1-3. (a) Amalẽhe va sokisiwa lekalo lipi kuenda ekalo liaco tu li sokisa la nye? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama.) (b) Nye ci kuatisa amalẽhe Akristão va kasi vekalo liaco?

SOKOLOLA ndu okuti wa sokiya ungende woku enda kocipito cimue ci likasi kolupale lumue lukasi ocipãla. Oco o linge ungende waco, o sukila oku endela vokalela. Pocitumãlo coku londela vokalela, ove o fetika oku tungayala omo pali owiñi walua kuenda palivo vakalela valua. Pole, wa kũlĩha ciwa oku wa loña kuenda okalela o yongola oku londa. Ove ku londi vokalela kaiñi, momo wa kũlĩha okuti okalela kaco ka ka endi oku wa loña.

² Omuenyo u sokisiwa loku linga ungende umue kuenda amalẽhe va sokisiwa lomanu va kasi pocitumãlo coku londela vokalela. Kuli olonjila vialua vioku nõla okuti olonjanja vimue, ka ci leluka oku nõla onjila o yongola oku kuama komuenyo. Pole, nda wa kũlĩha ciwa oku wa loña ci ka leluka kokuove oku nõla onjila ya sunguluka. Onjila yipi o sukila oku nõla?

³ Ocipama cilo, ci tambulula epulilo eli kuenda ci ka ku vetiya  oku tiamisila omuenyo wove koku sanjuisa Yehova. Eci ci lomboloka oku kapako olonumbi via Yehova kovina viosi o linga komuenyo wove ndeci, poku nõla elilongiso lio kosikola, upange woku sanda eteku, oku kuela kuenda oku kuata omãla. Mua kongelavo oku kuata ovimãho viespiritu, okuti ovio vi ku kuatisa oku kuata ukamba la Yehova. Nda wa tiamisila utima koku vumba Yehova, kolela okuti eye o ka ku sumũlũisa kuenda o ka ku kuatisa oco o kuate onima yiwa.—Tanga Olosapo 16:3.

4. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

⁴ Ci kuete esilivilo oku litumbikila ovimãho viespiritu. Momo lie? Vocipama cilo, tu konomuisa asunga atatu. Esunga liatete leli liavali, a ka ku kuatisa oku limbuka okuti oku likolisilako oku litumbikila ovimãho viespiritu cu ku kuatisa oku kala ekamba liwa lia Yehova. Esunga liatatu, li ka ku kuatisa oku limbuka esilivilo lioku litumbika kovimãho viespiritu osimbu o kasi umalẽhe.

5. Esunga lipi lia velapo lioku litumbikila ovimãho viespiritu?

⁵ Esunga lia velapo lioku litumbikila ovimãho viespiritu, oku eca olopandu ku Yehova omo liocisola caye kuenda kovina viosi eye a siata oku tu lingila. Usonehi umue Wosamo wa popia hati: “Ca posoka oku pandula Yehova, . . . Momo ove, a Yehova, wa sanjuisa lupange wove. Njimbila ovilinga viovaka ove ovisungo vionjolela.” (Osamo 92:1, 4) Sokolola kovina viosi Yehova a ku ĩha ndeci: omuenyo wove, ekolelo, Embimbiliya, ekongelo kuenda elavoko lioku kuata omuenyo kopui Voluali Luokaliye. Poku litumbikila ovimãho viespiritu, o lekisa ku Yehova okuti wa sanjukila ovina viaco viosi kuenje ukamba wove laye u pamisiwa.

6. (a) Ovimãho viove viespiritu vi pondola oku ku kuatisa ndati kukamba wove la Yehova? (b) Ovimãho vipi wa litumbikila osimbu o kasi umalẽhe?

⁶ Esunga liavali lioku litumbikila ovimãho viespiritu lieli okuti, nda wa likolisilako oku vi tẽlisa, o lingila Yehova upange uwa kuenda ukamba wove laye u pamisiwa. Upostolo Paulu wa likuminya ndoco: “Suku hokuanyako okuti ivalako upange wene, locisola wa lekisili onduko yaye.” (Va Heveru 6:10) Ku ka sime okuti wumalẽhe calua oco o litumbikile ovimãho viespiritu. Kulĩhĩsa ulandu wa Christine okuti, eci a kuata 10 kanyamo wa nõlapo oku tanga olonjanja viosi ovolandu omuenyo Wolombangi Via Yehova vakuekolelo. Toby wa kuata 12 kanyamo, eci a litumbikila ocimãho coku tanga Embimbiliya liosi osimbu ka papatisiwile. Maxim wa kuata 11 kanyamo kuenda manjaye ukãi Noemi wa kuata 10 kanyamo, eci va papatisiwa. Kuenje kavali kavo va litumbikila ocimãho coku talavaya ko Betele. Oco va tiamisile utima kocimãho cavo, va kapa elitalatu limue lio Betele vocimano cohondo yavo. Nye ci popiwa catiamẽla kokuove? O pondola hẽ oku sokolola kovimãho vimue ove o yongola oku litumbikila kuenda oku likolisilako oku vi tẽlisa?—Tanga Va Filipoi 1:10, 11.

