1, 2. (a) Nye Yesu a sapuila olondonge viaye vuteke osimbu ka file? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.) (b) Momo lie ci kuetele esilivilo oku ivaluka esunga lieci tu kundila? (c) Nye tu lilongisa vocipama cilo?

KUTEKE wa sulako osimbu Yesu ka file, wa sapela calua lovapostolo vaye. Eye wa va sapuila okuti o va sole calua. Wa va sapuilavo eci catiamẽla kolusapo luti wuyuva, tua lilongisa vocipama catete. Yesu wa vetiya olondonge viaye oco viamameko oku ‘ima epako lialua’ okuti, poku pandikisa koku kunda esapulo Liusoma.—Yoano 15:8.

² Yesu ka sapuilile lika olondonge viaye eci via sukilile oku kunda, pole, wa vi sapuilavo esunga lieci via sukililile oku ci linga. Eye wa va sapuilavo esunga lieci va sukililile oku amamako oku kunda. Eci ci kuete esilivilo kokuetu oku ivaluka esunga lieci tu sukililavo oku amamako oku kunda. Oku sokolola kolondaka viaco, ci tu kuatisa oku pandikisa osimbu tu ‘kundila koluali luosi.’ (Mateo 24:13, 14) Vocipama cilo, tu lilongisa asunga akuãla a sangiwa Vovisonehua a lekisa esilivilo lieci tu sukilila oku kunda. Tu lilongisavo olombanjaile vikuãla via  Yehova vi tu kuatisa oku amamako oku ima epako.

3. (a) Ndomo ca lomboluiwa kelivulu lia Yoano 15:8, lipi esunga lia velapo lioku kunda? (b) Ayuva a tukuiwa volusapo lua Yesu a lomboloka nye kuenda momo lie ca sungulukila?

³ Esunga lia velapo lieci tu kundila, lieli okuti tu yongola oku sivaya Yehova kuenda oku sumbila onduko yaye. (Tanga Yoano 15:1, 8.) Eci Yesu a tukula olusapo luti wuyuva, eye wa sokisa Yehova lukuakulima ayuva. Yesu wa popia hati, eye muẽle eye uti wuyuva kuenda ovianja viaco olondonge viaye. (Yoano 15:5) Omo liaco, volusapo lua Yesu ayuva a lomboloka onima yupange wolondonge viaye, ale upange woku kunda ovo va siata oku linga. Yesu wa sapuila olondonge viaye hati: “Isiange o muisua ulamba, nda vu amamiko oku ima apako.” Nda oviti viayuva vima ayuva awa, ci sanjuisa ukuakulima. Cimuamue haico okuti, nda tua likolisilako oku kunda esapulo Liusoma, tu sivaya Yehova.—Mateo 25:20-23.

4. (a) Tu sumbila ndati onduko ya Suku? (b) O liyeva ndati omo lioku kuata esumũlũho lioku sumbila onduko ya Suku?

⁴ Onduko ya Suku yi kola. Ka kuli lacimue tu pondola oku linga oco oku kola kuaco ku livokiye. Tu sumbila ndati onduko ya Suku eci tu kunda? Kũlĩhisa eci uprofeto Isaya a popia hati: “Puãi Yehova Ukualohoka, eye o u limbuka okuti o kola.” (Isaya 8:13) Tu sivaya onduko ya Suku, Yehova, eci tu yi tenda okuti ya velapo pokati kolonduko viosi kuenda eci tu kuatisa omanu oco va limbukevo oku kola kuayo. (Mateo 6:9; etosi) Eci tu longisa omanu ocili catiamẽla kovituwa vi komõhisa via Yehova kuenda kocipango caye catiamẽla komanu coku kala Voluali Luokaliye, tu kuatisa omanu oku limbuka okuti ovina vĩvi Satana a siata oku popia viatiamẽla ku Yehova, viuhembi. (Efetikilo 3:1-5) Tu sivayavo onduko ya Suku eci tu kuatisa omanu oku kulĩha okuti Yehova “o sesamẽla oku tambula ulamba, lesivayo kuenda unene.” (Esituluilo 4:11) Manji Rune okuti ukundi wotembo yosi ci soka 16 kanyamo, wa popia hati: “Oku kũlĩha okuti ñuete epuluvi lioku kala ombangi Yululiki woluali luosi, ci ndi sanjuisa calua. Kuenje eci ci vokiya onjongole yange yoku kunda.”

5. (a) Esunga lipi tu kuete lioku kunda ndomo ca tukuiwa kelivulu lia Yoano 15:9, 10? (b) Yesu wa kuatisa ndati olondonge viaye oku limbuka okuti va sukilile oku pandikisa?

