomuisa ocituwa cimue ci lekisa ekambo liocisola kuenda esumbilo kukãi.
YUVULA OVITUWA VI SUMUISA UKÃI WOVE
6. Yehova o tenda ndati ulume o tipula ukãi waye? (Va Kolosai 3:19)
6 Ulume o kuele o sukila oku yuvula oku tipula ukãi waye. Yehova wa suvuka omunu una ongangala. (Osa. 11:5) Embimbiliya li pisa alume vana va tata akãi vavo lungangala. (Mal. 2:16; tanga Va Kolosai 3:19.) Ndomo ca lomboluiwa kocisonehua kua kunamẽla osapi yocipama cilo ku 1 Petulu 3:7, eci ulume ka tati ciwa ukãi waye, o nyõla ukamba waye la Yehova. Toke muẽle Yehova o nõlapo okuti ka yevi olohutililo viaye.
7. Ndomo ca tangiwa ku Va Efeso 4:31, 32, upopi upi alume va kuele va sukila oku yuvula? (Talavo “Olondaka Via Lomboluiwa.”)
7 Ulume o sukila oku yuvula oku vangula olondaka vioku sepula ukãi waye. Alume vamue oloheli, va siata oku kelõhala akãi vavo, ale oku popia olondaka vi valula. Pole, Yehova wa suvuka “onyeño, oku tema, onjuela, kuenda olondaka vioku pembula.” c (Tanga Va Efeso 4:31, 32.) Yehova o pondola oku yeva ovina viosi. Omo liaco, eye wa kapako onjila ndomo ulume umue a vangula lukãi waye, ndaño ceci va kasi likawavo. Ulume una o vangula lukãi waye lukãlu, ka nyõli lika olohuela viaye, pole, o nyõlavo ukamba waye la Yehova.—Tia. 1:26.
8. Yehova o tenda ndati ovina viumbondo kuenda momo lie?
8 Ulume o sukila oku yuvula oku tala ovina viumbondo. Yehova o tenda ndati ovina viumbondo? Eye o nyale ovina viaco. Ulume o tala oviluvialuvia via vĩha, o nyõla ukamba waye la Yehova kuenda o lekisa ekambo liesumbilo kukãi waye. d Ulume ukuacili ka lingi evĩho liukahonga lukãi ukuavo kuenda ka sokolola elinga liaco. Yesu wa popia okuti ulume wosi o vanja ukãi umue locisimĩlo ka ca sungulukile, wa linga ale ukahokolo laye “vutima waye.” e—Mat. 5:28, 29.
9. Momo lie Yehova a suvukila ulume o kisika ukãi waye, oku linga ovina eye ka yongola poku li pekela?
9 Ulume o sukila oku yuvula oku kisika ukãi waye oku linga eci eye ka yongola poku li pekela. Alume vamue, va siata oku kisika akãi vavo oku lipekela lonjila yimue ka ya sungulukile okuti, yi kokela ukãi oku liyeva okuti wa vĩha kuenda oku vĩhisa owanji wutima waye. Yehova o nyale ocituwa caco ka ca sungulukile haico cekambo liocisola. Yehova o lavoka okuti, ulume o sola loku sumbila ukãi waye kuenda oku kapako ovisimĩlo viaye. (Va Efe. 5:28, 29) Pole, nye ci popiwa nda ulume Ukristão o tata ukãi waye lungangala kuenda o tala ovina viumbondo? Eye o pondola oku pongolola ndati ovisimĩlo kuenda ovituwa viaye?
