1. Ekolelo lipi Marta a kuatele? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.)

MARTA, una wa kala ekamba haeye ondonge ya Yesu, wa sumũile calua. Mume waye Lasaru wa fa. Kua kala hẽ ocina cimue ca laikele oku u lembeleka? Oco, kua kala. Yesu wo likuminyile hati: “Mume wove o pinduka.” Citava okuti olondaka viaco via lemboleka Marta. Eye wa kolelele kohuminyo ya Yesu, kuenje wa popia hati: “Nda kũlĩha okuti eye o ka pinduka kepinduko lieteke lia sulako.” (Yoano 11:20-24) Marta wa kolelele okuti mume waye wa laikele oku pinduiwa kovaso yoloneke. Pole, Yesu wa linga ocikomo cimue. Eye wa pindula Lasaru keteke liaco.

2. Omunu wa fisa ngandiaye ekolelo lipi a sukila oku kuata?

² Ka tu lavoka okuti Yesu ale Isiaye va pindula vangadietu va fa koloneke vilo. Ove hẽ o kuete ekolelo ndeli lia Marta liokuti vangandiove va fa va ka pinduiwa kovaso yoloneke? Citava okuti, wa fisa ulume wove ale ukãi wove, ina  yove, isiove, pakulu yove ale omõlove. Ku pondola vali oku va lama, oku sapela lavo kuenda oku yola lavo. Ndeci Marta a linga ove o kuetevo esunga lioku popia hati: ‘Nda kũlĩha okuti va ngandiange va ka pinduiwa.’ Omo liaco, ci kuete esilivilo oku sokolola kesunga lieci tu kuetele ekolelo liaco.

3, 4. Marta wa kolelele okuti Lasaru o ka pinduka otembo yipi?

³ Omo okuti Marta wa kala ocipepi lo Yerusalãi, citava okuti ka muile eci Yesu a pindula omõla wocimbumba co ko Naini ko Galilea. Pamue Marta wa yeva lika ulandu waco. Citava okuti wa yevavo eci Yesu a pindula omõla ufeko wa Yairo. Vosi vakuanjo yaye “va kũlĩhĩle okuti ufeko wa fa.” Pole, Yesu wo kuata peka kuenje wa popia hati: “Amõla, pasuka!” Vocipikipiki wa pasuka. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Marta la manjaye Maria, va kũlĩhĩle okuti Yesu wa ponduile oku sakula ovovei. Omo liaco va kolelele okuti, nda Yesu wa kalepo Lasaru nda ka file. Kaliye eye wa fa, nye Marta a lavokaile? Limbuka okuti, Marta wa popele hati, Lasaru o ka kuata vali omuenyo kovaso yoloneke, okuti “keteke lia sulako.” Momo lie a kuatela ekolelo liaco? Momo lie wa kolelela okuti kovaso yoloneke ku ka kala epinduko?

⁴ Kuli asunga awa oku kolela kepinduko. Tu ka konomuisa amue pokati kasunga aco. O pondola oku sanga Vondaka ya Suku ovolandu amue okuti, kua la a sima, pole a ka pamisa ekolelo liove lioku mola vali vangadiove va fa.

5. Momo lie Marta a kolelele okuti Lasaru o ka pinduiwa?

⁵ Limbuka okuti, Marta ka popele hati: ‘Ndi lavoka okuti mume wange o pinduka.’ Eye hati: “Nda kũlĩha okuti eye o ka pinduka.” Momo lie Marta a kuatela ekolelo liaco? Momo wa kũlĩhĩle apinduko a lingiwile kosimbu. Citava okuti, wa lilongisa ovolandu aco konjo kuenda vosunangonga eci a kala omõla. Tu konomuisa apundiko aco.

6. (a) Ocikomo cipi ca pita koloneke via Eliya? (b) Ocikomo caco ca kuatisa ndati Marta?

