NDA citiwa kunyamo wo 1926, kolupale luo Crooksville, Ohio kofeka yo Estados Unidos. Tate kuenda Ina yange ka va kaile vakuetavo, pole va enda oku tu vetiya etu tu mãla tu kasi ecelãla oco tu enda ende konembele. Ame nda nõlelepo oku enda enda Ketavo lio Metodista. Eci nda tẽlisa 14 kanyamo, omo okuti voku enda kunyamo Ovialumingu viosi sia la laña konembele, ulongisi wa nyĩha ombanjaile yimue.

Vunyamo waco, ukãi umue Ombangi ya Yehova tua lisunguile laye o tukuiwa hati Margaret Walker, wa fetika oku nyula ina yange loku sapela laye catiamẽla Kembimbiliya. Eteke limue nda nõlapo oku kala ponele yavo. Ina yange wa simĩle okuti ndu u tateka oku yevelela, kuenje wa ndi sapuila oco ndi tundile posamua. Pole, nda amamako oku yevelela ombangulo yavo. Noke yoku iya iya olonjanja vialua, Margaret wa ndi pula ndoco: “Wa kũlĩha hẽ onduko ya Suku?” Nda tambulula hati: “Omanu vosi va kũlĩha okuti Suku.” Eye wa popia hati: “Kope Embimbiliya liove kuenda tanga elivulu Liosamo 83:18.” Ame nda li tanga kuenje nda limbuka okuti onduko ya Suku, Yehova. Nda tunda lonjanga oku lisanga lakamba vange loku va sapuila hati, “Koñolosi eci u pitĩli konjo tangi Vembimbiliya kelivulu Liosamo 83:18, kuenda u ka limbuka onduko ya Suku.” Pamue o pondola oku popia okuti, kotembo yaco oco nda fetika oku eca uvangi.

Nda lilongisa Embimbiliya kuenda nda papatisiwa kunyamo wo 1941. Noke, nda tambula ocikele coku songola elilongiso lielivulu vekongelo. Nda vetiya ina yange kuenda va manjange, kuenje vosi yavo va fetika oku enda enda kelilongiso lielivulu nda kala oku songola. Pole, Tate ka lekisile onjongole.

Nda tambula ovikele vialua vekongelo, kuenda nda kuatele alivulu alua a sandekiwa Lolombangi Via Yehova. Eteke limue, Tate wa vanja kalivulu kuenje wa popia hati: “Ombuanja eyi o yi lete? Njongola okuti alivulu ava o vopa vonjo, kuenda ove o tundavo kulo konjo.” Nda tunda konjo kuenda nda ilukila ocipepi lolupale luo Zanesville, Ohio, pole, olonjanja viosi nda endaile konjo oco ndi pamise epata liange.

Tate, wa seteka oku tateka Ina yange oco a liwekepo oku endaenda kolohongele. Olonjanja vimue, eci Ina yange a tunda oco a ende kohongele, eye wa enda oku u nãlela konyima oco a tiukile konjo. Pole, Ina wa enda oku tundila kepito likuavo oco a ende kohongele. Nda sapuila Ina yange hati: “Ku ka sakalale. Eteke limue ya cukuma ale.” Vokuenda kuotembo Tate wa liwekapo oku u tateka kuenje Ina yange wa kuata elianjo lioku endaenda kolohongele.

Kunyamo wo 1943, eci Osikola Yupange Wakristão ya fetika, nda fetika oku linga onepa kosikola vekongelo nda kala. Elungulo nda tambula noke yoku linga olonepa kosikola, via ndi kuatisa oku kala ohundi yiwa.

Kunyamo wo 1944 vokuenda Kuyaki Wavali wa pita Voluali, nda kisikiwa oku panga onepa kocisoko casualali. Nda sonehela ko Fort Hayes, o seketa yi kũlĩhisa upange wusualali ko Columbus, Ohio, loku popia okuti, nda konomuisa ekalo liuhayele wange kuenda ndi kuete ovicapa viaco. Nda sapuilavo a songui vasualali okuti ka ci tava okuti ngenda kuyaki. Ovo va tava okuti niukila konjo. Noke lioloneke vimue, usongui umue wasualali wa totola kepito liange loku ndi sapuila hati, “A Corwin Robison, ñuete ocihandeleko cimue catiamẽla koku kapiwa kuove vokayike.”

Noke yolosemana vivali kombonge, nganji wa ndi sapuila hati: “Nda nda kuatele omoko, ove nda ku tambula ekangiso lalimue. O yongola oku popia cimue?” Ndo tambulula siti: “Omo Liesumbilo liove, nda nda tendiwa ndukundi umue wa lianja. Eci nda ca nyiha epuluvi lioku kunda olondaka viwa Viusoma komanu vosi ndi sanga kolonjo.” Onganji ya sapuila ombangi yaco hati: “Ove ku kasilili palo oco o nõle nda umãlehe u, o kuata elianjo ale sio. Ove o kasi palo oco o nõle nda omo liovina a popia enda kusualali ale sio.” Osimbu ka papitile akũi atatu kakukutu, ombangi ya ndi sapuila okuti ñuete eko. Onganji ya soneha okuti ame ndi kala vokayike volupale luo Ashland, Kentucky vokuenda kuanyamo atãlo.

