1. Nye ci lomboloka ondaka “ocili”?

“OVE wa kũlĩha ndati ocili?” “Wa kulila hẽ vocili?” “Anyamo añami o kasi vocili?” Citava okuti umue wa ku lingile ale apulilo a-a, ale ove wa lingile ale apulilo aco komunu umue. Nye tu yongola oku popia londaka “ocili?” Olonjanja vialua, eci tu popia ondaka ocili, tu kasi oku vangula eci catiamẽla kovina tu tava, konjila yetu yoku fendela Suku kuenda konjila ndomo tu ambata omuenyo wetu. Omanu va kasi “vocili,” va kũlĩha eci Embimbiliya li longisa kuenda va likolisilako oku kapako olonumbi vialio. Kuenje va yovuiwa kalongiso atavo esanda kuenda vambata omuenyo wesanju ndaño ka va lipuile.—Yoa. 8:32.

2. Ndomo ca tangiwa ku Yoano 13:34, 35, nye pamue ci vetiya omunu oku tava ocili?

² Nye ca ku vetiya oku kũlĩha ocili? Citava okuti eci ca ku vetiya, ovituwa viwa Violombangi Via Yehova. (1 Pet. 2:12) Ale, pamue ocisola va likuetele pokati. Valua eci veya kohongele onjanja yatete, va limbuka ocisola vamanji va likuetele pokati kuenje va ivaluka vali calua elinga liaco, okuti ovina via longisiwa kohongele ci sule. Eci ka ci komõhisa, momo Yesu wa popele okuti, olondonge viaye vi ka limbukiwa omo liocisola va likuetele pokati. (Tanga Yoano 13:34, 35.) Pole, oco tu pamise ekolelo lietu tu sukila oku linga vali ovina vikuavo.

3. Nye ci pondola oku pita nda ekolelo lietu ku Suku lia kunamẽla lika kocisola cocili ci sangiwa pokati ka vamanji?

³ Ekolelo lietu ka lisukila lika oku kunamẽla kocisola cocili ci sangiwa pokati kafendeli va Yehova. Momo lie? Sokolola ndeci okuti ukulu umue wekongelo, ale ukundi wotembo yosi o linga ekandu limue linene. Ale, nye o linga nda manji umue wa  popia cimue ca ku sumuisa? Ale, pamue umue wa linga onanguluke kuenje o fetika oku popia okuti ka tu kasi vocili. Nye ove nda wa linga? Anga hẽ nda ca ku kokela ocilondokua kuenje o liwekapo oku vumba Yehova? Eci tu lilongisilako ceci okuti: Nda ekolelo liove lia kunamẽla lika kovina omanu va popia okuti ka lia kunamelẽle kukamba wove la Yehova, ekolelo liove ka li pondola oku pama. Ekolelo liove, ka ci tava okuti li kunamẽla kovisimĩlo kuenda kolondunge viomanu. Olio li sukila oku sevetiwa kovimalẽho via pama calua ndeci, kolondunge kuenda kovisimĩlo viocili. Ove muẽle, o sukila oku kolela okuti Embimbiliya li longisa ocili catiamẽla ku Yehova.—Va Rom. 12:2.

4. Ndomo ca tangiwa kelivulu lia Mateo 13:3-6, 20, 21, nye ci pita lomanu vamue eci ekolelo liavo li setekiwa?

⁴ Yesu wa popia hati vamue va ponduile oku tava ocili “lesanju” pole, ekolelo liavo lia laikele oku tepuluka eci va pita loloseteko. (Tanga Mateo 13:3-6, 20, 21.) Citava okuti ovo ka va kuatele elomboloko liokuti voku kuama Yesu mua kongela ovitangi lohali. (Mat. 16:24) Ale, pamue ovo va sima okuti oku kala Ukristão omunu ka kuata ovitangi, o kuata lika esanju. Pole, voluali lulo, vosi yetu tu kamamako oku liyaka lovitangi. Kuenje apongoloko amue a lipita vomuenyo wetu, a pondola oku tepuluka esanju lietu.—Osa. 6:6; Uku. 9:11.

5. Momo lie tu popela okuti etendelo lialua lia vamanjetu va kolela muẽle okuti va sanga ocili?

⁵ Etendelo lialua lia vamanjetu va kolela muẽle okuti va sanga ocili. Momo lie tu ci popela? Momo lacimue ci pondola oku nyõla ekolelo liavo, ndaño okuti manji umue o popia olondaka vi va sumuisa, ale ceci umue a linga cimue ka ca sungulukile. (Osa. 119:165) Olonjanja viosi vamanji vaco va pita lovitangi, ekolelo liavo liamamako oku pama kuenda ka li tepuluka. (Tia. 1:2-4) Nye ci pondola oku tu kuatisa oku kuata ekolelo lia pama ndeli liavo?

