1. Eci manji ukãi a nõla omunu a yongola oku kuela, apulilo api a sukila oku linga?

AKRISTÃO vosi, va kasi oku songuiwa la Yesu Kristu usongui wa lipua. Pole, eci ukãi umue Ukristão a kuela, o kala vemehi liocihandeleko culume waye ka lipuile. Eci olonjanja vimue ka ci leluka. Osimbu manji ukãi ka kuelele, o sukila oku lipula ndoco: ‘Uvangi upi ñuete okuti manji u ulume o kala usongui uwa wepata? O pitisa hẽ kovaso upange wa Yehova? Anga hẽ eye o ka kala omunu umue o ka tu kuatisa oku pamisa ukamba wetu la Yehova?’ Manji ukãi o sukila oku lipula vali ndoco: ‘Ovituwa vipi ñuete okuti vi ka kuatisa olohuela vietu? Ame ndukuepandi kuenda ndukuacali? Ñuete ukamba wa pama la Yehova? (Uku. 4:9, 12) Nda ukãi o nõla onjila yiwa osimbu handi ka kuelele ci ko kuatisa oku kuata olohuela viwa haivio viesanju.

2. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

² Akristão valua akãi, va siata oku lekisa ongangu yiwa yoku pokola kalume vavo. Va sukila epandiyo! Etu tu sanjuka oku vumbila kumosi Yehova la vamanji vaco akãi vakuekolelo! Vocipama cilo, tu tambulula apulilo atatu ndeci: (1) Ovitangi vipi ukãi ohueli a pondola oku kuata? (2) Momo lie ukãi ohueli a nõlelapo oku pokola kulume waye? (3) Alume Akristão vakuele kuenda akãi, nye va pondola oku lilongisa kongangu ya Yesu, ya Avigaile kuenda Maria ukãi wa Yosefe haiye ina ya Yesu?

3. Momo lie olohueli viosi vi liyakela lovitangi?

³ Olohuela ombanjaile yimue ya lipua ya eciwa la Suku, pole, omanu vaco ka va lipuile. (1 Yoa. 1:8) Eli olio esunga lieci Ondaka ya Suku yi lunguila oloheli hati, va laika oku kuata ovitangi okuti “ohali yoketimba.” (1 Va Kor. 7:28) Tu kũlĩhĩsi amue pokati kovitangi akãi vakuele va pondola oku liyaka lavio.

4. Momo lie akãi vamue va simila okuti elaviso oku pokola kulume?

⁴ Akãi vamue omo liocituwa va kula laco, pamue ci tĩla oku pokola kalume vavo, momo va ci tenda ndelaviso. Ukãi umue o tukuiwa Marisol o kasi ko Estados Unidos wa popia hati: “Oku nda kulila akãi va siata oku popia okuti, va sukila oku lisoka lalume kovina viosi. Nda kũlĩha okuti Yehova eye wa eca omoko kulume yoku songola kuenda o yongola okuti akãi va pokola kalume vavo loku va sumbila. Pole, ca siata oku kala ocitangi oku pokola kulume wange momo ovituwa violuali vi lekisa okuti ame si sukila oku ci linga.”

5. Ovisimĩlo vipi ka via sungulukile alume vamue va kuete viatiamẽla kukãi?

⁵ Handi vali, ukãi pamue o kuela ulume una o sima okuti ukãi ka kuate esilivilo. Manji umue ukãi o tukuiwa Ivon, o kasi ko Amerika do Sul wa popia hati: “Alume ovo valia tete, noke oco akãi. Va lavoka okuti afeko ovo va teleka kuenda oku puenya, pole, akuenje va va lingilako cosi kolonjali kuenda komãla vafeko loku va sapuila okuti ‘ovo ka va sukila oku linga cimue konjo. ‘” Manji umue ukãi o tukuiwa Yingling o kasi ko Asia wa popia hati: “Kelimi liange kuli olusapo lumue hati, ukãi ka sukila oku loñoloha, ale oku kuata ovoloño amue.” Ocikele caye oku linga ovopange osi o konjo kuenda ka vo wecelela oku eca ocisimĩlo kulume waye.” Alume vana ka va lekisa ocisola kuenda ka va kuama eci Embimbiliya li popia, va kokela ovitangi kakãi vavo loku likala oku setukula Yesu kuenje va sumuisa Yehova.—Va Efe. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Ovina vipi akãi vakuele va sukila oku linga oco va pamise ukamba wavo la Yehova?

