1. Ocitangi cipi ci pondola oku molẽha kupange wetu ale kosikola?

 O LIYEVA ndati eci omunu u talavayela kumosi, ale vu tangela kumosi oku pula catiamẽla kovina tu tava? O kuata hẽ usumba? Omanu valua va siata oku kuata usumba. Pole, apulilo aco a tu kuatisa oku kũlĩha ocisimĩlo comanu kuenda a tu ĩha epuluvi lioku kunda olondaka viwa. Pole, olonjanja vimue omanu va linga apulilo aco, oco va lihoye letu. Eci ka ci tu komõhisa. Valua va siata oku yeva ovolandu alua uhembi atiamẽla kovina tu tava. (Ovil. 28:22) Momo, tu kasi “koloneke via sulako” otembo yimue okuti omanu va linga “vakuamanya” kuenda “olongangala.”—2 Tim. 3:1, 3.

2. Momo lie tu yonguila oku kala omanu vomboka?

² Ove pamue o lipula ndoco: ‘Ndamamako ndati oku unjuka eci umue a lihoya lame catiamẽla kulandu umue Wembimbiliya?’ Wa kũlĩha hẽ eci ci pondola oku ku kuatisa? Oku omboka. Omunu umue womboka ka temi lonjanga, pole, o likandangiya eci vo sanumũla nda ka kuete eci a tambulula. (Olosap. 16:32) Ocili okuti ca leluka oku ci popia, pole, oku ci linga ka ca lelukile. O kala ndati omunu womboka? O tambulula ndati lumbombe eci umue a patãla ovina o tava? Nda okuti ove u isia ale u ina, o kuatisa ndati omãla vove oku lilongisa ndomo va teyuila ekolelo liavo lumbombe? Tu ci konomuisa vocipama cilo.

3. Momo lie tu popela tuti oku omboka ocituwa comunu wa pama, ka ci lomboloka oku hongua? (2 Timoteo 2:24, 25)

³ Oku kala omanu vomboka ka ci lomboloka oku hongua, pole, ocituwa cimue comanu va pama. Ci sukila oku likolisilako oku kala embombe poku liyaka locitangi cimue ka ca lelukile.  Umbombe ocituwa cimue ci panga onepa ‘kepako liespiritu.’ (Va Gal. 5:22, 23) Kelimi lio Helasi ondaka oku “omboka,” ya enda oku kuamiwa poku lombolola okavalu kovusenge ka fukiwa. Noke lioku fukiwa ka fetika oku unjuka loku tulumũha. Pole, kamamako oku pama. Etu hẽ tumanu tuamamako ndati oku omboka, loku pama? Ka tu pondola oku ci linga lika wetu. Tu sukila oku likutilila oku pinga espiritu lia Suku, lina li tu kuatisa oku kuata ocituwa caco ca posoka. Ovolandu a lekisa okuti ci tẽliwa oku kuata ocituwa caco. Vamanji valua va siata oku lekisa umbombe ndaño muẽle ceci va sepuiwa lovanyãli kuenje ci eca uvangi uwa komanu vakuavo. (Tanga 2 Timoteo 2:24, 25.) Ecelela ndati okuti ocituwa cumbombe ci panga onepa kokuove?

4. Nye ca kuatisa Isake oku kala omunu umue womboka?

⁴ Vembimbiliya mu sangiwa ovolandu alua a lekisa okuti oku omboka ku kuete esilivilo lialua. Kũlĩhĩsa ulandu wa Isake. Eci eye a ilukila kimbo lio Gerare vana a lisunguile lavo okuti va Filisiti, vo kuatela onya kuenje va sitika loku lembika ovisimo viosi via fẽlele akuenje va isiaye. Pole, Isake ka yakele oco a kale lovisimo viaye, eye kumue lepata liaye va ilukila kocitumãlo cikuavo kuenje wa fẽla ovisimo vikuavo. (Efet. 26:12-18) Pole, va Filisiti va popiavo vati, ovava ovisimo viokaliye, avo. Ndaño ndoco, Isake wamamako oku lekisa umbombe. (Efet. 26:19-25) Momo lie Isake a nõlelapo oku amamako oku lekisa umbombe ndaño loku sanumũiwa? Ocili okuti, wa setukula ongangu yolonjali viaye, eye wa lilongisila calua kongangu ya isiaye Avirahama una wa kala ukuambembua kuenda ya inaye Sara una ‘wombokele’ vutima.—1 Pet. 3:4-6; Efet. 21:22-34.