⁵ Tanga Yoano 15:9, 10. Esunga liavali lieci tu kundila esapulo Liusoma lieli okuti, tu sole Yehova kuenda Yesu. (Marko 12:30; Yoano 14:15) Yesu wa sapuila olondonge viaye okuti ‘va kala vocisola caye.’ Momo lie Yesu a popela olondaka evi? Momo eye wa kũlĩhĩle okuti olondonge viaye vi sukila epandi oco vamameko oku kala Akristão vocili. Kelivulu lia Yoano 15:4-10, tua limbuka okuti Yesu wa tukula olonjanja vialua ondaka  yokuti, “kala” oco a kuatise olondonge viaye oku limbuka okuti vi sukila epandi.

6. Tu lekisa ndati okuti tu yongola oku kala vocisola ca Kristu?

⁶ Tu lekisa ndati okuti tu yongola oku kala vocisola ca Kristu loku taviwa laye? Poku pokola kokuaye. Yesu o tu pinga lika oku linga ovina eye muẽle a linga. Eye wa popia hati: “Nda pokola kovihandeleko via Tate kuenje ñasi vocisola caye.” Yesu wa tu sila ongangu yiwa.—Yoano 13:15.

7. Elitokeko lipi li kasi pokati kepokolo locisola?

⁷ Yesu wa lombolola ciwa okuti epokolo li kuete elitokeko locisola eci a popia hati: “Wosi o kuete ovihandeleko viange kuenje o vi pokola, eye o ndi sole.” (Yoano 14:21) Ovihandeleko via Yesu vi tunda ku Isiaye, omo liaco poku pokola kocihandeleko ca Yesu coku kunda tu lekisavo okuti tu sole Yehova. (Mateo 17:5; Yoano 8:28) Eci tu lekisa okuti tu sole Yehova la Yesu, ovo va amamakovo oku tu sola.

8, 9. (a) Esunga lipi likuavo tu kuete lioku kunda? (b) Olondaka via Yehova vi sangiwa kelivulu lia Esekiele 3:18, 19 kuenda 18:23, vi tu vetiya ndati oku amamako oku kunda?

⁸ Esunga liatatu lieci tu kundila lieli okuti, tu yongola oku lungula omanu catiamẽla kokuiya kueteke lia Yehova. Vembimbiliya, Noha wa tukuiwa okuti “wa kunda esunga.” (2 Tanga Petulu 2:5.) Osimbu Etande ka lieyile, vesapulo Noha a kundila omanu mua kongelele elungulo liatiamẽla kenyõleho. Momo lie tu popela ndoco? Momo Yesu wa popia hati: “Koloneke viaco osimbu Etande ka lieyile, omanu va lia lia, va nyua nyua, alume va kuela kuenda akãi va kueliwa toke keteke Noha a iñila vocimbaluku, ka va limbukile cimue toke eci Etande lieya kuenje lia va nyõla vosi, haico ci kala ketukuluko lia Mõlomunu.” (Mateo 24:38, 39) Omo liaco, omanu valua va sepula Noha, pole, eye wa kunda esapulo lielungulo Yehova o tumĩle.

⁹ Koloneke vilo, etu tu kunda esapulo Liusoma oco liece komanu epuluvi lioku kũlĩha ocipango ca Suku catiamẽla  komanu kovaso yoloneke. Ndeci Yehova a yongola, tu yongolavo okuti omanu va yevelela kesapulo tu kunda oco va ‘kale lomuenyo.’ (Esekiele 18:23) Eci tu kundila konjo lanjo kuenda kovitumãlo ku sangiwa omanu valua, tu lungula omanu valua okuti Usoma wa Suku u kasi ocipepi kuenda owo u ka nyõlako oluali lulo lũvi.—Esekiele 3:18, 19; Daniele 2:44; Esituluilo 14:6, 7.

10. (a) Esunga lipi tu kuete lioku kunda ndomo ca tukuiwa kelivulu lia Mateo 22:39? (b) Paulu la Sila va kuatisa ndati ondavululi yo kayike ko Filipu?

¹⁰ Esunga liakuãla lioku amamako oku kunda lieli okuti tu sole omanu. (Mateo 22:39) Ocisola caco, ci tu kuatisa oku amamako oku kunda, momo tua kũlĩha okuti ovituwa viomanu vokuenda kuotembo vi pongoloka eci ekalo liavo li pongoloka. Onjanja yimue, ovanyãli va kapa Paulu la Sila vokayike volupale luo Filipu. Pole, vokati kuteke kueya ocilemawe ca lundula okayike kuenje apito aco a yikuka. Ondavululi yokayike ya kuata usumba walua, momo ya sima okuti olomandekua via tila kuenje oyo ya yonguile oku liponda. Pole, Paulu wo lungula kuenda wa kaluka lolukandi hati: “Ku ka lilemehe!” Ondavululi yokayike ya pula hati: “Nye ndi sukila oku linga oco mopeliwe?” Paulu la Sila vo tambulula vati: “Kolela Ñala Yesu kuenje o popeliwa.”—Ovilinga 16:25-34.

