1, 2. (a) Momo lie tu vetiyiwila omo lia vamanji va amamako oku kundila kocikanjo cina okuti omanu valua ka va yongola oku yevelela? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.) (b) Nye Yesu a popia catiamẽla koku kundila “vofeka a citiwila?” (Tala etosi pombuelo yemẽla.)

MANJI SERGIO lukãi waye Olinda akundi votembo yosi kofeka yo Estados Unidos. Kavali kavo va kuete eci ci pitahãla 80 kanyamo. Cilo, ka va tẽla vali oku enda calua omo lievalo liovolu. Ovo va siata oku enda toke pocitumãlo cimue papita omanu valua, volupale luavo kelivala liepanduvali komẽle, ndeci va enda oku ci linga ale vokuenda kuanyamo alua. Ovo va talama pocitumãlo coku londa vokalela oku eca alivulu etu komanu va kasi oku pita. Ndaño okuti omanu valua ka va tava, pole, manji Sergio lukãi waye Olinda ka va liwekapo lupange wavo kuenda va lekisa esanju komanu vaco. Eci ekumbi li pitĩla pongunji, levando va tiukila konjo. Keteke likuavo komẽle kelivala liepanduvali, va enda vali pocitumãlo coku londa vokalela. Ovo va kasi oku amamako oku kunda komẽle olonjanja epandu vosemana, unyamo lunyamo.

² Kuli vamanji valua vakuekolelo va sokisiwa la  manji Sergio lukãi waye Olinda okuti, va siata oku kundila vocikanjo cavo vokuenda kuanyamo alua, ndaño okuti omanu ka va tava oku yevelela. Citava okuti ove o kasi oku talavayavo vocikanjo ndeci cavo. Nda oco, tu ku pandiya, omo liepandi liove kuenda oku amamako oku kunda ndaño ka ca lelukile. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Ongangu yove yi pamisa vamanji valua ndaño muẽle vana va kasi oku vumba Yehova vokuenda kuanyamo alua. Vamanji vamue vakuakunyula akongelo va popia vati: “Eci ndi talavaya la vamanji vakuekolelo kupange woku kunda, ndi liyeva okuti nda pama omo liongangu yavo.” “Ekolelo liavo li ndi vetiya oku pandikisa loku kuata utõi poku kunda.” “Ongangu yavo yi sanjuisa utima wange.”

3. Apulilo api tu konomuisa kuenda momo lie?

³ Vocipama cilo, tu tambulula apulilo atatu ndeci: Momo lie olonjanja vimue tu sumuĩla? Nye ci lomboloka oku ima epako? Nye ci tu kuatisa oku amamako oku ima epako lepandi? Oku kũlĩha atambululo apulilo a-a, ci tu vetiya oku amamako oku tẽlisa upange woku kunda Yesu a tu ĩha oco tu u linge.

4. (a) Paulu wa liyeva ndati omo liocituwa ka ca sungulukile va Yudea va lekisa? (b) Momo lie Paulu a yevela esumuo?

⁴ Anga hẽ ove wa siata oku sumua omo okuti omanu vocikanjo cove ka va tava kesapulo Liusoma? Nda oco, o ka limbuka esumuo upostolo Paulu a yeva vutima. Eye wa kunda eci ci soka 30 kanyamo kuenda wa kuatisa omanu valua oku linga Akristão. (Ovilinga 14:21; 2 Va Korindo 3:2, 3) Pole, ka tẽlele oku kuatisa va Yudea valua oco va linge Akristão. Handi vali, valua pokati kavo va likala oku yevelela Paulu kuenda vamue vo lambalala. (Ovilinga 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Paulu wa liyeva ndati omo liocituwa caco ka ca sungulukile? Eye hati: “Nda sumua calua kuenda utima wange u yevite evalo lialua.” (Va Roma 9:1-3) Momo lie a yevela esumuo? Momo eye wa solele calua upange woku kunda kuenda omanu. Paulu wa kapeleko va Yudea kuenje wa yeva esumuo eci ovo va likala ohenda ya Suku.

5. (a) Nye ci tu vetiya oku kunda? (b) Momo lie olonjanja vimue tu yevela esumuo?