5. Ulandu upi u lekisa okuti olonjali Akristão va pondola oku longisa omãla vavo oku velisapo umbombe?

⁵ Ene vu lonjali Akristão, vu pondolavo oku longisa omãla vene oku velisapo ocituwa coku omboka. Kũlĩhĩsa ulandu wa Maxence o kuete 17 kanyamo. Kosikola kuenda kupange woku kunda, eye wa ponduile oku lisanga lomanu va sole oku litĩla. Olonjali viaye lepandi, vio kuatisa oku lekisa umbombe. Olonjali via Maxence via popia hati: “Maxence wa kuata elomboloko liokuti ca leluka oku tema eci omunu a sanumũiwa, pole, omunu umue wa pama amamako loku omboka.” Maxence wa lilongisa oku lekisa umbombe.

6. Ohutililo yi tu kuatisa ndati oku lekisa umbombe?

⁶ Nye tu sukila oku linga eci umue a tu sanumũla, loku sepula onduko ya Yehova, ale Embimbiliya? Tu sukila oku likutilila ku Yehova oku pinga espiritu sandu liaye kuenda olondunge oco tu tambulule lumbombe. Oco hẽ nye tu sukila oku linga nda tua limbuka okuti tua tambulula lonjila yimue ka ya sungulukile? Tu sukila oku likutilila vali catiamẽla kocitangi caco, loku sokolola ndomo onjanja yikuavo tu mioñoloha konepa yaco. Nda tua ci linga, Yehova o ka tu ĩha espiritu sandu liaye oco tu likandangiye kuenda oku lekisa umbombe.

7. Ekuatiso lipi tu kuete oco tu pokuise upopi wetu kuenda ovilinga vietu eci tu sanumũiwa? (Olosapo 15:1, 18)

⁷ Ovinimbu vialua Viembimbiliya vi pondola oku tu kuatisa nda ka ca lelukile kokuetu oku vangula lumbombe. Espiritu lia Suku li tu kuatisa oku ivaluka ovinimbu viaco. (Yoa. 14:26) Ndeci, olonumbi tu sanga kelivulu Liolosapo vi tu kuatisa oku kala ambombe. (Tanga Olosapo 15:1, 18.) Elivulu liaco, li sitululavo esilivilo lioku lekisa umbombe eci tu sanumũiwa.—Olosap. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Momo lie tu sukilila oku sokolola lutate poku tambulula umue o patãla ovina tu tava?

⁸ Olondunge vi pondolavo oku tu kuatisa. (Olosap. 19:11) Omunu o lekisa olondunge o  likandangiya eci umue a patãla alongiso etu. Apulilo amue ale atatahãi, a soka ndolomunda viocikokoto vokalunga okuti, onepa yalua yocikokoto yi kasi kosi yovava. Cimuamue haico okuti, olonjanja vialua, eci omanu va tu linga apulilo ka tu limbuka esunga lieci va lingila apulilo aco. Omo liaco, osimbu ka tua tambuluile, tu sukila oku ivaluka okuti ka tua kũlĩhĩle eci ca vetiya omunu waco oku linga epulilo liaco.—Olosap. 16:23.

9. Ndamupi Gideone a lekisa olondunge kuenda umbombe poku tambulula alume vo ko Efarimi?

⁹ Kũlĩhĩsa ndomo Gideone a tambulula alume vo ko Efarimi vana va vangula laye lonyeño. Ovo va yonguile oku kũlĩha esunga lieci eye ka va kovongelele oco va ka yake lovanyãli va va Isareli. Pole, nye ca va vetiya oku vangula lonyeño? Citava okuti epela. Ndaño locituwa caco, Gideone wa lekisa olondunge poku likolisilako oku kuata elomboloko liesunga lieci ovo va temẽlele kuenje wa va tambulula lumbombe. Onima yipi yeyililako? Embimbiliya hati: “Ovo va tulumũha.”—Olong. 8:1-3.

10. Nye ci ka tu kuatisa oku tambulula vana va tatãla ekolelo lietu? (1 Petulu 3:15)

¹⁰ Pamue omunu tu talavayela kumosi, ale tu tangela kumosi o tu pula esunga lieci tu pokuila kolonumbi Viembimbiliya viatiamẽla kovituwa. Poku tambulula tu likolisilako oku lombolola esunga lieci tua kolelela kolonumbi  Viembimbiliya, loku sumbila ocisimĩlo comunu waco. (Tanga 1 Petulu 3:15.) Ka tu tendi epulilo va tu linga ndesepu limue kokuetu, pole, tu sokolola lutate ndomo epulilo liaco li tu kuatisa oku limbuka eci ca velapo kokuaye. Nda lesunga lipi, nda lipi omunu a tu linga epulilo, olonjanja viosi tu sukila oku tambulula lumbombe kuenda lesumbilo. Etambululo tu eca, li ko vetiya oku sokolola lutate catiamẽla kocisimĩlo caye. Ndaño okuti omanu va tu tambulula lonyeño, ale lesepu, ocimãho cetu oku tambulula omunu lesumbilo.—Va Roma 12:17.