NDOMO ULUME A LIWEKAPO OKU LEKISA EKAMBO LIESUMBILO KUKÃI WAYE
10. Ongangu ya Yesu yi pondola oku kuatisa ndati alume vakuele?
10 Nye ci pondola oku kuatisa ulume ohueli, oku liwekapo oku tata ukãi waye lungangala, ale lonjila yimue yi kutisa osõi? Onjila yimue yoku ci linga, oku li kolisilako oku setukula Yesu. Ocili okuti, Yesu lalimue eteke a kuelele, pole, onjila ndomo a tata olondonge viaye, ongangu yiwa ndomo ulume umue ohueli a sukila oku tata ukãi waye. (Va Efe. 5:25) Tu konomuisa eci ulume a pondola oku lilongisila konjila ndomo Yesu a tata ovapostolo vaye kuenda onjila ndomo eye a vangula lavo.
11. Yesu wa enda oku tata ndati olondonge viaye?
11 Yesu olonjanja viosi wa tata ovapostolo vaye locisola kuenda lesumbilo. Eye lalimue eteke a va tatele lungangala. Ndaño okuti Yesu wa kala Ñala yavo kuenda Cime cavo, eye lalimue eteke a talavayele lunene waye oco a kokele olondonge oku liyeva okuti va sule, ale oku u kuatela usumba. Pole, Yesu wa enda oku lingila ovopange a sulemo kovapostolo vaye. (Yoa. 13:12-17) Vepuluvi limue eye wa popia hati: “Lilongisili kokuange, momo ame ndomboka haime ndonjuka vutima kuenje vu sanga ekavuluko.” (Mat. 11:28-30) Limbuka okuti Yesu wombokele. Omunu umue womboka ka ci lomboloka okuti wa hongua, pole, eye wa pama haiye o tẽla oku likandangiya. Ndaño ceci a tema, eye amamako oku tulumũha kuenda o lava ovisimĩlo viaye.
12. Yesu wa enda oku vangula ndati lomanu?
12 Yesu poku vangula, wa enda oku lembeleka loku pamisa omanu. Eye ka endaile oku vangula lolondonge viaye lukãlu. (Luka 8:47, 48) Olonjanja vimue ovanyali vaye va enda oku u sepula kuenda oku u sanumũla, pole, “ka tiuwiyile esepu lesepu.” (1 Pet. 2:21-23) Vapuluvi amue, Yesu wa nõlelepo oku ũha okuti ka tambuluile lukãlu. (Mat. 27:12-14) Eyi ongangu yiwa kalume Akristão vakuele!
13. Ndomo ca tangiwa ku Mateo 19:4-6, ulume “o kakatela ndati kukãi waye?” (Talavo ociluvialuvia.)
13 Yesu wa popia hati, alume vakuele va sukila oku amamako oku kala vakuacili lakãi vavo. Eye wa tukula ondaka ya Isiaye oco a vetiye ulume okuele oku ‘kakatela kukãi waye.’ (Tanga Mateo 19:4-6.) Ondaka yo Helasi ya pongoluiwa vocinimbu eci yokuti oku “kakatela,” vupopi wocindekaise yi lomboloka “oku lamẽlela ale oku tokekisa.” Eci ci lekisa okuti, ocisola culume lukãi va likuele, ci sukila oku pama calua ndu okuti ovo va litokeka omunu lukuavo. Etokeko liaco lomue wa ponduile oku li tepa, momo nda ca va kokela oku tala ohali. Ulume o kuete ukamba uwa lukãi waye, o ka likala ovina viosi viumbondo. Eye lonjanga yalua ‘ka ka ecelela okuti o vanja kueci ka ci silivila.’ (Osa. 119:37) Ndeci ca linga Yovi, eye o linga ocisila lovaso aye kuenda o nõlapo okuti lalimue eteke a ka vanja ukãi umue wiñi locisimĩlo ka ca sungulukile.—Yovi 31:1.