⁶ Epinduko liatete, lia lingiwa eci Yehova a eca kuprofeto Eliya unene woku linga ovikomo. Kombuelo yo Foinike volupale lumue lu tukuiwa okuti o Sarepata, kua kala ukãi umue ocimbumba wa yekisile uprofeto Eliya. Noke, Yehova wa linga ocikomo cimue. Eye wa ecelela okuti vombia yosema kuenda vocimbutika culela cukãi waco ka mu pui, oco eye kumue lomõlaye va kale lomuenyo. (1 Olosoma 17:8-16) Noke, omõlaye wa vela kuenje wa fa. Pole Eliya wa kuatisa ukãi waco. Eci Eliya a lamba komõlaco wa likutilila hati: “A Yehova Suku yange, hu pinga, tava okuti omuenyo womõla ulo u tiukamo vali.” Kuenje oco ca pita! Yehova wa yeva Eliya kuenje omuenyo womõla wa tiukamo vali. Eli olio epinduko liatete lia tukuiwa Vembimbiliya. (Tanga 1 Olosoma 17:17-24.) Ocili okuti Marta wa kuatisiwa calua locikomo caco kuenje ca pamisa ekolelo liaye kepinduko.

7, 8. (a) Nye Elisia a linga oco a Lembeleke onjali yimue ya fisa? (b) Ocikomo caco ceca uvangi upi watiamẽla ku Yehova?

 ⁷ Epinduko liavali lia tukuiwa Vembimbiliya lia lingiwa luprofeto Elisia. Kolupale luo Siuneme, kua kala ukãi umue u Isareli okuti ka lakuata omãla. Omo okuti wa yekisa uprofeto Elisia, Yehova wa sumũlũisa ukãi waco kumue lulume waye una wa kukile ale kuenje va cita omõla. Pole noke yanyamo amue, omõlaco wa fa. Sokolola esumuo ina yaco a yeva. Eye wa sumũile calua okuti wa linga ungende weci ci soka 30 kolokilometulu oku ka sanga Elisia Komunda Karimele. Elisia wa tuma ukuenje waye Gehasi oco a livange ko Siuneme oco a ka pindule omõlaco. Pole Gehasi ka tẽlele oku u pindula. Noke Elisia la ina yomõla va pitĩla konjo.—2 Olosoma 4:8-31.

⁸ Elisia wa iñila vonjo mua kala omõla wa fa, kuenje wa likutilila ku Yehova. Yehova wa tambulula ohutililo ya Elisia kuenje locikomo omuenyo womõla wa tiukamo vali. Eci ina a limbuka okuti omõlaye o kasi vali lomuenyo, wa kuata esanju lialua! (Tanga 2 Olosoma 4:32-37.) Citava okuti eye wa ivaluka ohutililo ya Hana eci a tuala Samuele ko tavernakulu yokuti: ‘Yehova o lowaisa Veyambo kuenda o londaisa vali.’ (1 Samuele 2:6) Yehova poku pindula omõla wocimbumba co ko Siuneme, wa lekisa okuti o kuete unene woku pindula vana va fa.

9. Lombolola ndomo epinduko liatatu lia pita.

⁹ Ulandu ukuavo u komohĩsa wa pita noke yolofa via Elisia. Eye wa kala uprofeto vokuenda kueci ci soka 50 kanyamo, noke ‘wa vela kuenje wa fa.’ Eteke limue, va Isareli va kala oku kenda ocivimbi culume umue. Vocipikipiki va mola ovingumba via kala okuiya. Va Isareli va tila lonjanga kuenje va kupuila ocivimbi caco veyambo lia Elisia. Embimbiliya li popia hati: “Eci omunu waco a lamba kakepa a Elisia haico muẽle a pinduka kuenje wa talama vilu.” (2 Olosoma 13:14, 20, 21) Ovolandu aco a kuatisa Marta oku limbuka okuti unene wa Suku wa velapo olofa. Ovolandu aco a tu vetiyavo oku kolela okuti unene wa Yehova walua kuenda ka u sulila.

10. Nye Petulu a linga eci Kambambi a file?

¹⁰ Vovisonehua vio Helasi mu sangiwavo ovolandu atiamẽla kapinduko a lingiwa lafendeli va Suku va kuekolelo. Tua lilongisa apinduko Yesu a linga kolupale luo Naini kuenda konjo ya Yairo. Noke yotembo yimue upostolo Petulu wa pindula kambambi, o tukuiwavo okuti Tavita. Petulu wa iñila vohondo mua kala ocivimbi, wa likutilila kuenda wa popia hati: “A Tavita, pasuka!” vocipikipiki wa kuata  vali omuenyo kuenje Petulu “wo weca lomuenyo.” Omo liocikomo caco, “valua va tava ku Ñala.” Olondonge viaco viokaliye via ponduile oku sapuila vakuavo olondaka viwa via tiamẽla ku Yesu, loku sapuila vosi unene wa Yehova woku pindula vana va fa.—Ovilinga 9:36-42.