7, 8. (a) Momo lie ci kuetele esilivilo oku litumbikila selo ovimãho viove? (b) Momo lie umalẽhe umue a nõlelapo oku likala oku enda kosikola ya velapo?

⁷ Lipi esunga liatatu li lekisa okuti ca sunguluka oku litumbikila ovimãho, osimbu o kasi umalẽhe? Osimbu o kasi umalẽhe o kuete olonjila vialua o pondola oku nõla. Ove o sukila oku nõla elilongiso lio kosikola o yongola, ale upange woku sanda eteku kuenda  ovina vikuavo. Olonjila viaco vioku nõla vi sokisiwa lanyaha o sanga osimbu o linga ungende. Nda wa kũlĩha oku wa loña, ci leluka oku nõla onjila o kuama. Cimuamue haico okuti nda wa kũlĩha ovimãho viove, ci leluka oku nõla lolondunge onjila o yongola oku kuama. Kelivulu Liolosapo 21:5 ku popia ndoco: “Okuliangiliya kukuambili ku muisa elau.” Nda wa litumbikila selo ovimãho viwa, o ka kuatavo selo ekalo liwa. Eci oco ca linga manji Damaris eci a sukilile oku kuama onjila yi kuete esilivilo osimbu a kala umalẽhe calua.

⁸ Manji Damaris, wa loñolohele calua osimbu a kala kosikola yapita pokati kuenje nda co kuatisa oku enda kosikola ya velapo oku lilongisa ovihandeleko viofeka, okuti ka feti cimue. Pole wa nõlapo oku talavaya kombango. Momo lie? Momo osimbu a kala umalẽhe calua, wa lingile esokiyo lioku kala ukundi wotembo yosi. Eye wa popia hati: “Eci ca lekisile okuti ndi talavaya lika olowola vimue veteke. Locicapa cuvangi wo kosikola ya velapo yoku lilongisa ovihandeleko viofeka, nda nda tambula olombongo vialua, pole, nda sia sangele upange woku talavaya lika olowola vimue veteke.” Manji Damaris o kasi kupange wakundi votembo yosi ci soka 20 kanyamo. Anga hẽ eye wa limbuka okuti wa nõla ocimãho ciwa kuenda onjila yiwa eci a kala umalẽhe? Oco. Kombango a talavaya wa lisanga lolonganji vialua via kala oku linga upange una okuti, owo eye nda a linga nda wa endele kosikola yavelapo. Eye hati, valua pokati kavo ka va sanjukilile upange va kala oku linga. Pole, Manji Damaris wa limbuka okuti, anyamo osi a kasi kupange wakundi votembo yosi, wa siata oku kuata esanju lialua kuenda cu kuatisa oku yuvula esumuo ndolonganji viaco.

9. Momo lie tua sanjukilila amalẽhe vetu?

⁹ Amalẽhe valua voluali luosi va kasi oku kuama onjila yiwa kuenje va sesamẽla epandiyo. Ovo va pitisa kovaso ukamba wavo la Yehova kuenda ovimãho viavo viespiritu. Amalẽhe vaco va kuete esanju komuenyo kuenda va likolisilako oku lilongisa olonumbi via Yehova kovina viosi va linga, oku kongelamo elilongiso lio kosikola, upange woku sanda eteku kuenda omuenyo wepata. Salomone wa popia hati: “Kolela Yehova lutima wove wosi.” Eye wa amisako hati: “U sumbila kolongenda viove viosi, kuenje eye o suñamisa olonjila viove.” (Olosapo 3:5, 6) Ene amalẽhe Yehova o vu soli calua! Eye wa ku kapiko kuenda o ku teyuili, o ku songuili loku vu sumũlũisi.

10. (a) Momo lie tu sukilila oku velisapo upange woku kunda? (b) O loñoloha ndati poku lombolola ovina wa siata oku lilongisa?

¹⁰ Nda wa tiamisila utima wove kovina vi sanjuisa Yehova, o ka kuata onjongole yoku sapuilako vakuene catiamẽla kokuaye. Yesu Kristu wa popia hati,“tete ku kundiwa olondaka viwa.” (Marko 13:10) Upange woku kunda wonjanga kuenda owo wa velapo kokuetu pokati kovina vikuavo. O pondola hẽ oku linga esokiyo lioku vokiya kupange wove woku kunda? O pondola hẽ oku kala ukundi wotembo yosi? Nda ku sole  oku kunda calua nye o sukila oku linga? O loñoloha ndati koku lombolola ovina wa siata oku lilongisa? Kuli ovina vivali vi pondola oku ku kuatisa ndeci: Oku lipongiya ciwa kuenda oku amamako oku sapuilako vakuene ovina viatiamẽla ku Yehova. Nda wa ci linga, o komõha poku limbuka esanju li tunda kupange woku kunda.