11, 12. (a) Eci ca pita londavululi yo kayike ci tu longisa nye catiamẽla kupange woku kunda? (b) Momo lie tu yonguila oku amamako oku kunda?

¹¹ Ulandu wa pita londavululi yo kayike u tu longisa nye catiamẽla kupange woku kunda? Limbuka okuti, noke liocilemawe ondavululi yo kayike ya pongolola ovisimĩlo viaye kuenje ya pinga ekuatiso. Cimuamue haico koloneke vilo okuti, omanu vana ka va yongola oku yevelela esapulo Liembimbiliya, va pondola oku pongolola ovisimĩlo viavo loku pinga ekuatiso eci ocilunga cimue ci pita vomuenyo wavo. Citava okuti vamue va sumua omo va tundisiwa kupange, ale omo lioku linyãla volohuela. Vakuavo va sumua calua omo va limbuka okuti va kuete uvei umue ka u kuete esaku, ale va fisa umue ngandiavo. Eci ovina evi vi pita lomanu vaco, ovo va fetika oku lipula catiamẽla komuenyo, okuti apulilo aco ka a leya vovisimĩlo viavo. Citava okuti va lipula ndoco: ‘Nye ndi sukila oku linga oco ndi popeliwe?’ Citava okuti va lekisa onjongole yoku yeva esapulo lietu lielavoko onjanja yatete vomuenyo wavo.

¹² Omo liaco, nda tu amamako oku kunda lepandi, tu sanda apuluvi oku kundila omanu eci va lekisa onjongole yoku tava kelembeleko tua va nenela. (Isaya 61:1) Manji Charlotte okuti ukundi wotembo yosi vokuenda kueci ci soka 38 kanyamo wa popia hati: “Omanu koloneke vilo va sukila ekuatiso. Ovo va sukila oku yeva lonjanga olondaka viwa. Manji Ejvor, okuti ukundi wotembo yosi vokuenda kueci ci soka 34 kanyamo wa popia hati: “Koloneke vilo, omanu valua va sumua calua. Ame ndi yongola oku va kuatisa. Kuenje eci ci mbetiya oku kunda.” Ocili okuti ocisola tu kuetele omanu, oco ci tu vetiya oku kunda!

OLOMBANJAILE VI TU VETIYA OKU PANDIKISA

13, 14. (a) Ombanjaile yipi ya tukuiwa kelivulu lia Yoano 15:11? (b) Tu kuata ndati esanju ndeli lia Yesu? (c) Esanju li tu kuatisa ndati kupange woku kunda?

¹³ Vuteke wa sulako osimbu Yesu ka file,  wa tukulavo olombanjaile via laikele oku kuatisa olondonge viaye oku amamako oku ima epako. Olombanjaile viaco vi lomboloka nye kuenda vi tu kuatisa ndati koloneke vilo?

¹⁴ Ombanjaile yesanju. Anga hẽ oku kunda ocilemo kokuetu? Sio. Yesu noke yoku tukula olusapo luatiamẽla kuti uyuva, eye wa popia okuti eci tu kunda tu kuata esanju ndeli liaye. (Tanga Yoano 15:11.) Ci lingiwa ndati? Ivaluka okuti volusapo lua Yesu, eye wa lisokisa luti wuyuva kuenda olondonge viaye lovianja. Ovianja vi kuatisiwa lika lovava kuenda lotulumu nda via litokeka kuti uyuva. Cimuamue haico okuti, tu pondola oku kuata esanju ndeli Yesu a kuata nda tua kakatela kokuaye loku kuama volomãhi viaye. Kuenje esanju liaco li tunda koku linga ocipango ca Suku. (Yoano 4:34; 17:13; 1 Petulu 2:21) Manji Hanne, okuti ukundi wotembo yosi ci pitahãla 40 kanyamo, wa popia hati: “Esanju nda siata oku yeva noke yoku kunda, li ndi vetiya oku amamako kupange wa Yehova.” Esanju li tu ĩha ongusu yoku amamako oku kunda ndaño okuti, omanu valua ka va yongola oku tu yevelela.—Mateo 5:10-12.

15. (a) Ombanjaile yipi ya tukuiwa kelivulu lia Yoano 14:27? (b) Ombembua yi tu kuatisa ndati oku amamako oku ima epako?