⁶ Ndomo ca lomboluiwa vocipama ca pita, Yehova o lavoka okuti alume Akristão va eca ovina epata li sukila konepa yespiritu kuenda yetimba. (1 Tim. 5:8) Ukãi o kuele o sukila oku sanda otembo kovina a linga eteke leteke oco a tange Ondaka ya Suku, oku sokolola kovina a tanga kuenda oku likutilila ku Yehova lutima wosi. Pole, oku ci linga ka ca lelukile. Akãi va linga ovopange alua, va pondola oku sima okuti ka va kuete otembo ale ongusu vioku linga ovina viaco, pole, ciwa okuti ovo va sanda otembo yoku ci linga. Momo lie? Momo Yehova o yongola okuti omunu lomunu pokati ketu, amamako oku pamisa ukamba a kuete laye.—Ovil. 17:27.

7. Oco ci leluke ukãi umue oku tẽlisa ocikele caye nye a sukila oku linga?

⁷ Ocili okuti, ukãi umue ohueli o sukila oku likolisilako calua, oco a lekise epokolo kulume waye ka lipuile. Pole, ci kaleluka kokuaye oku ci linga nda wa kuata elomboloko liocikele Yehova o wĩha kuenda oku tava esunga lieci Ovisonehuwa vi popela okuti o sukila oku kala ukuepokolo.

8. Ndomo ca tangiwa ku Va Efeso 5:22-24, momo lie akãi Akristão va nõlelapo oku pokola kalume vavo?

⁸ Ukãi umue Ukristão o tava oku songuiwa lulume waye, momo eci oco Yehova a yongola kokuaye. (Tanga Va Efeso 5:22-24.) Eye o kolela ku Isiaye wokilu omo wa kũlĩha okuti eye u sole kuenda ka pingi kokuaye oku linga cina okuti ka cu sanjuisa.—Esin. 6:24; 1 Yoa. 5:3.

9. Nye ci pondola oku pita nda ukãi Ukristão o pokola kocikele culume waye?

⁹ Oluali lu vetiya akãi oco ka va kakapeko olonumbi via Yehova loku tenda epokolo  ndelaviso. Kuenje vana va sandeka ovisimĩlo viaco ka va kũlĩhĩle Suku yetu ukuacisola. Yehova lalimue eteke a eca komãla vaye vakãi olonumbi vina vi va kutisa osõi. Manji umue ukãi wa likolisila oku pokola ku Yehova, poku sumbila ocikele culume waye wa kuatisa epata liaye oku kuata ombembua. (Osa. 119:165) Ulume waye wa kuatisiwa, eye wakuatisiwa kuenda omãla vavo va kuatisiwavo.

10. Nye tu pondola oku lilongisila kolondaka via lomboluiwa la manji Carol?

¹⁰ Ukãi umue o sumbila ulume waye ka lipuile, o lekisa okuti o sole kuenda wa sumbila Yehova una wa eca o cikele kulume coku songola. Manji umue o tukuiwa Carol o kasi ko Amerika do Sul, wa popia hati, “Nda kũlĩha okuti ulume wange ukuakulueya. Nda kũlĩhavo okuti onjila ndomo ndu tenda eci a lueya ci lekisa ndomo nda kapako ukamba wange la Yehova. Ame ndi likolisilako oku lekisa esumbilo omo okuti ndi yongola oku sanjuisa Isiange wokilu.”

11. Nye ca siata oku kuatisa manji Aneese oku ecela kuenda olondaka viaye vi tu longisa nye?

¹¹ Ci pondola oku tĩla ukãi oku sumbila kuenda oku pokola nda wa limbuka okuti ulume waye ka kapeleko ovisimĩlo viaye kuenda asakalalo aye. Kũlĩhĩsa eci ca linga manji umue o tukuiwa Aneese. Eye wa popia hati: “Ame si sandi oku kuata ocikumbiti. Ame ndi cĩ okuti vosi yetu tuakuakulueya. Ocimaho cange oku ecela lutima wosi, ndeci ci linga Yehova. Eci ngecela ndi kuata ombembua vutima. (Osa. 86:5) Ukãi ukuakuecela, ci leluka kokuaye oku lekisa esumbilo.

12. Ovolandu api a tukuiwa Vembimbiliya?

¹² Vamue va siata oku sima okuti omunu una o pokola wa topa. Pole, ocisimĩlo eci hacociliko. Embimbiliya li tukula ovolandu alua omanu va lekisa esumbilo, pole va kala omanu va pama. Kũlĩhĩsa eci tu pondola oku lilongisa kulandu wa Yesu, Avingaile kuenda Maria.