11. (a) Ndomo Luka a ci popia nye ca pita lumalẽhe Eutuko? (b) Omanu va liyeva ndati eci va mola okuti umalẽhe Eutuko wa pinduiwa?

¹¹ Epinduko likuavo lia pita kolupale luo Torasi. Onjanja yimue, upostolo Paulu wa kala oku linga ohundo yimue vohondo ya kala kosapalalo yatatu. Paulu wa vangula toke vokati kuteke. Umalẽhe umue o tukuiwa hati Eutuko, wa tumãlele ponjanela wa pekela osimbu Paulu a kala oku vangula. Omo a kala lotulo tualua wa kupuka kosapalalo yatatu toke posi kuenje wa fa. Citava okuti Luka eye wa kũlĩhĩsa tete Eutuko. Omo okuti wa kala ondotolo, eye wa limbuka okuti wa fa! Paulu wa loka toke kosapalalo yombuelo. Eye wa kuata Eutuko kuenje wo pindula. Omanu va kalapo va komõha calua. Eci va mola ocikomo caco “va sanjuka calua.”—Ovilinga 20:7-12.

12, 13. Catiamẽla kovolandu epinduko tua konomuisa, apulilo api tu sukila oku linga?

¹² Apinduko tua kũlĩhĩsa a pondolavo oku tu vetiya oku kuata ekolelo ndeli lia Marta. Tu pondola oku kolela okuti Suku yetu, una wa tu ĩha omuenyo o tẽla oku pindula omanu va fa. Ci sanjuisa calua oku limbuka okuti vamue pokati kafendeli va Suku ndeci, Eliya, Yesu, kuenda Petulu va linga amue pokati kapinduko aco. Apinduko aco a pita kotembo Yehova enda oku ecelela okuti ku lingiwa ovikomo. Nye ci popiwa komanu va fa kotembo okuti ka kua kaile vali ovikomo? Anga hẽ omanu va kuekolelo va lavoka  okuti Suku o ka pindula vana va fa kovaso yoloneke? Citava okuti ovo va kuete ekolelo ndeli lia Marta eci a popia catiamẽla ku mume waye hati: “Nda kũlĩha okuti eye o ka pinduka kepinduko lieteke lia sulako”? Momo lie Marta a kolelele okuti epinduko liaco li ka kala kovaso yoloneke? Anga hẽ o kuetevo ekolelo liaco?

¹³ Kuli ovolandu amue a sangiwa Vembimbiliya a lekisa okuti, afendeli va Yehova va kuekolelo va kũlĩhĩle okuti kua laikele oku kala epinduko kovaso yoloneke. Tu konomuisa amue pokati kavio.

14. Avirahama ekolelo lipi a kuata?

¹⁴ Sokolola kueci Yehova a pinga okuti oco Avirahama a sukilile o ku linga komõlaye Isake, una a kevelela vokuenda kuotembo yalua. Yehova wa popia hati: “Kuende lomõlove wongunga, Isake, una o sole; kuende laye kofeka ya Moriya, ko lumbe ocilumba coku pia elisi.” (Efetikilo 22:2) Sokolola esumuo Avirahama a yeva! Yehova wa likuminyile okuti, apata osi a laikele oku sumũlũisiwa kombuto ya Avirahama. (Efetikilo 13:14-16; 18:18; Va Roma 4:17, 18) Yehova wa popele hati, esumũlũho liaco li tunda “ku Isake.” (Efetikilo 21:12) Pole, nda ca tẽlisiwa ndati nda Isake wa lumbiwile? Avirahama wa kolelele okuti, Suku wa laikele oku pindula Isake. (Tanga Va Heveru 11:17-19.) Anga hẽ Avirahama wa simĩle okuti Isake wa laikele oku kala vali lomuenyo noke yolohola vimue ale noke yoloneke vimue? Embimbiliya ka li ci lombolola. Pole, wa kolelele okuti Yehova o ka pindula vali Isake.