⁵ Ndeci Paulu a linga, tu kundila omanu omo tua va kapako kuenda tu yongola oku va kuatisa. (Mateo 22:39; 1 Va Korindo 11:1) Tua kũlĩha ciwa okuti oku vumba Yehova oyo onjila ya velapo komuenyo. Tu yongola oku kuatisa omanu oco va limbukevo esilivilo liaco komuenyo wavo! Eli olio esunga lieci tua siatela oku va vetiyila oku lilongisa ocili catiamẽla ku Yehova kuenda kocipango caye catiamẽla komanu. Eci ci sokisiwa loku eca kokuavo ombanjaile yimue ya posoka calua loku va sapuila hati: ‘Ombanjaile eyi yove.’ Pole, nda ovo ka va tava ombanjaile yaco, pamue ci tu kokela ‘evalo vutima’ ndeci ca pita la Paulu. Evalo tu yeva ka lilekisa okuti ekolelo lietu lia hongua, pole, momo tu sole omanu. Ndaño okuti olonjanja vimue tu yeva esumuo, pole, tu amamiko oku kunda. Tu pondola oku tava kolondaka via manji Elena ukundi wotembo yosi vokuenda kueci ci pitahãla 25 kanyamo,  wa popia hati: “Nda limbuka okuti upange woku kunda ka wa lelukile. Pole, owo upange nda velisapo.”

6. Epulilo lipi tu tambulula cilo?

⁶ Momo lie tua kolelela okuti tu pondola oku kuata onima yiwa kovitumãlo viosi tu kundila? Oco epulilo eli li tambuluiwe, tu konomuisi alusapo avali a Yesu a lombolola esilivilo lioku ‘ima epako.’ (Mateo 13:23) Olusapo luatete luatiamẽla kuti uyuva.

7. (a) Volusapo lua Yesu, helie o lomboloka “ongunja,” “uyuva” kuenda “ovianja”? (b) Epulilo lipi tu sukila oku tambulula?

⁷ Tanga Yoano 15:1-5, 8. Volusapo olu Yesu wa lombolola okuti Yehova eye “ongunja”, Yesu eye ‘uyuva’ kuenda olondonge viaye “ovianja.” * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Yesu noke wa sapuila ovapostolo vaye hati: “Isiange o muisua ulamba, nda vu amamiko oku ima apako loku lekisa okuti vulondonge viange.” Nye ci lomboloka oku ima epako? Volusapo olu, Yesu ka tukuile elomboloko liepako liaco, pole, wa eca onumbi yimue yi tu kuatisa oku sanga etambululo liepulilo eli.

8. (a) Volusapo lua Yesu, tua kũlĩha ndati okuti, oku ‘ima epako’ ka ci lomboloka oku longisa omunu umue oco a linge ondonge yokaliye? (b) Ovina vipi Yehova a pinga kokuetu oco tu vi linge?

⁸ Yesu wa popia eci catiamẽla ku Isiaye hati: “Eye o teta ocanja cosi okuti ka cimi epako.” Eci ci lomboloka okuti, tu kala lika afendeli va Yehova nda tu ima epako. (Mateo 13:23; 21:43) Volusapo olu, oku ima epako ka ci lomboloka oku longisa omunu umue oco a linge ondonge yokaliye. (Mateo 28:19) Nda oco ca kaile, Olombangi Via Yehova vakuekolelo okuti ka via kuatisile omunu laumue oku kala ondonge ya Yesu, nda vi sokisiwa lovianja ka vimi epako. Pole, eci hacoko! Momo lie? Momo etu ka tu pondola oku kisika omanu oco va kale olondonge. Yehova ukuacisola. Eye ka tu kisika oku linga ovina ka tu tẽla. Eye o tu pinga lika oku linga ovina tu tẽla.—Esinumuĩlo 30:11-14.

9. (a) Tu pondola oku ima ndati epako? (b) Olusapo lupi lukuãimo tu konomuisa?

⁹ Oco hẽ, nye ci lomboloka oku ima epako? Oku ima epako citava okuti upange umue tu tẽla oku linga vosi yetu. Upange upi Yehova a eca kafendeli vaye vosi? Oku kunda olondaka viwa Viusoma wa Suku. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) (Mateo 24:14) Olusapo lua Yesu lua tiamẽla kongunja lu ci lombolola ciwa. Tu konomuisi olusapo luaco.

10. (a) Nye ci lomboloka ombuto kuenda osi via tukuiwa volusapo lua Yesu? (b) Uti wotiliku u pondola oku ima nye?