¹⁵ Ombanjaile yombembua. (Tanga Yoano 14:27.) Vokuenda kuteke wa sulako osimbu Yesu ka file, wa sapuila ovapostolo vaye hati: “Ndu wĩhi ombembua yange.” Ombembua ya Yesu yi tu kuatisa ndati oku amamako oku kunda? Nda tua amamako oku kunda tu kuata ombembua, momo tua kũlĩha okuti tu kasi oku sanjuisa Yehova kuenda Yesu. (Osamo 149:4; Va Roma 5:3, 4; Va Kolosai 3:15) Manji Ulf, okuti ukundi wotembo yosi ci soka 45 kanyamo, wa popia hati: “Kupange woku kunda ndi yeva ekavo, pole, u ndi nenela esanju lialua lekalo liwa komuenyo.” Tu eca olopandu vialua omo lioku kuata ombembua yocili!

16. (a) Ombanjaile yipi ya tukuiwa kelivulu lia Yoano 15:15? (b) Olondonge via Yesu via laikele oku amamako ndati oku kala akamba vaye?

¹⁶ Ombanjaile yoku kuata ukamba. Yesu noke yoku sapuila ovapostolo vaye okuti o va yonguila oku kala lesanju, eye wa lombolola esunga lieci ci kuetele esilivilo oku lekisa ocisola cocili. (Yoano 15:11-13) Eye wa popia hati: “Ndu tukuli akamba.” Oku kala ekamba lia Yesu ombanjaile yimue ya velapo! Pole, ovapostolo nda va amamako ndati oku kala akamba vaye? Yesu wa lombolola ndoco: “Ndo tumi oco wamamiko oku ima apako.” (Tanga Yoano 15:14-16.) Volondaka vikuavo, ci lomboloka oku amamako oku kunda. Noke yanyamo avali osimbu Yesu ka popele olondaka viaco, wa sapuila olondonge viaye hati: “Osimbu wendi kundi ndoco: ‘Usoma wo kilu u kasi ocipepi.’” (Mateo 10:7) Eli olio esunga lieci okuti kuteke osimbu Yesu ka file, wa vetiya olondonge viaye oco vi pandikise kupange woku  kunda. (Mateo 24:13; Marko 3:14) Yesu wa kũlĩhĩle okuti ka ci ka leluka oku kapako ocihandeleko caco. Pole, olondonge via ponduile oku ci linga loku amamako oku kala akamba vaye. Ndamupi va ci linga? Lekuatiso liombanjaile yikuavo.

17, 18. (a) Ombanjaile yipi ya tukuiwa kelivulu lia Yoano 15:17? (b) Ombanjaile yaco ya kuatisa ndati olondonge via Yesu? (c) Olombanjaile vipi vi tu kuatisa koloneke vilo?

¹⁷ Ombanjaile yoku tambuluiwa kuolohutililo vietu. Yesu wa popia hati: “Pingi cosi vu yongola kuenje cu wĩhiwi.” (Yoano 15:7, 16) Yesu wa likuminyile oku pamisa ovapostolo vaye! * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Ovapostolo ka va kuatele elomboloko liasuapo liokuti Yesu wa laikele oku fa. Pole, olofa viaye ka via lombolokele okuti ovo ka va ka kuata ekuatiso. Yehova wa ponduile oku tambulula olohutililo viavo kuenda wa va kuatisa kupange woku kunda. Kuenje Yehova wa ci linga. Noke lioku fa kua Yesu, ovapostolo vaye va pinga ku Yehova oco a va ĩhe utõi kuenje Yehova wa tambulula olohutililo viavo.—Ovilinga 4:29, 31.

¹⁸ Cimuamue haico koloneke vilo. Eci tu pandikisa kupange woku kunda, tu amamako oku kala akamba va Yesu. Tu koleli okuti Yehova o tambulula olohutililo vietu poku tu kuatisa eci tu sanga ovitangi kupange woku kunda. (Va Filipoi 4:13) Tu eca olopandu omo okuti Yehova o tambulula olohutililo vietu kuenda tu pondola oku kala akamba va Yesu. Olombanjaile evi vi tunda ku Yehova kuenje vi tu kuatisa oku amamako oku ima epako.—Tiago 1:17.

19. (a) Momo lie tu sukilila oku amamako oku kunda? (b) Nye ci tu kuatisa oku tẽlisa upange Suku a tu tuma?

¹⁹ Vocipama cilo, tua lilongisa eci catiamẽla kasunga akuãla a tu kuatisa oku amamako oku kunda ndeci: oku sivaya Yehova, oku sumbila onduko yaye, oku lekisa ocisola cetu ku Yehova la Yesu kuenda oku lungula omanu loku lekisa okuti tu va sole. Tua lilongisavo eci catiamẽla kolombanjaile vikuãla okuti: Esanju, ombembua, ukamba kuenda oku tambuluiwa kuolohutililo vietu. Olombanjaile viaco vi tu pamisa oco tu tẽlise upange Suku a tu tuma oku linga. Yehova o sanjuka calua eci a mola okuti tu kasi oku likolisilako oku “ima apako alua!”