11-12. (a) Nye tu sukila oku kapako osimbu ka tua tambuluile apulilo amue a tatama? (Talavo ociluvialuvia.) (b) Noke lioku kũlĩhĩsa lutate tu tambulula ndati omunu?

¹¹ Pamue omunu tu talavayela kumosi o tu pula esunga lieci ka tu sambiliyila ovipito vioku citiwa, omo liaco, kũlĩhĩsa ndoco: Anga hẽ eye o kasi oku sima okuti ka tu lingi olomapalo? Ale eye o kasi oku sima okuti, omo ka tu ci lingi tu nyõla ekalo liwa kupange? Tu sukila oku pandiya omunu waco omo lioku lekisa esakalalo kekalo lia vakuavo kuenda lio kupange, loku u sapuila okuti tu yongolavo oku talavaya vekalo liwa. Lonjila eyi tu tepulula esakalalo ku vana tu talavayela kumosi, ale pamue ci tu ĩha epuluvi lioku vangula eci Embimbiliya li lekisa catiamẽla kovipito vioku ivaluka ateke oku citiwa.

¹² Tu pondola oku linga cimuamue eci umue a tu lingavo apulilo a tatama. Ndeci, pamue omunu tu tangela kumosi o popia okuti Olombangi Via Yehova vi sukila oku pongolola ovisimĩlo viavo viatiamẽla koku yuvula ocituwa coku lipekela kuomanu vakuavimatamata vimuamue. Anga hẽ eye o kasi o ku ci popela omo ka kuete elomboloko lia suapo liatiamẽla Kolombangi Via Yehova? Ale pamue o kuete ekamba limue okuti ukuakulipekela lomanu vakuavimatamata vimuamue? Anga hẽ eye o sima okuti tua suvuka omanu vakuacituwa caco? Tu sukila oku u sapuila okuti tua kapako omanu vosi kuenda tua sumbila onjila omunu lomunu a yongola oku nõla. b (1 Pet. 2:17) Pamue tu sanga evelo lioku u sapuila ndomo oku kuama olonumbi Viembimbiliya ci tu nenela esanju.

13. O kuatisa ndati omunu umue o popia hati ka ci kuete esilivilo oku tava ku Suku?

¹³ Eci tu sapela lomunu umue o kuete ocisimĩlo cimue ca litepa leci cetu, ka tu sukila oku sima esunga lieci omunu waco a kuetele ocisimĩlo caco. (Tito 3:2) Ndeci, nye nda wa linga nda omunu vu tangeli kumosi o popia hati, ka ci kuete esilivilo oku tava ku Suku? Anga hẽ nda wa sima okuti eye o tava kelongiso liokuti ovina via tukuluka ño kuenda wa kũlĩha ovina vialua viatiamẽla kelongiso liaco? Pamue eye o kasi ño oku pitulula ovina a siata oku yeva kuenda lalimue eteke a sokoluile lutate kondaka yaco. Nda oco, yuvula oku vangula catiamẽla kelongiso liokuti ovina via tukuluka ño kuenda seteka oku u sapuila ondaka yimue vu pondola oku sapela noke. Citava okuti u lekisa ocipama cimue catiamẽla kovina via lulikiwa yi sangiwa vonumbi yetu yo jw.org. Ale pamue keteke likuavo vu sapeli ocipama cimue, ale ovideo yimue yi sangiwamo. Eci tu lekisa esumbilo konepa eyi, tu u kuatisa oku kuata onjongole yoku lilongisa vali calua catiamẽla Kembimbiliya.

14. Niall wa talavaya ndati lonumbi yetu yo jw.org oco a kuatise una va tangela kumosi wa kuata ocisimĩlo ka ca sungulukile atiamẽla Kolombangi Via Yehova?

¹⁴ Umalẽhe umue o tukuiwa Niall wa talavaya ciwa lonumbi yetu yo jw.org, oco a lekise okuti ovina vimue omanu va siata oku popia viatiamẽla Kolombangi via Yehova, haviociliko. Eye wa lombolola ndoco: “Umue tu tangela kumosi  olonjanja viosi o popia okuti ame si tava kuloño, momo nda kolela Kembimbiliya elivulu limue lia sonehiwa lomanu okuti kuloño hakoko.” Omo okuti una tu tangela kumosi ka yonguile oku yevelela ovina ndo lomboluila, ndo sapuila oco a iñile vonumbi yetu jw.org, ponepa hati “Uloño Kuenda Embimbiliya.” Noke, Niall wa limbuka okuti una va tangela kumosi wa iñila vonumbi yetu, kuenje wa lekisa onjongole yoku yevelela catiamẽla kovina via lulikiwa. Citava okuti ove wa kuatavo ulandu umuamue.

