• “Nda liyeva ndu okuti ulume wange wa ndi pakula olonjanja vialua.”

• “Nda yeva osõi, loku liyeva okuti ndũvi kuenda si kuete esilivilo.”

• “Ame sia ponduile oku sapuilako laumue. Nda kala oku tala ohali vutima.”

• “Nda liyeva ndu okuti Yehova ka ñapeleko.”

Olondaka via tukuiwa ndeti, vi lekisa ndomo ukãi a pondola oku yeva evalo eci ulume waye a tala ovina viumbondo. Nda eye wa siata oku ci linga vuyombeki, vokuenda kuolosãi vialua, ale anyamo, ukãi o liyeva okuti ka kolela vali kulume. Ukãi umue ohueli wa popia hati: “Ndi liyevite ndu okuti ulume wange sio kũlĩhĩle kovina viosi. Kuli ovina vimue eye a kasi oku ndi limbika.”

Ocipama eci ca pongiyiwila akãi vana okuti alume vavo va siata oku tala ovina viumbondo. a Ci ka lombolola olonumbi vimue Viembimbiliya vi eca elembeleko kakãi vaco. Olonumbi viaco vi ka lekisavo okuti akãi va kuete esilivilo lialua ku Yehova kuenda ci ka va kuatisavo oku kuata ombembua loku amamako oku pamisa ukamba wavo la Yehova. b

Ndaño ku pondola oku lavulula cosi ulume wove a linga, kuli ovina vimue o sukila oku linga oco o kuate ombembua. Kũlĩhĩsa ovolandu amue akuãimo.

Ku ka livetele evelo. Ukãi umue ohueli o pondola oku sima okuti, nda ulume waye o tala ovina viumbondo olonjanja vimue eye o kuete eko. Manji umue o tukuiwa Danielle c wa popia hati: “Nda kuata onyeño yalua locikumbiti kuenda nda liyeva ndu okuti ame ñasi oku nyõla olohuela vietu.” Manji umue o tukuiwa Alice wa liyeva ndu okuti ka kaile ukãi uwa, una wa posokela ulume waye. Eye wa lipula ndoco: ‘Momo lie ulume wange a solile oku tala akãi vakuavo okuti ame hameko?’

Nda o liyevitevo ndoco, kũlĩha okuti Yehova ka tendi okuti ove o kuete eko omo liovilinga viulume wove. Ku Tiago 1:14 hati: “Omunu lomunu, o setekiwa eci a kokiwa loku tambiwa loloñeyi viaye muẽle.” (Va Rom. 14:12; Va Fil. 2:12) Ku sukila oku li vetela evelo. Yehova wa kapako calua ekolelo liove kokuaye.—2 Asa. 16:9.

 Handi vali, ci kuete esilivilo oku limbuka okuti, nda ulume o kuete ocituwa coku tala ovina viumbondo ka ci lomboloka okuti ukãi waye ka posokele. Vakuakukonomuisa ulandu waco, va lombolola okuti ovina viumbondo vi vetiya omunu oku kuata oloñei vialua vioku lipekela vina okuti laumue ukãi o pondola oku vi tẽlisa.

Yuvula oku sakalala calua. Manji umue o tukuiwa Catherine wa popia hati: “Ulume wange omo lioku tiamisila enene utima koku tala ovina viumbondo, nda enda oku sokolola lika ovina eye a enda oku tala.” Manji Frances wa popia hati: “Olonjanja viosi ndi sakalala calua nda sia kũlĩhĩle oku ulume wange a kasi.” Ndi yeva esakalalo eteke liosi. Akãi vakuavo va lombolola ndomo va siata oku yeva osõi yalua, eci va kasi pokati ka vamanji vana okuti va kũlĩha ocitangi culume waye. Vakuavo va popia okuti va siata oku liyeva ulika, momo va sima okuti lomue o kuete elomboloko liocitangi cavo.

Ovisimĩlo evi via siata. Pole, nda wamamako oku kuata ovisimĩlo viaco, ci ka vokiya lika esakalalo liove. Omo liaco, likolisilako oku tiamisila utima wove koku pamisa ukamba o kuetele Yehova. Nda wa ci linga vokuenda kuotembo ci ka ku kuatisa oku tumbulula vali ongusu yove.—Osa. 62:2; Va Efe. 6:10.