11, 12. (a) Nye o sukila oku linga oco o sapele la vakuene catiamẽla ku Yehova? (b) Manji umue ukuenje epuluvi lipi a sanda lioku sapela eci catiamẽla ku Yehova kosikola?

¹¹ Fetika loku pongiya atambululo apulilo amue a lingiwa lakamba vove kosikola ndeci, “Por que você acredita em Deus?” Vonumbi yetu yo Internet mu sangiwa ovipama vi ku kuatisa oku eca etambululo liaco. Nda wa tala vonepa ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES ponepa tabela o ka sangamo osapi yokuti, “Por que eu acredito em Deus?” Kuama olonumbi viocipama caco, oco o tẽle ndomo o tambulula volondaka viove muẽle. Ove o ka sangamo ovisonehua vitatu Viembimbiliya o pondola oku kuama ndeci: Va Heveru 3:4, Va Roma 1:20 kuenda Osamo 139:14. Kulivo olonepa vikuavo o pondola oku kũlĩhĩsa oco o tẽle ndomo o tambulula apulilo alua.—Tanga 1 Petulu 3:15.

¹² Sapuila omanu vu tangela kumosi kosikola oco ovo muẽle va kũlĩhĩse vo jw.org. Eci oco Luca a linga. Omanu va tangela kumosi kosikola va sapela eci catiamẽla katavo. Luca wa limbuka okuti ulandu waco liaco wa lombolola ovina ka via sungulukile viatiamẽla Kolombangi Via Yehova. Ndaño okuti Luca wa kuata usumba, eye wa pinga kulongisi waye nda citava oku lombolola catiamẽla kalongiso etu. Handi vali, wa lekisavo o jw.org kolondonge viosi. Catiamẽla kupange  wo kosikola u lingiwa konjo, ulongisi wa tuma kolondonge viosi oco va tale o video losapi hati, Ndomo o Yuvula Oku Yaka Eci va ku Sanumula. O tẽla oku limbuka esanju manji Luca a kuata poku lombolola catiamẽla ku Yehova kosikola?

13. Momo lie ka tu liwekelapo eci tu liyaka lovitangi vimue?

¹³ Nda o kasi loku liyaka lovitangi, ku ka sumue, pole, amamako oku kakatela kovimãho viove. (2 Timoteo 4:2) Eci oco manji Katharina a linga. Eci a kuata 17 kanyamo, wa litumbikila ocimãho coku kundila akamba vaye vosi vo kupange. Umue pokati kavo wa enda oku u sepula olonjanja vialua. Pole, eye ka liwekelepo oku tẽlisa ocimãho caye. Ovilinga viaye viwa via komõhisa ekamba limue kupange, okuti onduko yaye Hans. Eye wa fetika oku tanga alivulu etu, wa longisiwa Embimbiliya, noke wa papatisiwa. Manji Katharina ka kũlĩhĩle okuti Hans wa kala oku amamako momo wa ilukila kocitumãlo cikuavo. Eteke limue, eci manji Katharina a endele kohongele yimue lepata liaye, u wa linga ohundo manji Hans kuenje manji Katharina wa komõha momo tunde eci va lisula oku limola pa pitile ale 13 kanyamo! Eye wa kuata esanju lialua omo okuti wa tẽlisa ocimãho caye coku kundila akamba vaye kupange.

14, 15. (a) Nye o sukila oku ivaluka eci vakuene va ku vetiya oku linga ovina ovo va kasi oku linga? (b) Nye o sukila oku linga oco amameko lutõi eci vakuene va ku lambalala?

¹⁴ Toke cilo, ocipama eci ca ku vetiya oku tiamisila omuenyo wove koku sanjuisa Yehova loku litumbikila ovimãho viespiritu. Amalẽhe valua va kasi vutunga wove, va yongola lika ayele. Citava okuti va ku laleka oco o lingevo ovina viaco. Pole, o sukila oku ecelela okuti vakuene va limbuka okuti ovimãho viove ovio wa pitisa kovaso. Ku ka ecelele okuti vakuene va ku tateka oku tẽlisa ovimãho viove. Nda wa kaile pocitumãlo coku londela vokalela ndomo ca tukuiwa kefetikilo liocipama, nda wa londa hẽ vokalela kosi wa sanga omo omanu vaco va kasimo va sanjuka? Ocili okuti nda kua ci lingile!