Ulume umue ukuacili kukãi waye, o yuvula oku tala ovina viumbondo (Tala ocinimbu 13) g
14. Ulume o tata lungangala ukãi waye nye a sukila oku linga oco a tumbulule ukamba waye la Yehova kuenda lukãi waye?
14 Ulume una o popia lãvi ukãi waye, ale oku u tipula, o sesamẽla oku linga apongoloko amue oco a tumbulule ukamba waye la Yehova kuenda lukãi waye. Nye eye a sukila oku linga? Catete, eye sukila oku limbuka okuti o kuete ocitangi cimue cinene. Cosi eye a popia leci eye a linga, ci letiwe kovaso a Yehova. (Osa. 44:21; Uku. 12:14; Va Hev. 4:13) Cavali, eye o sukila oku pongolola ocituwa caye kuenda oku liwekapo oku tata ukãi waye lungangala. (Olosap. 28:13) Catatu, eye o sukila oku pinga ongecelo kukãi waye kuenda ku Yehova, loku likolisilako okuti eceliwa lavo. (Ovil. 3:19) Eye o sukilavo oku pinga ku Yehova oco o kuatise oku linga apongoloko, loku wĩha ongusu a sukila oco a tẽle oku likandangiwa kovisimĩlo viaye, kolondaka kuenda kovilinga. (Osa. 51:10-12; 2 Va Kor. 10:5; Va Fil. 2:13) Cakuãla, eye o sukila oku linga ovina vi likuata lolohutililo viaye, kuenda oku lilongisa oku suvuka ovina viosi viatiamẽla kungangala kuenda upopi ka wa sungulukile. (Osa. 97:10) Catãlo, eye o sukila oku sanda lonjanga ekuatiso liakulu vekongelo. (Tia. 5:14-16) Cepandu, eye o sukila oku nõlapo onjila yokuti, kovaso yoloneke eye ka ka tata vali ukãi waye lungangala. Nda ulume umue o talavo ovina viumbondo o sukilavo oku kuama ananga aco epandu. Nda eye wa ci linga, Yehova o ka sumũlũisa alikolisilo aye kuenda o ko kuatisa oku linga apongoloko. (Osa. 37:5) Pole, ulume ka sukila lika oku liwekapo oku linga ovina vi sumuisa ukãi waye. Eye o sukilavo oku lilongisa oku lekisa esumbilo kokuaye. O ci linga ndati?
NDOMO ULUME A LEKISA OCISOLA LESUMBILO KUKÃI WAYE
15. Ulume o lekisa ndati okuti o sole ukãi waye?
15 Lekisa kukãi wove okuti ove u sole. Alume vamue okuti va kuete olohuela viesanju, va siata oku linga ocina cimue eteke leteke, oco va lekise kukãi waye okuti eye u sole calua. (1 Yoa. 3:18) Ulume umue o pondola oku lekisa ocisola kukãi waye ndaño muẽle kovina vimue vitito, ndeci, oku u kuata peka, ale oku u kuata kapepe locisola. Vokuenda kueteke citava okuti, eye o tumisa esapulo liokuti: “Ndu ku kuetele ongeva” ale oku upula ndoco: “Wosala ndati?” Olonjanja vimue eye o pondola oku soneha okokanda kuamue ka situlula olondaka via posoka viokuti, o sole calua ukãi waye. Eci ulume a linga ovina viaco, eye o lekisa ocisola lesumbilo kukãi waye kuenda o pamisa olohuela viaye.
16. Momo lie ulume a sukilila oku pandiya ukãi waye?
16 Sapuila kukãi wove okuti, eye o kuete esilivilo lialua kokuove. Ulume umue o sole loku sumbila ukãi waye, o vangula ovina vi vetiya ukãi waye oku liyeva ciwa. Ndeci, eye ka ivalako oku eca olopandu kovina viosi ukãi waye a siata oku u lingila oco o kuatise. (Va Kol. 3:15) Eci ulume a pandiya ukãi waye loku u sapuila okuti u sole, eye o liyeva okuti wa kolapo, o soliwe kuenda wa sumbiwa.—Olosap. 31:28.