¹⁰ Tanga Luka 8:5-8, 11-15. Volusapo lua tiamẽla kukuakulima, Yesu wa lombolola okuti ombuto yi lomboloka “ondaka ya Suku,” ale esapulo Liusoma wa Suku. Osi utima womunu. Ombuto yina ya kupukila posi yiwa okuti ya tunda olombombo, ya yova kuenje ya kula. Noke ocikũla caco ca “ima 100 kapako.” Nda ocikũla caco ca kaile uti wotiliku,  nda ca ima epako lipi? Anga hẽ otuviti tutito tuotiliku? Sio, nda ca ima olombuto viokaliye okuti, vokuenda kuotembo vi kula kuenje vi linga oviti vialua viotiliku. Volusapo olu, ombuto yimue ya ima 100 kolombuto. Eci ci tu longisa nye catiamẽla kupange wetu woku kunda?

11. (a) Olusapo lukuakuwaya ombuto lu tu longisa nye catiamẽla kupange woku kunda? (b) Tu pondola oku waya ndati ombuto yokaliye?

¹¹ Eci olonjali vietu ale Olombangi vikuavo Via Yehova via tu longisa catiamẽla Kusoma wa Suku, ca kala ndu okuti va kũla ombuto posi yiwa. Ovo va kuata esanju lialua eci va limbuka okuti tua tava esapulo liaco. Ombuto yaco yamamako oku kula toke eci ya ima epako. Ndeci uti wotiliku wa tukuiwa ale, ka wa imile oviti viokaliye, pole, wa ima ombuto yokaliye, etu ka tu kundila ño omanu oco va linge olondonge viokaliye, pole, oco va linge ombuto yokaliye. * (Tala etosi pombuelo yemẽla.) Tu ci linga ndati? Olonjanja viosi eci tu sapuila omanu catiamẽla Kusoma wa Suku, ci kasi ndoku sandula loku waya ombuto yina ya kũliwa vutima wetu. (Luka 6:45; 8:1) Osimbu tu amamako oku kunda catiamẽla Kusoma wa Suku, ‘tu kasi oku ima epako lepandi.’

12. (a) Nye tu lilongisa kolusapo lua Yesu lua tiamẽla kuti uyuva kuenda kukuakuwaya ombuto? (b) Olusapo luaco lu ku longisa nye?

¹² Nye tu lilongisa kolusapo lua Yesu lua tiamẽla kuti uyuva kuenda kukuakuwaya ombuto? Tua lilongisa okuti, oku ‘ima epako’ ka ci lekisa okuti omanu te va tava kesapulo Liusoma. Pole, ci lekisa okuti te tu amamako oku kunda. Paulu wa lombololavo olondaka viaco poku popia hati: “Omunu lomunu o tambula onima yaye ndeci ca sesamẽla upange waye.” (1 Va Korindo 3:8) Yehova o ka tu sumũluisa omo liupange wetu, hamekondako lionima yupange wetu. Manji Matilda okuti ukundi wotembo yosi ci soka 20 kanyamo, wa popia hati: “Ndi sanjuka calua poku limbuka okuti Yehova o sumũlũisa alikolisilo etu.”

13, 14. Ndomo ca lomboluiwa kelivulu lia Va Roma 10:1, 2, momo lie Paulu ka liwekelelepo oku kunda?

¹³ Nye ci tu kuatisa oku ‘ima epako lepandi’? Tu kũlĩhisi ongangu yupostolo Paulu. Tua kũlĩha okuti eye wa yeva esumuo omo va Yudea ka va tavele kesapulo Liusoma. Pole, Paulu lalimue eteke a liwekelepo oku va kundila. Eye wa lombolola ndomo a liyeva omo lia va Yudea vaco eci a popia hati: “Onjongole yange yovutima leci ndi va pingilako ku Suku, yeci okuti ovo va popeliwa.  Momo ndi va imbila uvangi wokuti va kuete ombili yoku vumba Suku, pole, ka va ci lingi lukũlĩhĩso wa suapo.” (Va Roma 10:1, 2) Momo lie Paulu ka liwekelelepo oku kunda?

¹⁴ Catete, Paulu wa popia hati, wa vetiyiwa oku kundila va Yudea omo ‘lionjongole yaye yovutima.’ Eye wa yonguile okuti va popeliwa. (Va Roma 11:13, 14) Cavali, eye wa “va pingilako ku Suku.” Paulu wa pinga ku Yehova oco a kuatise va Yudea vosi oku tava kesapulo liatiamẽla Kusoma. Catatu, Paulu wa popia hati: “Va kuete ombili yoku vumba Suku.” Paulu wa limbuka ovina viwa komanu vaco kuenda onjongole yavo yoku vumba Yehova. Paulo wa kũlĩhĩle okuti va Yudea vana vakuambili va ka linga olondonge via Kristu, ndeci eye.