6. Ekolelo Liakristão vo kocita catete lia kunamẽlele pi?

⁶ Ekolelo Liakristão vo kocita catete, ca kunamẽlele ‘kocili colondaka viwa,’ ale kukũlĩhĩso va kuatele Wovisonehua kuenda kalongiso a Kristu. (Va Gal. 2:5) Ocili caco ca sevetiwa kovina viosi Akristão va tava, oku kongelamo ovina viatiamẽla kocisembi cocilumba ca Yesu kuenda epinduko liaye. Upostolo Paulu wa kolelele okuti alongiso aco ocili. Momo lie? Momo eye wa enda oku kuama Ovisonehua oco a ‘lekise okuti ca sukilile okuti Kristu o talisiwa ohali loku pinduiwa kuava va fa.’ (Ovil. 17:2, 3) Akristão vo kocita catete, va tavele alongiso aco kuenda va kolelele kekuatiso liespiritu sandu, oco va kuate elomboloko liondaka ya Suku. Ovo va kolelele muẽle okuti alongiso aco, a kunamẽla Vovisonehua. (Ovil. 17:11, 12; Va Hev. 5:14) Ekolelo Liakristão vaco, ka lia kunamẽlele kovisimĩlo viomanu kuenda ka va vumbile lika Yehova omo okuti va kuata esanju poku liongolola la vamanji. Pole, ekolelo liavo lia kunamẽlele ‘kukũlĩhĩso wa suapo wa Suku.’—Va Kol. 1:9, 10.

7. Ekolelo tu kuetele ocili Cembimbiliya li tu kuatisa oku linga nye?

⁷ Ocili Condaka ya Suku lalimue eteke ci pongoloka. (Osa. 119:160) Ndeci, nda manji umue vekongelo o tu popia olondaka vi tu sumuisa, ale o linga ekandu limue linene, ocili caco ka ci pongoloka. Handi vali, ocili caco ka ci pongoloka eci tu liyaka lovitangi. Omo liaco, tu sukila oku kũlĩha ciwa alongiso Embimbiliya kuenda oku kolela okuti alongiso aco, ocili muẽle. Ekolelo lietu lia kunamẽla Vembimbiliya, li tu kuatisa oku pandikisa eci  tu liyaka lovitangi. Olio li kala ndonjundo yi teyuila ombaluku vokuenda kuehunguhungu linene. Nye o sukila oku linga oco o kolele muẽle okuti o kasi muẽle vocili?

8. Ndomo ca tangiwa kelivulu lia Timoteo 3:14, 15, nye ca kuatisa Timoteo oku kolela okuti wa kuata ocili?

⁸ Timoteo wa kolele okuti o kasi muẽle vocili. Eye wa ci kũlĩhĩle ndati? (Tanga 2 Timoteo 3:14, 15.) Ocili okuti eye wa kũlĩhĩle “ovisonehua vi kola,” lekuatiso lia ina yaye kuenda nyokulu yaye. Pole, eye muẽle wa sukilile oku sanda otembo loku likolisilako oku tanga ovisonehua viaco. Kuenje eye wa “vetiyiwa oku tava” okuti Vovisonehua viaco, mu sangiwa ocili. Noke, Timoteo kumue la Ina yaye kuenda nyokulu yaye, va fetika oku kuama alongiso Akristão. Ocili okuti, Timoteo wa komõha ocisola ca kala pokati kolondonge via Yesu kuenda wa kuata onjongole yoku linga ukamba la vamanji loku va kuatisa konepa yespiritu. (Va Fil. 2:19, 20) Pole, ekolelo liaye ka lia kunamẽlele komanu, olio lia kunamẽlele kukamba wa pama a kuatela Yehova. Poku tanga Embimbiliya o sukilavo oku sokolola lutate kovina vi sangiwamo. Eci ci ka kuatisa oku kolela okuti ovina Embimbiliya li longisa catiamẽla ku Yehova, viocili muẽle.

9. Ovina vipi vitatu viatiamẽla kocili o sukila oku kũlĩha?

⁹ Ove o sukila oku kũlĩha ovina vitatu viatiamẽla kocili. Catete ceci okuti, Yehova eye Ululiki viovina viosi. (Etu. 3:14, 15; Va Hev. 3:4; Esit. 4:11) Cavali ceci okuti, Embimbiliya lieca esapulo lia Suku komanu vosi. (2 Tim. 3:16, 17) Catatu ceci okuti, Yehova o kuete omanu vamue vofendela, va kasi oku songuiwa la Kristu, omanu vaco Olombangi via Yehova. (Isa. 43:10-12; Yoa. 14:6; Ovil. 15:14) Oku kũlĩha ovina evi, ka ci lomboloka okuti ove wa kũlĩha ale ovina viosi vi sangiwa Vembimbiliya. Ocimãho cove, ci kale coku talavaya ‘luloño wove woku sokolola,’ oco o pamise ekolelo liove liokuti, o kasi muẽle vocili.—Va Rom. 12:1.