13. Momo lie Yesu a sumbilila omoko ya Yehova yoku songola? Ci lombolola.

¹³ Yesu wa sumbilile omoko ya Yehova yoku songola, pole, ka ci lekisa okuti eye ka loñolohẽle. Oku longisa kuaye lonjila yimue ya leluka,  kua lekisa okuti eye wa loñolohẽle calua. (Yoa. 7:45, 46) Yehova wa kũlĩhĩle okuti Yesu wa loñolohẽle calua kuenje wa ecelela okuti Yesu o talavaya Laye koku lulika ovina viosi kilu kuenda palo posi. (Olosap. 8:30; Va Hev. 1:2-4) Kuenje noke lia Yehova oku pindula Yesu, eye wo wĩha “unene wosi wo kilu lowu wo posi.” (Mat. 28:18) Ndaño okuti Yesu wa loñoloha, eye handi o sanda onumbi ya Yehova. Momo lie? Momo o sole Isiaye.—Yoa. 14:31.

14. Nye alume va sukila oku lilongisila (a) konjila ndomo Yehova a tata akãi? (b) kolondaka vi sangiwa kelivulu Liolosapo 31?

¹⁴ Ceci alume vakuele va sukila oku lilongisilako. Yehova poku lingisa okuti ukãi o pokola kulume, ka ci lingila oco akãi va tendiwe okuti va sule. Uvangi waco wowu okuti Yehova wa nõla akãi kuenda alume oco va ka viale la Yesu. (Va Gal. 3:26-29) Yehova wa lekisa okuti wa kolela Omõlaye poku wĩha omoko yoku songola. Cimuamue haico okuti, ulume umue ukualondunge o lekisa okuti wa kolela kukãi waye poku wecelela okuti ukãi o talavayavo lomoko a kuete. Ondaka ya Suku poku tukula ukãi ukualondunge, yi popia okuti, o tata onjo, o landa kuenda o linga olomilu. (Tanga Olosapo 31:15, 16, 18.) Eye hupikako okuti ka kuete omoko yoku eca ovisimĩlo viaye. Kuenje ulume waye u kolela kuenda o yevelela ovisimĩlo viaye. (Tanga Olosapo 31:11, 26, 27.) Eci ulume a tata ukãi waye locikembe, ukãi o ka sanjukila oku pokola kulume waye.

15. Nye akãi vakuele va sukila oku lilongisila kulandu wa Yesu?

¹⁵ Ceci akãi vakuele va sukila oku lilongisilako. Ndaño okuti Yesu wa linga ovina vialua, eye ka sinĩlile omoko ya Yehova yoku songola. (1 Va Kor. 15:28; Va Fil. 2:5, 6) Cimuamue haico okuti ukãi ukualondunge, okuãi ongangu ya Yesu ka liyevi okuti ka velelepo omo lioku lekisa epokolo kulume waye. Eye o ka kuatisa ulume waye, ka ci lingila lika omo okuti u sole pole, o ci lingila omo okuti o sole kuenda wa sumbila Yehova.

16. Ndomo ca tangiwa kelivulu 1 Samuele 25:3, 23-28, ovitangi vipi Avigaile a liyaka lavio? (Tala ociluvialuvia koñoño.)

¹⁶ Avigaile wa kuatele ulume o tukuiwa hati Nabala. Eye wa kala ulume umue ukuacipululu, ukuepela kuenda ukualutukãi. Pole, ndaño ndoco, Avigaile ka sandele onjila yoku litepa lulume waye. Nda Avigaile wa yonguile okuti ulume waye o fa, nda wa ecelela okuti Daviti kumue lalume vaye vo ponda, pole, eye ka ci lingile. Sokolola utõi Avigaile a kuata yoku amela kovaso yeci ci soka 400 kalume kuenda lesumbilo lialua a kuata poku vangula la Daviti. Eye wa pinga ongecelo omo liovina ulume waye a linga. (Tanga 1 Samuele 25:3, 23-28.) Kuenje Daviti wa limbuka okuti Yehova pocakati cukãi waco, wo wĩha elungulo a sukilile oco ka ka linge ekandu.

17. Nye alume vakuele va lilongisila kueci Daviti a linga ku Avigaile?

¹⁷ Ceci alume vakuele va sukila oku lilongisilako. Avigaile wa kala ukãi umue ukualondunge. Lutate walua, Daviti wa yevelela alungulo aye. Poku ci linga eye wa yuvula oku ponda omanu ka va kuatele eko. Cimuamue haico okuti, ulume ukualondunge o kapako ovisimĩlo viukãi waye poku nõla onjila yimue. Kuenje ulume poku kapako ovisimĩlo viukãi waye ci ko kuatisa oku yuvula oku nõla onjila yimue ka ya sungulukile.