Ove o pondola oku sanga ekuatiso poku tanga loku sokolola kovolandu akãi va tukuiwa Vembimbiliya, okuti va kuatelevo esakalalo kuenje va sanga elembeleko poku likutilila ku Yehova. Yehova halonjanja viosiko a tetulula ovitangi viavo, pole, wa va ĩha ombembua yovutima. Ndeci, Hana wa “sumuile calua” omo liekalo liaye. Pole, noke yoku “likutilila ku Yehova vokuenda kuotembo yalua,” eye wa kuata ombembua, ndaño ka kũlĩhĩle eci ca laikele oku pita laye kovaso yoloneke.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Va Kor. 1:3, 4.

Sanda ekuatiso kakulu vekongelo. Ovo va soka ‘ndocitumãlo coku tila ofela, pamue ndocitililo cimue coku vunda ombela yenda lofela yalua.’ (Isa. 32:2 etosi.) Citava okuti ovo va ka nõla manji umue ukãi, o pondola oku lianja laye oku u situila eci ci kasi vutima, loku sanga elembeleko.—Olosap. 17:17.

Kuli hẽ ocina cimue o pondola oku linga oco o kuatise ulume wove oku yula ocituwa coku tala ovina viumbondo? Citava okuti oco. Embimbiliya li popia okuti poku tetulula ocitangi cimue, ale oku yula unyãli umue wa pama, “vavali va velapo okuti umosi o sule.” (Uku. 4:9-12) Akonomuiso a lingiwa a  lekisa okuti, olonjanja vialua nda ohueli yimue yi likolisilako kumosi oco va yule ocituwa coku tala ovina viumbondo, va ka tẽla oku tumbulula ocituwa coku likolela pokati volohuela.

Ocili okuti, ci ka kuatisa lika nda ohueli yove ukuacili kuenda wa nõlapo oku siapo oku tala ovina viumbondo. Anga hẽ eye o likutilila ku Yehova oku pinga ongusu kuenda ekuatiso kakulu vekongelo? (2 Va Kor. 4:7; Tia. 5:14, 15) Eye o kasi hẽ oku sanda onjila yoku yuvula oseteko yoku tala ovina viumbondo? Ndeci, eye wa li kapela hẽ ongave yoku talavaya lovimalẽho viaye kuenda oku yuvula ovina viu kapa kohele? (Olosap. 27:12) Eye wa nõlapo hẽ oku tava ekuatiso liove kuenda oku kala ukuacili kokuove? Nda oco, o ka tẽla oku u kuatisa.

Ndamupi? Kũlĩhĩsa ulandu umue. Manji Felicia wa likuela la Ethan una okuti wa kula locituwa coku tala ovina viumbondo. Manji Felicia wa sapuila Ethan oku lianja, oco a sapele laye olonjanja viosi eye a yongola oku tala ovina viumbondo. Ethan hati: “Nda siata oku kala ukuacili poku sapela lukãi wange. Locisola eye o ñuatisa oku yuvula ocituwa caco kuenda olonjanja viosi o ndi pula nda ñasi oku litunda ciwa. Kuenda ukãi wange o ñuatisa oco si ka pesele otembo yalua oku talavaya lo Internet.” Ocili okuti ka ca lelukile ku manji Felicia oku mola ulume waye oku liyaka locituwa coku tala ovina viumbondo. Eye hati: “Oku kala lonyeño kuenda evalo kutima ka ci kuatisa ulume wange oku siapo ocituwa caco ca vĩha. Olonjanja viosi tu sapela catiamẽla kelikolisilo a kasi oku linga, eye o lekisa onjongole yalua yoku ñuatisa oku yula esumuo liange.”

Oku sapela lonjila eyi ci kuatisa ulume oku yuvula oku tala ovina viumbondo kuenda ukãi o ka kolela vali kokuaye. Nda ulume o vangula ocili catiamẽla kahonguo aye, oku tukula oku a kasi oku enda, leci a ka linga, ci ka leluka ukãi oku u kolela, momo wa kũlĩha okuti ulume ka kasi oku u limbika cimue.