15. Tu setukula ndati Paulu? Tukula ovolandu amue.

¹⁵ Tu setukula ndati Paulu? Catete, tu sukila oku sanda “vosi vana vakuotima wa sungulukila omuenyo ko pui.” Cavali, tu pinga ku Yehova oco a kuatise omanu vakuavitima via sunguluka oku yeva esapulo tu va kundila. (Ovilinga 13:48; 16:14) Eci oco ca linga manji Silvana o kasi kupange wakundi votembo yosi ci panda 30 kanyamo. Eye wa popia hati: “Osimbu sia endele konjo yimue vocikanjo cange, ndi likutilila ku Yehova, oco a ndi kuatise oku kuata ocituwa ca sunguluka.” Tu sukilavo oku likutilila oco ovangelo va tu kuatise oku sanga omanu vana va yongola oku tu yevelela. (Mateo 10:11-13; Esituluilo 14:6) Manji Robert okuti o kasi  kupange wakundi votembo yosi ci pitahãla 30 kanyamo wa popia hati: “Oku talavaya kumosi lovangelo okuti va kũlĩha ciwa ekalo liomanu tu kundila, ci sanjuisa.” Catatu, tu sandiliya eci ciwa komanu kuenda onjongole yavo yoku vumba Yehova. Manji Carl ukulu umue wekongelo okuti tunde eci a papatisiwa pa pita ale 50 kanyamo, wa popia hati: “Ndi luluvalela kondimbukiso yosi yi situlula ciwa ekalo liomunu ndeci oku yola, oku vanja kuaye lumbombe ale poku linga epulilo limue lutima wosi.” Nda tua ci lingavo, tu pondola oku ‘ima epako lepandi,’ ndeci Paulu a linga.

16, 17. (a) Kelivulu Liukundi 11:6 tu lilongisilako nye? (b) Upange wetu woku kunda u pondola oku kuatisa ndati omanu va siata oku tu mola?

¹⁶ Ka tu ka ivaliko ndomo upange woku kunda u pondola oku kuatisa omanu, ndaño muẽle vana okuti ka va lekisa onjongole yoku tava. (Tanga Ukundi 11:6.) Omanu va siata oku tu mola. Ovo va limbuka okuti tua wala ciwa, tu kuete ovituwa viwa kuenda tua lianja lomanu vosi. Ovituwa viaco vi va komõhisa kuenje vokuenda kuotembo vana va tu kuatelele ovisimĩlo vĩvi va fetika oku tu kuatela ovisimĩlo viwa. Manji Sergio lukãi waye Olinda va tu kuiwa kefetikilo liocipama cilo, va limbuka okuti olondaka viaco viocili.

¹⁷ Manji Sergio wa popia hati: “Omo lioku vela, tua pita otembo yimue okuti ka tua tẽlele vali oku kundila pocitumãlo pa pita omanu valua. Eci tua tiukilako, omanu va endaile oku tu mola va tu pula vati: ‘Nye ca pita lene? Tuo kuateli ongeva.’” Manji Olinda wa popiavo loku memenako hati: “Vakuakuendisa okalela va linga ondimbukiso yimue kokuetu kuenje vana va endela vokalela kaco va kaluka vati, ‘Upange uwa!’ Noke va pinga alivulu etu.” Manji Sergio lukãi waye Olinda va komõha calua eci ulume umue a enda toke pokakãlu kavo kalivulu kuenje wa eca kokuavo olonelẽho kuenda wa va pandiya omo liupange va kasi oku linga.

18. Momo lie wa nõlelapo oku ‘ima epako lepandi’?

¹⁸ Osimbu ‘eka liove ka lia lembukile’ oku sapuilako omanu catiamẽla Kusoma wa Suku, ove o kuete ocikele cinene coku ‘kundila koluali luosi.’ (Mateo 24:14) Handi vali, o kuete esumũlũho lialua omo lioku kũlĩha okuti o kasi oku sanjuisa Yehova. Eye o sole vosi vana va kasi oku ‘ima epako lepandi’!