10. Noke lioku kũlĩha ocili, cipi ocina cikuavo o sukila oku linga?

¹⁰ Noke lioku kũlĩha ovina vitatu viatiamẽla ku Suku, Kembimbiliya kuenda kafendeli vaye, cipi ocina cikuavo o sukila oku linga? O sukila oku talavaya ciwa Lembimbiliya oco o kuatise omanu oku limbuka ocili. Momo lie? Omo okuti Tuakristão, tu kuete ocikele cimue okuti: oku longisa ocili komanu vana va yongola oku yevelela. * (1 Tim. 4:16) Kuenje eci tu kuatisa vakuetu oku limbuka ocili Cembimbiliya, ekolelo lietu li pamisiwa.

11. Tu setukula ndati Paulu poku longisa omanu?

¹¹ Eci upostolo Paulu a longisa omanu, eye wa ponduile “oku va tavisa ku Yesu poku tukula Ocihandeleko ca Mose kuenda Kovaprofeto, tunde omẽle toke koñolosi.” (Ovil. 28:23) Tu setukula ndati Paulu? Poku longisa, oku tukula lika ovolandu amue, ka ci tẽla. Tu sukila oku kuatisa vana tu longisa Embimbiliya oku sokolola kovina va kasi oku lilongisa Vovisonehua. Ka tu yongola okuti ovo va tava kocili, omo okuti va sole ukamba wetu. Pole, etu tu yongola okuti ovo va limbuka okuti ovina va kasi oku lilongisa viatiamẽla ku Suku yetu ukuacisola, viocili muẽle.

12-13. Olonjali vi pondola oku kuatisa ndati omãla vavo oku amamako oku kala vocili?

¹² Nda ove u isia, ale u ina, o yongola okuti omãla vove vamamako oku kala vocili. Pamue o sima okuti, nda omãla vove va kuata akamba vawa vekongelo, va ka kula konepa yespiritu. Pole, oku kuata lika akamba vawa ka ci tẽla oco omãla va limbuke okuti va kasi vocili. Ovo va sukila oku pamisa ukamba wavo la Yehova kuenda oku limbuka okuti alongiso Embimbiliya, ocili.

¹³ Olonjali, vi sukila oku longisa omãla vavo ocili catiamẽla ku Suku. Olonjali, vi sukilavo oku eca ongangu yiwa poku kuata ocituwa coku lilongisa Embimbiliya. Handi vali, olonjali vi sukila oku sanda otembo yoku sokolola kovina viosi va lilongisa. Lonjila eyi, oco lika va ka tẽla oku vetiya omãla vavo oku linga cimuamue. Olonjali, vi sukila oku longisa omãla vavo ndomo va pondola oku talavaya ciwa lovimalẽho vietu vioku longisa Embimbiliya, ndeci va siata oku linga lomunu umue kupange woku kunda. Poku ci linga, olonjali vi ka kuatisa omãla oku sola Yehova loku kolela ‘kukuenje wa kolelua haeye wa lunguka,’ una wa siata oku eca oku lia kuespiritu. (Mat. 24:45-47) Alonjali, ko ka sanjukili lika oku longisa komãla vene alongiso atete. Va longisivo “ovina via longa via Suku,” ndomo ci likuata lutunga kuenda epondolo liomãla. (1 Va Kor.  2:10) Nda wa ci lingi, vu ka va kuatisa oku pamisa ekolelo liavo.

14. Momo lie tu sukilila oku lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya? (Tanga okakasia losapi hati: “ O Tẽla hẽ Oku Lombolola Ovitumasuku Evi?”)

¹⁴ Ovitumasuku Viembimbiliya onepa yimue yi kuete esilivilo Vondaka ya Suku. Ovio vi tu kuatisa oku pamisa ekolelo lietu ku Yehova. Ovitumasuku vipi via pamisa ekolelo liove? Ove pamue o sokolola kovitumasuku vi lekisa ‘oloneke via sulako.’ (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Pole, ovitumasuku vipi vikuavo via tẽlisiwa ale okuti vi pamisa ekolelo liove? Ndeci, o tẽla hẽ oku lombolola ndomo ovitumasuku vi sangiwa ku Daniele ocipama 2 ale ocipama 11, via tẽlisiwa ale kuenda handi vi kasi oku tẽlisiwa koloneke vilo? * Nda ekolelo liove lia kunamẽla Kembimbiliya, lia koka. Sokolola kulandu wa vamanjetu va liyaka lelambalalo lialua ko Alemanya vokuenda Kuyaki Wavali wa Lingiwa Voluali Luosi. Ovo ka va kuatele elomboloko lia suapo liovitumasuku Viembimbiliya viatiamẽla koloneke via sulako, pole, ovo va kolelele Kondaka ya Suku.