Osima hẽ okuti o pondola oku kuatisa ulume wove konepa eyi? Nda oco, tangeli kumosi ocipama eci, loku sapela catiamẽla kulandu waco. Ocimãho cayo ci kale coku u kuatisa oku liwekapo oku tala ovina viumbondo kuenda oku u kolela vali. Ulume wove ka sukila oku tema omo okuti, ove o yongola oku sapela laye catiamẽla kocitangi caco, eye o sukila oku limbuka ndomo ocitangi caco ci kasi oku ku nenela esumuo. Konepa yove, ocimãho o sukila oku kuata, oku kuatisa elikolisilo ulume wove a kasi oku linga lioku yula ocituwa eci ca vĩha, loku wĩha epuluvi lioku u kolela vali. Ci kuete esilivilo kavali kene oku kuata elomboloko lieci ci koka omunu oku tala ovina viumbondo kuenda ndomo ocitangi caco ci yuliwa. d

 Nda wa limbuka okuti ombangulo o kuata lulume wove yi koka oku lihoya, citava okuti o vilikiya ukulu umue wekongelo wa kolela, oco a kuamelele ombangulo yene. Ivaluka okuti ndaño ulume wove wa siapo oku tala ovina viumbondo, cambata otembo oco ove u kolele vali. Pole, ku ka tokoke. Omo okuti olohuela viene vi kasi oku mioñoloha kamue kamue, ku ka pue elavoko. Vokuenda kuotembo kuenda lepandi, olohuela viene vi ka pama vali.—Uku. 7:8; 1 Va Kor. 13:4.

Nda okuti ulume wove wa kupukila vali veyonjo lioku tala ovina viumbondo? Ci lomboloka hẽ okuti ka likekembelele, ale ka pongoloka vali? Sio hacoko. Nda ulume wove wa kakatelele calua koku tala ovina viumbondo, citava okuti ci kambata otembo oco a siepo ocituwa caco. Ndaño muẽle noke lioku pita anyamo alua okuti ka tali ovina viumbondo, eye o pondola oku kupukila vali veyonjo liaco. Oco a yuvule elinga liaco, o ka sukila oku amamako oku kuata utate oco a liteyuile. Citava okuti o kamamako oku ci linga ndaño ceci ocitangi caco ci molẽha ndu okuti ca potoluiwa. (Olosap. 28:14; Mat. 5:29; 1 Va Kor. 10:12) Eye o ka sukila ‘oku amamako oku pongoloka oco a ‘kale wokaliye kovisimĩlo’ kuenda oku lilongisa oku ‘suvuka eci cĩvi,’ muna mua kongela ovina viumbondo, lovina vikuavo via vĩha ndeci oku li tukusa kovimatamata viuyali. (Va Efe. 4:23; Osa. 97:10; Va Rom. 12:9) Anga hẽ eye o yongola oku likolisilako konepa eyi? Nda eye wa ci linga, citava okuti vokuenda kuotembo o siapo ocituwa caco ca vĩha. e

Nye ci popiwa nda ulume wove ka yongola oku siapo oku tala ovina viumbondo? Citava okuti ove o yeva esumuo lialua, o tema kuenda o liyeva okuti ku soliwe. Pole, yeka ocitangi caco peka lia Yehova kuenje o ka kuata ombembua. (1 Pet. 5:7) Amamako oku kuata ukamba la Yehova poku lilongisa, oku likutilila kuenda oku sokolola kueci o tanga. Kolela okuti nda wa ci linga, Yehova o ka amẽlavo kokuove. Ndomo ca lekisiwa ku Isaya 57:15, eye o tunga la “vana va talisiwa ohali kuenda vana va lekisa ocituwa coku liketisa.” Yehova o yongola okuti o kuata vali esanju. Omo liaco, amamako oku vumba Yehova lonjila ya sunguluka, sanda ekuatiso liakulu vekongelo kuenda ku ka pue elavoko liokuti eteke limue ulume wove o ka linga apongoloko a sukiliwa.—Va Rom. 2:4; 2 Pet. 3:9.