Nda kala vokayike olosemana vivali volupale luo Columbus, Ohio pole, eteke liatete nda kala lika liange. Nda likutilila ku Yehova okuti: “Si yongola oku kala vokayike ci soka anyamo atãlo. Ame sia kũlĩhĩle eci ndinga.”

Eteke likuavo, olondavululi via njupamo. Nda kapiwa vohondo yikuavo mua kala omandekua yimue ya lepa haiyo yi yinene, kuenje tua talama ponjanela loku vanja posamua. Eye wa ndi pula hati, “Ulume Umbumbulu, nye o kasilili mulo?” Ndo sapuila hati, “Ndi Mbangi ya Yehova.” Eye wa kumbulula hati, “Umbangi ya Yehova? Nye o kasi oku linga mulo?” Nda popia hati, “Olombangi via Yehova ka vi endi kuyaki kuenda ka vi pondi omanu.” Eye wa tambulula hati, “Va ku kapa vokayike omo ku yongola oku ponda omanu. Kuli amalẽhe vamue okuti va kasi mulo omo lioku ponda omanu. Anga ovisimĩlo evi via sunguluka?” Nda popia siti, “Ka via sungulukile.”

Noke eye wa popia hati, “Vokuenda kuanyamo 15 nda kala vokayike kakuavo, kuenda nda enda oku tanga amue alivulu ene.” Eci nda ci yeva, nda likutilila ndoco, a “Yehova ñuatise okuti ulume u o kala konele yange.” Noke yakukutu amue, omandekua yaco londuko Paul, wa popia hati: “Nda umue pokati kakuenje ava va ku linga civĩ, sapuileko. Ndi ci potolola.”  Osimbu nda kala vokayike kaco, sia kuatele ocitangi lacimue la 50 kolomandekua via kalamo.

Eci asualali via ndi sondoluila vokayike ko Ashland, nda sangamo vamanji vamue va pama kekolelo. Ovo va ndi kuatisa kuenda va kuatisavo vakuetu oku pamisa ukamba wavo la Yehova. Ovo va linga esokiyo okuti tu tanga Embimbiliya olosemana viosi kuenda tua enda oku pongiya apulilo latambululo tu kũlĩhĩsa kolohongele tua enda oku tukula hati, Olonyihi Viembimbiliya. Tua kala vohondo yimue yinene okuti ovola aco a kunama vovimano. Manji umue wa kuata ocikele coku sokiya ocikanjo cetu. Eye wa enda oku ndi sapuila hati: “A Robison, ocikanjo cove ula owu, lowu. Wosi o kala kula waco, ondonge yove Yembimbiliya. Osimbu ka endele, sanda onjila yoku u wĩha uvangi.” Eci oco tua enda oku linga oco tu tẽlise upange woku kunda lonjila yimue ya sokiyiwa ciwa.

Kunyamo wo 1945, Uyaki Wavali wa lingiwa Voluali Luosi wa pua, pole nda amamako oku kala vokayike vokuenda kuotembo yimue. Ame nda sakalalele calua lepata liange omo okuti Tate wa ndi sapuilile hati: “Nda nda tẽla oku ku tundisa kulo konjo, vakuavo ci lelukavo oku va tundisa.” Noke yoku tunda vokayike, nda sanga cimue ca ndi sanjuisa. Omanu epanduvali vepata liange va kala oku enda enda kolohongele kuenda umue pokati ka vamanjange ukãi wa papatisiwa, ndaño lelambalalo lia Tate.

Eci Uyaki wo kofeka yo Korea wa fetika kunyamo wo 1950, nda kisikiwa onjanja yavali oku likongela kocisoko casualali. Nda sonehela vali ko Fort Hayes o seketa yi kũlĩhĩsa upange wusualali. Noke yoku kũlĩhisa ekalo liuhayele wange, kesongo kasualali wa ndi sapuila hati, “Pokati ka va kuene vosi, uhayele wove u kasipo vali ciwa.” Ndo sapuila siti, “Ciwa, pole si endi kusualali.” Nda tukula ukanda 2 Timoteo 2:3 kuenda nda popia hati, “Ndisualali lia Kristu.” Eye woha ñu, noke yakukutu amue wa ndi sapuila hati, “Kuende.”

Noke nda endele kohongele yofeka ya lingiwila volupale luo Cincinnati ko Ohio. Kuenje nda kala kohongele ya vana va yongola oku li sonehisa kupange wo Betele. Manji Milton Henschel, wa tu sapuila okuti ko Betele ku sukila vamanji alume va yongola oku talavaya calua kupange Wusoma. Nda soneha ocicapa cupange wo Betele kuenje ca taviwa. Kosãi Yenyenye wo 1954, oco nda fetika oku talavaya ko Betele ko Brooklyn.