17. Ulume o lekisa ndati esumbilo kukãi waye?
17 Tata ukãi wove locisola kuenda esumbilo. Ulume wosi o sole ukãi waye u tenda ndombanjaile yi kuete esilivilo lialua yi tunda ku Yehova. (Olosap. 18:22; 31:10) Eli olio esunga lieci olonjanja viosi a lekisila ocisola kuenda esumbilo kokuaye, oku kongelamo poku lipekela. Omo liaco, eye ka u kisika oku linga cimue okuti ka liyevi ci ciwa, ale cu kokela osõi kuenda oku vĩhisa owanji wutima waye. f Handi vali, eye o ka likolisilako oku amamako lowanji wutima wayela kovaso a Yehova.—Ovil. 24:16.
18. Alume vakuele nye va sukila oku nõlapo oku linga? (Tala okakasia losapi hati, “ Ananga Akuãla a Kuatisa Oku Tata Ukãi Wove Lesumbilo.”)
18 Ene alume vu kuele, Yehova o sanjuka calua eci a mola elikolisilo liene lioku sola, loku sumbila akãi vene kolondaka kuenda kovilinga. Nõlapo oku sumbila ukãi wove. Ko ka linge cimue ci pondola oku u sumuisa. Pole, lekisa ohenda, esumbilo kuenda u tata locisola. Nda wa ci linga, eye o ka limbuka okuti ove u sole calua kuenda wo kapako. Omo liaco, nda wa sola, loku sumbila ukãi wove, o ka teyuila ukamba wa velapo o kuete la Yehova.—Osa. 25:14.
OCISUNGO 131 ‘Ceci ca Tokekisa Suku’
a Alume va pondola oku kuatisiwa calua poku tanga ocipama losapi hati, “Wa Siata hẽ Oku Tata Akãi Ndeci Yehova a va Tata?” ci sangiwa Vutala Wondavululi wa Susu wo 2024.
b Vana va siata oku tatiwa lungangala volonjo citava okuti, va ka kuatisiwa calua poku tanga ocipama losapi hati, “Ajuda para as vítimas de violência doméstica”, ponepa “Ovipama Vikuavo” vonumbi yo jw.org ale vo JW Library®.
c OLONDAKA VIA LOMBOLUIWA: Ondaka yokuti, “olondaka vioku pembula,” mua kongela olondaka vioku sepula omunu umue locimãho coku u sumuisa, ale oku u linga ovina vimue okuti eye o liyeva lãvi. Mua kongelavo oku pisa omunu waco olonjanja viosi, ale oku popia ovina ove ku sole kokuaye. Omo liaco, ovina viosi vĩvi ulume a popia okuti vi kutisa osõi, ale vi sumuisa ukãi waye, vi tendiwa okuti olondaka viungangala.
d Tala ocipama losapi hati, “A pornografia pode destruir seu casamento”, vonumbi yo jw.org kuenda vo JW Library.
e Ukãi una okuti ulume waye wa siata oku tala ovina viumbondo o ka kuatisiwa poku tanga ocipama losapi hati, “Nye o Sukila Oku Linga Nda Ohueli Yove yi Tala Ovina Viumbondo?” Vutala Wondavululi Wenyenye wo 2023
f Embimbiliya ka lieci onumbi yi tendiwa okuti ya sunguluka ale ka ya sungulukile, yi pondola oku kuamiwa koku lipekela kulume lukãi. Ohueli lohueli Ukristão oyo yi nõla onjila va kuama, pole, va sukila oku ci linga lonjila yimue yi sanjuisa Yehova, yi sanjuisavo omunu lukuavo kuenda oku amamako lowanji wutima wa yela. Pole, ohueli yimue ka yi sukila oku sapuilako omanu vakuavo ovina viavo viopokolika viatiamẽla volohuela.
g ELOMBOLUILO LIOCILUVIALUVIA: Manji umue, omanu va talavayela kumosi, va kasi oku u vetiya oku tala orevista yimue yi lekisa ovina viumbondo.