¹⁵ Nye o pondola oku linga oco amameko lutõi eci vakuene va ku vetiya oku linga ovina va siata oku linga? Yuvula oku kala pocitumãlo cina okuti ka ci leluka oku tamalãla. (Olosapo 22:3) Sokolola kevalo litunda koku linga ovina ka via sungulukile. (Va Galatia 6:7) Lekisa umbombe loku limbuka okuti o sukila alungulo awa. Kapako olonumbi violonjali viove kuenda via va manji alume lakãi vana va loñoloha eci va ku lungula.—Tanga 1 Petulu 5:5, 6.

16. Ulandu wa manji Christoph u lekisa ndati esilivilo lioku lekisa umbombe?

¹⁶ Umbombe wa kuatisa manji Christoph oku tava kalungulo awa. Noke yoku papatisiwa, wa fetika oku enda kocitumãlo coku pindisa etimba olonjanja viosi. Kuenje amalẽhe vakuavo, vo laleka oco a likongele kokuavo loku lingila kumosi olomapalo vimue. Eye wa sapuilako ukulu umue wekongelo catiamẽla kocitangi caco kuenje ukulu wekongelo wo sapuila ovitangi vi yililako ndeci, ocituwa coku livelisapo. Ndaño lalungulo aco, Manji Christoph wa nõlapo oku linga olomapalo viaco. Pole, vokuenda kuotembo wa limbuka okuti, olomapalo viaco viungangala kuenda vi koka ovitangi. Eye wa sapela vali lakulu vekongelo kuenje vo kuatisa lalungulo a tunda Vembimbiliya. Manji Christoph wa popia hati, “Yehova wa nyĩha olondunguli viwa kuenda Ndo yevelela ndaño okuti pa pitile  ale otembo yalua oco ndi limbuke ekuatiso liaco.” Ove hẽ wa siata oku lekisa umbombe poku tava kalungulo awa?

17, 18. (a) Nye Yehova a yonguila amalẽhe koloneke vilo? (b) O yuvula ndati oku livela omo lionjila wa nõla eci o kala ukulu? Tukula ulandu umue.

¹⁷ Embimbiliya li popia liti: “Okuenje, yolela oloneke viove viovokuenje; utima wove u ku sanjuise voloneke viove viovokuenje.” (Ukundi 11:9) Yehova o yongola okuti o kuata esanju osimbu o kasi umalẽhe. Vocipama cilo, wa lilongisa okuti onjila yimue yoku kuata esanju, oku litumbikila ovimãho viespiritu kuenda oku kapako olonumbi via Yehova kovina viosi o linga komuenyo wove. Nda wa ci linga cilo, o ka limbuka ndomo Yehova a ku songuila, a ku teyuila kuenda a ku sumũluisa. Sokolola kalungulo osi awa eye a siata oku eca kokuove lekuatiso Liondaka yaye loku kapako elungulo liokuti: “Ivaluka Usovoli wove voloneke viove viutila.”—Ukundi 12:1.

¹⁸ Amalẽhe vamue va linga lonjanga akulu. Pole, valua pokati kavo noke va livela omo okuti eci va kala amalẽhe va litumbikilile ovimãho vĩvi. Omo liaco, nda wa tiamisila utima kovimãho viove viespiritu, eci o ka kala ukulu o ka sanjukila olonjila wa nõla. Eci oco manji Mirjana a linga. Eci a kala umalẽhe, wa lonõlohele calua kolomapalo. Kuenje wa lalekiwa oku panga onepa Kolomapalo vioku Yoloka. Pole, eye wa nõlapo oku litumbika kupange wa Yehova. Eye kumue lulume waye, va kasi oku amamako oku vumba Yehova ndaño okuti, pa pita ale ci soka 30 kanyamo. Kuenje wa popia hati, omanu vana okuti va yongola oku kuata ekemãlo, esivayo, unene kuenda ovokuasi, ka va kuete esanju liocili. Wa amisako hati, ocimãho ca velapo oku vumba Yehova loku kuatisa omanu oku u kũlĩha.

19. Momo lie ca sungulukila oku litumbikila ovimãho viespiritu osimbu o kasi umalẽhe?

¹⁹ Ene amalẽhe, vu sesamẽla epandiyo omo okuti ndaño lovitangi vu kasi oku liyaka lavio, pole, wa tiamisili utima kupange wa Yehova. Litumbikila ovimãho viespiritu kuenje o ka tenda upange woku kunda okuti owo wa velapo vali komuenyo wove. Ku ka ecelele okuti oluali lu ku tateka oku tẽlisa ovimãho viove. O pondola oku kolela okuti a likolisilo ove ka a ka kala olivova. Ove o kuete vamanji va ku sole kuenda va ku kuatisa. Omo liaco, “Kundika ku Yehova ovilinga viove, oco evi o sokiya vi lemuluha.”