18. Nye akãi va lilongisila kulandu wa Avigaile?

¹⁸ Ceci akãi vakuele va sukila oku lilongisilako. Ukãi una okuti o sole kuenda wa sumbila Yehova o pondola oku sumbiwa calua lepata liaye, ndaño okuti ulume waye ka vumbi  Yehova, ale ka pokolola kolonumbi Viaye. Eye ka sandi onjila yoku nyõla olohuela viaye. Pole, omo lioku sumbila loku pokola ulume waye, eye o ka vetiya ulume waye oku lilongisa ovina viatiamẽla ku Yehova. (1 Pet. 3:1, 2) Ndaño okuti ulume waye ka tava oku vumba Yehova, pole, Yehova o sanjukila esumbilo lepokolo ukãi a lekisa kulume waye kuenda ekolelo a kuetele Yehova.

19. Vepuluvi lipi okuti ukãi ka citava oku pokola kulume waye?

¹⁹ Ukãi Ukristão ohueli, epokolo liaye ka li ka lekisiwa kulume waye nda u pinga oku sinĩla olonumbi Viembimbiliya. Sokolola ndeci okuti ulume wa manji umue ka vumbi Yehova kuenje u sapuila oco akembe, ale oku linga cimue ci sumuisa Yehova. Akristão vosi oku kongelamo akãi vakuele, va sukila oku kala vakuepokolo ku Yehova Suku. Nda ukãi o kisikiwa oku sinĩla olonumbi Viembimbiliya, o sukila oku likala pole, lumbombe o sukila oku lekisa utõi poku lombolola kulume waye esunga lieci ka ponduila oku linga eci eye a kasi oku pinga.—Ovil. 5:29.

20. Tua kũlĩha ndati okuti Maria wa kuata ukamba umue wa pama la Yehova?

²⁰ Maria wa kuata ukamba umue wa pamele la Yehova. Eye wa kũlĩhĩle ciwa Ovisonehua. Poku sapela la Elisavete ina ya Yoano Upapatisi, wa tukula eci ci pitahãla 20 kovinimbi Viovisonehua vio Heveru. (Luka 1:46-55) Sokolola ño kulandu owu: Osimbu Maria a yonguiwa la Yose, ungelo wa Yehova ka molehẽle tete ku Yose. Ungelo wa vangula tete la Maria, loku u sapuila okuti wa laikele oku cita Omõla a Suku. (Luka 1:26-33) Yehova wa kũlĩhĩle ciwa Maria kuenda wa kolelele okuti eye o ka sola loku tata Omõlaye. Maria wamamako oku kuata ukamba uwa la Yehova toke kolofa via Yesu kuenda eci eye a pinduiwa oku enda kilu.—Ovil. 1:14.

21. Nye alume va lilongisila kueci Embimbiliya li popia catiamẽla ku Maria?

²¹ Ceci alume va kuele va sukila oku lilongisilako. Ulume ukualondunge, o kuata esanju nda ukãi waye wa kũlĩha ciwa Ovisonehua. Eye ka kuata ovisimĩlo ka via sungulukile, viokuti pamue ukãi o yongola oku tambula  ocikele caye cusongui wepata. Eye o limbuka okuti nda ukãi waye wa kũlĩha ciwa Embimbiliya kuenda olonumbi vialio, ukãi o pondola oku kuatisa epata. Ndaño okuti ukãi o kuete vali ukũlĩhĩso okuti ulume ci sule, ocikele coku endisa efendelo liepata kuenda ovopange akuavo Usoma, culume muẽle.—Va Efe. 6:4.

22. Nye akãi vakuele va sukila oku lilongisila kulandu wa Maria?

²² Ceci akãi vakuele va sukila oku lilongisilako. Ocili okuti, ukãi o sukila oku pokola kulume waye, pole, ocikele coku lipamisa konepa yespiritu caye muẽle. (Va Gal. 6:5) Omo liaco, eye o sukila oku kuata otembo yoku linga elilongiso liaye lio pokolika kuenda oku sokolola kovina a tanga. Oku ci linga cu kuatisa oku amamako oku lekisa ocisola lesumbilo ku Yehova kuenda oku sanga esanju lioku pokola kulume waye.

23. Epokolo liukãi okuele liukuatisa ndati eye muele, epata kuenda ekongelo?

²³ Akãi vana vamamako oku sumbila alume vavo omo va sole Yehova, va sanga esanju kuenda ekalo liwa, osimbu okuti vana ka va kapele esokiyo Yehova a tumbika ka va pondola oku ci kuata. Ovo va pondolavo oku eca ongangu yiwa kafeko kuenda kakuenje. Ovo va kuatisavo koku vokiya ocisola lombembua, pole, ka va cilingi lika vepata liavo, va cilingavo vekongelo. (Tito 2:3-5) Koloneke vilo, pokati kafendeli valua va Yehova vakuekolelo, akãi. (Osa. 68:11) Kuenje vosi yetu, ci kale alume ale akãi tu kuete ocikele ca velapo coku pamisa ekongelo oco li kuate esanju. Ocipama ci ka kuamamo, ci ka lombolola ndomo tu pondola oku ci linga.