15. Olonjali vi kuatisa ndati omãla vavo oku tambulula lumbombe eci vana va tangela kumosi va patãla ovina ovo va tava?

¹⁵ Olonjali vi sukilavo oku kuatisa omãla vavo ndomo va tambulula lumbombe vana va patãla ovina va tava. (Tia. 3:13) Olonjali vimue vi eca epindiso liaco kefendelo liepata. Ovo va konomuisa olonepa vimue vi pondola oku molẽha kosikola, va linga ovindekaise ndomo va eca etambululo, loku va longisa ndomo va vangula lumbombe kuenda lonjila yimue yi vetiya omanu.—Tala okakasia losapi hati, “ Lipongiya Lepata Liove.”

16-17. Oku li pongiya selo ci kuatisa ndati amalẽhe?

¹⁶ Oku lipongiya selo ci kuatisa amalẽhe oku lombolola ku vakuavo ovina va tava, loku kolela okuti ovo va kuete asunga awa oku tava kueci Embimbiliya li popia. Ponepa “Amalẽhe va Pula” vo jw.org, pa sangiwa ovipama ndeci, atondongolo a kuatisa amalẽhe. Ovipama viaco via pongiyiwila oku kuatisa amalẽhe oku pamisa ovina ovo va kolela kuenda oku eca atambululo volondaka viavo muẽle. Nda epata li konomuisa ovipama viaco, li ka lilongisa ndomo va teyuila ekolelo liavo lonjila yimue yi vetiya.

¹⁷ Umalẽhe umue o tukuiwa Matthew wa lombolola  ndomo olonepa viaco vio kuatisa. Kefendelo liavo liepata, Matthew kumue lolonjali viaye, va linga akonomuiso atiamẽla katosi a laikele oku liyaka lao kosikola. Eye wa lombolola hati: “Tua enda oku sokolola kapulilo a ponduile oku lingiwa la vana ndi tangela lavo, kuenje nda enda oku linga akonomuiso ndomo nda laikele oku tambulula. Kuenje eci ndi kuata elomboloko lieci Embimbiliya li popia, ndi tula utima kuenda ci ndi leluka oku tambulula lumbombe eci vakuetu va linga apulilo.”

18. Ukanda ku va Kolosai 4:6 u tu longisa nye?

¹⁸ Ocili okuti, oku lombolola lonjila ya suapo hacoko lika ci vetiya omanu oku tava kueci tu popia. Pole, oku vangula lutate kuenda umbombe ci kuatisa. (Tanga Va Kolosai 4:6.) Oku lombolola ovina tu tava, ci sokisiwa loku imba ombunje komunu ukuavo. Tu pondola oku imba ombunje levando, ale longusu yalua. Nda ombunje ka tua yi mbile longusu yalua, ci ka leluka komunu ukuavo oku yi yakela, loku amamako oku imba. Cimuamue haico okuti, eci tu vangula lutate kuenda umbombe, ci ka leluka omanu oku tu yevelela loku amamako lombangulo. Pole, nda omunu umue o yongola oku hoya, ale oku pembula alongiso etu, ka tu kisikiwa oku tambulula omunu waco, ale oku amamako lombangulo. (Olosap. 26:4) Omanu valua ka va ka lekisa ocituwa caco, pole, valua va ka tu yevelela.

19. Nye ci pondola oku tu vetiya oku lekisa umbombe eci tu teyuila alongiso etu?

¹⁹ Ocili okuti, oku kala omunu umue womboka ci kuete esilivilo lialua. Kuenje likutilila ku Yehova oco a ku ĩhe ongusu o sukila, oco wamamako lumbombe eci o sukila oku tambulula umue o patãla loku sepula alongiso etu. Ivaluka okuti, etambululo liove liumbombe li kuatisa okuti ombangulo ka yi kala yoku lihoya. Etambululo limue liumbombe kuenda liesumbilo, li vetiya vamue oku yevelela, loku pongolola ocisimĩlo cavo catiamẽla kokuetu kuenda kocili Cembimbiliya. Omo liaco, “lipongiyila olonjanja viosi oku tambulula omunu wosi” oku pulisa catiamẽla kovina tu tava, pole, ‘ci linga loku omboka kuenda lesumbilo liocili.’ (1 Pet. 3:15) Ocili, oku omboka ku lekisa okuti wa pama!