15. Ekolelo lipi Yovi a kuatele?

¹⁵ Yovi wa kũlĩhilevo okuti kua laikele oku kala epinduko kovaso yoloneke. Eye wa enda oku mola okuti, nda uti umue wa tetiwa, u kula vali kuenda u linga vali uti wokaliye. Puãi hacoko ci pita lomanu.  (Yovi 14:7-12) Eci omunu umue a fa ka ponduile vali oku kala lomuenyo. (2 Samuele 12:23; Osamo 89:48) Pole, Yovi wa kolelele kepinduko. Eye wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa sokiya otembo a ka ivaluka vana va fa. (Tanga Yovi 14:13-15.) Yovi ka kũlĩhĩle otembo kua laikele oku pita ovina viaco. Pole, wa kolelele okuti Ululiki o kuete unene woku u pindula.—Yovi 19:25-27.

16. Evetiyo lipi Ungelo a eca ku Daniele?

¹⁶ Sokolola eci catiamẽla kulume ukuavo ukuekolelo o tukuiwa hati, Daniele. Eye wa vumba Yehova lekolelo vokuenda kuanyamo alua, kuenje Yehova wo kuatisa. Vepuluvi limue, Yehova wa tuma ungelo umue oco a sapuile Daniele hati, “olume wa soliwa calua” wo sapuilavo hati, “ombembua yi kale love” kuenda wo vetiya hati, “kolisako.”—Daniele 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Nye Yehova a likuminyile ku Daniele?

¹⁷ Eci Daniele a kuata ci panda 100 canyamo kuenda kesulilo liomuenyo waye, wa enda oku li pula eci ca laikele oku pita laye kovaso yoloneke. Anga hẽ Daniele wa lavokaile oku kala vali komuenyo? Oco, wa lavokaile! Kesulilo lielivulu lia Daniele, Yehova wo sapuila hati: “Ove puãi, kuende ño lonjila yove toke kesulilo; momo o ka puyuka.” (Daniele 12:13) Daniele wa kũlĩhile okuti omanu va fa, va kasi oku puyuka momo ‘Veyambo ka muli ukũlihiso, ndaño olondunge,’ muna a laikele oku enda. (Ukundi 9:10) Pole, eci ka ca kaile esulilo liomuenyo wa Daniele. Momo Yehova wa eca kokuaye elavoko.

¹⁸ Yehova wa sapuila Daniele hati: “O ka talama vocipiñalo cove kesulilo lioloneke.” Daniele ka kuatele ukũlĩhĩso wa suapo yotembo yaco. Eye wa kũlĩhĩle okuti wa laikele o ku fa noke o ka puyuka. Pole, eci Daniele a yeva ohuminyo yokuti “o ka talama vocipiñalo cove,” eye wa kuata elomboloko liokuti o ka pinduiwa kovaso yoloneke. Ovina viaco via laikele oku pita noke yolofa viaye okuti, “kesulilo lioloneke.” Ale, ndomo ca lekisiwa Vembimbiliya Linguagem de Hoje hati: ‘O ka fa; pole, kesulilo o ka pinduka oco o tambule onima yove.’

19, 20. (a) Momo lie Marta a kolelele okuti ku ka kala epinduko? (b) Nye tu ka lilongisa vocipama cikuavo?

¹⁹ Ovolandu tua konomuisa a tu kuatisa oku limbuka esunga lieci Marta a kolelele okuti mume waye Lasaru “o ka pinduka kepinduko lieteke lia sulako.” Ohuminyo Yehova a ecele ku Daniele, lekolelo Marta a kuatele kepinduko liokovaso yoloneke, vi tu ĩha ekolelo liokuti ku ka kala epinduko.

²⁰ Vocipama cilo, tua konomuisa eci catiamẽla kapinduko a tukuiya Vembimbiliya a eca uvangi wokuti, vana va fa va ka kala vali lomuenyo. Tua lilongisavo okuti afendeli va Yehova vakuekolelo kosimbu va kolelele kepinduko liokovaso yoloneke. Kuli hẽ uvangi u lekisa okuti Suku wa likuminyile oku pindula omunu umue kuenje noke yoku pita otembo yalua wa ci tẽlisa? Oku ci kũlĩha, ci tu ihã asunga oku kolela kepinduko. Oco hẽ, otembo yipi ku ka kala epinduko? Tu ka lilongisa ulandu waco vocipama cikuavo.