Ko Betele nda kuatele upange walua. Vokuenda kuanyamo alua, upange wange wa kala woku tokotisa otinda yoku panga alivulu, oku tokotisa voloseketa, oku semulula oviendelo via nyõleha kuenda olosapi. Handi vali nda talavayavo Konjango Yolohongele Vinene Kolupale luo Nova Yorke.

Ndi sole calua asokiyo a lingiwa ko Betele ndeci, efendelo liomẽle, Lelilongiso Liutala Wondavululi vepata kuenda oku kundila kumosi lekongelo. Eci o sokolola ovina viaco, o limbuka okuti oco apata osi Olombangi Via Yehova vi sukila oku linga olonjanja viosi. Eci olonjali vi konomuisila kumosi ocisonehua ceteke, vi sokiya Efendelo Liepata olonjanja viosi, vi panga onepa kolohongele viekongelo kuenda vi lekisa  ombili kupange woku kunda olondaka viwa, ci kuatisa vosi vepata oku kuata ukamba la Yehova.

Nda linga ukamba la vamanji valua Kombetele kuenda vekongelo. Vamue va kala olombuavekua kuenda va enda kilu. Vakuavo ka va kaile olombuavekua. Pole, afendeli vosi va Yehova ka va li puile oku kongelamo vana va talavaya ko Betele. Nda ndi kuete ocitangi lamanji umue, olonjanja viosi ndi likolisilako oku li sunguluisa. Ndi sokolola olondaka vi sangiwa kelivulu lia Mateo 5:23, 24 kuenda ndomo tu tetulula ocitangi caco. Ka ca lelukile oku popia hati, “Ngecele,” pole ovitangi vialua vi potoluiwa lonjila eyi.

Cilo ka ca lelukile kokuange oku kundila konjo lanjo omo lioku kuka, pole, sia liwekelepo upange waco. Nda lilongisa elimi lio Mandarim Chinês kuenda ndi sanjukila oku kundila omanu volokololo vana va vangula elimi liaco. Oloneke vimue komẽle, ngeca eci ci soka 30 ale 40 kolorevista, komanu va lekisa onjongole.

Nda linga epasu limue kofeka yo China! Eteke limue, umãlehe umue ufeko wa kala oku eca esapulo lioku landisa apako, kuenje eci a pita ponele yange wa memenako. Ame nda memenavo kuenje nda eca kokuaye Utala Wondavululi kuenda o Despertai! kelimi lio Chinês. Eye wa vi tambula, noke wa ndi sapuila onduko yaye hati, Katie. Kuenje, olonjanja viosi tua enda oku ñualehẽla tua sapela. Ame ndo longisa olonduko viosi viapako lovikũla kelimi Liongelesi kuenje eye wa enda oku pitulula olondaka viaco. Ndo lomboluilavo ovinimbu vimue Viembimbiliya kuenda wa tava oku tambula elivulu Embimbiliya li Longisa Nye. Noke liolosemana vimue, ka tua la ñualehẽla vali.

Eci pa pita olosãi vimue, nda eca olorevista kufeko umue ukuavo wa kalavo oku eca esapulo lioku landisa apako, kuenje eye wa tava. Kosemana yikuavo, eye wa eca kokuange otelefone yaye kuenje wa popia hati, “Telefonalela kofeka yo China.” Ame ndo sapuila siti, “Sia kũlĩhĩle omunu laumue kofeka yo China.” Pole, eye wa lipilika, kuenje ame nda telefonalelako loku popia hati, “Kalungi, ame Robison.” Ondaka ya yevala ya popia hati, “A Robby, ame Katie. Ame nda tiukila kofeka yo China.” Ndo pulisa siti, “kofeka yo China?” Katie wa kumbulula hati, “Oco. A Robby ove wa kũlĩha ufeko wa eca kokuove otelefone? Manjange. Ove wa ndi longisa ovina vialua viwa. Citava okuti o longisavo manjange ndeci wa ndongisa.” Kuenje, ndo sapuila siti, “A Katie ndi likolisilako oku ci linga. Nda pandula omo lioku ndi sapuila ocitumãlo o kasi.” Noke liotembo yimue, nda sapela lamanji a Katie onjanja ya sulako. Nda kolela okuti, kocitumãlo kuosi afeko vaco va kasi cilo, va amamako oku lilongisa catiamẽla ku Yehova.

Ñasi oku vumba Yehova vokuenda kueci ci soka 73 kanyamo, kuenda ñuete esanju omo eye wa ñuatisa oku amamako lekolelo kuenda oku pandikisa vokayike. Vamanjange va ndi sapuilavo okuti omo lioku pandikisa kuange kalambalalo a tunda ku Isiange okuti sia konyõhele va kuatisiwa. Ina yange kumue la vamanjange va soka epandu, alume kuenda akãi va papatisiwa. Ocisimĩlo ca Tate ceya oku pongolokapo kamue, kuenda osimbu handi ka file olonjanja vimue wa endaenda kolohongele.

Nda Suku wa panga, epata liange vana va fa kuenda akamba, va ka pinduiwa voluali luokaliye. Sokolola esanju tu ka kuata poku fendela Yehova otembo ka yi pui kumue lomanu tu sole! *—Tala etosi pombuelo yemẽla.