15-17. Tua kũlĩha ndati okuti elilongiso Liembimbiliya lia pamisa vamanjetu va kala oku lambalaliwa lolo Nazista?

¹⁵ Vemẽhi liuviali wolo Nazista ko Alemanya vamanji valua alume lakãi va tumiwa kocila coku kangisa omanu. Hitler kumue la kesongo o tukuiwa Heinrich Himmler, va suvukile Olombangi via Yehova. Manji umue ukãi wa lombolola okuti, Himmler wa sapuila ocimunga cimue ca vamanji akãi va kala kocila coku kangisa omanu, hati: “Yehova yene o pondola oku viala kilu, pole, palo posi, etu tu viala! Tu tala ava va pondola oku kala otembo yalua, nda ene, ale etu!” Nye ca kuatisa afendeli va Yehova oku amamako lekolelo?

¹⁶ Vakuakulilongisa Embimbiliya va kũlĩhĩle okuti Usoma wa Suku, wa fetika oku viala kunyamo wo 1914. Ovo ka va kuatele atatahãi okuti va laikele oku lambalaliwa. Pole, ovo va kolelele okuti layimue ombiali yi pondola oku  tateka Yehova oku linga eci a yongola. Hitler, lalimue eteke nda a tẽla oku malako efendelo liocili, ale oku tumbika uviali umue wa pama calua, okuti “Usoma wa Suku” u sule. Vamanjetu va kolelele okuti eteke limue uviali wa Hitler wa ponduile oku sulila.

¹⁷ Ekolelo vamanji va kuata lia pamele calua. Ka pa pitile otembo yalua, uviali wo Nazista wa sulila. Heinrich Himmler una wa popele hati: “Palo posi etu tu viala,” wa sukila oku tila oco a popele omuenyo waye. Osimbu a kala oku tĩla, wa sanga omunu umue a kũlĩhĩle ale okuti, manji Lübke una wa kala vokaike. Kuenje Himmler lesumuo lialua wa pula manji Lübke hati: “Ove Ukuakulilongisa Embimbiliya, nye ci ka pita noke?” Manji Lübke wa tambulula okuti, Olombangi via Yehova via kũlĩhĩle ale okuti vokuenda kuotembo uviali wolo Nazista wa laikele oku sulila kuenda ovo va laikele oku yovuiwa. Himmler una wa popele ovina vialua vĩvi viatiamẽla Kolombangi via Yehova, ka telẽle vali oku popia cimue vepuluvi liaco. Kuenje noke yoku pita otembo yimue, wa liponda. Eci ci tu longisa nye? Oku tanga Embimbiliya oku kongelamo ovitumasuku viayo, ci pondola oku pamisa ekolelo lietu ku Suku kuenda ci tu kuatisa oku pandikisa kotembo yovitangi.—2 Pet. 1:19-21.

18. Ndomo ca tangiwa kelivulu lia Yoano 6:67, 68, momo lie tu sukilila ‘ukũlĩhĩso wa suapo lolondunge’?

¹⁸ Omunu lomunu pokati ketu o sukila oku lekisa ocisola; okuti oyo ondimbukiso Yakristão vocili. Pole, tu sukilavo oku kuata ‘ukũlĩhĩso wa suapo lolondunge.’ (Va Fil. 1:9) Nda ka tua ci lingile, tu yapuisiwa “lofela yosi yoku longisa loku lunguka kuomanu” oku kongelamo olonanguluke. (Va Efe. 4:14) Kocita catete eci olondonge vialua via liwekapo oku kuama Yesu, upostolo Petulu wa popia lutõi okuti Yesu o kuete ‘olondaka viomuenyo ko pui.’ (Tanga Yoano 6:67, 68.) Ndaño okuti Petulu kotembo yaco ka kuatele elomboloko liasuapo lialongiso osi a Yesu, eye wamamako oku kakatela kokuaye omo wa kũlĩhĩle ocili catiamẽla ku Kristu. Omo liaco, pamisa ekolelo liove kalongiso Embimbiliya. Nda wa ci linga, ekolelo liove li ka ku kuatisa oku pandikisa kovitangi viosi kuenje o ka tẽla oku kuatisa vakuene oku pamisavo ekolelo liavo.—2 Yoano 1, 2.